Að virkja sig frá loftslagsvánni Bjarni Bjarnason skrifar 29. nóvember 2022 07:30 Það er áríðandi, að mínu mati, að það samtal sem við eigum nú um orkumál og orkuskipti byggist á raunsæi og glöggum upplýsingum. Við erum einfaldlega farin að sjá til botns í hefðbundnum orkulindum okkar; vatnsafli og jarðvarma. Að á Íslandi megi hrista 16 teravattstundir (TWst) af rafmagni á ári fram úr erminni á tveimur næstu áratugum tel ég ekki eiga við rök að styðjast. Stefna stjórnvalda um jarðefnaeldsneytislaust Ísland árið 2040 er afar metnaðarfull. Markmiðið hlýtur samt sem áður að vera að eyða jarðefnaeldsneyti að fullu úr orkubúskap Íslands. Rammaáætlun III Eftir níu ára vinnu tókst Alþingi loksins nú í sumar að samþykkja Rammaáætlun III, áætlun um vernd landsvæða og nýtingu til orkuvinnslu. Nýlega var svo opnaður vefurinn orkuskipti.is þar sem sagt er að virkja þurfi 16 TWst á ári af rafmagni svo full orkuskipti verði gerleg. 16 TWst á ári er ígildi 80% aukningar þeirrar rafmagnsvinnslu sem fyrir er, sem við höfum byggt upp á einni öld. Til frekari glöggvunar á þessum stærðum er samanlögð rafmagnsnotkun allra fyrirtækja, heimila og stofnana í Reykjavík, Kópavogi og í Mosfellsbæ á einu ári um það bil ein TWst. Myndin sýnir með bláum súlum til endanna núverandi vinnslugetu rafmagns í landinu. Græna súlan sýnir áætlaða vinnslugetu allra virkjanakosta í nýtingarflokki Rammaáætlunar III, gula súlan biðflokk áætlunarinnar og rauðu frádráttarsúlurnar er mat á því hversu mikið líklegt er að ekki fáist af rafmagni úr flokkunum. Lengst til hægri sést þá að, sé þetta mat rétt, vanti enn 7,5 TWst á ári til að ná þeim 16 TWst til viðbótar við núverandi vinnslu rafmagns sem orkuskiptin eru talin krefjast. Hitaveitur verða að ganga fyrir Frá bæjardyrum okkar hjá Orkuveitu Reykjavíkur séð er ljóst að ýmsir virkjanakostir sem fyrirtækið lagði til mats í ferli Rammaáætlunar III munu ekki verða nýttir til rafmagnsvinnslu heldur fyrir hitaveitur. Kostirnir eru misrannsökuð háhitasvæði í Henglinum og hitaveitan á höfuðborgarsvæðinu mun ganga fyrir um orku frá þeim. Um tveir þriðju hlutar þeirrar orku sem er að finna í nýtingarflokki Rammaáætlunar III eru jarðhitakostir og ég tel ekki óvarlegt að skera þann flokk í heildina niður um helming. Þetta eru jarðhitakostir sem eru ýmist lítt rannsakaðir og orkan þar óviss eða frátekin fyrir hitaveitur. Um þetta var fjallað nánar í fyrri grein um hitaveitur. Biðflokkur Rammaáætlunar er í eðli sínu enn óvissari en nýtingarflokkurinn. Virkjanakostir eru settir í bið því það vantar gögn. Sumir kostirnir í biðflokki eru hugsanlega þannig að þeir útiloki hver annan. Þar eru jarðhitakostir sem eru nánast ókannaðir til orkuvinnslu og einnig verulega umdeildir kostir frá sjónarmiði náttúruverndar. Ég vel því að skera megi orkuvinnslu úr biðflokki niður um helming líka. Virkjanakostir í Rammaáætlun duga ekki til Sé þetta mat mitt rétt, að ekki sé von á nema um helmingi rafmagnsins úr nýtingar- og biðflokkum Rammaáætlunar, þýðir það viðbót við núverandi raforkuvinnslu upp á 8,5 TWst á ári. Enn vantar þá 7,5 TWst til að ná þessum 36 í heildina sem orkugeirinn telur þurfa til að útrýma jarðefnaeldsneyti og stefnir að því að ná á næstu 18 árum. Íslendingar eru öðrum þjóðum ríkari af grænu rafmagni og að vissu marki endurnýjanlegu. Það höfum við nýtt til hagsbóta fyrir þjóðarbúið og til að auka lífsgæði þjóðarinnar. Orkuöryggi hér á landi er mikið þrátt fyrir válynd veður. Verð á jarðefnaeldsneyti er hins vegar háð duttlungum heimsmála hverju sinni. Um 80% þess rafmagns sem við vinnum árlega fer í orkufrekan iðnað. Álver, eins og önnur mannanna ver, úreldast. Leiða má líkum að því að á næstu áratugum leggist af rekstur að minnsta kosti eins álvers og hugsanlega annars orkufreks iðnaðar í landinu. Þá getur sú 16 TWst þörf fyrir nýtt rafmagn, sem sýnd er á myndinni að ofan, breyst í einu vetfangi. Mun viðbótin rata í orkuskiptin? Samkvæmt gildandi lögum og reglugerðum er ógerlegt að tryggja að nýtt rafmagn rati í orkuskiptin. Engu að síður er unnendum náttúru Íslands nánast stillt upp við vegg; annaðhvort virkjum við þessi reiðinnar býsn af rafmagni eða aukum á loftslagsvána. Það er ekki gott. Þetta er sérstaklega áberandi í umræðu um nýjasta orkukost landsmanna, vindorkuna. Um hana fjallar næsta grein. Höfundur er forstjóri Orkuveitu Reykjavíkur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bjarni Bjarnason Loftslagsmál Orkumál Orkuskipti Tengdar fréttir Hitaveitan þarf 1.200 megavött í viðbót Það kemur sumum á óvart, sérstaklega þeim sem halda að orkuskipti snúist bara um rafmagn, að aflið í hitaveitum Veitna er næstum tvöfalt meira en í Kárahnjúkavirkjun. Mælt í megavöttum er afl Fljótsdalsstöðvar 690 MW en samanlagt afl þeirra hitaveitna sem Veitur starfrækja á sunnan- og vestanverðu landinu er nú um 1.200 MW. Og aflþörfin mun vaxa hratt. 28. nóvember 2022 07:30 Mest lesið Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson Skoðun „Bara“ kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Má ekkert gera fyrir millistéttina? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Háskólinn sveik stúdenta um góðar samgöngur Guðni Thorlacius,Katla Ólafsdóttir Skoðun Skráningum á mistökum við sjúkdómsgreiningar er ábótavant Guðrún Gyða Ölvisdóttir Skoðun Hver er okkar ábyrgð á ofbeldi meðal barna Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir Skoðun Að standa með konum og kerfisbreytingum Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vernd náttúrunnar er ákvörðun Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hver er okkar ábyrgð á ofbeldi meðal barna Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Er verkalýðsbarátta á Íslandi að hnigna? Sverrir Fannberg Júlíusson skrifar Skoðun Má ekkert gera fyrir millistéttina? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Milljarðarnir óteljandi og bókun 35 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Háskólinn sveik stúdenta um góðar samgöngur Guðni Thorlacius,Katla Ólafsdóttir skrifar Skoðun „Bara“ kennari Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson skrifar Skoðun Yazan Tamimi – spegill á sjálfsmynd þjóðar Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Hvað er niðurskurðarstefna? Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Framtíðin liggur í bættri nýtingu auðlinda Helga Kristín Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Öryggi sjúklinga – gerum og greinum betur Alma D. Möller skrifar Skoðun Skráningum á mistökum við sjúkdómsgreiningar er ábótavant Guðrún Gyða Ölvisdóttir skrifar Skoðun Sjálfbærni er góður „business“ hjá Orkuveitunni Hólmfríður Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að standa með konum og kerfisbreytingum Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Lækkun gjalda fyrir barnafjölskyldur í Hveragerði Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Njörður Sigurðsson,Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi fjölskyldu- og parameðferðar – Að styrkja tengsl í flóknum heimi Helena Katrín Hjaltadóttir,Katrín Þrastardóttir skrifar Skoðun Er hvergi hægt að vera í friði? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Um ferðaþjónustu og ADHD Nanný Arna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Að taka stjórn á eigin stefnu Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ákall um aðgerðir! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun „Mér finnst“ pólitíkin og vindmyllurnar Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Frumútboð og framhjáhöld Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Grænfáninn 30 ára Sigurlaug Arnardóttir,Guðrún Schmidt,Ósk Kristinsdóttir,Borghildur Gunnardóttir skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Sjá meira
Það er áríðandi, að mínu mati, að það samtal sem við eigum nú um orkumál og orkuskipti byggist á raunsæi og glöggum upplýsingum. Við erum einfaldlega farin að sjá til botns í hefðbundnum orkulindum okkar; vatnsafli og jarðvarma. Að á Íslandi megi hrista 16 teravattstundir (TWst) af rafmagni á ári fram úr erminni á tveimur næstu áratugum tel ég ekki eiga við rök að styðjast. Stefna stjórnvalda um jarðefnaeldsneytislaust Ísland árið 2040 er afar metnaðarfull. Markmiðið hlýtur samt sem áður að vera að eyða jarðefnaeldsneyti að fullu úr orkubúskap Íslands. Rammaáætlun III Eftir níu ára vinnu tókst Alþingi loksins nú í sumar að samþykkja Rammaáætlun III, áætlun um vernd landsvæða og nýtingu til orkuvinnslu. Nýlega var svo opnaður vefurinn orkuskipti.is þar sem sagt er að virkja þurfi 16 TWst á ári af rafmagni svo full orkuskipti verði gerleg. 16 TWst á ári er ígildi 80% aukningar þeirrar rafmagnsvinnslu sem fyrir er, sem við höfum byggt upp á einni öld. Til frekari glöggvunar á þessum stærðum er samanlögð rafmagnsnotkun allra fyrirtækja, heimila og stofnana í Reykjavík, Kópavogi og í Mosfellsbæ á einu ári um það bil ein TWst. Myndin sýnir með bláum súlum til endanna núverandi vinnslugetu rafmagns í landinu. Græna súlan sýnir áætlaða vinnslugetu allra virkjanakosta í nýtingarflokki Rammaáætlunar III, gula súlan biðflokk áætlunarinnar og rauðu frádráttarsúlurnar er mat á því hversu mikið líklegt er að ekki fáist af rafmagni úr flokkunum. Lengst til hægri sést þá að, sé þetta mat rétt, vanti enn 7,5 TWst á ári til að ná þeim 16 TWst til viðbótar við núverandi vinnslu rafmagns sem orkuskiptin eru talin krefjast. Hitaveitur verða að ganga fyrir Frá bæjardyrum okkar hjá Orkuveitu Reykjavíkur séð er ljóst að ýmsir virkjanakostir sem fyrirtækið lagði til mats í ferli Rammaáætlunar III munu ekki verða nýttir til rafmagnsvinnslu heldur fyrir hitaveitur. Kostirnir eru misrannsökuð háhitasvæði í Henglinum og hitaveitan á höfuðborgarsvæðinu mun ganga fyrir um orku frá þeim. Um tveir þriðju hlutar þeirrar orku sem er að finna í nýtingarflokki Rammaáætlunar III eru jarðhitakostir og ég tel ekki óvarlegt að skera þann flokk í heildina niður um helming. Þetta eru jarðhitakostir sem eru ýmist lítt rannsakaðir og orkan þar óviss eða frátekin fyrir hitaveitur. Um þetta var fjallað nánar í fyrri grein um hitaveitur. Biðflokkur Rammaáætlunar er í eðli sínu enn óvissari en nýtingarflokkurinn. Virkjanakostir eru settir í bið því það vantar gögn. Sumir kostirnir í biðflokki eru hugsanlega þannig að þeir útiloki hver annan. Þar eru jarðhitakostir sem eru nánast ókannaðir til orkuvinnslu og einnig verulega umdeildir kostir frá sjónarmiði náttúruverndar. Ég vel því að skera megi orkuvinnslu úr biðflokki niður um helming líka. Virkjanakostir í Rammaáætlun duga ekki til Sé þetta mat mitt rétt, að ekki sé von á nema um helmingi rafmagnsins úr nýtingar- og biðflokkum Rammaáætlunar, þýðir það viðbót við núverandi raforkuvinnslu upp á 8,5 TWst á ári. Enn vantar þá 7,5 TWst til að ná þessum 36 í heildina sem orkugeirinn telur þurfa til að útrýma jarðefnaeldsneyti og stefnir að því að ná á næstu 18 árum. Íslendingar eru öðrum þjóðum ríkari af grænu rafmagni og að vissu marki endurnýjanlegu. Það höfum við nýtt til hagsbóta fyrir þjóðarbúið og til að auka lífsgæði þjóðarinnar. Orkuöryggi hér á landi er mikið þrátt fyrir válynd veður. Verð á jarðefnaeldsneyti er hins vegar háð duttlungum heimsmála hverju sinni. Um 80% þess rafmagns sem við vinnum árlega fer í orkufrekan iðnað. Álver, eins og önnur mannanna ver, úreldast. Leiða má líkum að því að á næstu áratugum leggist af rekstur að minnsta kosti eins álvers og hugsanlega annars orkufreks iðnaðar í landinu. Þá getur sú 16 TWst þörf fyrir nýtt rafmagn, sem sýnd er á myndinni að ofan, breyst í einu vetfangi. Mun viðbótin rata í orkuskiptin? Samkvæmt gildandi lögum og reglugerðum er ógerlegt að tryggja að nýtt rafmagn rati í orkuskiptin. Engu að síður er unnendum náttúru Íslands nánast stillt upp við vegg; annaðhvort virkjum við þessi reiðinnar býsn af rafmagni eða aukum á loftslagsvána. Það er ekki gott. Þetta er sérstaklega áberandi í umræðu um nýjasta orkukost landsmanna, vindorkuna. Um hana fjallar næsta grein. Höfundur er forstjóri Orkuveitu Reykjavíkur.
Hitaveitan þarf 1.200 megavött í viðbót Það kemur sumum á óvart, sérstaklega þeim sem halda að orkuskipti snúist bara um rafmagn, að aflið í hitaveitum Veitna er næstum tvöfalt meira en í Kárahnjúkavirkjun. Mælt í megavöttum er afl Fljótsdalsstöðvar 690 MW en samanlagt afl þeirra hitaveitna sem Veitur starfrækja á sunnan- og vestanverðu landinu er nú um 1.200 MW. Og aflþörfin mun vaxa hratt. 28. nóvember 2022 07:30
Skoðun Skráningum á mistökum við sjúkdómsgreiningar er ábótavant Guðrún Gyða Ölvisdóttir skrifar
Skoðun Lækkun gjalda fyrir barnafjölskyldur í Hveragerði Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Njörður Sigurðsson,Sandra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Mikilvægi fjölskyldu- og parameðferðar – Að styrkja tengsl í flóknum heimi Helena Katrín Hjaltadóttir,Katrín Þrastardóttir skrifar
Skoðun Grænfáninn 30 ára Sigurlaug Arnardóttir,Guðrún Schmidt,Ósk Kristinsdóttir,Borghildur Gunnardóttir skrifar