Að sannreyna traust Auðbjörg Reynisdóttir skrifar 25. júní 2021 10:31 Mín skoðun er sú að umbætur í heilbrigðisþjónustu í kjölfar mistaka verða aldrei að veruleika án þess að það sé leitað ráða hjá þeim sem fyrir því hafa orðið. Þetta segi ég eftir mikla reynslu í hjúkrun, samtöl við fólk sem hefur upplifað þessa skaðlegu þjónustu og persónuleg reynsla að missa barn eftir mistök. Heilbrigðisþjónusta er og verður alltaf persónuleg þjónusta. Þess vegna er traust grundvöllur hennar. Til þess að skapa skilning á þörfum sjúklinga verða þeir að taka stöðu sína og vera með í umbótum. Þjáningarnar þeirra eiga erindi en það þarf hugrekki til að tjá sig um það. Það er ekki á allra færi. Því fleiri sem láta í sér heyra því mikilvægari verður reynsla þeirra. Öryggismenningin umrædda breytist ekki með því að stjórnendur og embættismenn haldi fundi, skrifi skýrslur eða sæki námskeið erlendis. Það má vera að menningin innan þessa hóps breytist en hún nær aldrei þangað sem þjónustan er veitt, þangað sem samskipti starfsmanna og sjúklinga eiga sér stað. Líkur eru á að ríflega 600 manns verði fyrir skaða og 170 láti lífið árlega vegna mistaka á LSH og SAk samanlagt á hverju ári (haft eftir dr. Sigurði Guðmundssyni í Hörpu 3. september 2013). Kvörtum til að koma í veg fyrir að mistök endurtaki sig Endurtekið koma upp mistakamál þar sem kerfið bregst við með ofsafenginni vörn. Hrópað er að ekki megi leita að sökudólgum eins og það sé það eina sem kemur upp í huga sjúklinga eftir óbætanlegan skaða eða andlát náinna ættingja. Menn eru hissa á allri reiðinni. Fáum stjórnendum dettur í hug að tilgangur kvartana í heilbrigðisþjónustu séu einmitt af góðum hug. Sá góði tilgangur er að koma í veg fyrir að atvik endurtaki sig og skaði aðra. Almennt í gæðastarfi er tekið fagnandi á móti kvörtunum því þær gefa tækifæri til þess að gera betur. Nýlega fékk gæðadeild Krabbameinsfélagsins slæma útreið í áliti Embættis landlæknis en ætli það megi yfirfæra það mat á gæðadeild LSH eða fleiri heilbrigðisstofnana? Hvað ætli sé gert öðruvísi þar? Við getum tekið nokkur dæmi frá vetrinum sem er að líða um viðbrögð kerfisins. Nærtækast að nefna Krabbameinsfélagið og þann farsa sem fylgdi í kjölfarið við flutning skimana fyrir krabbameini hjá konum til annarra stofnana. Konur fréttu af málinu í fjölmiðlum. Síðan fengu yfir 200 konur bréf um að þær væru í þeim hópi sem mistökin náðu til. Þarna fór gott tækifæri forgörðum til að skapa traust, það hefði átt að hringja í þær fyrst og senda síðan bréf. Tilkynningu um skaðleg mistök á aldrei að senda í bréfi nema viðtakandi eigi von á því fyrirfram og skilji ástæðu bréfsins. Sem betur fer reis upp hópur kvenna og mótmælti breytingum sem eru ekki til þess fallnar að skapa öryggi. Þá fyrst fengu ráðmenn þá hugmynd að ef til vill væri hægt að gera betur og sníða þjónustuna betur að þörfum hópsins. Ég get tekið fleiri dæmi en ofarlega í huga mér er dómur Landsréttar í apríl 2020 en þar var LSH dæmt fyrir algjört áhugaleysi á að læra af mistökum. Sama kemur nú fram í áliti Embættis landlæknis um hópsýkinguna á Landakoti sem stjórnendur spítalans vildu meina að hafi verið byggingunni að kenna. Ef áhuginn hefur breyst þarf að sýna það með gagnsæi en ekki fögrum yfirlýsingum. Gagnsæi er eini mælikvarðinn á traust. Ábyrgir neytendur heilbrigðisþjónustu Hvernig neytendur ætlum við að vera? Gagnrýnislausir þiggjendur ölmusu eða eftirlitsaðilar þjónustu sem við bogum fyrir af okkar eigin sjóðum? Eftirlitskerfið er hvergi nálægt þegar þú þarf á þjónustunni að halda. Þess vegna er mikilvægt að þú beitir þínu valdi til að skapa öryggismenninguna í rauntíma. Það getur þú til dæmis gert með því að lesa sjúkraskrána þína reglulega og kvarta þegar það á við. Nýttu tækifærið til að sannreyna traustið sem þú vilt hafa í heilbrigðisþjónustunni. Það er engin skömm að því að sína vantraust ef þú gefur viðkomandi tækifæri til að sýna að hann sé traustsins verður. Ekki bíða eftir að ráðamenn taki eftir. Þeir eru sjaldnast til staðar þegar heilbrigðisþjónustan er veitt og bera ekki ábyrgðina sem fagfólk ber. Treystum en sannreynum að það standi. Höfundur er hjúkrunarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Landspítalinn Mest lesið Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr Skoðun Skoðun Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Mín skoðun er sú að umbætur í heilbrigðisþjónustu í kjölfar mistaka verða aldrei að veruleika án þess að það sé leitað ráða hjá þeim sem fyrir því hafa orðið. Þetta segi ég eftir mikla reynslu í hjúkrun, samtöl við fólk sem hefur upplifað þessa skaðlegu þjónustu og persónuleg reynsla að missa barn eftir mistök. Heilbrigðisþjónusta er og verður alltaf persónuleg þjónusta. Þess vegna er traust grundvöllur hennar. Til þess að skapa skilning á þörfum sjúklinga verða þeir að taka stöðu sína og vera með í umbótum. Þjáningarnar þeirra eiga erindi en það þarf hugrekki til að tjá sig um það. Það er ekki á allra færi. Því fleiri sem láta í sér heyra því mikilvægari verður reynsla þeirra. Öryggismenningin umrædda breytist ekki með því að stjórnendur og embættismenn haldi fundi, skrifi skýrslur eða sæki námskeið erlendis. Það má vera að menningin innan þessa hóps breytist en hún nær aldrei þangað sem þjónustan er veitt, þangað sem samskipti starfsmanna og sjúklinga eiga sér stað. Líkur eru á að ríflega 600 manns verði fyrir skaða og 170 láti lífið árlega vegna mistaka á LSH og SAk samanlagt á hverju ári (haft eftir dr. Sigurði Guðmundssyni í Hörpu 3. september 2013). Kvörtum til að koma í veg fyrir að mistök endurtaki sig Endurtekið koma upp mistakamál þar sem kerfið bregst við með ofsafenginni vörn. Hrópað er að ekki megi leita að sökudólgum eins og það sé það eina sem kemur upp í huga sjúklinga eftir óbætanlegan skaða eða andlát náinna ættingja. Menn eru hissa á allri reiðinni. Fáum stjórnendum dettur í hug að tilgangur kvartana í heilbrigðisþjónustu séu einmitt af góðum hug. Sá góði tilgangur er að koma í veg fyrir að atvik endurtaki sig og skaði aðra. Almennt í gæðastarfi er tekið fagnandi á móti kvörtunum því þær gefa tækifæri til þess að gera betur. Nýlega fékk gæðadeild Krabbameinsfélagsins slæma útreið í áliti Embættis landlæknis en ætli það megi yfirfæra það mat á gæðadeild LSH eða fleiri heilbrigðisstofnana? Hvað ætli sé gert öðruvísi þar? Við getum tekið nokkur dæmi frá vetrinum sem er að líða um viðbrögð kerfisins. Nærtækast að nefna Krabbameinsfélagið og þann farsa sem fylgdi í kjölfarið við flutning skimana fyrir krabbameini hjá konum til annarra stofnana. Konur fréttu af málinu í fjölmiðlum. Síðan fengu yfir 200 konur bréf um að þær væru í þeim hópi sem mistökin náðu til. Þarna fór gott tækifæri forgörðum til að skapa traust, það hefði átt að hringja í þær fyrst og senda síðan bréf. Tilkynningu um skaðleg mistök á aldrei að senda í bréfi nema viðtakandi eigi von á því fyrirfram og skilji ástæðu bréfsins. Sem betur fer reis upp hópur kvenna og mótmælti breytingum sem eru ekki til þess fallnar að skapa öryggi. Þá fyrst fengu ráðmenn þá hugmynd að ef til vill væri hægt að gera betur og sníða þjónustuna betur að þörfum hópsins. Ég get tekið fleiri dæmi en ofarlega í huga mér er dómur Landsréttar í apríl 2020 en þar var LSH dæmt fyrir algjört áhugaleysi á að læra af mistökum. Sama kemur nú fram í áliti Embættis landlæknis um hópsýkinguna á Landakoti sem stjórnendur spítalans vildu meina að hafi verið byggingunni að kenna. Ef áhuginn hefur breyst þarf að sýna það með gagnsæi en ekki fögrum yfirlýsingum. Gagnsæi er eini mælikvarðinn á traust. Ábyrgir neytendur heilbrigðisþjónustu Hvernig neytendur ætlum við að vera? Gagnrýnislausir þiggjendur ölmusu eða eftirlitsaðilar þjónustu sem við bogum fyrir af okkar eigin sjóðum? Eftirlitskerfið er hvergi nálægt þegar þú þarf á þjónustunni að halda. Þess vegna er mikilvægt að þú beitir þínu valdi til að skapa öryggismenninguna í rauntíma. Það getur þú til dæmis gert með því að lesa sjúkraskrána þína reglulega og kvarta þegar það á við. Nýttu tækifærið til að sannreyna traustið sem þú vilt hafa í heilbrigðisþjónustunni. Það er engin skömm að því að sína vantraust ef þú gefur viðkomandi tækifæri til að sýna að hann sé traustsins verður. Ekki bíða eftir að ráðamenn taki eftir. Þeir eru sjaldnast til staðar þegar heilbrigðisþjónustan er veitt og bera ekki ábyrgðina sem fagfólk ber. Treystum en sannreynum að það standi. Höfundur er hjúkrunarfræðingur.
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun