Menntamálastofnun fimm ára Arnór Guðmundsson skrifar 1. október 2020 09:30 Menntamálastofnun hefur frá því hún var stofnuð þann 1. október 2015 verið í deiglu breytinga í íslensku menntakerfi. Mörgum hættir til að vanmeta þau miklu umskipti sem átt hafa sér stað í íslenskum skólum á undanförnum árum með innleiðingu aðalnámskráa sem gefnar voru út á árunum 2011 og 2013. Má þar nefna vinnu við grunnþætti menntunar, s.s. lýðræði, sköpun og jafnrétti, hæfnimiðað nám með breyttu námsmati og endurskoðun námsbrauta framhaldsskóla með styttingu námstíma. Það hefur verið hlutverk Menntamálastofnunar að styðja við skóla í þessum breytingum og veita stjórnvöldum og almenningi upplýsingar um stöðu þeirra. Menntamálastofnun er ætlað að stuðla að auknum gæðum og umbótum í menntakerfinu og innleiðingu stefnu stjórnvalda, m.a. með samþættingu aðalnámskrár, námsmats og námsgagna. Einnig sér stofnunin um ýmis stjórnsýsluverkefni, s.s. viðurkenningu einkaskóla og útgáfu leyfisbréfa til kennara. Fyrstu fimm árin hefur stofnunin byggt upp nauðsynlega innviði í starfsemi sinni til að geta veitt stjórnvöldum, skólum og almenningi sem besta þjónustu. Með Menntastefnu 2030 sem mennta- og menningarmálaráðherra hyggst leggja fyrir Alþingi nú í haust eru framundan mörg krefjandi verkefni sem stofnunin er nú í stakk búin að leggja sitt af mörkum til. Af þeim verkefnum sem Menntamálastofnun vinnur nú að vil ég nefna þrjú: Stafræn umbreyting þjónustu og námsgagna með uppbyggingu Menntaveru, endurskoðun námsmats og aukinn stuðningur við starfsnám í framhaldsskólum. Menntavera og stafræn umbreyting námsefnis Menntavera er samheiti yfir net upplýsingakerfa sem veita stjórnvöldum, skólum og almenningi þjónustu og aðgang að námskrám, námsgögnum, námsmati og menntagögnum. Stjórnvöld hafa nú boðað stórsókn í stafrænni þjónustu og þar er menntun ekki undanskilin. Menntayfirvöld hafa átt í góðu samstarfi við Stafrænt Ísland um að byggja upp þjónustu sem aðgengileg verður á Ísland.is. Byrjað verður á að veita aðgang að leyfisbréfum kennara og niðurstöðum samræmdra könnunarprófa og stefnt er að því að í framtíðinni muni einstaklingar geta fengið aðgang að námsferli sínum og prófskírteinum á Ísland.is. En þetta er bara byrjunin. Fram undan eru stór verkefni, m.a. stafræn umbreyting námsgagna sem mun fela í sér gjörbreytingu í gerð þeirra og miðlun. Markmiðið er að framleiða námsefni sem stenst nútímakröfur um innihald, kennslufræði og framsetningu og kemur til móts við þarfir nemenda og skóla í tengslum við námskrá og aukna notkun spjaldtölva og annarrar tækni. Í nýlegri þarfagreiningu Menntamálastofnunar kom fram skýrt ákall frá kennurum, nemendum og foreldrum um aukið stafrænt og gagnvirkt námsefni. Á það ekki síst við nú á tímum Covid-19. Endurskoðun námsmats Nýlega lagði starfshópur á vegum mennta- og menningarmálaráðuneytisins fram tillögur sem m.a. fela í sér að samræmd könnunarpróf verði lögð niður í núverandi mynd. Í stað þess verði þróað fjölbreytt safn námsmatstækja sem taki mið af prófum sem Menntamálastofnun hefur byggt upp að undanförnu til að meta lestur. Megintilgangur samræmds námsmats er að veita nemendum, kennurum og foreldrum upplýsingar um námsstöðu. Einnig nýtast niðurstöður samræmdra könnunarprófa fyrir skólastjórnendur og sveitarfélög til að fá upplýsingar um stöðu skóla og stjórnvöldum um stöðu menntakerfisins. Mikilvægt er að kasta ekki fyrir róða þeim mikilvægu upplýsingum sem samræmt námsmat veitir á sama tíma og unnið er að endurnýjun þeirra. Menntamálastofnun kannar nú hvernig hægt er að þróa námsmat með aukinn sveigjanleika og fjölbreytni í huga. Til skoðunar er að samræmd könnunarpróf verði í framtíðinni lögð fyrir í mjög breyttri mynd með fjölbreyttara innihaldi og sveigjanlegri próftíma. Eins er ekki ólíklegt að í framtíðinni verði námsmat meira samofið stafrænum námsgögnum. Þróun námsmats tekur tíma og vanda þarf til verka svo að þær upplýsingar sem próf veita séu réttmætar og áreiðanlegar. Til þess að geta boðið upp á gagnvirk prófatriði og að prófin aðlagist ólíkri hæfni nemenda þarf öflug hugbúnaðarkerfi sem ekki eru nú til staðar. Starfsnám í framhaldsskólum Menntamálastofnun hefur á undanförnum árum staðfest tæplega 300 nýjar námsbrautir í framhaldsskólum. Um 50% af þessum brautum eru til stúdentsprófs en einungis um 20% til starfsréttinda. Margt er óunnið í að auka námsframboð í starfsnámi og þróa það nám í takt við þarfir samfélags og atvinnulífs. Mennta- og menningarmálaráðuneytið hefur nú falið Menntamálastofnun að efla stuðning við starfsnám í framhaldsskólum með aukinni samvinnu við fulltrúa atvinnulífs í starfsgreinaráðum. Einnig er nú unnið að því að samhæfa verknám nemenda með svokallaðri rafrænni ferilbók. Því miður hefur umræða um nám á framhaldsskólastigi hér á landi oft einskorðast við hefðbundið bóknám til stúdentsprófs en öðru hverju minnst á skort á áhuga nemenda á starfsnámi. Er þá tilhneiging til að horfa fram hjá fjölbreyttri uppbyggingu starfsnáms í fjölbrauta- og verknámsskólum landsins. Þess sjást nú merki að áhugi á starfsnámi fari vaxandi. Fram undan eru spennandi tímar með nýjum áherslum í verknámi, s.s. með aukinni nýtingu upplýsingatækni og sjálfbærra lausna. Á næstu árum er von til þess að afrakstur þeirra breytinga sem átt hafa sér stað í menntamálum hér á landi skili sér í betra námi og tækifærum nemenda. Að því vill Menntamálastofnun áfram stuðla. Höfundur er forstjóri Menntamálastofnunar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Mest lesið Skuggaspil valdsins Anna Kristín Jensdóttir Skoðun Skólaforðun: Rangnefni sem þarfnast nýrrar nálgunar Rakel Norðfjörð Vilhjálmsdóttir Skoðun Heimskasta þjóð í heimi? Sverrir Björnsson Skoðun Hvernig gerðist þetta? Tryggvi Hjaltason Skoðun Gleymdu leikskólabörnin Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir Skoðun Foreldrar, ömmur og afar þessa lands - áskorun til ykkar! Ragnheiður Stephensen Skoðun Skoðun Skoðun Skólaforðun: Rangnefni sem þarfnast nýrrar nálgunar Rakel Norðfjörð Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Viska bendir á ójöfnuð kynslóðanna Yngvi Sighvatsson skrifar Skoðun Frjálsar handfæraveiðar - Opið svar til Strandveiðifélags Íslands Álfheiður Eymarsdóttir skrifar Skoðun Ofbeldisvarnir og alhliða kynfræðsla alla skólagönguna! Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar Skoðun Að kjósa í roki, hríð og nístingskulda Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun Hvernig gerðist þetta? Tryggvi Hjaltason skrifar Skoðun Borgum rétta vexti - Landsbankinn verði banki allra landsmanna Baldur Borgþórsson skrifar Skoðun Gleymdu leikskólabörnin Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Tími fyrir breytingar – Nú er tækifærið Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Ölvunarakstur á Arnarnesbrú Anna Linda Bjarnadóttir skrifar Skoðun Flokknum er sama um þig Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan í Reykjavík er efnahagslegt vandamál Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Virði en ekki byrði Hulda Bjarnadóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn – svarið fyrir fjölskyldur og ungt fólk Guðbjörg Oddný Jónasdóttir skrifar Skoðun Vanrækt barn er besti ráðherrann Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fjárfestum í vellíðan – því hver króna skilar sér margfalt til baka Theodór Ingi Ólafsson skrifar Skoðun Úr öskunni í eldinn á laugardaginn? Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Skuggaspil valdsins Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Viltu að barnabörnin þín verði fátækir leiguliðar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf – í þjónustu við þjóðina Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á hvert annað og breytum þessu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Kæru landsmenn – þetta er ekki lengur boðlegt Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun XL niðurskurður – hugsum stórt! Arnar Þór Jónsson,Kári Allansson skrifar Skoðun Blórabögglar og gylliboð frá vinstri Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Hvað kjósa foreldrar ósýnilegra barna? Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Heimskasta þjóð í heimi? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Jöfnum leikinn á laugardaginn Björgvin G. Sigurðsson skrifar Skoðun ADHD, fjórir stafir og hvað svo? Jóna Kristín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skattagleði á kostnað ferðaþjónustunnar Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Börnin heim Hanna Katrín Friðriksson skrifar Sjá meira
Menntamálastofnun hefur frá því hún var stofnuð þann 1. október 2015 verið í deiglu breytinga í íslensku menntakerfi. Mörgum hættir til að vanmeta þau miklu umskipti sem átt hafa sér stað í íslenskum skólum á undanförnum árum með innleiðingu aðalnámskráa sem gefnar voru út á árunum 2011 og 2013. Má þar nefna vinnu við grunnþætti menntunar, s.s. lýðræði, sköpun og jafnrétti, hæfnimiðað nám með breyttu námsmati og endurskoðun námsbrauta framhaldsskóla með styttingu námstíma. Það hefur verið hlutverk Menntamálastofnunar að styðja við skóla í þessum breytingum og veita stjórnvöldum og almenningi upplýsingar um stöðu þeirra. Menntamálastofnun er ætlað að stuðla að auknum gæðum og umbótum í menntakerfinu og innleiðingu stefnu stjórnvalda, m.a. með samþættingu aðalnámskrár, námsmats og námsgagna. Einnig sér stofnunin um ýmis stjórnsýsluverkefni, s.s. viðurkenningu einkaskóla og útgáfu leyfisbréfa til kennara. Fyrstu fimm árin hefur stofnunin byggt upp nauðsynlega innviði í starfsemi sinni til að geta veitt stjórnvöldum, skólum og almenningi sem besta þjónustu. Með Menntastefnu 2030 sem mennta- og menningarmálaráðherra hyggst leggja fyrir Alþingi nú í haust eru framundan mörg krefjandi verkefni sem stofnunin er nú í stakk búin að leggja sitt af mörkum til. Af þeim verkefnum sem Menntamálastofnun vinnur nú að vil ég nefna þrjú: Stafræn umbreyting þjónustu og námsgagna með uppbyggingu Menntaveru, endurskoðun námsmats og aukinn stuðningur við starfsnám í framhaldsskólum. Menntavera og stafræn umbreyting námsefnis Menntavera er samheiti yfir net upplýsingakerfa sem veita stjórnvöldum, skólum og almenningi þjónustu og aðgang að námskrám, námsgögnum, námsmati og menntagögnum. Stjórnvöld hafa nú boðað stórsókn í stafrænni þjónustu og þar er menntun ekki undanskilin. Menntayfirvöld hafa átt í góðu samstarfi við Stafrænt Ísland um að byggja upp þjónustu sem aðgengileg verður á Ísland.is. Byrjað verður á að veita aðgang að leyfisbréfum kennara og niðurstöðum samræmdra könnunarprófa og stefnt er að því að í framtíðinni muni einstaklingar geta fengið aðgang að námsferli sínum og prófskírteinum á Ísland.is. En þetta er bara byrjunin. Fram undan eru stór verkefni, m.a. stafræn umbreyting námsgagna sem mun fela í sér gjörbreytingu í gerð þeirra og miðlun. Markmiðið er að framleiða námsefni sem stenst nútímakröfur um innihald, kennslufræði og framsetningu og kemur til móts við þarfir nemenda og skóla í tengslum við námskrá og aukna notkun spjaldtölva og annarrar tækni. Í nýlegri þarfagreiningu Menntamálastofnunar kom fram skýrt ákall frá kennurum, nemendum og foreldrum um aukið stafrænt og gagnvirkt námsefni. Á það ekki síst við nú á tímum Covid-19. Endurskoðun námsmats Nýlega lagði starfshópur á vegum mennta- og menningarmálaráðuneytisins fram tillögur sem m.a. fela í sér að samræmd könnunarpróf verði lögð niður í núverandi mynd. Í stað þess verði þróað fjölbreytt safn námsmatstækja sem taki mið af prófum sem Menntamálastofnun hefur byggt upp að undanförnu til að meta lestur. Megintilgangur samræmds námsmats er að veita nemendum, kennurum og foreldrum upplýsingar um námsstöðu. Einnig nýtast niðurstöður samræmdra könnunarprófa fyrir skólastjórnendur og sveitarfélög til að fá upplýsingar um stöðu skóla og stjórnvöldum um stöðu menntakerfisins. Mikilvægt er að kasta ekki fyrir róða þeim mikilvægu upplýsingum sem samræmt námsmat veitir á sama tíma og unnið er að endurnýjun þeirra. Menntamálastofnun kannar nú hvernig hægt er að þróa námsmat með aukinn sveigjanleika og fjölbreytni í huga. Til skoðunar er að samræmd könnunarpróf verði í framtíðinni lögð fyrir í mjög breyttri mynd með fjölbreyttara innihaldi og sveigjanlegri próftíma. Eins er ekki ólíklegt að í framtíðinni verði námsmat meira samofið stafrænum námsgögnum. Þróun námsmats tekur tíma og vanda þarf til verka svo að þær upplýsingar sem próf veita séu réttmætar og áreiðanlegar. Til þess að geta boðið upp á gagnvirk prófatriði og að prófin aðlagist ólíkri hæfni nemenda þarf öflug hugbúnaðarkerfi sem ekki eru nú til staðar. Starfsnám í framhaldsskólum Menntamálastofnun hefur á undanförnum árum staðfest tæplega 300 nýjar námsbrautir í framhaldsskólum. Um 50% af þessum brautum eru til stúdentsprófs en einungis um 20% til starfsréttinda. Margt er óunnið í að auka námsframboð í starfsnámi og þróa það nám í takt við þarfir samfélags og atvinnulífs. Mennta- og menningarmálaráðuneytið hefur nú falið Menntamálastofnun að efla stuðning við starfsnám í framhaldsskólum með aukinni samvinnu við fulltrúa atvinnulífs í starfsgreinaráðum. Einnig er nú unnið að því að samhæfa verknám nemenda með svokallaðri rafrænni ferilbók. Því miður hefur umræða um nám á framhaldsskólastigi hér á landi oft einskorðast við hefðbundið bóknám til stúdentsprófs en öðru hverju minnst á skort á áhuga nemenda á starfsnámi. Er þá tilhneiging til að horfa fram hjá fjölbreyttri uppbyggingu starfsnáms í fjölbrauta- og verknámsskólum landsins. Þess sjást nú merki að áhugi á starfsnámi fari vaxandi. Fram undan eru spennandi tímar með nýjum áherslum í verknámi, s.s. með aukinni nýtingu upplýsingatækni og sjálfbærra lausna. Á næstu árum er von til þess að afrakstur þeirra breytinga sem átt hafa sér stað í menntamálum hér á landi skili sér í betra námi og tækifærum nemenda. Að því vill Menntamálastofnun áfram stuðla. Höfundur er forstjóri Menntamálastofnunar.
Skoðun Frjálsar handfæraveiðar - Opið svar til Strandveiðifélags Íslands Álfheiður Eymarsdóttir skrifar
Skoðun Ofbeldisvarnir og alhliða kynfræðsla alla skólagönguna! Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar
Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn – svarið fyrir fjölskyldur og ungt fólk Guðbjörg Oddný Jónasdóttir skrifar
Skoðun Fjárfestum í vellíðan – því hver króna skilar sér margfalt til baka Theodór Ingi Ólafsson skrifar