Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar 26. september 2024 16:33 Verðbólgan er að hjaðna. Án húsnæðisliðar er verðbólgan 3,6% en með húsnæði 6%. Þegar verð á húsnæði drífur áfram verðbólguna, og þar af leiðandi vextina, er ekki að undra að margir leggi orð í belg og beri á borð ýmsar misgóðar lausnir. Flestum er okkur þó ljóst að skortur á húsnæði verður ekki leystur með því að fikta í vísitölu neysluverðs, heldur með því að leita allra raunhæfra leiða til að stuðla að auknu framboði húsnæðis til frambúðar. Framboðsvandinn verður aftur á móti ekki leystur á einum degi. Stöðugt þarf að vinna í því að tryggja nægt framboð, takmarka flöskuhálsa í uppbyggingu og vinna jafnframt ötullega að því að koma í veg fyrir öfgafullar sveiflur. Engar skyndilausnir eru til í þeim efnum. Að eiga eða leigja Í nýrri mánaðarskýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) kemur fram að innan við einn af hverjum tíu leigjendum vill vera á leigumarkaði og hefur hlutfallið farið hratt lækkandi síðastliðin ár. Samhliða hefur húsnæðisstuðningur hins opinbera hins vegar tekið verulegum breytingum og stuðningur runnið í meira mæli til leigjenda en eigenda íbúðarhúsnæðis. Skýtur það skökku við. Það er okkur sjálfstæðismönnum kappsmál að hjálpa fólki að hjálpa sér sjálft, og að hjálpa þeim sem hjálp þurfa. Kjósi fólk að eiga húsnæði í stað þess að leigja er það vel. Eðlilegt er að einstaklingar hafi til þess val um að nýta úrræði eins og skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar við kaup og fjármögnun. Slíkt úrræði hefur verið lögfest fyrir fyrstu kaupendur og engin áform um breytingar í þeim efnum. Ég tel hins vegar einsýnt að áfram þurfi að tryggja að einstaklingar geti nýtt almenna skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar inn á húsnæðislán sín. Sú aðgerð hefur haft jákvæð áhrif á eignastöðu fólks almennt og verður ekki séð að tilefni sé til að vega að því úrræði nú, sérílagi með hliðsjón af ríkjandi efnahagsástandi. Jafnvægi eða lognið á undan storminum? Rétt er að ítreka hér að þröskuldurinn sem ungt fólk, og annað, stendur frammi fyrir þegar kemur að því að eignast húsnæði hefur hækkað að undanförnu en hann verður ekki lækkaður að neinu ráði til frambúðar nema unnið sé í átt að auknu framboði af húsnæði. Í áðurnefndri skýrslu HMS kemur fram að helmingi færri íbúðir eru í byggingu á höfuðborgarsvæðinu en áætlanir sveitarfélaga gerðu ráð fyrir og vísbendingar um minna framboð á næstu árum. Alls eru um 16,8% færri íbúðir í byggingu en á sama tíma í fyrra og merki um að verktakar séu farnir að leggja áherslu á að klára þær framkvæmdir sem þegar eru hafnar í stað þess að leggja grunn að nýjum. Á sama tíma er eftirspurn enn mikil. Þrátt fyrir það er talað um að jafnvægi sé loks að myndast á húsnæðismarkaði. Ég óttast þvert á móti að meint jafnvægi sé í reynd lognið á undan storminum. Heimatilbúnir flöskuhálsar Óstöðugleiki á húsnæðismarkaði er enginn nýlunda, né séríslenskt fyrirbæri, og því ekki að undra að margir spyrji sig hvort að skammtaeðlisfræðing þurfi til að finna lausn á málinu. Fyrrverandi innviðaráðherra, nú fjármála- og efnahagsráðherra, skipaði m.a. í fjölmarga stýrihópa um einföldun á byggingarreglugerð en enn bólar ekkert á afrakstri þeirrar vinnu. Liggur þó fyrir að þröngir skipulagsskilmálar, tímafrekt leyfisveitingaferli ásamt sölu og framsali á lóðum séu meðal helstu úrlausnarefna þegar kemur að því að byggja meira, hraðar og hagkvæmar. Svo ekki sé minnst á stöðugt og viðvarandi framboð af byggingarhæfum lóðum. Þar bera sveitarfélögin ábyrgð. Ábyrgð höfuðborgarinnar er mikil Hlutfallsleg uppbygging borgarinnar fer minnkandi milli ára. Því er eðlileg að spyrja hvort framkvæmd á þéttingarstefnu meirihlutans í borgarstjórn Reykjavíkur sé að valda gríðarlegum skaða á húsnæðismarkaði fyrir landið í heild sinni? Þétting byggðar, og þar með uppbygging húsnæðis í borginni, virðist einungis eiga við um staðsetningar nálægt áformum um borgarlínu og aðrir kostir ekki nýttir. Má hér nefna Úlfarsárdalinn þar sem tækifæri til þéttingar eru augljós, þar er gnægt lóðaframboð og allir innviðir til staðar. Þá hafa nágrannasveitarfélög Reykjavíkur kvartað undan samkomulagi um vaxtarmörk sem auðsjáanlega verður að breyta í takt við þarfir sveitarfélaga til uppbyggingar. Ekkert launungarmál er að verðhækkanir á húsnæði eru að miklu leyti til komnar vegna mikillar fólksfjölgunar sem ekki hefur tekist að mæta með aukinni uppbyggingu. Ótækt er að hugmyndafræði um að eitt þurfi að útiloka annað verði ofan á, á kostnað íbúa í landinu. Vaxtarmörkin verður að endurskoða Á höfuðborgarsvæðinu er lögum samkvæmt í gildi svæðisskipulag, þar eru títtnefnd vaxtarmörk sveitarfélaganna að finna. Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri Kópavogs, auk annarra, hefur stigið fram og gagnrýnt að óheimilt sé að færa út vaxtarmörk til að brjóta nýtt land fyrir nýjar lóðir, sem þörf er á, vegna neitunarvalds annarra sveitarfélaga. Vaxtarmörkin hafa ekki verið endurskoðuð frá samþykkt svæðisskipulagsins fyrir hartnær áratug síðan og raunar svo að aðeins eitt sveitarfélag þarf til að koma í veg fyrir að nokkuð hreyfist í þeim efnum. Til að höggva á þennan hnút og rjúfa kyrrstöðuna hef ég lagt fram á Alþingi frumvarp sem miðar að því að aukinn meirihluta sveitarfélaga þurfi til þess að samþykkja breytingar á svæðisskipulagi. Ótækt er að eitt sveitarfélag hafi algjört neitunarvald um framtíðaruppbyggingu annarra sveitarfélaga. Taka þarf af skarið fyrir húsnæðismarkaðinn í heild sinni. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Berglind Ósk Guðmundsdóttir Sjálfstæðisflokkurinn Alþingi Húsnæðismál Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Ég er deildarstjóri í leikskóla Helga Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Sjá meira
Verðbólgan er að hjaðna. Án húsnæðisliðar er verðbólgan 3,6% en með húsnæði 6%. Þegar verð á húsnæði drífur áfram verðbólguna, og þar af leiðandi vextina, er ekki að undra að margir leggi orð í belg og beri á borð ýmsar misgóðar lausnir. Flestum er okkur þó ljóst að skortur á húsnæði verður ekki leystur með því að fikta í vísitölu neysluverðs, heldur með því að leita allra raunhæfra leiða til að stuðla að auknu framboði húsnæðis til frambúðar. Framboðsvandinn verður aftur á móti ekki leystur á einum degi. Stöðugt þarf að vinna í því að tryggja nægt framboð, takmarka flöskuhálsa í uppbyggingu og vinna jafnframt ötullega að því að koma í veg fyrir öfgafullar sveiflur. Engar skyndilausnir eru til í þeim efnum. Að eiga eða leigja Í nýrri mánaðarskýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) kemur fram að innan við einn af hverjum tíu leigjendum vill vera á leigumarkaði og hefur hlutfallið farið hratt lækkandi síðastliðin ár. Samhliða hefur húsnæðisstuðningur hins opinbera hins vegar tekið verulegum breytingum og stuðningur runnið í meira mæli til leigjenda en eigenda íbúðarhúsnæðis. Skýtur það skökku við. Það er okkur sjálfstæðismönnum kappsmál að hjálpa fólki að hjálpa sér sjálft, og að hjálpa þeim sem hjálp þurfa. Kjósi fólk að eiga húsnæði í stað þess að leigja er það vel. Eðlilegt er að einstaklingar hafi til þess val um að nýta úrræði eins og skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar við kaup og fjármögnun. Slíkt úrræði hefur verið lögfest fyrir fyrstu kaupendur og engin áform um breytingar í þeim efnum. Ég tel hins vegar einsýnt að áfram þurfi að tryggja að einstaklingar geti nýtt almenna skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar inn á húsnæðislán sín. Sú aðgerð hefur haft jákvæð áhrif á eignastöðu fólks almennt og verður ekki séð að tilefni sé til að vega að því úrræði nú, sérílagi með hliðsjón af ríkjandi efnahagsástandi. Jafnvægi eða lognið á undan storminum? Rétt er að ítreka hér að þröskuldurinn sem ungt fólk, og annað, stendur frammi fyrir þegar kemur að því að eignast húsnæði hefur hækkað að undanförnu en hann verður ekki lækkaður að neinu ráði til frambúðar nema unnið sé í átt að auknu framboði af húsnæði. Í áðurnefndri skýrslu HMS kemur fram að helmingi færri íbúðir eru í byggingu á höfuðborgarsvæðinu en áætlanir sveitarfélaga gerðu ráð fyrir og vísbendingar um minna framboð á næstu árum. Alls eru um 16,8% færri íbúðir í byggingu en á sama tíma í fyrra og merki um að verktakar séu farnir að leggja áherslu á að klára þær framkvæmdir sem þegar eru hafnar í stað þess að leggja grunn að nýjum. Á sama tíma er eftirspurn enn mikil. Þrátt fyrir það er talað um að jafnvægi sé loks að myndast á húsnæðismarkaði. Ég óttast þvert á móti að meint jafnvægi sé í reynd lognið á undan storminum. Heimatilbúnir flöskuhálsar Óstöðugleiki á húsnæðismarkaði er enginn nýlunda, né séríslenskt fyrirbæri, og því ekki að undra að margir spyrji sig hvort að skammtaeðlisfræðing þurfi til að finna lausn á málinu. Fyrrverandi innviðaráðherra, nú fjármála- og efnahagsráðherra, skipaði m.a. í fjölmarga stýrihópa um einföldun á byggingarreglugerð en enn bólar ekkert á afrakstri þeirrar vinnu. Liggur þó fyrir að þröngir skipulagsskilmálar, tímafrekt leyfisveitingaferli ásamt sölu og framsali á lóðum séu meðal helstu úrlausnarefna þegar kemur að því að byggja meira, hraðar og hagkvæmar. Svo ekki sé minnst á stöðugt og viðvarandi framboð af byggingarhæfum lóðum. Þar bera sveitarfélögin ábyrgð. Ábyrgð höfuðborgarinnar er mikil Hlutfallsleg uppbygging borgarinnar fer minnkandi milli ára. Því er eðlileg að spyrja hvort framkvæmd á þéttingarstefnu meirihlutans í borgarstjórn Reykjavíkur sé að valda gríðarlegum skaða á húsnæðismarkaði fyrir landið í heild sinni? Þétting byggðar, og þar með uppbygging húsnæðis í borginni, virðist einungis eiga við um staðsetningar nálægt áformum um borgarlínu og aðrir kostir ekki nýttir. Má hér nefna Úlfarsárdalinn þar sem tækifæri til þéttingar eru augljós, þar er gnægt lóðaframboð og allir innviðir til staðar. Þá hafa nágrannasveitarfélög Reykjavíkur kvartað undan samkomulagi um vaxtarmörk sem auðsjáanlega verður að breyta í takt við þarfir sveitarfélaga til uppbyggingar. Ekkert launungarmál er að verðhækkanir á húsnæði eru að miklu leyti til komnar vegna mikillar fólksfjölgunar sem ekki hefur tekist að mæta með aukinni uppbyggingu. Ótækt er að hugmyndafræði um að eitt þurfi að útiloka annað verði ofan á, á kostnað íbúa í landinu. Vaxtarmörkin verður að endurskoða Á höfuðborgarsvæðinu er lögum samkvæmt í gildi svæðisskipulag, þar eru títtnefnd vaxtarmörk sveitarfélaganna að finna. Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri Kópavogs, auk annarra, hefur stigið fram og gagnrýnt að óheimilt sé að færa út vaxtarmörk til að brjóta nýtt land fyrir nýjar lóðir, sem þörf er á, vegna neitunarvalds annarra sveitarfélaga. Vaxtarmörkin hafa ekki verið endurskoðuð frá samþykkt svæðisskipulagsins fyrir hartnær áratug síðan og raunar svo að aðeins eitt sveitarfélag þarf til að koma í veg fyrir að nokkuð hreyfist í þeim efnum. Til að höggva á þennan hnút og rjúfa kyrrstöðuna hef ég lagt fram á Alþingi frumvarp sem miðar að því að aukinn meirihluta sveitarfélaga þurfi til þess að samþykkja breytingar á svæðisskipulagi. Ótækt er að eitt sveitarfélag hafi algjört neitunarvald um framtíðaruppbyggingu annarra sveitarfélaga. Taka þarf af skarið fyrir húsnæðismarkaðinn í heild sinni. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins.
Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen Skoðun
Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen Skoðun