Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar 23. nóvember 2024 09:30 Það er óhjákvæmilegt að horfast í augu við þá staðreynd að íslensk stjórnmál hafa á undanförnum áratugum einkennst af hugsunarhætti sem einblínir á eiginhagsmuni. Við höfum séð nær óteljandi dæmi um stjórnmálafólk sem setur eiginhagsmuni og flokkshagsmuni ofar hagsmunum þjóðarinnar, sem hafa nýtt stöðu sína til að efla eigin völd og auðsöfnun fremur en að vinna í þágu almennings. Til að snúa þessari þróun við þurfum við nýja tegund stjórnmálafólks og leiðtoga, fólk sem ber með sér ákveðna eiginleika og gildi sem munu móta framtíðina til hins betra. Stjórnmálafólk þarf fyrst og fremst að vera heiðarlegt og beita gagnsæjum vinnubrögðum. Heiðarleiki er undirstaða trausts og án trausts er engin raunveruleg forysta. Það þarf að vera tilbúnið að leggja eigin hagsmuni til hliðar í þágu heildarinnar, að taka ákvarðanir sem eru ekki endilega vinsælar en eru réttlátar og byggðar á staðreyndum. Gagnsæi í störfum þess tryggir að almenningur geti fylgst með og áttað sig á því hvernig ákvarðanir eru teknar, sem eykur traust og ábyrgð. Hugrekki til að gera hið rétta Samkennd er annar lykileiginleiki. Stjórnmálafólk þarft að skilja og finna til með þeim sem það þjónar. Þetta þýðir að hlusta á raddir fólksins, taka tillit til ólíkra sjónarmiða og sýna skilning á mismunandi aðstæðum. Með því að setja sig í spor annarra getur það tekið ákvarðanir sem taka mið af þörfum og væntingum allra hópa í samfélaginu, ekki aðeins fárra útvaldra. Framsýni er einnig nauðsynleg. Í heimi sem breytist hratt þarf stjórnmálafólk að geta séð fyrir mögulegar áskoranir og tækifæri og mótað stefnu sem undirbýr samfélagið fyrir framtíðina. Þetta felur í sér að vera opinn fyrir nýjum hugmyndum, að tileinka sér nýja tækni og aðferðir, og að vera reiðubúinn að aðlagast breyttum aðstæðum. Stjórnmálafólk þarf að vera leiðandi í nýsköpun og þróun og hvetja aðra til að taka þátt í þeirri vegferð. Að auki þarf hugrekki til að standa upp fyrir því sem er rétt, jafnvel þegar það er erfitt eða óvinsælt. Stjórnmálafólk sem lætur undan þrýstingi sérhagsmunahópa eða hræðist að taka erfiðar ákvarðanir mun ekki geta stýrt samfélaginu í rétta átt. Hugrekki felur einnig í sér að viðurkenna eigin mistök, læra af þeim og halda áfram með aukinn þroska og skilning. Gerum kröfu um meiri ábyrgð og gagnsæi En hvernig getum við breytt þessum hugsunarhætti sem hefur einkennt íslensk stjórnmál? Það byrjar með okkur, almenningi. Við þurfum að gera kröfu um meiri ábyrgð og gagnsæi frá þeim sem við kjósum til valda. Þetta þýðir að vera virk í lýðræðislegum ferlum, taka þátt í umræðu og láta rödd okkar heyrast. Með því að sýna að við sættum okkur ekki lengur við eigingjarna hegðun stjórnmálamanna getum við þrýst á um breytingar. Menntun gegnir einnig lykilhlutverki. Með því að fræða komandi kynslóðir um gildi eins og heiðarleika, samkennd og samfélagslega ábyrgð getum við lagt grunn að breyttum viðhorfum. Skólakerfið getur stuðlað að þessu með því að leggja áherslu á siðfræði, gagnrýna hugsun og þátttöku í samfélaginu. Flokkarnir sýni fordæmi Stjórnmálaflokkar þurfa að endurskoða innri starfshætti sína. Þeir ættu að hvetja til fjölbreytni í framboði, tryggja aðferðir til að koma í veg fyrir hagsmunaárekstra og setja skýrar reglur um siðferðilega hegðun. Með því að setja hærri staðla fyrir eigin starfsemi geta flokkarnir sýnt fordæmi og stuðlað að jákvæðri breytingu í stjórnmálum. Lög og reglur geta einnig haft áhrif. Með því að styrkja lög um hagsmunaskráningu, setja skýrari reglur um fjármál stjórnmálaflokka og koma á fót sjálfstæðum eftirlitsstofnunum getum við dregið úr möguleikum á misnotkun valds. Það er mikilvægt að tryggja að þeir sem brjóta gegn þessum reglum beri ábyrgð og að afleiðingar séu raunverulegar. Hvernig gildi viljum við? Við þurfum einnig að endurskoða hvernig við metum árangur stjórnmálafólks. Í stað þess að einblína á skammtímaárangur eða persónulegar vinsældir ættum við að horfa til langtímaáhrifa ákvarðana þess á samfélagið. Þetta felur í sér að meta hvernig stefna þess hefur áhrif á jöfnuð, lífsgæði, umhverfi og framtíð komandi kynslóða. Að lokum er það spurning um gildi. Við þurfum að íhuga hvaða gildi við viljum að samfélagið byggi á og hvernig við getum stuðlað að þeim. Ef við viljum samfélag sem byggir á réttlæti, samstöðu og ábyrgð þurfum við stjórnmálafólk sem endurspeglar þessi gildi. Það er ekki nóg að bíða eftir að það komi fram af sjálfu sér; við verðum að skapa umhverfi þar sem það getur vaxið og þrifist. Kjóstu öðruvísi – kjóstu Pírata! Höfundur er þingmaður Pírata og frambjóðandi í 2. sæti í Suðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gísli Rafn Ólafsson Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Píratar Mest lesið Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr skrifar Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Það er óhjákvæmilegt að horfast í augu við þá staðreynd að íslensk stjórnmál hafa á undanförnum áratugum einkennst af hugsunarhætti sem einblínir á eiginhagsmuni. Við höfum séð nær óteljandi dæmi um stjórnmálafólk sem setur eiginhagsmuni og flokkshagsmuni ofar hagsmunum þjóðarinnar, sem hafa nýtt stöðu sína til að efla eigin völd og auðsöfnun fremur en að vinna í þágu almennings. Til að snúa þessari þróun við þurfum við nýja tegund stjórnmálafólks og leiðtoga, fólk sem ber með sér ákveðna eiginleika og gildi sem munu móta framtíðina til hins betra. Stjórnmálafólk þarf fyrst og fremst að vera heiðarlegt og beita gagnsæjum vinnubrögðum. Heiðarleiki er undirstaða trausts og án trausts er engin raunveruleg forysta. Það þarf að vera tilbúnið að leggja eigin hagsmuni til hliðar í þágu heildarinnar, að taka ákvarðanir sem eru ekki endilega vinsælar en eru réttlátar og byggðar á staðreyndum. Gagnsæi í störfum þess tryggir að almenningur geti fylgst með og áttað sig á því hvernig ákvarðanir eru teknar, sem eykur traust og ábyrgð. Hugrekki til að gera hið rétta Samkennd er annar lykileiginleiki. Stjórnmálafólk þarft að skilja og finna til með þeim sem það þjónar. Þetta þýðir að hlusta á raddir fólksins, taka tillit til ólíkra sjónarmiða og sýna skilning á mismunandi aðstæðum. Með því að setja sig í spor annarra getur það tekið ákvarðanir sem taka mið af þörfum og væntingum allra hópa í samfélaginu, ekki aðeins fárra útvaldra. Framsýni er einnig nauðsynleg. Í heimi sem breytist hratt þarf stjórnmálafólk að geta séð fyrir mögulegar áskoranir og tækifæri og mótað stefnu sem undirbýr samfélagið fyrir framtíðina. Þetta felur í sér að vera opinn fyrir nýjum hugmyndum, að tileinka sér nýja tækni og aðferðir, og að vera reiðubúinn að aðlagast breyttum aðstæðum. Stjórnmálafólk þarf að vera leiðandi í nýsköpun og þróun og hvetja aðra til að taka þátt í þeirri vegferð. Að auki þarf hugrekki til að standa upp fyrir því sem er rétt, jafnvel þegar það er erfitt eða óvinsælt. Stjórnmálafólk sem lætur undan þrýstingi sérhagsmunahópa eða hræðist að taka erfiðar ákvarðanir mun ekki geta stýrt samfélaginu í rétta átt. Hugrekki felur einnig í sér að viðurkenna eigin mistök, læra af þeim og halda áfram með aukinn þroska og skilning. Gerum kröfu um meiri ábyrgð og gagnsæi En hvernig getum við breytt þessum hugsunarhætti sem hefur einkennt íslensk stjórnmál? Það byrjar með okkur, almenningi. Við þurfum að gera kröfu um meiri ábyrgð og gagnsæi frá þeim sem við kjósum til valda. Þetta þýðir að vera virk í lýðræðislegum ferlum, taka þátt í umræðu og láta rödd okkar heyrast. Með því að sýna að við sættum okkur ekki lengur við eigingjarna hegðun stjórnmálamanna getum við þrýst á um breytingar. Menntun gegnir einnig lykilhlutverki. Með því að fræða komandi kynslóðir um gildi eins og heiðarleika, samkennd og samfélagslega ábyrgð getum við lagt grunn að breyttum viðhorfum. Skólakerfið getur stuðlað að þessu með því að leggja áherslu á siðfræði, gagnrýna hugsun og þátttöku í samfélaginu. Flokkarnir sýni fordæmi Stjórnmálaflokkar þurfa að endurskoða innri starfshætti sína. Þeir ættu að hvetja til fjölbreytni í framboði, tryggja aðferðir til að koma í veg fyrir hagsmunaárekstra og setja skýrar reglur um siðferðilega hegðun. Með því að setja hærri staðla fyrir eigin starfsemi geta flokkarnir sýnt fordæmi og stuðlað að jákvæðri breytingu í stjórnmálum. Lög og reglur geta einnig haft áhrif. Með því að styrkja lög um hagsmunaskráningu, setja skýrari reglur um fjármál stjórnmálaflokka og koma á fót sjálfstæðum eftirlitsstofnunum getum við dregið úr möguleikum á misnotkun valds. Það er mikilvægt að tryggja að þeir sem brjóta gegn þessum reglum beri ábyrgð og að afleiðingar séu raunverulegar. Hvernig gildi viljum við? Við þurfum einnig að endurskoða hvernig við metum árangur stjórnmálafólks. Í stað þess að einblína á skammtímaárangur eða persónulegar vinsældir ættum við að horfa til langtímaáhrifa ákvarðana þess á samfélagið. Þetta felur í sér að meta hvernig stefna þess hefur áhrif á jöfnuð, lífsgæði, umhverfi og framtíð komandi kynslóða. Að lokum er það spurning um gildi. Við þurfum að íhuga hvaða gildi við viljum að samfélagið byggi á og hvernig við getum stuðlað að þeim. Ef við viljum samfélag sem byggir á réttlæti, samstöðu og ábyrgð þurfum við stjórnmálafólk sem endurspeglar þessi gildi. Það er ekki nóg að bíða eftir að það komi fram af sjálfu sér; við verðum að skapa umhverfi þar sem það getur vaxið og þrifist. Kjóstu öðruvísi – kjóstu Pírata! Höfundur er þingmaður Pírata og frambjóðandi í 2. sæti í Suðvesturkjördæmi.
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun