Menntamálastofnun fimm ára Arnór Guðmundsson skrifar 1. október 2020 09:30 Menntamálastofnun hefur frá því hún var stofnuð þann 1. október 2015 verið í deiglu breytinga í íslensku menntakerfi. Mörgum hættir til að vanmeta þau miklu umskipti sem átt hafa sér stað í íslenskum skólum á undanförnum árum með innleiðingu aðalnámskráa sem gefnar voru út á árunum 2011 og 2013. Má þar nefna vinnu við grunnþætti menntunar, s.s. lýðræði, sköpun og jafnrétti, hæfnimiðað nám með breyttu námsmati og endurskoðun námsbrauta framhaldsskóla með styttingu námstíma. Það hefur verið hlutverk Menntamálastofnunar að styðja við skóla í þessum breytingum og veita stjórnvöldum og almenningi upplýsingar um stöðu þeirra. Menntamálastofnun er ætlað að stuðla að auknum gæðum og umbótum í menntakerfinu og innleiðingu stefnu stjórnvalda, m.a. með samþættingu aðalnámskrár, námsmats og námsgagna. Einnig sér stofnunin um ýmis stjórnsýsluverkefni, s.s. viðurkenningu einkaskóla og útgáfu leyfisbréfa til kennara. Fyrstu fimm árin hefur stofnunin byggt upp nauðsynlega innviði í starfsemi sinni til að geta veitt stjórnvöldum, skólum og almenningi sem besta þjónustu. Með Menntastefnu 2030 sem mennta- og menningarmálaráðherra hyggst leggja fyrir Alþingi nú í haust eru framundan mörg krefjandi verkefni sem stofnunin er nú í stakk búin að leggja sitt af mörkum til. Af þeim verkefnum sem Menntamálastofnun vinnur nú að vil ég nefna þrjú: Stafræn umbreyting þjónustu og námsgagna með uppbyggingu Menntaveru, endurskoðun námsmats og aukinn stuðningur við starfsnám í framhaldsskólum. Menntavera og stafræn umbreyting námsefnis Menntavera er samheiti yfir net upplýsingakerfa sem veita stjórnvöldum, skólum og almenningi þjónustu og aðgang að námskrám, námsgögnum, námsmati og menntagögnum. Stjórnvöld hafa nú boðað stórsókn í stafrænni þjónustu og þar er menntun ekki undanskilin. Menntayfirvöld hafa átt í góðu samstarfi við Stafrænt Ísland um að byggja upp þjónustu sem aðgengileg verður á Ísland.is. Byrjað verður á að veita aðgang að leyfisbréfum kennara og niðurstöðum samræmdra könnunarprófa og stefnt er að því að í framtíðinni muni einstaklingar geta fengið aðgang að námsferli sínum og prófskírteinum á Ísland.is. En þetta er bara byrjunin. Fram undan eru stór verkefni, m.a. stafræn umbreyting námsgagna sem mun fela í sér gjörbreytingu í gerð þeirra og miðlun. Markmiðið er að framleiða námsefni sem stenst nútímakröfur um innihald, kennslufræði og framsetningu og kemur til móts við þarfir nemenda og skóla í tengslum við námskrá og aukna notkun spjaldtölva og annarrar tækni. Í nýlegri þarfagreiningu Menntamálastofnunar kom fram skýrt ákall frá kennurum, nemendum og foreldrum um aukið stafrænt og gagnvirkt námsefni. Á það ekki síst við nú á tímum Covid-19. Endurskoðun námsmats Nýlega lagði starfshópur á vegum mennta- og menningarmálaráðuneytisins fram tillögur sem m.a. fela í sér að samræmd könnunarpróf verði lögð niður í núverandi mynd. Í stað þess verði þróað fjölbreytt safn námsmatstækja sem taki mið af prófum sem Menntamálastofnun hefur byggt upp að undanförnu til að meta lestur. Megintilgangur samræmds námsmats er að veita nemendum, kennurum og foreldrum upplýsingar um námsstöðu. Einnig nýtast niðurstöður samræmdra könnunarprófa fyrir skólastjórnendur og sveitarfélög til að fá upplýsingar um stöðu skóla og stjórnvöldum um stöðu menntakerfisins. Mikilvægt er að kasta ekki fyrir róða þeim mikilvægu upplýsingum sem samræmt námsmat veitir á sama tíma og unnið er að endurnýjun þeirra. Menntamálastofnun kannar nú hvernig hægt er að þróa námsmat með aukinn sveigjanleika og fjölbreytni í huga. Til skoðunar er að samræmd könnunarpróf verði í framtíðinni lögð fyrir í mjög breyttri mynd með fjölbreyttara innihaldi og sveigjanlegri próftíma. Eins er ekki ólíklegt að í framtíðinni verði námsmat meira samofið stafrænum námsgögnum. Þróun námsmats tekur tíma og vanda þarf til verka svo að þær upplýsingar sem próf veita séu réttmætar og áreiðanlegar. Til þess að geta boðið upp á gagnvirk prófatriði og að prófin aðlagist ólíkri hæfni nemenda þarf öflug hugbúnaðarkerfi sem ekki eru nú til staðar. Starfsnám í framhaldsskólum Menntamálastofnun hefur á undanförnum árum staðfest tæplega 300 nýjar námsbrautir í framhaldsskólum. Um 50% af þessum brautum eru til stúdentsprófs en einungis um 20% til starfsréttinda. Margt er óunnið í að auka námsframboð í starfsnámi og þróa það nám í takt við þarfir samfélags og atvinnulífs. Mennta- og menningarmálaráðuneytið hefur nú falið Menntamálastofnun að efla stuðning við starfsnám í framhaldsskólum með aukinni samvinnu við fulltrúa atvinnulífs í starfsgreinaráðum. Einnig er nú unnið að því að samhæfa verknám nemenda með svokallaðri rafrænni ferilbók. Því miður hefur umræða um nám á framhaldsskólastigi hér á landi oft einskorðast við hefðbundið bóknám til stúdentsprófs en öðru hverju minnst á skort á áhuga nemenda á starfsnámi. Er þá tilhneiging til að horfa fram hjá fjölbreyttri uppbyggingu starfsnáms í fjölbrauta- og verknámsskólum landsins. Þess sjást nú merki að áhugi á starfsnámi fari vaxandi. Fram undan eru spennandi tímar með nýjum áherslum í verknámi, s.s. með aukinni nýtingu upplýsingatækni og sjálfbærra lausna. Á næstu árum er von til þess að afrakstur þeirra breytinga sem átt hafa sér stað í menntamálum hér á landi skili sér í betra námi og tækifærum nemenda. Að því vill Menntamálastofnun áfram stuðla. Höfundur er forstjóri Menntamálastofnunar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Mest lesið Grasker mannréttinda á degi hinna framliðnu Anna Kristín Jensdóttir Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum Skoðun Heilbrigðiskerfið logar og er að hrynja: Þú áttir betra skilið Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Að vera ung kona á Íslandi árið 2024 Eden Ósk Eyjólfsdóttir Skoðun Græðgin er komin út fyrir öll mörk Sigurjón Þórðarson Skoðun Fræðsluskylda í stað skólaskyldu Eldur Smári Kristinsson Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun Ummæli borgarstjóra og óbragð í munni Kristín Björnsdóttir Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Billy bókahilla og börnin mín Þorbjörg Marínósdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Billy bókahilla og börnin mín Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Svör við atvinnuumsóknum – Ákall til atvinnurekenda Valgerður Rut Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umræða á villigötum Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum skrifar Skoðun Eigum við ekki bara að klára þetta Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Löggilding iðngreina stuðlar að auknum gæðum og öryggi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Draumalandið Björn Þorláksson skrifar Skoðun Að vera ung kona á Íslandi árið 2024 Eden Ósk Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Ferðaþjónusta og orkuvinnsla fara vel saman Guðmundur Finnbogason skrifar Skoðun Hvaða aukna aðgengi, Willum Þór? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Hvers vegna skortir hjúkrunarrými á Íslandi? Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Þegar Vestfjörðum gengur vel, gengur Íslandi vel Jón Páll Hreinsson skrifar Skoðun Ummæli borgarstjóra og óbragð í munni Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar að nauðsynjar snúast um viðskipti Davíð Routley skrifar Skoðun Grasker mannréttinda á degi hinna framliðnu Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Sköpun er efnahagsmál: Tími fyrir öðruvísi nálgun Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Ungt fólk er að missa trúna á stjórnmálum – og um leið á framtíðinni París Anna Bergmann skrifar Skoðun Máttur orðanna: Breyting á orðavali getur breytt hugarfarinu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Fræðsluskylda í stað skólaskyldu Eldur Smári Kristinsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn með útgjaldablæti er vandamál fyrir fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þetta lítur ekki vel út Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið logar og er að hrynja: Þú áttir betra skilið Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Græðgin er komin út fyrir öll mörk Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Glæðing vonar - ekki hjúkrunargreiningin Karen Ósk Björnsdóttir skrifar Skoðun Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson skrifar Skoðun 60% landsmanna á móti vopnakaupunum Hildur Þórðardóttir skrifar Sjá meira
Menntamálastofnun hefur frá því hún var stofnuð þann 1. október 2015 verið í deiglu breytinga í íslensku menntakerfi. Mörgum hættir til að vanmeta þau miklu umskipti sem átt hafa sér stað í íslenskum skólum á undanförnum árum með innleiðingu aðalnámskráa sem gefnar voru út á árunum 2011 og 2013. Má þar nefna vinnu við grunnþætti menntunar, s.s. lýðræði, sköpun og jafnrétti, hæfnimiðað nám með breyttu námsmati og endurskoðun námsbrauta framhaldsskóla með styttingu námstíma. Það hefur verið hlutverk Menntamálastofnunar að styðja við skóla í þessum breytingum og veita stjórnvöldum og almenningi upplýsingar um stöðu þeirra. Menntamálastofnun er ætlað að stuðla að auknum gæðum og umbótum í menntakerfinu og innleiðingu stefnu stjórnvalda, m.a. með samþættingu aðalnámskrár, námsmats og námsgagna. Einnig sér stofnunin um ýmis stjórnsýsluverkefni, s.s. viðurkenningu einkaskóla og útgáfu leyfisbréfa til kennara. Fyrstu fimm árin hefur stofnunin byggt upp nauðsynlega innviði í starfsemi sinni til að geta veitt stjórnvöldum, skólum og almenningi sem besta þjónustu. Með Menntastefnu 2030 sem mennta- og menningarmálaráðherra hyggst leggja fyrir Alþingi nú í haust eru framundan mörg krefjandi verkefni sem stofnunin er nú í stakk búin að leggja sitt af mörkum til. Af þeim verkefnum sem Menntamálastofnun vinnur nú að vil ég nefna þrjú: Stafræn umbreyting þjónustu og námsgagna með uppbyggingu Menntaveru, endurskoðun námsmats og aukinn stuðningur við starfsnám í framhaldsskólum. Menntavera og stafræn umbreyting námsefnis Menntavera er samheiti yfir net upplýsingakerfa sem veita stjórnvöldum, skólum og almenningi þjónustu og aðgang að námskrám, námsgögnum, námsmati og menntagögnum. Stjórnvöld hafa nú boðað stórsókn í stafrænni þjónustu og þar er menntun ekki undanskilin. Menntayfirvöld hafa átt í góðu samstarfi við Stafrænt Ísland um að byggja upp þjónustu sem aðgengileg verður á Ísland.is. Byrjað verður á að veita aðgang að leyfisbréfum kennara og niðurstöðum samræmdra könnunarprófa og stefnt er að því að í framtíðinni muni einstaklingar geta fengið aðgang að námsferli sínum og prófskírteinum á Ísland.is. En þetta er bara byrjunin. Fram undan eru stór verkefni, m.a. stafræn umbreyting námsgagna sem mun fela í sér gjörbreytingu í gerð þeirra og miðlun. Markmiðið er að framleiða námsefni sem stenst nútímakröfur um innihald, kennslufræði og framsetningu og kemur til móts við þarfir nemenda og skóla í tengslum við námskrá og aukna notkun spjaldtölva og annarrar tækni. Í nýlegri þarfagreiningu Menntamálastofnunar kom fram skýrt ákall frá kennurum, nemendum og foreldrum um aukið stafrænt og gagnvirkt námsefni. Á það ekki síst við nú á tímum Covid-19. Endurskoðun námsmats Nýlega lagði starfshópur á vegum mennta- og menningarmálaráðuneytisins fram tillögur sem m.a. fela í sér að samræmd könnunarpróf verði lögð niður í núverandi mynd. Í stað þess verði þróað fjölbreytt safn námsmatstækja sem taki mið af prófum sem Menntamálastofnun hefur byggt upp að undanförnu til að meta lestur. Megintilgangur samræmds námsmats er að veita nemendum, kennurum og foreldrum upplýsingar um námsstöðu. Einnig nýtast niðurstöður samræmdra könnunarprófa fyrir skólastjórnendur og sveitarfélög til að fá upplýsingar um stöðu skóla og stjórnvöldum um stöðu menntakerfisins. Mikilvægt er að kasta ekki fyrir róða þeim mikilvægu upplýsingum sem samræmt námsmat veitir á sama tíma og unnið er að endurnýjun þeirra. Menntamálastofnun kannar nú hvernig hægt er að þróa námsmat með aukinn sveigjanleika og fjölbreytni í huga. Til skoðunar er að samræmd könnunarpróf verði í framtíðinni lögð fyrir í mjög breyttri mynd með fjölbreyttara innihaldi og sveigjanlegri próftíma. Eins er ekki ólíklegt að í framtíðinni verði námsmat meira samofið stafrænum námsgögnum. Þróun námsmats tekur tíma og vanda þarf til verka svo að þær upplýsingar sem próf veita séu réttmætar og áreiðanlegar. Til þess að geta boðið upp á gagnvirk prófatriði og að prófin aðlagist ólíkri hæfni nemenda þarf öflug hugbúnaðarkerfi sem ekki eru nú til staðar. Starfsnám í framhaldsskólum Menntamálastofnun hefur á undanförnum árum staðfest tæplega 300 nýjar námsbrautir í framhaldsskólum. Um 50% af þessum brautum eru til stúdentsprófs en einungis um 20% til starfsréttinda. Margt er óunnið í að auka námsframboð í starfsnámi og þróa það nám í takt við þarfir samfélags og atvinnulífs. Mennta- og menningarmálaráðuneytið hefur nú falið Menntamálastofnun að efla stuðning við starfsnám í framhaldsskólum með aukinni samvinnu við fulltrúa atvinnulífs í starfsgreinaráðum. Einnig er nú unnið að því að samhæfa verknám nemenda með svokallaðri rafrænni ferilbók. Því miður hefur umræða um nám á framhaldsskólastigi hér á landi oft einskorðast við hefðbundið bóknám til stúdentsprófs en öðru hverju minnst á skort á áhuga nemenda á starfsnámi. Er þá tilhneiging til að horfa fram hjá fjölbreyttri uppbyggingu starfsnáms í fjölbrauta- og verknámsskólum landsins. Þess sjást nú merki að áhugi á starfsnámi fari vaxandi. Fram undan eru spennandi tímar með nýjum áherslum í verknámi, s.s. með aukinni nýtingu upplýsingatækni og sjálfbærra lausna. Á næstu árum er von til þess að afrakstur þeirra breytinga sem átt hafa sér stað í menntamálum hér á landi skili sér í betra námi og tækifærum nemenda. Að því vill Menntamálastofnun áfram stuðla. Höfundur er forstjóri Menntamálastofnunar.
Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun
Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar
Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Löggilding iðngreina stuðlar að auknum gæðum og öryggi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar
Skoðun Ungt fólk er að missa trúna á stjórnmálum – og um leið á framtíðinni París Anna Bergmann skrifar
Skoðun Ríkisstjórn með útgjaldablæti er vandamál fyrir fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Heilbrigðiskerfið logar og er að hrynja: Þú áttir betra skilið Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar
Skoðun Væri ekki í lagi að gefa Sjálfstæðisflokknum, Framsóknarflokknum og Vinstri-grænum frí? Kjartan Eggertsson skrifar
Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun