Brauð með hnetusmjöri hættulegra en bóluefni gegn covid Kári Gautason skrifar 27. júlí 2021 15:00 Eftir að hafa fengið mánuð í sumarfrí frá sóttvarnarráðstöfunum er búið að setja á samkomutakmarkanir á nýjan leik. Eðlilega velta margir fyrir sér hvað eigi að gera nú – fyrst að bólusetningarnar virðast á þessum tímapunkti ekki duga til þess að vinna bug á pestinni fyrir fullt og allt. Gleðskap og mannamótum um verslunarmannahelgina hefur verið aflýst, landsspítalinn er á hættustigi og grímuskylda hefur víða verið tekin upp á nýjan leik. Þetta er upphafið á kvikmynd sem við höfum öll séð áður. Myndin heitir Covid-þrot og var spiluð þrívegis í fyrra. Eins og áður klífa fram sömu lukkuriddararnir beljandi um að stjórnvöld hafi klúðrað málunum og að það séu í staðinn þeir sem séu með svörin. Árangur stjórnvalda í bólusetningum breytir leiknum Það er þó mikill munur á þessari bíómynd og þeim fyrri. Því var lofað, og við það var staðið að þorri þjóðarinnar yrði bólusettur fyrir mitt árið 2021. Nú er búið að bólusetja þorra þjóðarinnar fyrir covid, eða 90,2% af þeim sem eru 16 ára og eldri. Hlutfallið er nærri 100% hjá eldra fólki, en það er sá hópur sem er líklegastur til þess að veikjast alvarlega. Bóluefnin sem um ræðir eru ein stærstu afrek vísindanna frá upphafi. Það verður ekki sagt nógu oft. Hraðinn við uppgötvun, prófun og fjöldaframleiðslu er margfaldur á við það sem best gerðist áður. Ekki nóg með það, þau óhemju örugg. Það væri mun hættulegra að gefa allri þjóðinni ristað brauð með hnetusmjöri heldur en bóluefni gegn covid. Bóluefni Pfizer og Moderna draga úr líkunum á því að veikjast alvarlega um u.þ.b. 90%. Það eru sárafá bóluefni við nokkurri pest sem státa af viðlíka eiginleikum. Þessar staðreyndir breyta framvindu bíómyndarinnar. Þessi árangur í bólusetningum er ekki sjálfgefinn. Það er okkar gæfa að þátttaka í bólusetningum hefur verið mikil hérlendis. Sé litið vestur um atlantshafsálanna þá hafa bólusetningar orðið menningarstríðunum svokölluðu að bráð. Það birtist í því að nær allir sem skilgreina sig sem demókrata eru bólusettir eða ætla að láta bólusetja sig – á meðan tæpur helmingur þeirra sem skilgreina sig sem repúblikana hefur látið eða ætlar að láta bólusetja sig. Niðurstaðan er sú að smitum fjölgar dag frá degi. Af hverjum þúsund sem núna látast af Covid í Bandaríkjunum eru 999 óbólusettir. Höfðu vísindamenn og íslensk stjórnvöld rangt fyrir sér? En nú þegar smit eru í örum vexti hérlendis, eru margir sem byrja að efast um gagnsemi bólusetninganna og aðgerðir stjórnvalda. Höfðu vísindamenn og íslensk stjórnvöld þá rangt fyrir sér? Skýringin á nýgengni smita undanfarna daga liggur meðal annars í auknu smitnæmi delta afbragðisins. Þetta aukna smitnæmi kallar á að enn fleiri verði bólusettir til að hjarðónæmi náist. Fyrirætlanir eru um að gefa aukaskot af bóluefnum Pfizer eða Moderna (mRNA bóluefnum) til þeirra sem bólusett voru með Jansen og Astra Zeneca, til þess að bæta við vörn þeirra. Nýlegar greinar í m.a. tímaritinu Nature hafa sýnt fram á að slíkar blöndur geta gefið mjög góða vörn. Auk þess þarf að reyna að ná til þeirra þúsunda íslendinga sem ekki létu bólusetja sig í fyrstu boðun ásamt því að bólusetja fleiri í yngri aldurshópum. Á meðan unnið er að því að koma þessum áætlunum í framkvæmd er mikilvægt að halda aftur að stórvægilegum hópsmitum. Líkt og bent hefur verið á þá eru hópsmit besta leið kórónaveirunnar til þess að halda dampi – séu slíkum atburðum sett takmörk þá á pestin erfiðara með að ná sér á flug. Því er engin ástæða að efast um gagnsemi bóluefna né um þær tímabundnu takmarkanir stjórnvalda sem tóku nýverið gildi nema síður sé. Fjórða bylgjan blæs yfir Þessi fjórða bylgja verður sennilega sú stærsta frá upphafi. Eftir félagslega þurrka síðustu 18 mánuði þyrstir marga skiljanlega í veislur og mannamót. Vegna sumarleyfa ferðast smitin auðveldlega með ferðalöngum á milli landshluta. Fleiri eru líka einkennalausir við smit en áður og fara því ekki í skimun. En að sama skapi er langlíklegast að þessi bylgja muni valda minna tjóni en fyrri bylgjur. Skýringin er sú að búið er að bólusetja mikinn meirihluta þjóðarinnar. Svo einfalt er það. Sennilega er þetta ekki síðasta bylgjan heldur. Því þó að það hafi gengið óhemjuhratt að búa til bóluefnin þá hefur ekki gengið jafn greiðlega að framleiða það í nægjanlegu magni svo að bólusetja megi alla heimsbyggðina. Á eftir delta munu líklegast bætast við fleiri grískir stafir. En hingað til hafa bóluefnin, sérstaklega mRNA bóluefnin, veitt mjög góða vörn gegn veikindum. Nákvæmlega hversu góða vörn mun næsta vika leiða í ljós. Ef að innlögnum á sjúkrahús fjölgar hægt og ekki í hlutfalli við smit þá erum við í ágætis málum. Enn meira öryggi fáum við svo ef hlutfall bólusettra heldur áfram að aukast. Einungis þannig fáum við varanlegan frið í covid stríðinu og getum tekið til við að ræða önnur mál. Af nógu er að taka. Höfundur skipar fjórða sæti á lista Vinstrihreyfingarinnar græns framboðs í Norðausturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Vinstri græn Mest lesið „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Sjá meira
Eftir að hafa fengið mánuð í sumarfrí frá sóttvarnarráðstöfunum er búið að setja á samkomutakmarkanir á nýjan leik. Eðlilega velta margir fyrir sér hvað eigi að gera nú – fyrst að bólusetningarnar virðast á þessum tímapunkti ekki duga til þess að vinna bug á pestinni fyrir fullt og allt. Gleðskap og mannamótum um verslunarmannahelgina hefur verið aflýst, landsspítalinn er á hættustigi og grímuskylda hefur víða verið tekin upp á nýjan leik. Þetta er upphafið á kvikmynd sem við höfum öll séð áður. Myndin heitir Covid-þrot og var spiluð þrívegis í fyrra. Eins og áður klífa fram sömu lukkuriddararnir beljandi um að stjórnvöld hafi klúðrað málunum og að það séu í staðinn þeir sem séu með svörin. Árangur stjórnvalda í bólusetningum breytir leiknum Það er þó mikill munur á þessari bíómynd og þeim fyrri. Því var lofað, og við það var staðið að þorri þjóðarinnar yrði bólusettur fyrir mitt árið 2021. Nú er búið að bólusetja þorra þjóðarinnar fyrir covid, eða 90,2% af þeim sem eru 16 ára og eldri. Hlutfallið er nærri 100% hjá eldra fólki, en það er sá hópur sem er líklegastur til þess að veikjast alvarlega. Bóluefnin sem um ræðir eru ein stærstu afrek vísindanna frá upphafi. Það verður ekki sagt nógu oft. Hraðinn við uppgötvun, prófun og fjöldaframleiðslu er margfaldur á við það sem best gerðist áður. Ekki nóg með það, þau óhemju örugg. Það væri mun hættulegra að gefa allri þjóðinni ristað brauð með hnetusmjöri heldur en bóluefni gegn covid. Bóluefni Pfizer og Moderna draga úr líkunum á því að veikjast alvarlega um u.þ.b. 90%. Það eru sárafá bóluefni við nokkurri pest sem státa af viðlíka eiginleikum. Þessar staðreyndir breyta framvindu bíómyndarinnar. Þessi árangur í bólusetningum er ekki sjálfgefinn. Það er okkar gæfa að þátttaka í bólusetningum hefur verið mikil hérlendis. Sé litið vestur um atlantshafsálanna þá hafa bólusetningar orðið menningarstríðunum svokölluðu að bráð. Það birtist í því að nær allir sem skilgreina sig sem demókrata eru bólusettir eða ætla að láta bólusetja sig – á meðan tæpur helmingur þeirra sem skilgreina sig sem repúblikana hefur látið eða ætlar að láta bólusetja sig. Niðurstaðan er sú að smitum fjölgar dag frá degi. Af hverjum þúsund sem núna látast af Covid í Bandaríkjunum eru 999 óbólusettir. Höfðu vísindamenn og íslensk stjórnvöld rangt fyrir sér? En nú þegar smit eru í örum vexti hérlendis, eru margir sem byrja að efast um gagnsemi bólusetninganna og aðgerðir stjórnvalda. Höfðu vísindamenn og íslensk stjórnvöld þá rangt fyrir sér? Skýringin á nýgengni smita undanfarna daga liggur meðal annars í auknu smitnæmi delta afbragðisins. Þetta aukna smitnæmi kallar á að enn fleiri verði bólusettir til að hjarðónæmi náist. Fyrirætlanir eru um að gefa aukaskot af bóluefnum Pfizer eða Moderna (mRNA bóluefnum) til þeirra sem bólusett voru með Jansen og Astra Zeneca, til þess að bæta við vörn þeirra. Nýlegar greinar í m.a. tímaritinu Nature hafa sýnt fram á að slíkar blöndur geta gefið mjög góða vörn. Auk þess þarf að reyna að ná til þeirra þúsunda íslendinga sem ekki létu bólusetja sig í fyrstu boðun ásamt því að bólusetja fleiri í yngri aldurshópum. Á meðan unnið er að því að koma þessum áætlunum í framkvæmd er mikilvægt að halda aftur að stórvægilegum hópsmitum. Líkt og bent hefur verið á þá eru hópsmit besta leið kórónaveirunnar til þess að halda dampi – séu slíkum atburðum sett takmörk þá á pestin erfiðara með að ná sér á flug. Því er engin ástæða að efast um gagnsemi bóluefna né um þær tímabundnu takmarkanir stjórnvalda sem tóku nýverið gildi nema síður sé. Fjórða bylgjan blæs yfir Þessi fjórða bylgja verður sennilega sú stærsta frá upphafi. Eftir félagslega þurrka síðustu 18 mánuði þyrstir marga skiljanlega í veislur og mannamót. Vegna sumarleyfa ferðast smitin auðveldlega með ferðalöngum á milli landshluta. Fleiri eru líka einkennalausir við smit en áður og fara því ekki í skimun. En að sama skapi er langlíklegast að þessi bylgja muni valda minna tjóni en fyrri bylgjur. Skýringin er sú að búið er að bólusetja mikinn meirihluta þjóðarinnar. Svo einfalt er það. Sennilega er þetta ekki síðasta bylgjan heldur. Því þó að það hafi gengið óhemjuhratt að búa til bóluefnin þá hefur ekki gengið jafn greiðlega að framleiða það í nægjanlegu magni svo að bólusetja megi alla heimsbyggðina. Á eftir delta munu líklegast bætast við fleiri grískir stafir. En hingað til hafa bóluefnin, sérstaklega mRNA bóluefnin, veitt mjög góða vörn gegn veikindum. Nákvæmlega hversu góða vörn mun næsta vika leiða í ljós. Ef að innlögnum á sjúkrahús fjölgar hægt og ekki í hlutfalli við smit þá erum við í ágætis málum. Enn meira öryggi fáum við svo ef hlutfall bólusettra heldur áfram að aukast. Einungis þannig fáum við varanlegan frið í covid stríðinu og getum tekið til við að ræða önnur mál. Af nógu er að taka. Höfundur skipar fjórða sæti á lista Vinstrihreyfingarinnar græns framboðs í Norðausturkjördæmi.
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun