„Vinkilkrókur“ við Blönduós – stytting hringvegar Njáll Trausti Friðbertsson skrifar 2. ágúst 2023 08:01 Það vakti nokkra athygli mína að í nýrri samgönguáætlun sem legið hefur inn á samráðsgáttinni vef Stjórnarráðsins í sumar til kynningar að ekki er gert ráð fyrir framkvæmdum við Húnavallaleið í fyrirliggjandi áætlun til næstu 15 ára. Það er stytting þjóðvegar 1 við Blönduós. Það er margt sem mælir með gerð nýrrar leiðar, Húnavallaleiðar. Styttingar á þjóðvegi eitt Akureyri – Reykjavík Um langt skeið hefur helst verið litið til þriggja kosta í tengslum við mögulegar styttingar á þjóðveginum á milli Akureyrar og Reykjavíkur. Mesta vegstyttingin fengist með lagningu Húnavallaleiðar, þar sem hægt er að stytta leiðina um 14 km með lagningu 17 km vegar. Hinir tveir kostirnir eru annars vegar lagning Sundabrautar sem myndi stytta leiðina um 6-10 km. og aðrir 5-6 km í styttingu yrðu um svokallaða Vindheimaleið í Skagafirði eða allt að 30 km. Hér er rétt að geta þess að Húnavallaleið er með talin með arðsömustu samgönguframkvæmdum sem hægt er að fara í á Íslandi í dag og talin borga sig upp á örfáum árum. Guðsmaðurinn og Þjóðólfur árið 1891 Umræða um styttingar vegleiða á því svæði sem hér er til umræðu eru ekki nýjar af nálinni. Séra Stefán M. Jónsson á Auðkúlu skrifar grein sem birtist í Þjóðólfi 29.maí 1891. Já fyrir rúmlega 130 árum síðan undir heitinu ,,Ný aðalpóstleið í Húnavatnssýslu“. Áhugaverð grein þar sem ítarlega er farið yfir það málefni sem hér er til umræðu. Guðsmaðurinn skrifar greinina eftir nýafstaðinn fund sýslunefndar Húnvetninga. Í greininni lýsir Stefán í löngu máli sinni afstöðu til málsins og skrifar m.a: ,,Af því jeg var er svona mikið barn í vegfræðinni, gat jeg ekki fylgst með meðnefndarmönnum mínum í sýslunefndinni, nje gefið atkvæði mitt með hinum afarstóra vinkilkrók aðalpóstleiðarinnar út á Blönduós og fram allan Langadal…“. Hér er rétt að geta þegar talað var um aðalpóstleið á þessum árum er það sambærilegt þegar við tölum um þjóðveginn í dag. Þannig að efasemdir um núverandi leið hafa lengi verið til staðar. Umferðaröryggissjónarmið Í greinargerð Vegagerðarinnar sem umferðarsérfræðingar hennar unnu og sendu umhverfisráðherra vorið 2011 kom meðal annars eftirfarandi fram: ,,Þar ber fyrst að telja að styttingin ein og sér mun leiða til færri óhappa og slysa en á núverandi vegi. Er áætlað, miðað við óbreytta slysatíðni, að styttingin fækki óhöppum og slysum um ca. 150 á 20 ára tímabili. Auk þessa er gert ráð fyrir að hinn nýi vegur verði með lægri slysatíðni en núverandi leið sem byggist á því að vegurinn verður með minni langhalla, víðari beygjur, færri gatnamót, betri sjónlengdir og í heild með betri samfellu í veglínunni sem að öllu samanlögðu leiðir til lægri slysatíðni. Fækkun slysa og óhappa áætluð um 220." Sérfræðingarnir reikna sem sagt með að óhöppum og slysum fækki með tilkomu Húnavallaleiðar um ellefu að meðaltali á ári í sínum útreikningum fyrir rúmum áratug síðan. Í nýrri samgönguáætlun sem nú liggur fyrir er mikil áhersla á umferðaröryggi er er, það er reyndar lykilviðfangsefni nýrrar áætlunar. Það hefur náðst mikill árangur á Íslandi í að efla umferðaröryggi og fækka slysum á undanförnum áratugum. Vegalög og umferðaröryggi Í vegalögum sem samþykkt voru á alþingi 2007 kemur fram í annarri málsgrein 28. greinar: ,,Ákveða skal legu þjóðvega í skipulagi að fenginni tillögu Vegagerðarinnar að höfðu samráði Vegagerðarinnar og skipulagsyfirvalda. Fallist sveitarfélag ekki á tillögu Vegagerðarinnar skal það rökstyðja það sérstaklega. Þó er sveitarfélagi óheimilt að víkja frá tillögu Vegagerðarinnar ef það leiðir til minna umferðaröryggis en tillagan felur í sér“. Þetta hlýtur að teljast kristaltært: ,, Þó er sveitarfélagi óheimilt að víkja frá tillögu Vegagerðarinnar ef það leiðir til minna umferðaröryggis en tillagan felur í sér“. Inngrip þáverandi innanríkisráðherra Innanríkisráðherra þess tíma Ögmundur Jónasson fyrirskipaði Vegagerðinni að afturkalla tillögu stofnunarinnar um nýtt vegstæði vegar sem gekk undir heitinu Húnavallaleið, með bréfi ráðherra dagsett 13.apríl 2012 þar sem hannskipar Vegagerðinni að afturkalla tillögur að nýrri veglínu án þess að fyrir liggi rökstuðningur sveitarfélagsins af hverju eigi að gera það. Það er gert á þeirri forsendu að Vegagerðin megi ekki fara út fyrir það sem gert er ráð fyrir í samgönguáætlun. Vegagerðin hlýðir þessu og dregur tillögur sínar til baka enda erfitt fyrir Vegagerðina að standa í stríði við yfirmann sinn. Húnavallaleið og ný samgönguáætlun Ráðherra þess tíma hafði að engu sjónarmið sem snúa að umferðaröryggissjónarmiðum, þjóðhagslegrar arðsemi styttingarinnar eða umhverfisþátta. Það var sorgleg stjórnsýsla, þar sem hart var gengið gegn hagsmunum heildarinnar. Það hlýtur því að vera forgangsmál að koma Húnavallaleið í nýja samgönguáætlun. Höfundur er alþingismaður og oddviti Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Samgöngur Umferð Njáll Trausti Friðbertsson Húnabyggð Vegagerð Mest lesið Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
Það vakti nokkra athygli mína að í nýrri samgönguáætlun sem legið hefur inn á samráðsgáttinni vef Stjórnarráðsins í sumar til kynningar að ekki er gert ráð fyrir framkvæmdum við Húnavallaleið í fyrirliggjandi áætlun til næstu 15 ára. Það er stytting þjóðvegar 1 við Blönduós. Það er margt sem mælir með gerð nýrrar leiðar, Húnavallaleiðar. Styttingar á þjóðvegi eitt Akureyri – Reykjavík Um langt skeið hefur helst verið litið til þriggja kosta í tengslum við mögulegar styttingar á þjóðveginum á milli Akureyrar og Reykjavíkur. Mesta vegstyttingin fengist með lagningu Húnavallaleiðar, þar sem hægt er að stytta leiðina um 14 km með lagningu 17 km vegar. Hinir tveir kostirnir eru annars vegar lagning Sundabrautar sem myndi stytta leiðina um 6-10 km. og aðrir 5-6 km í styttingu yrðu um svokallaða Vindheimaleið í Skagafirði eða allt að 30 km. Hér er rétt að geta þess að Húnavallaleið er með talin með arðsömustu samgönguframkvæmdum sem hægt er að fara í á Íslandi í dag og talin borga sig upp á örfáum árum. Guðsmaðurinn og Þjóðólfur árið 1891 Umræða um styttingar vegleiða á því svæði sem hér er til umræðu eru ekki nýjar af nálinni. Séra Stefán M. Jónsson á Auðkúlu skrifar grein sem birtist í Þjóðólfi 29.maí 1891. Já fyrir rúmlega 130 árum síðan undir heitinu ,,Ný aðalpóstleið í Húnavatnssýslu“. Áhugaverð grein þar sem ítarlega er farið yfir það málefni sem hér er til umræðu. Guðsmaðurinn skrifar greinina eftir nýafstaðinn fund sýslunefndar Húnvetninga. Í greininni lýsir Stefán í löngu máli sinni afstöðu til málsins og skrifar m.a: ,,Af því jeg var er svona mikið barn í vegfræðinni, gat jeg ekki fylgst með meðnefndarmönnum mínum í sýslunefndinni, nje gefið atkvæði mitt með hinum afarstóra vinkilkrók aðalpóstleiðarinnar út á Blönduós og fram allan Langadal…“. Hér er rétt að geta þegar talað var um aðalpóstleið á þessum árum er það sambærilegt þegar við tölum um þjóðveginn í dag. Þannig að efasemdir um núverandi leið hafa lengi verið til staðar. Umferðaröryggissjónarmið Í greinargerð Vegagerðarinnar sem umferðarsérfræðingar hennar unnu og sendu umhverfisráðherra vorið 2011 kom meðal annars eftirfarandi fram: ,,Þar ber fyrst að telja að styttingin ein og sér mun leiða til færri óhappa og slysa en á núverandi vegi. Er áætlað, miðað við óbreytta slysatíðni, að styttingin fækki óhöppum og slysum um ca. 150 á 20 ára tímabili. Auk þessa er gert ráð fyrir að hinn nýi vegur verði með lægri slysatíðni en núverandi leið sem byggist á því að vegurinn verður með minni langhalla, víðari beygjur, færri gatnamót, betri sjónlengdir og í heild með betri samfellu í veglínunni sem að öllu samanlögðu leiðir til lægri slysatíðni. Fækkun slysa og óhappa áætluð um 220." Sérfræðingarnir reikna sem sagt með að óhöppum og slysum fækki með tilkomu Húnavallaleiðar um ellefu að meðaltali á ári í sínum útreikningum fyrir rúmum áratug síðan. Í nýrri samgönguáætlun sem nú liggur fyrir er mikil áhersla á umferðaröryggi er er, það er reyndar lykilviðfangsefni nýrrar áætlunar. Það hefur náðst mikill árangur á Íslandi í að efla umferðaröryggi og fækka slysum á undanförnum áratugum. Vegalög og umferðaröryggi Í vegalögum sem samþykkt voru á alþingi 2007 kemur fram í annarri málsgrein 28. greinar: ,,Ákveða skal legu þjóðvega í skipulagi að fenginni tillögu Vegagerðarinnar að höfðu samráði Vegagerðarinnar og skipulagsyfirvalda. Fallist sveitarfélag ekki á tillögu Vegagerðarinnar skal það rökstyðja það sérstaklega. Þó er sveitarfélagi óheimilt að víkja frá tillögu Vegagerðarinnar ef það leiðir til minna umferðaröryggis en tillagan felur í sér“. Þetta hlýtur að teljast kristaltært: ,, Þó er sveitarfélagi óheimilt að víkja frá tillögu Vegagerðarinnar ef það leiðir til minna umferðaröryggis en tillagan felur í sér“. Inngrip þáverandi innanríkisráðherra Innanríkisráðherra þess tíma Ögmundur Jónasson fyrirskipaði Vegagerðinni að afturkalla tillögu stofnunarinnar um nýtt vegstæði vegar sem gekk undir heitinu Húnavallaleið, með bréfi ráðherra dagsett 13.apríl 2012 þar sem hannskipar Vegagerðinni að afturkalla tillögur að nýrri veglínu án þess að fyrir liggi rökstuðningur sveitarfélagsins af hverju eigi að gera það. Það er gert á þeirri forsendu að Vegagerðin megi ekki fara út fyrir það sem gert er ráð fyrir í samgönguáætlun. Vegagerðin hlýðir þessu og dregur tillögur sínar til baka enda erfitt fyrir Vegagerðina að standa í stríði við yfirmann sinn. Húnavallaleið og ný samgönguáætlun Ráðherra þess tíma hafði að engu sjónarmið sem snúa að umferðaröryggissjónarmiðum, þjóðhagslegrar arðsemi styttingarinnar eða umhverfisþátta. Það var sorgleg stjórnsýsla, þar sem hart var gengið gegn hagsmunum heildarinnar. Það hlýtur því að vera forgangsmál að koma Húnavallaleið í nýja samgönguáætlun. Höfundur er alþingismaður og oddviti Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun