Læknar standa vaktina Reynir Arngrímsson skrifar 5. júlí 2018 07:00 Í því umróti sem skekur íslenskt heilbrigðiskerfi þetta sumarið með skorti á hjúkrunarfræðingum og uppsögnum ljósmæðra og undirmönnun ýmissa annarra heilbrigðistétta standa læknar vaktina enn. Læknisfræði er grunnstoð heilbrigðisþjónustunnar sem ekki má bresta þó annað hrökkvi undan álagi og upplausn skapist í heilbrigðiskerfinu. Engar reglur gilda um lágmarksmönnun lækna utan lögbundinnar neyðarmönnunar ef til verkfalls gæti komið. Svo undarlega sem það kann að hljóma reyndist í því eina verkfalli sem læknar neyddust til að ganga í gegnum á 100 ára sögu Læknafélags Íslands mönnun heldur skána á sumum deildum helstu heilbrigðisstofnana þegar uppfyllt voru ákvæði neyðarmönnunarlista. Undirmönnun lækna og mikið álag einkennir enn starfsaðstæður lækna á sumum sviðum og huga þarf að stöðugri endurnýjun og endurmati á mönnunarþörf m.t.t. breytinga í samfélagsgerð, mannfjölda og tækniframfara. Nýliðun lækna er þróunarverkefni sem ekki má vanrækja eða hefta með nokkru móti. Læknar hafa aldrei reynt að fría sig ábyrgð á hlutverki starfsstéttarinnar í íslensku samfélagi. Skortur er enn á læknum, hvort sem litið er til sjúkrahúsþjónustu, heilsugæslu eða sérhæfðrar heilbrigðisþjónustu utan sjúkrahúsa. Má þar nefna skort á heimilislæknum, taugalæknum, hjartalæknum, barnageðlæknum, gigtlæknum, öldrunarlæknum og augnlæknum.Úrskurður kærunefndar jafnréttismála LÍ styður kröfur um að menntun skuli metin til launa, en ítrekað hefur verið reynt að draga laun og kjarabaráttu lækna inn í umræður um samninga annarra starfsstétta án þess að rétt sé farið með. Sérfræðilæknar fá starfsréttindi sem slíkir eftir allt að 14 ára nám, þegar formlegri þjálfun lýkur í sérgrein. Það er ekki raunhæft að jafna því námi við háskólanám annarra heilbrigðisstétta sem veitir starfsréttindi að afloknu fjögurra til sex ára námi. Úrskurður kærunefndar jafnréttismála í máli Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga gegn Landspítala þann 18. maí 2017 var ótvíræður hvað þetta varðar. Þar kemur skýrt fram að störf lækna og annarra heilbrigðisstétta eru ekki samanburðarhæf að þessu leyti þegar kemur að launasetningu og skilgreiningu á ábyrgðarsviði. Á það var bent að þó staða lækna og hjúkrunarfræðinga sé sú sama í skipuriti, séu störf þeirra í meginatriðum ekki samanburðarhæf. Þannig sé grunnkrafa í starfi hjúkrunarfræðings hjúkrunarleyfi en að baki því sé fjögurra ára háskólanám. Að baki sérfræðiviðurkenningu læknis er hins vegar að lágmarki 11-14 ára nám, sex ár í háskóla, eins árs kandídatsár og fjögurra til sjö ára viðbótarnám, oftast nær erlendis. Þá er bent á að í lögum sé gerður greinarmunur á ráðningarferli í þessi störf og það rakið nánar í úrskurðinum. Löggjafinn gerir að þessu leyti strangari kröfur til umsækjenda um læknisstöður. Þá er jafnframt gerð krafa í ráðningarsamningum um aukna hæfni þar sem læknar sinni auk klínískrar vinnu kennslu og akademískum störfum.xxxStrangari kröfur til starfsréttinda – styttri starfsævi Þá má einnig benda á að á t.d. Landspítala eru jafnframt gerðar strangari kröfur um ráðningarferli sérfræðilækna en hjúkrunarfræðinga. Sérstök stöðunefnd læknaráðs veitir umsögn um faglega hæfni allra umsækjenda um fastar læknastöður, en slíks er ekki krafist við ráðningar annarra starfsstétta. Þá er mikilvægt að hafa í huga að læknar, sérstaklega yfirlæknar, bera verulega ábyrgð í stefnumótun heilbrigðiskerfisins. Þetta endurspeglast meðal annars í kostnaðaráhrifum ákvarðana um dýra og flókna læknisfræðilega meðferð og lyfjagjöf og þeim er ætlað að vera leiðandi í uppbyggingu þjónustu sinnar sérgreinar. Loks má nefna kröfur settar fram af ríkisvaldinu sem eru íþyngjandi hvað varðar starfslok þegar ákveðnum aldri er náð. Starfsævi lækna er stutt miðað við flestar aðrar starfsstéttir sem meðal annars ræðst af kröfum sem settar eru fram í lögum um nám og færni í starfi. Launaþróun 2007 - 2017 Fjármálaráðuneytið birti í vikunni upplýsingar um launaþróun starfsstétta innan BHM árin 2007 til 2017. Þetta gefur tilefni til að skoða launaþróun í þjóðfélaginu í víðara samhengi á þessu tímabili. Ef litið er til þróunar heildarlauna frá árinu 2007 til 2017 sést að skv. gagnagrunni fjármálaráðuneytisins hafa heildarlaun lækna að meðaltali hækkað um 63,6% á þessu tímabili sem er hlutfallslega minni breyting á launakjörum en margra annarra stéttarfélaga. Tölurnar tala sínu máli. Þrátt fyrir erfiða kjarabaráttu og verkfall á árunum 2014-15 hafa læknar ekki fylgt launaskriði samfélagsins né tekið þátt í höfrungahlaupinu títtnefnda. Þá má einnig geta þess að læknar í dag eru ekki aðilar að Lífeyrissjóði starfsmanna ríkisins (LSR) og hafa því önnur lífeyrisréttindakjör, en aðrar stéttir sem starfa hjá hinu opinbera og njóta tryggingar á lífeyrisréttindum. Hin ábyrga afstaða lækna, sem aðeins hafa einu sinni í 100 ára sögu Læknafélags Íslands farið fram í opinberri kjarabaráttu, hefur samkvæmt þessu ekki verið metin að verðleikum og þarfnast endurskoðunar í samræmi við ábyrgð í starfi og launaþróun í samfélaginu.Höfundur er formaður Læknafélags Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Heilbrigðismál Kjaramál Mest lesið Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun JL húsið og að éta það sem úti frýs… Sveinn Hjörtur Guðfinnsson Skoðun Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir Skoðun JL Gettó Hildur Björnsdóttir Skoðun Kýld niður í kjördæmaviku Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Vilja Grafarvogsbúar þéttingu meirihlutans í Reykjavík? Diljá Mist Einarsdóttir,Guðlaugur Þór Þórðarson Skoðun Palestína, háskólar og (af)nýlenduvædd rými Jovana Pavlović Skoðun Ný Selfossbrú yfir Ölfusá – bruðl eða skynsemi? Tómas Ellert Tómasson Skoðun „Hvert stefnirðu?“ Arna Stefanía Guðmundsdóttir Skoðun Landlæknir veldur skaða Lárus Sigurður Lárusson Skoðun Skoðun Skoðun Fjárfesting í þágu barna Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Flugvöllur í Hvassahrauni eða Árborg? Bragi Bjarnason skrifar Skoðun JL Gettó Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Mun Alþingi fremja landráð? Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Hvað vitum við? Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Hvetjum samstarfsfólkið til að fara í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun „Hvert stefnirðu?“ Arna Stefanía Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þetta er allt að koma... Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Mörkin lögmannsstofa: Áskorun til núverandi stjórnarmanna Björn Thorsteinsson skrifar Skoðun JL húsið og að éta það sem úti frýs… Sveinn Hjörtur Guðfinnsson skrifar Skoðun Palestína, háskólar og (af)nýlenduvædd rými Jovana Pavlović skrifar Skoðun Nágrannar óskast! Embla Vigfúsdóttir skrifar Skoðun Tími er ekki óþrjótandi auðlind Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þverpólitískur vilji fyrir brotthvarfi óþarfa flugumferðar frá Reykjavíkurflugvelli Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon ,Margrét Manda Jónsdóttir skrifar Skoðun Kýld niður í kjördæmaviku Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Nokkrum rangfærslum í málflutningi menningarráðherra svarað Grímur Hákonarson,Hafsteinn Gunnar Sigurðsson,Hrafnhildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Frá Félagi hafnarverkamanna á Íslandi Sverrir Fannberg Júlíusson skrifar Skoðun Úmbarassa-sa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vilja Grafarvogsbúar þéttingu meirihlutans í Reykjavík? Diljá Mist Einarsdóttir,Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Útrýmum fátækt á Íslandi Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Stenzt ekki stjórnarskrána Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýsköpun án framtíðar? Erna Magnúsdóttir,Eiríkur Steingrímsson skrifar Skoðun Landlæknir veldur skaða Lárus Sigurður Lárusson skrifar Skoðun Jafnlaunavottun átti aldrei að vera skylda Heiðrún Björk Gísladóttir skrifar Skoðun Tekst Samfylkingunni að virkja lýðræðið - Tekst henni að færa kjósendum aukið vald Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Ný Selfossbrú yfir Ölfusá – bruðl eða skynsemi? Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Það er þetta með þorpið Dagný Gísladóttir skrifar Skoðun Kostir gamaldags samræmdra prófa Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Ábyrgð stjórnenda á netöryggi og NIS2 Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir skrifar Sjá meira
Í því umróti sem skekur íslenskt heilbrigðiskerfi þetta sumarið með skorti á hjúkrunarfræðingum og uppsögnum ljósmæðra og undirmönnun ýmissa annarra heilbrigðistétta standa læknar vaktina enn. Læknisfræði er grunnstoð heilbrigðisþjónustunnar sem ekki má bresta þó annað hrökkvi undan álagi og upplausn skapist í heilbrigðiskerfinu. Engar reglur gilda um lágmarksmönnun lækna utan lögbundinnar neyðarmönnunar ef til verkfalls gæti komið. Svo undarlega sem það kann að hljóma reyndist í því eina verkfalli sem læknar neyddust til að ganga í gegnum á 100 ára sögu Læknafélags Íslands mönnun heldur skána á sumum deildum helstu heilbrigðisstofnana þegar uppfyllt voru ákvæði neyðarmönnunarlista. Undirmönnun lækna og mikið álag einkennir enn starfsaðstæður lækna á sumum sviðum og huga þarf að stöðugri endurnýjun og endurmati á mönnunarþörf m.t.t. breytinga í samfélagsgerð, mannfjölda og tækniframfara. Nýliðun lækna er þróunarverkefni sem ekki má vanrækja eða hefta með nokkru móti. Læknar hafa aldrei reynt að fría sig ábyrgð á hlutverki starfsstéttarinnar í íslensku samfélagi. Skortur er enn á læknum, hvort sem litið er til sjúkrahúsþjónustu, heilsugæslu eða sérhæfðrar heilbrigðisþjónustu utan sjúkrahúsa. Má þar nefna skort á heimilislæknum, taugalæknum, hjartalæknum, barnageðlæknum, gigtlæknum, öldrunarlæknum og augnlæknum.Úrskurður kærunefndar jafnréttismála LÍ styður kröfur um að menntun skuli metin til launa, en ítrekað hefur verið reynt að draga laun og kjarabaráttu lækna inn í umræður um samninga annarra starfsstétta án þess að rétt sé farið með. Sérfræðilæknar fá starfsréttindi sem slíkir eftir allt að 14 ára nám, þegar formlegri þjálfun lýkur í sérgrein. Það er ekki raunhæft að jafna því námi við háskólanám annarra heilbrigðisstétta sem veitir starfsréttindi að afloknu fjögurra til sex ára námi. Úrskurður kærunefndar jafnréttismála í máli Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga gegn Landspítala þann 18. maí 2017 var ótvíræður hvað þetta varðar. Þar kemur skýrt fram að störf lækna og annarra heilbrigðisstétta eru ekki samanburðarhæf að þessu leyti þegar kemur að launasetningu og skilgreiningu á ábyrgðarsviði. Á það var bent að þó staða lækna og hjúkrunarfræðinga sé sú sama í skipuriti, séu störf þeirra í meginatriðum ekki samanburðarhæf. Þannig sé grunnkrafa í starfi hjúkrunarfræðings hjúkrunarleyfi en að baki því sé fjögurra ára háskólanám. Að baki sérfræðiviðurkenningu læknis er hins vegar að lágmarki 11-14 ára nám, sex ár í háskóla, eins árs kandídatsár og fjögurra til sjö ára viðbótarnám, oftast nær erlendis. Þá er bent á að í lögum sé gerður greinarmunur á ráðningarferli í þessi störf og það rakið nánar í úrskurðinum. Löggjafinn gerir að þessu leyti strangari kröfur til umsækjenda um læknisstöður. Þá er jafnframt gerð krafa í ráðningarsamningum um aukna hæfni þar sem læknar sinni auk klínískrar vinnu kennslu og akademískum störfum.xxxStrangari kröfur til starfsréttinda – styttri starfsævi Þá má einnig benda á að á t.d. Landspítala eru jafnframt gerðar strangari kröfur um ráðningarferli sérfræðilækna en hjúkrunarfræðinga. Sérstök stöðunefnd læknaráðs veitir umsögn um faglega hæfni allra umsækjenda um fastar læknastöður, en slíks er ekki krafist við ráðningar annarra starfsstétta. Þá er mikilvægt að hafa í huga að læknar, sérstaklega yfirlæknar, bera verulega ábyrgð í stefnumótun heilbrigðiskerfisins. Þetta endurspeglast meðal annars í kostnaðaráhrifum ákvarðana um dýra og flókna læknisfræðilega meðferð og lyfjagjöf og þeim er ætlað að vera leiðandi í uppbyggingu þjónustu sinnar sérgreinar. Loks má nefna kröfur settar fram af ríkisvaldinu sem eru íþyngjandi hvað varðar starfslok þegar ákveðnum aldri er náð. Starfsævi lækna er stutt miðað við flestar aðrar starfsstéttir sem meðal annars ræðst af kröfum sem settar eru fram í lögum um nám og færni í starfi. Launaþróun 2007 - 2017 Fjármálaráðuneytið birti í vikunni upplýsingar um launaþróun starfsstétta innan BHM árin 2007 til 2017. Þetta gefur tilefni til að skoða launaþróun í þjóðfélaginu í víðara samhengi á þessu tímabili. Ef litið er til þróunar heildarlauna frá árinu 2007 til 2017 sést að skv. gagnagrunni fjármálaráðuneytisins hafa heildarlaun lækna að meðaltali hækkað um 63,6% á þessu tímabili sem er hlutfallslega minni breyting á launakjörum en margra annarra stéttarfélaga. Tölurnar tala sínu máli. Þrátt fyrir erfiða kjarabaráttu og verkfall á árunum 2014-15 hafa læknar ekki fylgt launaskriði samfélagsins né tekið þátt í höfrungahlaupinu títtnefnda. Þá má einnig geta þess að læknar í dag eru ekki aðilar að Lífeyrissjóði starfsmanna ríkisins (LSR) og hafa því önnur lífeyrisréttindakjör, en aðrar stéttir sem starfa hjá hinu opinbera og njóta tryggingar á lífeyrisréttindum. Hin ábyrga afstaða lækna, sem aðeins hafa einu sinni í 100 ára sögu Læknafélags Íslands farið fram í opinberri kjarabaráttu, hefur samkvæmt þessu ekki verið metin að verðleikum og þarfnast endurskoðunar í samræmi við ábyrgð í starfi og launaþróun í samfélaginu.Höfundur er formaður Læknafélags Íslands
Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Vilja Grafarvogsbúar þéttingu meirihlutans í Reykjavík? Diljá Mist Einarsdóttir,Guðlaugur Þór Þórðarson Skoðun
Skoðun Þverpólitískur vilji fyrir brotthvarfi óþarfa flugumferðar frá Reykjavíkurflugvelli Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon ,Margrét Manda Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nokkrum rangfærslum í málflutningi menningarráðherra svarað Grímur Hákonarson,Hafsteinn Gunnar Sigurðsson,Hrafnhildur Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Vilja Grafarvogsbúar þéttingu meirihlutans í Reykjavík? Diljá Mist Einarsdóttir,Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar
Skoðun Tekst Samfylkingunni að virkja lýðræðið - Tekst henni að færa kjósendum aukið vald Birgir Dýrfjörð skrifar
Skoðun Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Ég skvetti málningu á bandaríska sendiráðið en hér er opið bréf til utanríkisráðherra Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Vilja Grafarvogsbúar þéttingu meirihlutans í Reykjavík? Diljá Mist Einarsdóttir,Guðlaugur Þór Þórðarson Skoðun