Forviðaflokkurinn Guðmundur Andri Thorsson skrifar 3. apríl 2017 07:00 Sjaldan hefur sést annar eins söfnuður af forviða fólki og íslenskir ráðamenn tíunda áratugarins voru í síðustu viku þegar þeir fréttu, eftir öll þessi ár, að þýski héraðsbankinn og kjölfestufjárfestirinn í Búnaðarbankanum hefði í raun bara verið leppur fyrir Ólaf Ólafsson.Dj-Dabbi&Dóri Þetta þurftu þau að láta segja sér þrisvar, Finnur Ingólfsson, Valgerður Sverrisdóttir, Davíð Oddsson og Geir Haarde. Hann Ólafur?!? Brögð í tafli? Ha? Leynt eignarhald? Leynireikningar? Hann Ólafur?!? Við hin vitum ekki alveg hvort við eigum að leika með í leikritinu enn einn ganginn, og leyfa þeim að halda að við ætlum að leyfa þeim að trúa því að við hin trúum þeim. Sem við gerum auðvitað ekki – eins og þau vita öll. En það rifjast upp þessir tímar, þegar stórar eignir í almannaeigu voru færðar vildarmönnum í nafni einhverrar hugmyndafræði sem sagði að óhjákvæmilegt væri að eftirláta einkaaðilum bankaviðskipti. Það tók íslenska einkaframtakið örfá ár að keyra allt í þrot. Þetta voru leiðindatímar. Umskiptin stóru í íslensku þjóðlífi urðu þarna um miðjan tíunda áratug síðustu aldar þegar Framsóknarmenn og Sjálfstæðisflokkurinn náðu saman í ríkisstjórn og stjórnuðu landinu í tíu ár. Gáfu vinum, lögðu niður stofnanir, ofsóttu óvini. Fóru fram með frekjulátum og sigri hrósandi markaðshyggju sem boðaði okkur endalok sögunnar á þeirri forsendu að Berlínarmúrinn féll og Sovétríkin hrundu, eins og það gerði óðakapítalisma eitthvað gáfulegri að kommúnisminn reyndist svindl og svínarí. Með aðild að EES sáu þessi flokkar til þess að hér var innleidd séríslensk útgáfa af kapítalisma; nokkurs konar sérstök svindl-og-svínarísútgáfa þar sem því var sleppt að innleiða reglurnar sem gilda víðast á Evrópumarkaði en þeim mun meira gefið laust. Eftirlit í orði kveðnu, eins og átti eftir að koma á daginn rækilega. Leiðindatímar. Og leiðinda-hugarfar sem ríkti þá, og vekur hjá manni ónot þó að erfitt kunni að vera að koma orðum að því. Nú þegar við sameinumst öll í óbeit okkar á Ólafi Ólafssyni og viðskiptaháttum hans – ekki síst Forviðaflokkurinn sem forðum gekk undir nafninu Framsóknarflokkurinn – er kannski ágætt að rifja upp að hann var ekki einn að verki, hann var ekki undantekning, ekki minkurinn í hænsnabúinu. Hann var bara einn af mörgum sem hleypt var út úr búrinu og sagt að gera svo vel. Hann var bara einn group-gaurinn og rétt eins og Bakkavararbræður og Kaupþingsmenn, Baugsmenn og Milestonemenn, Vafningsmenn, S-hópsmenn og Landsbankamenn var hann barn síns tíma, afurð aldarinnar, niðurstaða kerfis, hugsjón óðakapítalismans holdi klædd – hlýddi kallinu að ofan og dansaði eftir þeim takti sem dunaði undir stjórn þeirra Dj-Dabba&Dóra. Nýir group-gaurar Bólufurstarnir urðu ekki til í tómarúmi. Það verðum við að muna og alveg sérstaklega núna. Bankar eru kannski ekki jafn mikilvægir og spítalar og skólar – og ekki jafn arðberandi – en mikilvægir engu að síður. Þeir geyma og ávaxta sparifé vinnandi fólks og hjálpa fólki við að hrinda úr vör arðsömum og fallegum verkefnum, þeir geyma jafnvel fjöregg heilu fjölskyldnanna. Þegar vel tekst til eru þeir blóðið í þjóðarlíkamanum sem flytur næringu á milli. Það á ekki að þurfa máladeildarstúdent og fallista í reikningi á borð við mig til að segja ráðamönnum að það sé með öllu ólíðandi að slíkar stofnanir séu í eigu ókunnra aðilja, manna sem hafa ekki meiri samfélagslega ábyrgð en svo að þeir kjósa að dyljast bak við ókennileg númer og nöfn sem skráð eru í skúmaskotum fjármálaheimsins. Gætu þess vegna verið sömu group-gaurarnir aftur. Það er aldrei markmið banka að vera rekinn eingöngu með hámarksgróða hluthafa að leiðarljósi. Það getur aldrei verið markmið neinnar starfsemi. Þetta snýst ekki um sérstakan karakterbrest tiltekinna einstaklinga. Þetta snýst um leikreglur samfélagsins, sem settar eru af stjórnmálamönnum í umboði okkar. Kapítalisminn ýtir undir og þrífst á löstum á borð við græðgi og eigingirni og óheiðarleika; og mikilvægt er að samfélagið sendi með vönduðu regluverki skýr skilaboð um siðferðislega ábyrgð þeirra sem fara með fé sem annað fólk hefur trúað þeim fyrir. Einkaframtakið er gott, eins og forsætisráðherrann okkar minnti okkur á nú um daginn, í kjölfarið á nýjustu uppljóstrunum á hneykslinu kringum einkvæðingu bankanna hinna fyrri. Mikið ósköp. En er endilega víst að það eigi við í bankarekstri hér á landi? Erum við sem sagt ekki nógu brennd af einkavæðingu banka eftir Hrunið og Icesave og allt bóluruglið sem upphófst hér í kjölfar fyrri einkavæðingar? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kærleikur í kaós Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins á meðal fólks Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Er sjávarútvegurinn bara aukaleikari? Kristófer Máni Sigursveinsson skrifar Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Kennarar – sanngjörn laun? Ólöf P. Úlfarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfsvígstíðni - Gerum betur Þórarinn Guðni Helgason skrifar Skoðun Kæru kennarar Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfbærni á dagskrá, takk! Hafdís Hanna Ægisdóttir,Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kynslóðasáttmálann má ekki rjúfa Finnbjörn A. Hermannsson,Eyjólfur Árni Rafnsson skrifar Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggjan tryggir lágt og stöðugt verð Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gerum betur – breytum þessu Arnar Páll Guðmundsson skrifar Skoðun Það eiga allir séns Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Andleg þrautseigja: Að vaxa í gegnum áskoranir Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Sköpun og paradísarmissir Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Ákall um jákvæða hvata til grænna fjárfestinga Kristín Þöll Skagfjörð skrifar Skoðun Fatlað fólk á betra skilið Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Sjá meira
Sjaldan hefur sést annar eins söfnuður af forviða fólki og íslenskir ráðamenn tíunda áratugarins voru í síðustu viku þegar þeir fréttu, eftir öll þessi ár, að þýski héraðsbankinn og kjölfestufjárfestirinn í Búnaðarbankanum hefði í raun bara verið leppur fyrir Ólaf Ólafsson.Dj-Dabbi&Dóri Þetta þurftu þau að láta segja sér þrisvar, Finnur Ingólfsson, Valgerður Sverrisdóttir, Davíð Oddsson og Geir Haarde. Hann Ólafur?!? Brögð í tafli? Ha? Leynt eignarhald? Leynireikningar? Hann Ólafur?!? Við hin vitum ekki alveg hvort við eigum að leika með í leikritinu enn einn ganginn, og leyfa þeim að halda að við ætlum að leyfa þeim að trúa því að við hin trúum þeim. Sem við gerum auðvitað ekki – eins og þau vita öll. En það rifjast upp þessir tímar, þegar stórar eignir í almannaeigu voru færðar vildarmönnum í nafni einhverrar hugmyndafræði sem sagði að óhjákvæmilegt væri að eftirláta einkaaðilum bankaviðskipti. Það tók íslenska einkaframtakið örfá ár að keyra allt í þrot. Þetta voru leiðindatímar. Umskiptin stóru í íslensku þjóðlífi urðu þarna um miðjan tíunda áratug síðustu aldar þegar Framsóknarmenn og Sjálfstæðisflokkurinn náðu saman í ríkisstjórn og stjórnuðu landinu í tíu ár. Gáfu vinum, lögðu niður stofnanir, ofsóttu óvini. Fóru fram með frekjulátum og sigri hrósandi markaðshyggju sem boðaði okkur endalok sögunnar á þeirri forsendu að Berlínarmúrinn féll og Sovétríkin hrundu, eins og það gerði óðakapítalisma eitthvað gáfulegri að kommúnisminn reyndist svindl og svínarí. Með aðild að EES sáu þessi flokkar til þess að hér var innleidd séríslensk útgáfa af kapítalisma; nokkurs konar sérstök svindl-og-svínarísútgáfa þar sem því var sleppt að innleiða reglurnar sem gilda víðast á Evrópumarkaði en þeim mun meira gefið laust. Eftirlit í orði kveðnu, eins og átti eftir að koma á daginn rækilega. Leiðindatímar. Og leiðinda-hugarfar sem ríkti þá, og vekur hjá manni ónot þó að erfitt kunni að vera að koma orðum að því. Nú þegar við sameinumst öll í óbeit okkar á Ólafi Ólafssyni og viðskiptaháttum hans – ekki síst Forviðaflokkurinn sem forðum gekk undir nafninu Framsóknarflokkurinn – er kannski ágætt að rifja upp að hann var ekki einn að verki, hann var ekki undantekning, ekki minkurinn í hænsnabúinu. Hann var bara einn af mörgum sem hleypt var út úr búrinu og sagt að gera svo vel. Hann var bara einn group-gaurinn og rétt eins og Bakkavararbræður og Kaupþingsmenn, Baugsmenn og Milestonemenn, Vafningsmenn, S-hópsmenn og Landsbankamenn var hann barn síns tíma, afurð aldarinnar, niðurstaða kerfis, hugsjón óðakapítalismans holdi klædd – hlýddi kallinu að ofan og dansaði eftir þeim takti sem dunaði undir stjórn þeirra Dj-Dabba&Dóra. Nýir group-gaurar Bólufurstarnir urðu ekki til í tómarúmi. Það verðum við að muna og alveg sérstaklega núna. Bankar eru kannski ekki jafn mikilvægir og spítalar og skólar – og ekki jafn arðberandi – en mikilvægir engu að síður. Þeir geyma og ávaxta sparifé vinnandi fólks og hjálpa fólki við að hrinda úr vör arðsömum og fallegum verkefnum, þeir geyma jafnvel fjöregg heilu fjölskyldnanna. Þegar vel tekst til eru þeir blóðið í þjóðarlíkamanum sem flytur næringu á milli. Það á ekki að þurfa máladeildarstúdent og fallista í reikningi á borð við mig til að segja ráðamönnum að það sé með öllu ólíðandi að slíkar stofnanir séu í eigu ókunnra aðilja, manna sem hafa ekki meiri samfélagslega ábyrgð en svo að þeir kjósa að dyljast bak við ókennileg númer og nöfn sem skráð eru í skúmaskotum fjármálaheimsins. Gætu þess vegna verið sömu group-gaurarnir aftur. Það er aldrei markmið banka að vera rekinn eingöngu með hámarksgróða hluthafa að leiðarljósi. Það getur aldrei verið markmið neinnar starfsemi. Þetta snýst ekki um sérstakan karakterbrest tiltekinna einstaklinga. Þetta snýst um leikreglur samfélagsins, sem settar eru af stjórnmálamönnum í umboði okkar. Kapítalisminn ýtir undir og þrífst á löstum á borð við græðgi og eigingirni og óheiðarleika; og mikilvægt er að samfélagið sendi með vönduðu regluverki skýr skilaboð um siðferðislega ábyrgð þeirra sem fara með fé sem annað fólk hefur trúað þeim fyrir. Einkaframtakið er gott, eins og forsætisráðherrann okkar minnti okkur á nú um daginn, í kjölfarið á nýjustu uppljóstrunum á hneykslinu kringum einkvæðingu bankanna hinna fyrri. Mikið ósköp. En er endilega víst að það eigi við í bankarekstri hér á landi? Erum við sem sagt ekki nógu brennd af einkavæðingu banka eftir Hrunið og Icesave og allt bóluruglið sem upphófst hér í kjölfar fyrri einkavæðingar?
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar
Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar
Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar
Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun