Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar 28. september 2024 10:31 Það er staðreynd sem við getum ekki litið fram hjá að ungt fólk á Íslandi stendur frammi fyrir verulegum áskorunum þegar kemur að því að komast inn á húsnæðismarkaðinn. Há fasteignaverð, lág laun og skortur á viðeigandi húsnæði gerir það að verkum að mörg ungmenni sjá sér ekki fært að stofna til heimilis eða hefja fjölskyldulíf. Á undanförnum árum hefur húsnæðisverð rokið upp úr öllu valdi. Fyrir marga unga Íslendinga er draumurinn um eigið húsnæði orðinn fjarlægur. Það er ekki aðeins vegna þess að verð eignanna hefur hækkað, heldur einnig vegna þess að eiginfjárkrafan er svo há að fáir eiga möguleika á að safna fyrir útborgun. Á sama tíma hefur leiguverð hækkað svo mikið að það er nánast ógerlegt fyrir ungt fólk að leggja eitthvað til hliðar. Það er kaldhæðnislegt að á sama tíma og ungt fólk er hvatt til að mennta sig og leggja sitt af mörkum til samfélagsins, þá er því haldið aftur af kerfi sem gerir því erfitt fyrir að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Þetta er ekki aðeins spurning um fjármál, heldur einnig um lífsgæði og andlega vellíðan. Að búa við óöryggi um húsnæði hefur víðtæk áhrif á heilsu og framtíðarsýn einstaklinga. Þetta ástand hefur einnig áhrif á samfélagið í heild. Þegar ungt fólk getur ekki komið sér fyrir á eigin spýtur, tefst sjálfstæðisferli þeirra. Fjölskyldumyndun er frestað, fæðingartíðni lækkar og virk þátttaka í samfélaginu minnkar. Þetta er þróun sem við megum ekki leyfa að halda áfram ef við viljum byggja upp sterkt og heilbrigt samfélag. En hvað er til ráða? Fyrst og fremst þarf að auka framboð á hagkvæmu húsnæði. Sveitarfélög og ríki þurfa að vinna saman að því að auðvelda uppbyggingu á íbúðum sem eru sérstaklega ætlaðar ungu fólki. Einnig þarf að endurskoða reglur um lánveitingar og útborgunarkröfur þannig að þær taki mið af raunverulegu efnahagsástandi ungs fólks. Leigumarkaðurinn þarf einnig á endurskipulagningu að halda. Setja þarf skýrari reglur um leiguverð og tryggja réttindi leigjenda. Einnig mætti ríkið íhuga stofnun leigufélaga sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni, með það að markmiði að bjóða upp á sanngjarnt leiguverð. Menntakerfið og atvinnulífið geta einnig spilað stórt hlutverk. Með því að tryggja ungu fólki tækifæri til atvinnu með mannsæmandi launum eykst geta þess til að safna fyrir húsnæði. Styrkja þarf tengsl milli menntunar og atvinnulífs þannig að ungt fólk geti nýtt hæfileika sína og þekkingu strax að námi loknu. Að lokum þarf að breyta hugarfari samfélagsins gagnvart ungu fólki. Við þurfum að hætta að líta á þau sem vandamál sem þarf að leysa og byrja að sjá þau sem verðmæta auðlind sem getur lagt mikið af mörkum til framtíðar landsins. Með því að styðja við bakið á ungu fólki og veita þeim aðgang að húsnæði, erum við ekki aðeins að hjálpa einstaklingum heldur einnig að styrkja samfélagið í heild. Það er kominn tími til að við tökum þessi mál alvarlega og gerum nauðsynlegar breytingar. Við megum ekki láta næstu kynslóðir búa við verri kjör en þær fyrri. Það er okkar sameiginlega ábyrgð að tryggja að ungt fólk hafi raunverulegt tækifæri til að koma sér upp eigin heimili og byggja framtíð sína á traustum grunni. Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk er ekki lúxus, heldur grundvallarréttur. Það er tími til kominn að við sýnum í verki að við stöndum með ungu kynslóðinni og leggjum grunninn að betra og réttlátara samfélagi fyrir alla. Höfundur er þingmaður Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gísli Rafn Ólafsson Píratar Mest lesið Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr skrifar Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar Sjá meira
Það er staðreynd sem við getum ekki litið fram hjá að ungt fólk á Íslandi stendur frammi fyrir verulegum áskorunum þegar kemur að því að komast inn á húsnæðismarkaðinn. Há fasteignaverð, lág laun og skortur á viðeigandi húsnæði gerir það að verkum að mörg ungmenni sjá sér ekki fært að stofna til heimilis eða hefja fjölskyldulíf. Á undanförnum árum hefur húsnæðisverð rokið upp úr öllu valdi. Fyrir marga unga Íslendinga er draumurinn um eigið húsnæði orðinn fjarlægur. Það er ekki aðeins vegna þess að verð eignanna hefur hækkað, heldur einnig vegna þess að eiginfjárkrafan er svo há að fáir eiga möguleika á að safna fyrir útborgun. Á sama tíma hefur leiguverð hækkað svo mikið að það er nánast ógerlegt fyrir ungt fólk að leggja eitthvað til hliðar. Það er kaldhæðnislegt að á sama tíma og ungt fólk er hvatt til að mennta sig og leggja sitt af mörkum til samfélagsins, þá er því haldið aftur af kerfi sem gerir því erfitt fyrir að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Þetta er ekki aðeins spurning um fjármál, heldur einnig um lífsgæði og andlega vellíðan. Að búa við óöryggi um húsnæði hefur víðtæk áhrif á heilsu og framtíðarsýn einstaklinga. Þetta ástand hefur einnig áhrif á samfélagið í heild. Þegar ungt fólk getur ekki komið sér fyrir á eigin spýtur, tefst sjálfstæðisferli þeirra. Fjölskyldumyndun er frestað, fæðingartíðni lækkar og virk þátttaka í samfélaginu minnkar. Þetta er þróun sem við megum ekki leyfa að halda áfram ef við viljum byggja upp sterkt og heilbrigt samfélag. En hvað er til ráða? Fyrst og fremst þarf að auka framboð á hagkvæmu húsnæði. Sveitarfélög og ríki þurfa að vinna saman að því að auðvelda uppbyggingu á íbúðum sem eru sérstaklega ætlaðar ungu fólki. Einnig þarf að endurskoða reglur um lánveitingar og útborgunarkröfur þannig að þær taki mið af raunverulegu efnahagsástandi ungs fólks. Leigumarkaðurinn þarf einnig á endurskipulagningu að halda. Setja þarf skýrari reglur um leiguverð og tryggja réttindi leigjenda. Einnig mætti ríkið íhuga stofnun leigufélaga sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni, með það að markmiði að bjóða upp á sanngjarnt leiguverð. Menntakerfið og atvinnulífið geta einnig spilað stórt hlutverk. Með því að tryggja ungu fólki tækifæri til atvinnu með mannsæmandi launum eykst geta þess til að safna fyrir húsnæði. Styrkja þarf tengsl milli menntunar og atvinnulífs þannig að ungt fólk geti nýtt hæfileika sína og þekkingu strax að námi loknu. Að lokum þarf að breyta hugarfari samfélagsins gagnvart ungu fólki. Við þurfum að hætta að líta á þau sem vandamál sem þarf að leysa og byrja að sjá þau sem verðmæta auðlind sem getur lagt mikið af mörkum til framtíðar landsins. Með því að styðja við bakið á ungu fólki og veita þeim aðgang að húsnæði, erum við ekki aðeins að hjálpa einstaklingum heldur einnig að styrkja samfélagið í heild. Það er kominn tími til að við tökum þessi mál alvarlega og gerum nauðsynlegar breytingar. Við megum ekki láta næstu kynslóðir búa við verri kjör en þær fyrri. Það er okkar sameiginlega ábyrgð að tryggja að ungt fólk hafi raunverulegt tækifæri til að koma sér upp eigin heimili og byggja framtíð sína á traustum grunni. Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk er ekki lúxus, heldur grundvallarréttur. Það er tími til kominn að við sýnum í verki að við stöndum með ungu kynslóðinni og leggjum grunninn að betra og réttlátara samfélagi fyrir alla. Höfundur er þingmaður Pírata.
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar
Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun