Yfirgangur Landsvirkjunar gegn íbúum við Þjórsá og gagnvart lífríki og umhverfi árinnar Kjartan H. Ágústsson skrifar 18. október 2023 07:00 Ég er einn þeirra íbúa Skeiða- og Gnúpverjahrepps sem kominn er með nóg af yfirgangi og virðingarleysi ákveðinna afla, gagnvart náttúrunni, lýðræðinu og faglegum vinnubrögðum. Þar ber hæst Landsvirkjun sem haldið hefur íbúum í gíslingu með yfirvofandi virkjunum í neðri hluta Þjórsár, árum saman. Við sem efumst um ágæti þessara virkjana höfum kallað eins og hrópandi í eyðimörk. Leikurinn er ójafn, ef leik skal kalla. Landsvirkjun hefur heilu verkfræðistofurnar á launum og hóp lögfræðinga og ýmiss konar sérfræðinga. Við borgum. Við vinnum okkar baráttu kauplaust og í stopulum frítímum. Hvorki hefur verið hlustað á okkur né málsmetandi sérfræðinga t.d. vegna laxastofnsins í Þjórsá. Hjá Landsvirkjun er bara hlustað á það sem hentar. Gallinn er bara sá að það hentar hvorki okkur né náttúru og lífríki. Gleymum ekki að Hvammsvirkjun og aðrar virkjanir í neðri hluta Þjórsár yrðu í byggð, m.a. s. blómlegri byggð. Virkjunin, eins og aðrar virkjanir á svæðinu, eru á virku gosbelti og því umtalsvert meiri líkur á jarðskjálftum, eldgosum og flóðum á þessu svæði en á flestum öðrum virkjanasvæðum. Stór hluti orkuframleiðslu landsmanna er því á virku flóða- og jarðskjálftasvæði. Fleiri virkjanir á þessu hættusvæði ættu ekki að vera inni í myndinni og allra síst í byggð. Það yrðu mistök fyrir náttúru, umhverfi, lífríki og mannlíf samfélagsins. Söngur um meiri virkjanir og meiri orku er hávær nú um stundir. Umhverfis-, orku og auðlindaráðherra kallar eftir meiri grænni orku. Það verður að virkja. Liðka þarf til í reglugerða- og lagaskógi svo hægt sé að koma Hvammsvirkjun í gegn. Ég velti fyrir mér hvort orkumálaráðherra sem er líka umhverfisráðherra láti náttúruna víkja fyrir meintum hagvexti. Verði Hvammsvirkjun að veruleika er lífríki Þjórsár stefnt í voða. Þá er einstöku umhverfi og mörgum náttúruperlum fórnað. Það er ekki í þágu náttúru og umhverfis að ætla að gera risavaxna tilraun með seiðafleytur sem er forsenda þess að Hvammsvirkjun var með séraðgerð komið inn í Rammaáætlun 2015.Er sá gjörningur þeim fagaðilum sem að komu til skammar þar sem endurheimt náttúru er virt að vettugi. Margir sérfræðingar hérlendis sem erlendis hafa bent á að slíkar seiðafleytur hafi hvergi virkað sem skyldi jafnvel ekki þar sem aðstæður eru mun hagstæðari en nú liggja fyrir í hönnun Hvammsvirkjunar. Líklegt er að vegna lítils vatnsmagns neðan stíflu verði afföll seiða mun meiri en þar sem gerð hefur verið tilraun með slíka nálgun. Er orkuþörfin raunverulega eins mikil og orkufyrirtæki og hagsmunaaðilar vilja vera láta? Nauðsynlegt er að öll spilin séu lögð á borðið og unnið af heiðarleikameð heildarsýn að leiðarljósi. Landvernd og fjölmargir fagaðilar hafa bent á veikleika þessarar framsetningar og telja margir orkuþörfina mun minni. Þar er m.a. bent á forgangsröðun, tap orku í ófullkomnu flutingskerfi. Höfum við efni á að vera með meiri orku í myntgröft miðað við höfðatölu en nokkur önnur þjóð? Verður orkufrekur iðnaður hér til frambúðar? Ef ekki, erum við þá tilbúin að hafa fórnað náttúru landsins? Hvað er til ráða? Margt kemur til greina. Draga þarf úr orkuþörf með betri nýtingu og minni sóun, skoða fleiri möguleika og fleiri kosti rafmagnsöflunar. Jarðvarmadælur eru nefndar, meiri endurvinnsla t.d. á áli og margt fleira hefur verið nefnt, hver er þróun annarra orkuverkefna, svo sem sjávarfallaorku og orku frá efnaferlum? Það er ljóst að líta þarf til fjölmargra þátta sem skipta máli í þróun til framtíðar. Það er óviðunandi að Landsvirkjun beiti allt og alla þrýstingi, haldi upplýsingum frá almenningi og berji Hvammsvirkjun í gegn án virks samráðs og samtals. Þar á bæ eru ekki nein meðul spöruð. Tveggja manna tal, stöðugir fundir, loforð og peningar og jarðeigendum stillt upp við vegg. Það væri efni í aðra grein. Í klappliðinu er umhverfisráðherra og meirihluti hreppsnefndar. Samtal við íbúa hefur verið af skornum skammti og á fundum hefur verið lögð áhersla á jámenn. Fram kemur í skýrslum að samstarf og samtal Landsvirkjunar við íbúa fékk falleinkunn í alþjóðlegu gæðamatskerfi vatnsorkuiðnaðarins. Þetta veit Lv. og hefur ekkert gert til að bæta úr því. Einhliða kynning og samtöl við valda aðila bætir þar ekki úr. Stjórnvöld hafa brugðist með að forgangsraða í hvað væntanleg orka á að fara. Það er ekki nóg að tala um að það verði að virkja meira þegar enginn veit hver orkuþörfin er né heldur í hvað orkan eigi að fara. Það þarf að vera tryggt að hún fari í orkuskipti en hvorki stóriðju né myntgröft svo dæmi séu nefnd. Það er fullkomlega óeðlilegt að Landsvirkjun ákveði orkuþörf og forgangsröðun í hvað orkan eigi að fara. Hér þurfa stjórnvöld að vinna sína vinnu. Við höfum verið að misnota náttúru og umhverfi um all langt skeið. Orkuskipti eru göfugt markmið en við megum ekki einblína á virkjanir í því skyni. Við þurfum öll að slaka á. Spyrjum okkur hvort við getum komist af með minna, t.d. færri utanlandsferðir, færri bíla og að minnka almenna neyslu. Róum okkur aðeins, minnkum neysluna og nýtum betur en hættum að ganga á rétt náttúru og komandi kynslóða. Hvammsvirkjun myndi aldrei uppfylla meinta ýtrustu orkuþörf. Þó svo allt landið yrði virkjað myndum við aldrei uppfylla orkuþörf heimsbyggðarinnar svo langt því frá. Við eigum ekki að sætta okkur við að setja þann klafa á Ísland og höfða þannig til samvisku landans. Er ekki kominn tími til að stjórnvöld setji sér skýra framtíðarsýn um það í hvað við viljum fórna náttúruauðlindum okkar? Virkjum mannvit og heilbrigða skynsemi. Hættum að hegða okkur eins og við eigum margar ónotaðar jarðir til vara. Höfundur er bóndi og kennari í Skeiða- og Gnúpverjahreppi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landsvirkjun Landbúnaður Skeiða- og Gnúpverjahreppur Deilur um Hvammsvirkjun Umhverfismál Mest lesið Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr skrifar Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar Sjá meira
Ég er einn þeirra íbúa Skeiða- og Gnúpverjahrepps sem kominn er með nóg af yfirgangi og virðingarleysi ákveðinna afla, gagnvart náttúrunni, lýðræðinu og faglegum vinnubrögðum. Þar ber hæst Landsvirkjun sem haldið hefur íbúum í gíslingu með yfirvofandi virkjunum í neðri hluta Þjórsár, árum saman. Við sem efumst um ágæti þessara virkjana höfum kallað eins og hrópandi í eyðimörk. Leikurinn er ójafn, ef leik skal kalla. Landsvirkjun hefur heilu verkfræðistofurnar á launum og hóp lögfræðinga og ýmiss konar sérfræðinga. Við borgum. Við vinnum okkar baráttu kauplaust og í stopulum frítímum. Hvorki hefur verið hlustað á okkur né málsmetandi sérfræðinga t.d. vegna laxastofnsins í Þjórsá. Hjá Landsvirkjun er bara hlustað á það sem hentar. Gallinn er bara sá að það hentar hvorki okkur né náttúru og lífríki. Gleymum ekki að Hvammsvirkjun og aðrar virkjanir í neðri hluta Þjórsár yrðu í byggð, m.a. s. blómlegri byggð. Virkjunin, eins og aðrar virkjanir á svæðinu, eru á virku gosbelti og því umtalsvert meiri líkur á jarðskjálftum, eldgosum og flóðum á þessu svæði en á flestum öðrum virkjanasvæðum. Stór hluti orkuframleiðslu landsmanna er því á virku flóða- og jarðskjálftasvæði. Fleiri virkjanir á þessu hættusvæði ættu ekki að vera inni í myndinni og allra síst í byggð. Það yrðu mistök fyrir náttúru, umhverfi, lífríki og mannlíf samfélagsins. Söngur um meiri virkjanir og meiri orku er hávær nú um stundir. Umhverfis-, orku og auðlindaráðherra kallar eftir meiri grænni orku. Það verður að virkja. Liðka þarf til í reglugerða- og lagaskógi svo hægt sé að koma Hvammsvirkjun í gegn. Ég velti fyrir mér hvort orkumálaráðherra sem er líka umhverfisráðherra láti náttúruna víkja fyrir meintum hagvexti. Verði Hvammsvirkjun að veruleika er lífríki Þjórsár stefnt í voða. Þá er einstöku umhverfi og mörgum náttúruperlum fórnað. Það er ekki í þágu náttúru og umhverfis að ætla að gera risavaxna tilraun með seiðafleytur sem er forsenda þess að Hvammsvirkjun var með séraðgerð komið inn í Rammaáætlun 2015.Er sá gjörningur þeim fagaðilum sem að komu til skammar þar sem endurheimt náttúru er virt að vettugi. Margir sérfræðingar hérlendis sem erlendis hafa bent á að slíkar seiðafleytur hafi hvergi virkað sem skyldi jafnvel ekki þar sem aðstæður eru mun hagstæðari en nú liggja fyrir í hönnun Hvammsvirkjunar. Líklegt er að vegna lítils vatnsmagns neðan stíflu verði afföll seiða mun meiri en þar sem gerð hefur verið tilraun með slíka nálgun. Er orkuþörfin raunverulega eins mikil og orkufyrirtæki og hagsmunaaðilar vilja vera láta? Nauðsynlegt er að öll spilin séu lögð á borðið og unnið af heiðarleikameð heildarsýn að leiðarljósi. Landvernd og fjölmargir fagaðilar hafa bent á veikleika þessarar framsetningar og telja margir orkuþörfina mun minni. Þar er m.a. bent á forgangsröðun, tap orku í ófullkomnu flutingskerfi. Höfum við efni á að vera með meiri orku í myntgröft miðað við höfðatölu en nokkur önnur þjóð? Verður orkufrekur iðnaður hér til frambúðar? Ef ekki, erum við þá tilbúin að hafa fórnað náttúru landsins? Hvað er til ráða? Margt kemur til greina. Draga þarf úr orkuþörf með betri nýtingu og minni sóun, skoða fleiri möguleika og fleiri kosti rafmagnsöflunar. Jarðvarmadælur eru nefndar, meiri endurvinnsla t.d. á áli og margt fleira hefur verið nefnt, hver er þróun annarra orkuverkefna, svo sem sjávarfallaorku og orku frá efnaferlum? Það er ljóst að líta þarf til fjölmargra þátta sem skipta máli í þróun til framtíðar. Það er óviðunandi að Landsvirkjun beiti allt og alla þrýstingi, haldi upplýsingum frá almenningi og berji Hvammsvirkjun í gegn án virks samráðs og samtals. Þar á bæ eru ekki nein meðul spöruð. Tveggja manna tal, stöðugir fundir, loforð og peningar og jarðeigendum stillt upp við vegg. Það væri efni í aðra grein. Í klappliðinu er umhverfisráðherra og meirihluti hreppsnefndar. Samtal við íbúa hefur verið af skornum skammti og á fundum hefur verið lögð áhersla á jámenn. Fram kemur í skýrslum að samstarf og samtal Landsvirkjunar við íbúa fékk falleinkunn í alþjóðlegu gæðamatskerfi vatnsorkuiðnaðarins. Þetta veit Lv. og hefur ekkert gert til að bæta úr því. Einhliða kynning og samtöl við valda aðila bætir þar ekki úr. Stjórnvöld hafa brugðist með að forgangsraða í hvað væntanleg orka á að fara. Það er ekki nóg að tala um að það verði að virkja meira þegar enginn veit hver orkuþörfin er né heldur í hvað orkan eigi að fara. Það þarf að vera tryggt að hún fari í orkuskipti en hvorki stóriðju né myntgröft svo dæmi séu nefnd. Það er fullkomlega óeðlilegt að Landsvirkjun ákveði orkuþörf og forgangsröðun í hvað orkan eigi að fara. Hér þurfa stjórnvöld að vinna sína vinnu. Við höfum verið að misnota náttúru og umhverfi um all langt skeið. Orkuskipti eru göfugt markmið en við megum ekki einblína á virkjanir í því skyni. Við þurfum öll að slaka á. Spyrjum okkur hvort við getum komist af með minna, t.d. færri utanlandsferðir, færri bíla og að minnka almenna neyslu. Róum okkur aðeins, minnkum neysluna og nýtum betur en hættum að ganga á rétt náttúru og komandi kynslóða. Hvammsvirkjun myndi aldrei uppfylla meinta ýtrustu orkuþörf. Þó svo allt landið yrði virkjað myndum við aldrei uppfylla orkuþörf heimsbyggðarinnar svo langt því frá. Við eigum ekki að sætta okkur við að setja þann klafa á Ísland og höfða þannig til samvisku landans. Er ekki kominn tími til að stjórnvöld setji sér skýra framtíðarsýn um það í hvað við viljum fórna náttúruauðlindum okkar? Virkjum mannvit og heilbrigða skynsemi. Hættum að hegða okkur eins og við eigum margar ónotaðar jarðir til vara. Höfundur er bóndi og kennari í Skeiða- og Gnúpverjahreppi.
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar
Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun