Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar 26. september 2024 16:33 Verðbólgan er að hjaðna. Án húsnæðisliðar er verðbólgan 3,6% en með húsnæði 6%. Þegar verð á húsnæði drífur áfram verðbólguna, og þar af leiðandi vextina, er ekki að undra að margir leggi orð í belg og beri á borð ýmsar misgóðar lausnir. Flestum er okkur þó ljóst að skortur á húsnæði verður ekki leystur með því að fikta í vísitölu neysluverðs, heldur með því að leita allra raunhæfra leiða til að stuðla að auknu framboði húsnæðis til frambúðar. Framboðsvandinn verður aftur á móti ekki leystur á einum degi. Stöðugt þarf að vinna í því að tryggja nægt framboð, takmarka flöskuhálsa í uppbyggingu og vinna jafnframt ötullega að því að koma í veg fyrir öfgafullar sveiflur. Engar skyndilausnir eru til í þeim efnum. Að eiga eða leigja Í nýrri mánaðarskýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) kemur fram að innan við einn af hverjum tíu leigjendum vill vera á leigumarkaði og hefur hlutfallið farið hratt lækkandi síðastliðin ár. Samhliða hefur húsnæðisstuðningur hins opinbera hins vegar tekið verulegum breytingum og stuðningur runnið í meira mæli til leigjenda en eigenda íbúðarhúsnæðis. Skýtur það skökku við. Það er okkur sjálfstæðismönnum kappsmál að hjálpa fólki að hjálpa sér sjálft, og að hjálpa þeim sem hjálp þurfa. Kjósi fólk að eiga húsnæði í stað þess að leigja er það vel. Eðlilegt er að einstaklingar hafi til þess val um að nýta úrræði eins og skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar við kaup og fjármögnun. Slíkt úrræði hefur verið lögfest fyrir fyrstu kaupendur og engin áform um breytingar í þeim efnum. Ég tel hins vegar einsýnt að áfram þurfi að tryggja að einstaklingar geti nýtt almenna skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar inn á húsnæðislán sín. Sú aðgerð hefur haft jákvæð áhrif á eignastöðu fólks almennt og verður ekki séð að tilefni sé til að vega að því úrræði nú, sérílagi með hliðsjón af ríkjandi efnahagsástandi. Jafnvægi eða lognið á undan storminum? Rétt er að ítreka hér að þröskuldurinn sem ungt fólk, og annað, stendur frammi fyrir þegar kemur að því að eignast húsnæði hefur hækkað að undanförnu en hann verður ekki lækkaður að neinu ráði til frambúðar nema unnið sé í átt að auknu framboði af húsnæði. Í áðurnefndri skýrslu HMS kemur fram að helmingi færri íbúðir eru í byggingu á höfuðborgarsvæðinu en áætlanir sveitarfélaga gerðu ráð fyrir og vísbendingar um minna framboð á næstu árum. Alls eru um 16,8% færri íbúðir í byggingu en á sama tíma í fyrra og merki um að verktakar séu farnir að leggja áherslu á að klára þær framkvæmdir sem þegar eru hafnar í stað þess að leggja grunn að nýjum. Á sama tíma er eftirspurn enn mikil. Þrátt fyrir það er talað um að jafnvægi sé loks að myndast á húsnæðismarkaði. Ég óttast þvert á móti að meint jafnvægi sé í reynd lognið á undan storminum. Heimatilbúnir flöskuhálsar Óstöðugleiki á húsnæðismarkaði er enginn nýlunda, né séríslenskt fyrirbæri, og því ekki að undra að margir spyrji sig hvort að skammtaeðlisfræðing þurfi til að finna lausn á málinu. Fyrrverandi innviðaráðherra, nú fjármála- og efnahagsráðherra, skipaði m.a. í fjölmarga stýrihópa um einföldun á byggingarreglugerð en enn bólar ekkert á afrakstri þeirrar vinnu. Liggur þó fyrir að þröngir skipulagsskilmálar, tímafrekt leyfisveitingaferli ásamt sölu og framsali á lóðum séu meðal helstu úrlausnarefna þegar kemur að því að byggja meira, hraðar og hagkvæmar. Svo ekki sé minnst á stöðugt og viðvarandi framboð af byggingarhæfum lóðum. Þar bera sveitarfélögin ábyrgð. Ábyrgð höfuðborgarinnar er mikil Hlutfallsleg uppbygging borgarinnar fer minnkandi milli ára. Því er eðlileg að spyrja hvort framkvæmd á þéttingarstefnu meirihlutans í borgarstjórn Reykjavíkur sé að valda gríðarlegum skaða á húsnæðismarkaði fyrir landið í heild sinni? Þétting byggðar, og þar með uppbygging húsnæðis í borginni, virðist einungis eiga við um staðsetningar nálægt áformum um borgarlínu og aðrir kostir ekki nýttir. Má hér nefna Úlfarsárdalinn þar sem tækifæri til þéttingar eru augljós, þar er gnægt lóðaframboð og allir innviðir til staðar. Þá hafa nágrannasveitarfélög Reykjavíkur kvartað undan samkomulagi um vaxtarmörk sem auðsjáanlega verður að breyta í takt við þarfir sveitarfélaga til uppbyggingar. Ekkert launungarmál er að verðhækkanir á húsnæði eru að miklu leyti til komnar vegna mikillar fólksfjölgunar sem ekki hefur tekist að mæta með aukinni uppbyggingu. Ótækt er að hugmyndafræði um að eitt þurfi að útiloka annað verði ofan á, á kostnað íbúa í landinu. Vaxtarmörkin verður að endurskoða Á höfuðborgarsvæðinu er lögum samkvæmt í gildi svæðisskipulag, þar eru títtnefnd vaxtarmörk sveitarfélaganna að finna. Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri Kópavogs, auk annarra, hefur stigið fram og gagnrýnt að óheimilt sé að færa út vaxtarmörk til að brjóta nýtt land fyrir nýjar lóðir, sem þörf er á, vegna neitunarvalds annarra sveitarfélaga. Vaxtarmörkin hafa ekki verið endurskoðuð frá samþykkt svæðisskipulagsins fyrir hartnær áratug síðan og raunar svo að aðeins eitt sveitarfélag þarf til að koma í veg fyrir að nokkuð hreyfist í þeim efnum. Til að höggva á þennan hnút og rjúfa kyrrstöðuna hef ég lagt fram á Alþingi frumvarp sem miðar að því að aukinn meirihluta sveitarfélaga þurfi til þess að samþykkja breytingar á svæðisskipulagi. Ótækt er að eitt sveitarfélag hafi algjört neitunarvald um framtíðaruppbyggingu annarra sveitarfélaga. Taka þarf af skarið fyrir húsnæðismarkaðinn í heild sinni. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Berglind Ósk Guðmundsdóttir Sjálfstæðisflokkurinn Alþingi Húsnæðismál Mest lesið Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Halldór 23.11.2024 Halldór Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason Skoðun Skoðun Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Verðbólgan er að hjaðna. Án húsnæðisliðar er verðbólgan 3,6% en með húsnæði 6%. Þegar verð á húsnæði drífur áfram verðbólguna, og þar af leiðandi vextina, er ekki að undra að margir leggi orð í belg og beri á borð ýmsar misgóðar lausnir. Flestum er okkur þó ljóst að skortur á húsnæði verður ekki leystur með því að fikta í vísitölu neysluverðs, heldur með því að leita allra raunhæfra leiða til að stuðla að auknu framboði húsnæðis til frambúðar. Framboðsvandinn verður aftur á móti ekki leystur á einum degi. Stöðugt þarf að vinna í því að tryggja nægt framboð, takmarka flöskuhálsa í uppbyggingu og vinna jafnframt ötullega að því að koma í veg fyrir öfgafullar sveiflur. Engar skyndilausnir eru til í þeim efnum. Að eiga eða leigja Í nýrri mánaðarskýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) kemur fram að innan við einn af hverjum tíu leigjendum vill vera á leigumarkaði og hefur hlutfallið farið hratt lækkandi síðastliðin ár. Samhliða hefur húsnæðisstuðningur hins opinbera hins vegar tekið verulegum breytingum og stuðningur runnið í meira mæli til leigjenda en eigenda íbúðarhúsnæðis. Skýtur það skökku við. Það er okkur sjálfstæðismönnum kappsmál að hjálpa fólki að hjálpa sér sjálft, og að hjálpa þeim sem hjálp þurfa. Kjósi fólk að eiga húsnæði í stað þess að leigja er það vel. Eðlilegt er að einstaklingar hafi til þess val um að nýta úrræði eins og skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar við kaup og fjármögnun. Slíkt úrræði hefur verið lögfest fyrir fyrstu kaupendur og engin áform um breytingar í þeim efnum. Ég tel hins vegar einsýnt að áfram þurfi að tryggja að einstaklingar geti nýtt almenna skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar inn á húsnæðislán sín. Sú aðgerð hefur haft jákvæð áhrif á eignastöðu fólks almennt og verður ekki séð að tilefni sé til að vega að því úrræði nú, sérílagi með hliðsjón af ríkjandi efnahagsástandi. Jafnvægi eða lognið á undan storminum? Rétt er að ítreka hér að þröskuldurinn sem ungt fólk, og annað, stendur frammi fyrir þegar kemur að því að eignast húsnæði hefur hækkað að undanförnu en hann verður ekki lækkaður að neinu ráði til frambúðar nema unnið sé í átt að auknu framboði af húsnæði. Í áðurnefndri skýrslu HMS kemur fram að helmingi færri íbúðir eru í byggingu á höfuðborgarsvæðinu en áætlanir sveitarfélaga gerðu ráð fyrir og vísbendingar um minna framboð á næstu árum. Alls eru um 16,8% færri íbúðir í byggingu en á sama tíma í fyrra og merki um að verktakar séu farnir að leggja áherslu á að klára þær framkvæmdir sem þegar eru hafnar í stað þess að leggja grunn að nýjum. Á sama tíma er eftirspurn enn mikil. Þrátt fyrir það er talað um að jafnvægi sé loks að myndast á húsnæðismarkaði. Ég óttast þvert á móti að meint jafnvægi sé í reynd lognið á undan storminum. Heimatilbúnir flöskuhálsar Óstöðugleiki á húsnæðismarkaði er enginn nýlunda, né séríslenskt fyrirbæri, og því ekki að undra að margir spyrji sig hvort að skammtaeðlisfræðing þurfi til að finna lausn á málinu. Fyrrverandi innviðaráðherra, nú fjármála- og efnahagsráðherra, skipaði m.a. í fjölmarga stýrihópa um einföldun á byggingarreglugerð en enn bólar ekkert á afrakstri þeirrar vinnu. Liggur þó fyrir að þröngir skipulagsskilmálar, tímafrekt leyfisveitingaferli ásamt sölu og framsali á lóðum séu meðal helstu úrlausnarefna þegar kemur að því að byggja meira, hraðar og hagkvæmar. Svo ekki sé minnst á stöðugt og viðvarandi framboð af byggingarhæfum lóðum. Þar bera sveitarfélögin ábyrgð. Ábyrgð höfuðborgarinnar er mikil Hlutfallsleg uppbygging borgarinnar fer minnkandi milli ára. Því er eðlileg að spyrja hvort framkvæmd á þéttingarstefnu meirihlutans í borgarstjórn Reykjavíkur sé að valda gríðarlegum skaða á húsnæðismarkaði fyrir landið í heild sinni? Þétting byggðar, og þar með uppbygging húsnæðis í borginni, virðist einungis eiga við um staðsetningar nálægt áformum um borgarlínu og aðrir kostir ekki nýttir. Má hér nefna Úlfarsárdalinn þar sem tækifæri til þéttingar eru augljós, þar er gnægt lóðaframboð og allir innviðir til staðar. Þá hafa nágrannasveitarfélög Reykjavíkur kvartað undan samkomulagi um vaxtarmörk sem auðsjáanlega verður að breyta í takt við þarfir sveitarfélaga til uppbyggingar. Ekkert launungarmál er að verðhækkanir á húsnæði eru að miklu leyti til komnar vegna mikillar fólksfjölgunar sem ekki hefur tekist að mæta með aukinni uppbyggingu. Ótækt er að hugmyndafræði um að eitt þurfi að útiloka annað verði ofan á, á kostnað íbúa í landinu. Vaxtarmörkin verður að endurskoða Á höfuðborgarsvæðinu er lögum samkvæmt í gildi svæðisskipulag, þar eru títtnefnd vaxtarmörk sveitarfélaganna að finna. Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri Kópavogs, auk annarra, hefur stigið fram og gagnrýnt að óheimilt sé að færa út vaxtarmörk til að brjóta nýtt land fyrir nýjar lóðir, sem þörf er á, vegna neitunarvalds annarra sveitarfélaga. Vaxtarmörkin hafa ekki verið endurskoðuð frá samþykkt svæðisskipulagsins fyrir hartnær áratug síðan og raunar svo að aðeins eitt sveitarfélag þarf til að koma í veg fyrir að nokkuð hreyfist í þeim efnum. Til að höggva á þennan hnút og rjúfa kyrrstöðuna hef ég lagt fram á Alþingi frumvarp sem miðar að því að aukinn meirihluta sveitarfélaga þurfi til þess að samþykkja breytingar á svæðisskipulagi. Ótækt er að eitt sveitarfélag hafi algjört neitunarvald um framtíðaruppbyggingu annarra sveitarfélaga. Taka þarf af skarið fyrir húsnæðismarkaðinn í heild sinni. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins.
Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun