Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar 26. júní 2025 09:34 Í grein sem þingmenn stjórnarmeirihlutans og fulltrúar í atvinnuveganefnd birtu í gær er reitt hátt til höggs í athugasemdum við grein sem ég birti hér á Vísi í fyrradag. Þar er ég sökuð um „alvarlegar rangfærslur til að fóðra þann málflutning samtakanna að veiðigjöld muni hækka langt umfram það sem frumvarp um [meinta] leiðréttingu veiðigjalds segir til um.“ Ég verð að vísa þessum ásökunum og öðrum sem þarna eru settar fram á bug og um leið að hvetja þingmennina til að lesa grein mína aftur. Ráðherra einblínir á 2023 Það er óhætt að segja að ekkert ár sé eins í sjávarútvegi. Stundum gengur vel og stundum gengur illa. Árið 2023 var gott ár í sjávarútvegi. Það vill svo til að atvinnuvegaráðherra hefur kosið að leggja alla áherslu á það góða ár þegar hún metur svigrúm til aukinnar gjaldtöku um alla framtíð. Svo áfram var ráðherra um að horfa einvörðungu á það ár, að hún keypti sérstaka sviðsmyndagreiningu frá Deloitte um hlutfallslega hækkun veiðigjalds út frá EBITDA þessa eina árs. Með því að miða við tekjur útgerða árið 2023 taldi ráðherra að hækka mætti veiðigjaldið um 7-8 milljarða króna. Það hefur hún sagt orðrétt, eins og ég benti á. En hvað hefði gerst ef ráðherra hefði horft á annað og verra ár? Hvað ef hún hefði skoðað ár þar sem engin var loðnan? Eða þar sem makríllinn gekk illa? Eða þar sem samdráttur hefði orðið í þorski? Hefði metið svigrúm þá ekki orðið lægra? Eða eru 7-8 milljarðar króna fasti, þrátt fyrir að afli geti aldrei orðið fasti? Er svigrúm fyrirtækja alltaf það sama óháð gæftum? Ég spyr því þingmennina: Hvernig í ósköpunum á að ræða tekjur útgerða án þess að horfa á afla? Tekjur byggjast einfaldlega á afla. Ef afli dregst saman um 50%, þá dregst tekjuhliðin að sjálfsögðu saman. Hið sama gildir um fjárhæð veiðigjalds, það er aflinn sem á endanum ræður hversu há fjárhæðin verður. Þetta dró ég fram í grein minni – og gat þess skýrt og skilmerkilega að ég væri að miða við afla ársins 2023, árið sem ráðherra sjálf er með til viðmiðunar. Ég fullyrti einfaldlega aldrei að við teldum að heildarfjárhæð veiðigjalds árið 2025 yrði sú sem við leiddum út, enda þekkjum við mætavel að aflinn verður ekki sá sami og árið 2023. Réttar tölur notaðar Fullyrðingar þingmannanna um að ég hafi notað rangar tölur eru einfaldlega rangar. Gögnin sem voru notuð, sem sýndu fjárhæð veiðigjalds án afsláttar upp á 27,8 milljarða króna árið 2025, byggjast á mati Skattsins miðað við veiðigjald á þorski upp á tæpar 58 krónur, ýsu tæpar 30 krónur og 80% af makrílverði, rétt eins og meirihluti atvinnuveganefndar leggur til. Það sem ég er einfaldlega að gera, sem meirihluta atvinnuveganefndar finnst bersýnilega mjög óþægilegt, er að leggja þeirra eigin tölur á borðið, svo allir sjái hvernig þessi nýja aðferðafræði virkar í raun, þegar breytingar verða í afla. Þar er engu logið. Þar er ekkert falið. Þetta eru staðreyndir, ekki áróður. Nóg komið Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi hafa allt frá því frumvarpið kom fram, bent á verulega ágalla þess. Forsendur voru rangar, töflur voru rangar, mat á fjárhæðum voru rangar, svo fátt eitt sé nefnt. Fyrir þær ábendingar hafa SFS mátt sæta vandlætingu og fúkyrðum ráðherra og stjórnarþingmanna. Undan því ætlum við ekki að kveinka okkur. Við munum nú sem fyrr einbeita okkur að staðreyndum, ígrunduðum útreikningum og vönduðum greiningum. Og nú þegar tölur Skattsins liggja fyrir kemur auðvitað á daginn að ábendingar okkar, bæði í umsögn í samráðsgátt og í umsögn til atvinnuveganefndar, um verulegt vanmat ráðherra voru réttar. Af þeim sökum hefði kannski mátt ætla að við hefðum áunnið okkur það lágmarkstraust meirihlutans, að á ábendingar okkar yrði að einhverju leyti hlustað. Það má vona að við seinni lestur fyrri greinar minnar kvikni kannski sú hugleiðing hjá þingmönnunum þremur að mat ráðherra á svigrúmi til fyrirvaralausra og verulegra hækkana á veiðigjaldi hafi kannski byggst á skjáskoti af einu einstöku ágætu ári. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Breytingar á veiðigjöldum Sjávarútvegur Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Alþingi Heiðrún Lind Marteinsdóttir Mest lesið Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon Skoðun Skoðun Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Fjölbreytni í endurhæfingu skiptir máli Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason skrifar Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon skrifar Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenska stóðhryssan og Evrópa Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – Skyldur ráðherra og réttur samfélagsins Eggert Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Norska leiðin er fasismi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Höfum alla burði til þess Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Tímabær rannsókn dómsmálaráðuneytisins Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Umsókn krefst ákvörðunar – ekki ákalls Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hjálp, barnið mitt spilar Roblox! Kristín Magnúsdóttir skrifar Skoðun Líkindi með guðstrú og djöflatrú Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar skrifar Skoðun Vér vesalingar Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Leikrit Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó skrifar Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Þurfum við virkilega „leyniþjónustu”? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Byrjað á öfugum enda! Hjálmtýr Heiðdal skrifar Sjá meira
Í grein sem þingmenn stjórnarmeirihlutans og fulltrúar í atvinnuveganefnd birtu í gær er reitt hátt til höggs í athugasemdum við grein sem ég birti hér á Vísi í fyrradag. Þar er ég sökuð um „alvarlegar rangfærslur til að fóðra þann málflutning samtakanna að veiðigjöld muni hækka langt umfram það sem frumvarp um [meinta] leiðréttingu veiðigjalds segir til um.“ Ég verð að vísa þessum ásökunum og öðrum sem þarna eru settar fram á bug og um leið að hvetja þingmennina til að lesa grein mína aftur. Ráðherra einblínir á 2023 Það er óhætt að segja að ekkert ár sé eins í sjávarútvegi. Stundum gengur vel og stundum gengur illa. Árið 2023 var gott ár í sjávarútvegi. Það vill svo til að atvinnuvegaráðherra hefur kosið að leggja alla áherslu á það góða ár þegar hún metur svigrúm til aukinnar gjaldtöku um alla framtíð. Svo áfram var ráðherra um að horfa einvörðungu á það ár, að hún keypti sérstaka sviðsmyndagreiningu frá Deloitte um hlutfallslega hækkun veiðigjalds út frá EBITDA þessa eina árs. Með því að miða við tekjur útgerða árið 2023 taldi ráðherra að hækka mætti veiðigjaldið um 7-8 milljarða króna. Það hefur hún sagt orðrétt, eins og ég benti á. En hvað hefði gerst ef ráðherra hefði horft á annað og verra ár? Hvað ef hún hefði skoðað ár þar sem engin var loðnan? Eða þar sem makríllinn gekk illa? Eða þar sem samdráttur hefði orðið í þorski? Hefði metið svigrúm þá ekki orðið lægra? Eða eru 7-8 milljarðar króna fasti, þrátt fyrir að afli geti aldrei orðið fasti? Er svigrúm fyrirtækja alltaf það sama óháð gæftum? Ég spyr því þingmennina: Hvernig í ósköpunum á að ræða tekjur útgerða án þess að horfa á afla? Tekjur byggjast einfaldlega á afla. Ef afli dregst saman um 50%, þá dregst tekjuhliðin að sjálfsögðu saman. Hið sama gildir um fjárhæð veiðigjalds, það er aflinn sem á endanum ræður hversu há fjárhæðin verður. Þetta dró ég fram í grein minni – og gat þess skýrt og skilmerkilega að ég væri að miða við afla ársins 2023, árið sem ráðherra sjálf er með til viðmiðunar. Ég fullyrti einfaldlega aldrei að við teldum að heildarfjárhæð veiðigjalds árið 2025 yrði sú sem við leiddum út, enda þekkjum við mætavel að aflinn verður ekki sá sami og árið 2023. Réttar tölur notaðar Fullyrðingar þingmannanna um að ég hafi notað rangar tölur eru einfaldlega rangar. Gögnin sem voru notuð, sem sýndu fjárhæð veiðigjalds án afsláttar upp á 27,8 milljarða króna árið 2025, byggjast á mati Skattsins miðað við veiðigjald á þorski upp á tæpar 58 krónur, ýsu tæpar 30 krónur og 80% af makrílverði, rétt eins og meirihluti atvinnuveganefndar leggur til. Það sem ég er einfaldlega að gera, sem meirihluta atvinnuveganefndar finnst bersýnilega mjög óþægilegt, er að leggja þeirra eigin tölur á borðið, svo allir sjái hvernig þessi nýja aðferðafræði virkar í raun, þegar breytingar verða í afla. Þar er engu logið. Þar er ekkert falið. Þetta eru staðreyndir, ekki áróður. Nóg komið Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi hafa allt frá því frumvarpið kom fram, bent á verulega ágalla þess. Forsendur voru rangar, töflur voru rangar, mat á fjárhæðum voru rangar, svo fátt eitt sé nefnt. Fyrir þær ábendingar hafa SFS mátt sæta vandlætingu og fúkyrðum ráðherra og stjórnarþingmanna. Undan því ætlum við ekki að kveinka okkur. Við munum nú sem fyrr einbeita okkur að staðreyndum, ígrunduðum útreikningum og vönduðum greiningum. Og nú þegar tölur Skattsins liggja fyrir kemur auðvitað á daginn að ábendingar okkar, bæði í umsögn í samráðsgátt og í umsögn til atvinnuveganefndar, um verulegt vanmat ráðherra voru réttar. Af þeim sökum hefði kannski mátt ætla að við hefðum áunnið okkur það lágmarkstraust meirihlutans, að á ábendingar okkar yrði að einhverju leyti hlustað. Það má vona að við seinni lestur fyrri greinar minnar kvikni kannski sú hugleiðing hjá þingmönnunum þremur að mat ráðherra á svigrúmi til fyrirvaralausra og verulegra hækkana á veiðigjaldi hafi kannski byggst á skjáskoti af einu einstöku ágætu ári. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi.
Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar