Kópavogsbær kippir stoðum undan Náttúrufræðistofu Kópavogs Tómas Grétar Gunnarsson, Kalina Kapralova, Edda Elísabet Magnúsdóttir og Sölvi Rúnar Vignisson skrifa 8. maí 2023 18:00 Það er kunnara en frá þurfi að greina að mannkyn glímir nú við stærri áskoranir en áður hefur þekkst. Þetta eru loftslagsbreytingar og önnur umhverfisáhrif af mannavöldum sem valda umfangsmikilli hnignun lífsins á jörðinni. Þjóðir heims sameinast nú um að ná utan um þessi mál á öllum stigum stjórnsýslu og rannsókna með þátttöku almennings á sem flestum sviðum. Engin viðfangsefni eru brýnni en að ná tökum á þessum hörmungum. Það vekur því óneitanlega athygli þegar starfsemi farsællar safna-, fræðslu- og rannsóknastofnunar sem starfar einmitt á þessu sviði er lögð niður hjá stóru og vel stæðu sveitarfélagi einhverrar ríkustu þjóðar heims. Þetta er einmitt það sem hæstráðendur hjá Kópavogsbæ hyggjast gera við Náttúrufræðistofu Kópavogs sem bærinn hefur rekið af myndarskap í langan tíma, en stofan hefði orðið 40 ára á þessu ári. Að reka samhliða safna-, fræðslu- og rannsóknastarfsemi lýsir framsýni og skilningi á viðfangsefninu og hefur verið sveitarfélaginu til mikils sóma. Það er ekki sjálfgefið að sveitarfélög reki safna-, fræðslu- og rannsóknastofnanir en þó má sjá ríkan metnað til þess um land allt. Ákvörðun Kópavogsbæjar virðist helst byggja á samkeppnissjónarmiðum en þar gætir vanmats á eðli starfsemi sem þessarar. Í fyrsta lagi er misskilningur að halda því fram að það gæti samkeppni í þessum geira, heldur er frekar um samvinnu að ræða. Það má heita heppni hjá örþjóð ef við eigum nokkra sérfræðinga í undirstöðufögum, t.d. sérsviðum læknisfræði eða lífríki ferskvatns, svo einhver dæmi séu nefnd. Á Náttúrufræðistofu Kópavogs er einmitt stór hluti íslenskra sérfræðinga í lífríki ferskvatns saman kominn og hefur stundað árangursríkar langtímarannsóknir og vöktun á mikilvægustu ferskvatnsvistkerfum á SV-hluta landsins auk fjölbreyttra annarra rannsókna, sem stofan hefur verið dugleg að afla fjármagns til. Rannsóknir sýna einmitt að langtímavöktun er líklegri til að styðja við stefnumótun og leiða til athyglisverðari uppgötvana en styttri rannsóknir. Til að slíkur ávinningur raungerist þarf stöðugleika. Í öðru lagi er rannsóknarstarf grundvöllur metnaðarfullrar safna- og fræðslustarfsemi og ein meginforsenda þess að söfn geti á hverjum tíma kynnt nýstárlegar uppgötvanir og að þekking sérfræðinga sé uppfærð. Söfn sem ekki eru beintengd við rannsóknir miðla eingöngu niðurstöðum annarra og heilla síður kröfuharða gesti. Rannsóknir sem stundaðar eru fyrir opinbert fé eru eins og vatn. Þær eru almannagæði. Niðurstöður rannsókna eiga að vera aðgengilegar og nauðsynlegt er að þeim sé miðlað á skilvirkan hátt svo að rannsóknir nýtist til að byggja upp styrkari og betri samfélög. Til dæmis er mikilvægt að börn og unglingar sem alast upp á tímum viðsjárverðra breytinga í náttúrunni hafi aðgang að fræðslu og miðlun rannsókna af bestu gerð. Höfum í huga að gestir Náttúrufræðistofu Kópavogs hafa ekki síst verið skólabörn og safnið hefur á frábæran hátt stutt við náttúrufræðimenntun barna og unglinga í Kópavogi. Eitt af þeim verkefnum sem safnið stóð fyrir var verkefnið Leggjum línurnar en til þess hlaut safnið styrk úr Loftslagssjóði 2021 og vann í framhaldinu með nemendum í 10. bekk í öllum skólum í Kópavogi og náði því til um 400 unglinga með mikilvæga fræðslu um eitt brýnasta málefni samtímans, loftslagsvána. Safna-, fræðslu- og rannsóknarstarf má ekki verða grunnhyggnum markaðs- og samkeppnishugmyndum að bráð heldur eitthvað sem við stöndum vörð um saman til þess að takast á við breytta tíma. Við hörmum þennan viðsnúning í afstöðu Kópavogsbæjar til safna-,fræðslu- og rannsóknarstarfs og teljum að frekar hefði átt að leita leiða til að styrkja rekstrargrunn og mikilvægt rannsóknarstarf Náttúrufræðistofu Kópavogs í staðinn fyrir að vega að því. Þá virðist eiga að fórna því fræðslutóli sem markviss grunnsýning er, fyrir „pop up“ sýningar. Þetta er röng forgangsröðun. Tómas Grétar Gunnarsson, fyrir hönd stjórnar BIODICE, Kalina Kapralova, fyrir hönd stjórnar Líffræðifélags Íslands, Edda Elísabet Magnúsdóttir, fyrir hönd stjórnar Vistfræðifélags Íslands og Sölvi Rúnar Vignisson, fyrir hönd stjórnar Hins íslenska náttúrufræðifélags Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kópavogur Söfn Mest lesið Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Sjá meira
Það er kunnara en frá þurfi að greina að mannkyn glímir nú við stærri áskoranir en áður hefur þekkst. Þetta eru loftslagsbreytingar og önnur umhverfisáhrif af mannavöldum sem valda umfangsmikilli hnignun lífsins á jörðinni. Þjóðir heims sameinast nú um að ná utan um þessi mál á öllum stigum stjórnsýslu og rannsókna með þátttöku almennings á sem flestum sviðum. Engin viðfangsefni eru brýnni en að ná tökum á þessum hörmungum. Það vekur því óneitanlega athygli þegar starfsemi farsællar safna-, fræðslu- og rannsóknastofnunar sem starfar einmitt á þessu sviði er lögð niður hjá stóru og vel stæðu sveitarfélagi einhverrar ríkustu þjóðar heims. Þetta er einmitt það sem hæstráðendur hjá Kópavogsbæ hyggjast gera við Náttúrufræðistofu Kópavogs sem bærinn hefur rekið af myndarskap í langan tíma, en stofan hefði orðið 40 ára á þessu ári. Að reka samhliða safna-, fræðslu- og rannsóknastarfsemi lýsir framsýni og skilningi á viðfangsefninu og hefur verið sveitarfélaginu til mikils sóma. Það er ekki sjálfgefið að sveitarfélög reki safna-, fræðslu- og rannsóknastofnanir en þó má sjá ríkan metnað til þess um land allt. Ákvörðun Kópavogsbæjar virðist helst byggja á samkeppnissjónarmiðum en þar gætir vanmats á eðli starfsemi sem þessarar. Í fyrsta lagi er misskilningur að halda því fram að það gæti samkeppni í þessum geira, heldur er frekar um samvinnu að ræða. Það má heita heppni hjá örþjóð ef við eigum nokkra sérfræðinga í undirstöðufögum, t.d. sérsviðum læknisfræði eða lífríki ferskvatns, svo einhver dæmi séu nefnd. Á Náttúrufræðistofu Kópavogs er einmitt stór hluti íslenskra sérfræðinga í lífríki ferskvatns saman kominn og hefur stundað árangursríkar langtímarannsóknir og vöktun á mikilvægustu ferskvatnsvistkerfum á SV-hluta landsins auk fjölbreyttra annarra rannsókna, sem stofan hefur verið dugleg að afla fjármagns til. Rannsóknir sýna einmitt að langtímavöktun er líklegri til að styðja við stefnumótun og leiða til athyglisverðari uppgötvana en styttri rannsóknir. Til að slíkur ávinningur raungerist þarf stöðugleika. Í öðru lagi er rannsóknarstarf grundvöllur metnaðarfullrar safna- og fræðslustarfsemi og ein meginforsenda þess að söfn geti á hverjum tíma kynnt nýstárlegar uppgötvanir og að þekking sérfræðinga sé uppfærð. Söfn sem ekki eru beintengd við rannsóknir miðla eingöngu niðurstöðum annarra og heilla síður kröfuharða gesti. Rannsóknir sem stundaðar eru fyrir opinbert fé eru eins og vatn. Þær eru almannagæði. Niðurstöður rannsókna eiga að vera aðgengilegar og nauðsynlegt er að þeim sé miðlað á skilvirkan hátt svo að rannsóknir nýtist til að byggja upp styrkari og betri samfélög. Til dæmis er mikilvægt að börn og unglingar sem alast upp á tímum viðsjárverðra breytinga í náttúrunni hafi aðgang að fræðslu og miðlun rannsókna af bestu gerð. Höfum í huga að gestir Náttúrufræðistofu Kópavogs hafa ekki síst verið skólabörn og safnið hefur á frábæran hátt stutt við náttúrufræðimenntun barna og unglinga í Kópavogi. Eitt af þeim verkefnum sem safnið stóð fyrir var verkefnið Leggjum línurnar en til þess hlaut safnið styrk úr Loftslagssjóði 2021 og vann í framhaldinu með nemendum í 10. bekk í öllum skólum í Kópavogi og náði því til um 400 unglinga með mikilvæga fræðslu um eitt brýnasta málefni samtímans, loftslagsvána. Safna-, fræðslu- og rannsóknarstarf má ekki verða grunnhyggnum markaðs- og samkeppnishugmyndum að bráð heldur eitthvað sem við stöndum vörð um saman til þess að takast á við breytta tíma. Við hörmum þennan viðsnúning í afstöðu Kópavogsbæjar til safna-,fræðslu- og rannsóknarstarfs og teljum að frekar hefði átt að leita leiða til að styrkja rekstrargrunn og mikilvægt rannsóknarstarf Náttúrufræðistofu Kópavogs í staðinn fyrir að vega að því. Þá virðist eiga að fórna því fræðslutóli sem markviss grunnsýning er, fyrir „pop up“ sýningar. Þetta er röng forgangsröðun. Tómas Grétar Gunnarsson, fyrir hönd stjórnar BIODICE, Kalina Kapralova, fyrir hönd stjórnar Líffræðifélags Íslands, Edda Elísabet Magnúsdóttir, fyrir hönd stjórnar Vistfræðifélags Íslands og Sölvi Rúnar Vignisson, fyrir hönd stjórnar Hins íslenska náttúrufræðifélags
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun