Nóg af þögn – nú er kominn tími á aðgerðir Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar 11. febrúar 2025 10:00 Undanfarnar vikur hefur nokkuð farið fyrir kjarabaráttu Félags íslenskra listamanna í sviðslistum og kvikmyndum vegna kjara leikara í Borgarleikhúsinu. Full ástæða er til að gefa þessu máli meiri gaum. Leikfélag Reykjavíkur er stöndugt félag og hefur unnið frábært starf á undanförnum árum. Borgarleikhúsið blómstrar sem aldrei fyrr. Síðastliðin tvö ár hafa rekstrarlega séð verið félaginu hagstæð. Það þarf ekki að leita langt aftur í tímann til að sjá að það hefur ekki alltaf verið staðan, enda vita allir hvaða áhrif Covid-faraldurinn hafði á rekstur menningarstofnana hér á landi. Samkvæmt nýjasta ársreikningi Leikfélags Reykjavíkur er samanlagður hagnaður félagsins sl. 2 ár um 300 milljónir króna, handbært fé meira en 350 milljónir króna og verðbréf og innstæður um 550 milljónir króna. Vafalítið er um að ræða fjármuni sem munu verða nýttir til að halda áfram því frábæra starfi sem félagið hefur unnið á undanförnum árum. Velgengni félagsins á undanförnum tveimur árum er komin til af þremur ástæðum: Öflugri stjórnun félagsins sem birtist í vel sóttum sýningum og metnaðarfullri, listrænni dagskrá, styrkum stuðningi Reykjavíkurborgar og listamannanna sem koma að sýningunum sem í boði hafa verið undanfarin ár. Full ástæða er til að geta sérstaklega framlags frá leikurum og öðrum starfsmönnum sem koma að sýningarhaldinu, enda vitað mál að það er ekkert leikhús án leikara. Nú bregður svo við að listamenn innan Borgarleikhússins vilja semja um kaup sín og kjör. Fullkomlega eðlileg krafa, sjálfsögð mannréttindi. En þá kemur upp úr dúrnum að vilji til breytinga er, að því er virðist, takmarkaður. Þó vil ég setja fyrirvara við þessi orð mín, því það vantar meiri upplýsingar. Það vantar aukið gagnsæi. Undanfarnar vikur hafa stjórnendur FÍL - félag íslenskra listamanna í sviðslistum og kvikmyndum stigið fram með réttmætar ábendingar opinberlega um stöðu félagsmanna þeirra. Sérstaklega má minnast á baráttu listdansara og danshöfunda sem taka þátt í sýningum innan Borgarleikhússins að fá samninga til jafns við leikara og leikritahöfunda auk þess að setja fram þá sjálfsögðu kröfu að laun innan listgreina fylgi almennri launaþróun á Íslandi. Þessar ábendingar kalla á viðbrögð af hálfu Borgarleikhússins, en þó heyrist ekkert af hálfu leikhússins. Hvers vegna ekki? Miðað við frábæra stöðu Leikfélags Reykjavíkur virðist svigrúm til að koma til móts við kröfur FÍL. En þó gengur hvorki né rekur í viðræðunum. Það er ekki boðlegt hvað upplýsingarnar um kjaraviðræðurnar hafa verið einhliða, svo og hve mikið skortir á upplýsingar um kjör þeirra listamanna sem nú eru í viðræðum. Hér þarf að gera gangskör, ef ekki nema vegna þess að það er allra hagur. Leikfélag Reykjavíkur er að standa sig frábærlega. Reykjavíkurborg hefur stutt við starf þess af myndarskap. Samt segir engin/n neitt þegar FÍL óskar eftir kjarabótum? Engin yfirlýsing af hálfu Borgarleikhússins? Engar upplýsingar settar fram um launaþróun undangenginna ára (til dæmis síðastliðinn áratug)? Enginn vilji af hálfu borgarinnar til að stíga fram og veita leiðsögn fyrir hvernig leyst verður úr þeim hnút sem stendur yfir í kjaramálum. Vissulega hefur þögnin ákveðna vigt, en öllu má ofgera. Um þessar mundir ríkir almennt samkomulag um að launahækkanir í samfélaginu eigi að vera þær sömu fyrir allar stéttir og fyrir alla aðila á vinnumarkaði. BÍL mun ekki setja sig upp á móti slíku samkomulagi. En við það verður ekki unað af hálfu bandalagsins, ef það er ekki skýrt hvort launakjör listamanna innan Borgarleikhússins hafi á undanförnum áratug fylgt þeim kjörum sem samið hefur verið um á almennum og opinberum mörkuðum. Í kjaradeilum Borgarleikhússins og FÍL sem nú standa yfir leikur enn vafi á því hvort sviðslistafólk njóti sams konar réttinda og launþegar í samfélaginu. Þessum vafa þarf að eyða. Það er einn aðili sem hefur þar tögl og hagldir. Hann þarf að stíga fram, og það er Borgarleikhúsið sjálft og fyrirsvarsmenn þess. Fyrir hönd BÍL kalla ég eftir auknu gagnsæi og meiri upplýsingum, það er allra hagur. Nú er ekki lengur tími þagnar, nú er tími aðgerða. Að breyta hugarfari hjá heilu þorpi tekur tíma og það gerist aðeins ef við listamenn stöndum saman. Að við höldum áfram að finna hugrekki að segja upphátt það sem við viljum og af hverju við eigum það skilið. Stjórn BÍL stendur með leikurum, dönsurum og danshöfundum í kjarabaráttu sinni. Við skorum á Reykjavíkurborg og stjórn Leikfélags Reykjavíkur að koma fram opinberlega með samningsafstöðu sína og ganga frá samningi við FÍL. Höfundur er forseti Bandalags íslenskra listamanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir Skoðun Skoðun Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þingmaður til sölu – bátur fylgir með Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umburðarlyndi og kærleikur Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Sjá meira
Undanfarnar vikur hefur nokkuð farið fyrir kjarabaráttu Félags íslenskra listamanna í sviðslistum og kvikmyndum vegna kjara leikara í Borgarleikhúsinu. Full ástæða er til að gefa þessu máli meiri gaum. Leikfélag Reykjavíkur er stöndugt félag og hefur unnið frábært starf á undanförnum árum. Borgarleikhúsið blómstrar sem aldrei fyrr. Síðastliðin tvö ár hafa rekstrarlega séð verið félaginu hagstæð. Það þarf ekki að leita langt aftur í tímann til að sjá að það hefur ekki alltaf verið staðan, enda vita allir hvaða áhrif Covid-faraldurinn hafði á rekstur menningarstofnana hér á landi. Samkvæmt nýjasta ársreikningi Leikfélags Reykjavíkur er samanlagður hagnaður félagsins sl. 2 ár um 300 milljónir króna, handbært fé meira en 350 milljónir króna og verðbréf og innstæður um 550 milljónir króna. Vafalítið er um að ræða fjármuni sem munu verða nýttir til að halda áfram því frábæra starfi sem félagið hefur unnið á undanförnum árum. Velgengni félagsins á undanförnum tveimur árum er komin til af þremur ástæðum: Öflugri stjórnun félagsins sem birtist í vel sóttum sýningum og metnaðarfullri, listrænni dagskrá, styrkum stuðningi Reykjavíkurborgar og listamannanna sem koma að sýningunum sem í boði hafa verið undanfarin ár. Full ástæða er til að geta sérstaklega framlags frá leikurum og öðrum starfsmönnum sem koma að sýningarhaldinu, enda vitað mál að það er ekkert leikhús án leikara. Nú bregður svo við að listamenn innan Borgarleikhússins vilja semja um kaup sín og kjör. Fullkomlega eðlileg krafa, sjálfsögð mannréttindi. En þá kemur upp úr dúrnum að vilji til breytinga er, að því er virðist, takmarkaður. Þó vil ég setja fyrirvara við þessi orð mín, því það vantar meiri upplýsingar. Það vantar aukið gagnsæi. Undanfarnar vikur hafa stjórnendur FÍL - félag íslenskra listamanna í sviðslistum og kvikmyndum stigið fram með réttmætar ábendingar opinberlega um stöðu félagsmanna þeirra. Sérstaklega má minnast á baráttu listdansara og danshöfunda sem taka þátt í sýningum innan Borgarleikhússins að fá samninga til jafns við leikara og leikritahöfunda auk þess að setja fram þá sjálfsögðu kröfu að laun innan listgreina fylgi almennri launaþróun á Íslandi. Þessar ábendingar kalla á viðbrögð af hálfu Borgarleikhússins, en þó heyrist ekkert af hálfu leikhússins. Hvers vegna ekki? Miðað við frábæra stöðu Leikfélags Reykjavíkur virðist svigrúm til að koma til móts við kröfur FÍL. En þó gengur hvorki né rekur í viðræðunum. Það er ekki boðlegt hvað upplýsingarnar um kjaraviðræðurnar hafa verið einhliða, svo og hve mikið skortir á upplýsingar um kjör þeirra listamanna sem nú eru í viðræðum. Hér þarf að gera gangskör, ef ekki nema vegna þess að það er allra hagur. Leikfélag Reykjavíkur er að standa sig frábærlega. Reykjavíkurborg hefur stutt við starf þess af myndarskap. Samt segir engin/n neitt þegar FÍL óskar eftir kjarabótum? Engin yfirlýsing af hálfu Borgarleikhússins? Engar upplýsingar settar fram um launaþróun undangenginna ára (til dæmis síðastliðinn áratug)? Enginn vilji af hálfu borgarinnar til að stíga fram og veita leiðsögn fyrir hvernig leyst verður úr þeim hnút sem stendur yfir í kjaramálum. Vissulega hefur þögnin ákveðna vigt, en öllu má ofgera. Um þessar mundir ríkir almennt samkomulag um að launahækkanir í samfélaginu eigi að vera þær sömu fyrir allar stéttir og fyrir alla aðila á vinnumarkaði. BÍL mun ekki setja sig upp á móti slíku samkomulagi. En við það verður ekki unað af hálfu bandalagsins, ef það er ekki skýrt hvort launakjör listamanna innan Borgarleikhússins hafi á undanförnum áratug fylgt þeim kjörum sem samið hefur verið um á almennum og opinberum mörkuðum. Í kjaradeilum Borgarleikhússins og FÍL sem nú standa yfir leikur enn vafi á því hvort sviðslistafólk njóti sams konar réttinda og launþegar í samfélaginu. Þessum vafa þarf að eyða. Það er einn aðili sem hefur þar tögl og hagldir. Hann þarf að stíga fram, og það er Borgarleikhúsið sjálft og fyrirsvarsmenn þess. Fyrir hönd BÍL kalla ég eftir auknu gagnsæi og meiri upplýsingum, það er allra hagur. Nú er ekki lengur tími þagnar, nú er tími aðgerða. Að breyta hugarfari hjá heilu þorpi tekur tíma og það gerist aðeins ef við listamenn stöndum saman. Að við höldum áfram að finna hugrekki að segja upphátt það sem við viljum og af hverju við eigum það skilið. Stjórn BÍL stendur með leikurum, dönsurum og danshöfundum í kjarabaráttu sinni. Við skorum á Reykjavíkurborg og stjórn Leikfélags Reykjavíkur að koma fram opinberlega með samningsafstöðu sína og ganga frá samningi við FÍL. Höfundur er forseti Bandalags íslenskra listamanna.
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun