Brauð með hnetusmjöri hættulegra en bóluefni gegn covid Kári Gautason skrifar 27. júlí 2021 15:00 Eftir að hafa fengið mánuð í sumarfrí frá sóttvarnarráðstöfunum er búið að setja á samkomutakmarkanir á nýjan leik. Eðlilega velta margir fyrir sér hvað eigi að gera nú – fyrst að bólusetningarnar virðast á þessum tímapunkti ekki duga til þess að vinna bug á pestinni fyrir fullt og allt. Gleðskap og mannamótum um verslunarmannahelgina hefur verið aflýst, landsspítalinn er á hættustigi og grímuskylda hefur víða verið tekin upp á nýjan leik. Þetta er upphafið á kvikmynd sem við höfum öll séð áður. Myndin heitir Covid-þrot og var spiluð þrívegis í fyrra. Eins og áður klífa fram sömu lukkuriddararnir beljandi um að stjórnvöld hafi klúðrað málunum og að það séu í staðinn þeir sem séu með svörin. Árangur stjórnvalda í bólusetningum breytir leiknum Það er þó mikill munur á þessari bíómynd og þeim fyrri. Því var lofað, og við það var staðið að þorri þjóðarinnar yrði bólusettur fyrir mitt árið 2021. Nú er búið að bólusetja þorra þjóðarinnar fyrir covid, eða 90,2% af þeim sem eru 16 ára og eldri. Hlutfallið er nærri 100% hjá eldra fólki, en það er sá hópur sem er líklegastur til þess að veikjast alvarlega. Bóluefnin sem um ræðir eru ein stærstu afrek vísindanna frá upphafi. Það verður ekki sagt nógu oft. Hraðinn við uppgötvun, prófun og fjöldaframleiðslu er margfaldur á við það sem best gerðist áður. Ekki nóg með það, þau óhemju örugg. Það væri mun hættulegra að gefa allri þjóðinni ristað brauð með hnetusmjöri heldur en bóluefni gegn covid. Bóluefni Pfizer og Moderna draga úr líkunum á því að veikjast alvarlega um u.þ.b. 90%. Það eru sárafá bóluefni við nokkurri pest sem státa af viðlíka eiginleikum. Þessar staðreyndir breyta framvindu bíómyndarinnar. Þessi árangur í bólusetningum er ekki sjálfgefinn. Það er okkar gæfa að þátttaka í bólusetningum hefur verið mikil hérlendis. Sé litið vestur um atlantshafsálanna þá hafa bólusetningar orðið menningarstríðunum svokölluðu að bráð. Það birtist í því að nær allir sem skilgreina sig sem demókrata eru bólusettir eða ætla að láta bólusetja sig – á meðan tæpur helmingur þeirra sem skilgreina sig sem repúblikana hefur látið eða ætlar að láta bólusetja sig. Niðurstaðan er sú að smitum fjölgar dag frá degi. Af hverjum þúsund sem núna látast af Covid í Bandaríkjunum eru 999 óbólusettir. Höfðu vísindamenn og íslensk stjórnvöld rangt fyrir sér? En nú þegar smit eru í örum vexti hérlendis, eru margir sem byrja að efast um gagnsemi bólusetninganna og aðgerðir stjórnvalda. Höfðu vísindamenn og íslensk stjórnvöld þá rangt fyrir sér? Skýringin á nýgengni smita undanfarna daga liggur meðal annars í auknu smitnæmi delta afbragðisins. Þetta aukna smitnæmi kallar á að enn fleiri verði bólusettir til að hjarðónæmi náist. Fyrirætlanir eru um að gefa aukaskot af bóluefnum Pfizer eða Moderna (mRNA bóluefnum) til þeirra sem bólusett voru með Jansen og Astra Zeneca, til þess að bæta við vörn þeirra. Nýlegar greinar í m.a. tímaritinu Nature hafa sýnt fram á að slíkar blöndur geta gefið mjög góða vörn. Auk þess þarf að reyna að ná til þeirra þúsunda íslendinga sem ekki létu bólusetja sig í fyrstu boðun ásamt því að bólusetja fleiri í yngri aldurshópum. Á meðan unnið er að því að koma þessum áætlunum í framkvæmd er mikilvægt að halda aftur að stórvægilegum hópsmitum. Líkt og bent hefur verið á þá eru hópsmit besta leið kórónaveirunnar til þess að halda dampi – séu slíkum atburðum sett takmörk þá á pestin erfiðara með að ná sér á flug. Því er engin ástæða að efast um gagnsemi bóluefna né um þær tímabundnu takmarkanir stjórnvalda sem tóku nýverið gildi nema síður sé. Fjórða bylgjan blæs yfir Þessi fjórða bylgja verður sennilega sú stærsta frá upphafi. Eftir félagslega þurrka síðustu 18 mánuði þyrstir marga skiljanlega í veislur og mannamót. Vegna sumarleyfa ferðast smitin auðveldlega með ferðalöngum á milli landshluta. Fleiri eru líka einkennalausir við smit en áður og fara því ekki í skimun. En að sama skapi er langlíklegast að þessi bylgja muni valda minna tjóni en fyrri bylgjur. Skýringin er sú að búið er að bólusetja mikinn meirihluta þjóðarinnar. Svo einfalt er það. Sennilega er þetta ekki síðasta bylgjan heldur. Því þó að það hafi gengið óhemjuhratt að búa til bóluefnin þá hefur ekki gengið jafn greiðlega að framleiða það í nægjanlegu magni svo að bólusetja megi alla heimsbyggðina. Á eftir delta munu líklegast bætast við fleiri grískir stafir. En hingað til hafa bóluefnin, sérstaklega mRNA bóluefnin, veitt mjög góða vörn gegn veikindum. Nákvæmlega hversu góða vörn mun næsta vika leiða í ljós. Ef að innlögnum á sjúkrahús fjölgar hægt og ekki í hlutfalli við smit þá erum við í ágætis málum. Enn meira öryggi fáum við svo ef hlutfall bólusettra heldur áfram að aukast. Einungis þannig fáum við varanlegan frið í covid stríðinu og getum tekið til við að ræða önnur mál. Af nógu er að taka. Höfundur skipar fjórða sæti á lista Vinstrihreyfingarinnar græns framboðs í Norðausturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Vinstri græn Mest lesið Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Skoðun Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Sjá meira
Eftir að hafa fengið mánuð í sumarfrí frá sóttvarnarráðstöfunum er búið að setja á samkomutakmarkanir á nýjan leik. Eðlilega velta margir fyrir sér hvað eigi að gera nú – fyrst að bólusetningarnar virðast á þessum tímapunkti ekki duga til þess að vinna bug á pestinni fyrir fullt og allt. Gleðskap og mannamótum um verslunarmannahelgina hefur verið aflýst, landsspítalinn er á hættustigi og grímuskylda hefur víða verið tekin upp á nýjan leik. Þetta er upphafið á kvikmynd sem við höfum öll séð áður. Myndin heitir Covid-þrot og var spiluð þrívegis í fyrra. Eins og áður klífa fram sömu lukkuriddararnir beljandi um að stjórnvöld hafi klúðrað málunum og að það séu í staðinn þeir sem séu með svörin. Árangur stjórnvalda í bólusetningum breytir leiknum Það er þó mikill munur á þessari bíómynd og þeim fyrri. Því var lofað, og við það var staðið að þorri þjóðarinnar yrði bólusettur fyrir mitt árið 2021. Nú er búið að bólusetja þorra þjóðarinnar fyrir covid, eða 90,2% af þeim sem eru 16 ára og eldri. Hlutfallið er nærri 100% hjá eldra fólki, en það er sá hópur sem er líklegastur til þess að veikjast alvarlega. Bóluefnin sem um ræðir eru ein stærstu afrek vísindanna frá upphafi. Það verður ekki sagt nógu oft. Hraðinn við uppgötvun, prófun og fjöldaframleiðslu er margfaldur á við það sem best gerðist áður. Ekki nóg með það, þau óhemju örugg. Það væri mun hættulegra að gefa allri þjóðinni ristað brauð með hnetusmjöri heldur en bóluefni gegn covid. Bóluefni Pfizer og Moderna draga úr líkunum á því að veikjast alvarlega um u.þ.b. 90%. Það eru sárafá bóluefni við nokkurri pest sem státa af viðlíka eiginleikum. Þessar staðreyndir breyta framvindu bíómyndarinnar. Þessi árangur í bólusetningum er ekki sjálfgefinn. Það er okkar gæfa að þátttaka í bólusetningum hefur verið mikil hérlendis. Sé litið vestur um atlantshafsálanna þá hafa bólusetningar orðið menningarstríðunum svokölluðu að bráð. Það birtist í því að nær allir sem skilgreina sig sem demókrata eru bólusettir eða ætla að láta bólusetja sig – á meðan tæpur helmingur þeirra sem skilgreina sig sem repúblikana hefur látið eða ætlar að láta bólusetja sig. Niðurstaðan er sú að smitum fjölgar dag frá degi. Af hverjum þúsund sem núna látast af Covid í Bandaríkjunum eru 999 óbólusettir. Höfðu vísindamenn og íslensk stjórnvöld rangt fyrir sér? En nú þegar smit eru í örum vexti hérlendis, eru margir sem byrja að efast um gagnsemi bólusetninganna og aðgerðir stjórnvalda. Höfðu vísindamenn og íslensk stjórnvöld þá rangt fyrir sér? Skýringin á nýgengni smita undanfarna daga liggur meðal annars í auknu smitnæmi delta afbragðisins. Þetta aukna smitnæmi kallar á að enn fleiri verði bólusettir til að hjarðónæmi náist. Fyrirætlanir eru um að gefa aukaskot af bóluefnum Pfizer eða Moderna (mRNA bóluefnum) til þeirra sem bólusett voru með Jansen og Astra Zeneca, til þess að bæta við vörn þeirra. Nýlegar greinar í m.a. tímaritinu Nature hafa sýnt fram á að slíkar blöndur geta gefið mjög góða vörn. Auk þess þarf að reyna að ná til þeirra þúsunda íslendinga sem ekki létu bólusetja sig í fyrstu boðun ásamt því að bólusetja fleiri í yngri aldurshópum. Á meðan unnið er að því að koma þessum áætlunum í framkvæmd er mikilvægt að halda aftur að stórvægilegum hópsmitum. Líkt og bent hefur verið á þá eru hópsmit besta leið kórónaveirunnar til þess að halda dampi – séu slíkum atburðum sett takmörk þá á pestin erfiðara með að ná sér á flug. Því er engin ástæða að efast um gagnsemi bóluefna né um þær tímabundnu takmarkanir stjórnvalda sem tóku nýverið gildi nema síður sé. Fjórða bylgjan blæs yfir Þessi fjórða bylgja verður sennilega sú stærsta frá upphafi. Eftir félagslega þurrka síðustu 18 mánuði þyrstir marga skiljanlega í veislur og mannamót. Vegna sumarleyfa ferðast smitin auðveldlega með ferðalöngum á milli landshluta. Fleiri eru líka einkennalausir við smit en áður og fara því ekki í skimun. En að sama skapi er langlíklegast að þessi bylgja muni valda minna tjóni en fyrri bylgjur. Skýringin er sú að búið er að bólusetja mikinn meirihluta þjóðarinnar. Svo einfalt er það. Sennilega er þetta ekki síðasta bylgjan heldur. Því þó að það hafi gengið óhemjuhratt að búa til bóluefnin þá hefur ekki gengið jafn greiðlega að framleiða það í nægjanlegu magni svo að bólusetja megi alla heimsbyggðina. Á eftir delta munu líklegast bætast við fleiri grískir stafir. En hingað til hafa bóluefnin, sérstaklega mRNA bóluefnin, veitt mjög góða vörn gegn veikindum. Nákvæmlega hversu góða vörn mun næsta vika leiða í ljós. Ef að innlögnum á sjúkrahús fjölgar hægt og ekki í hlutfalli við smit þá erum við í ágætis málum. Enn meira öryggi fáum við svo ef hlutfall bólusettra heldur áfram að aukast. Einungis þannig fáum við varanlegan frið í covid stríðinu og getum tekið til við að ræða önnur mál. Af nógu er að taka. Höfundur skipar fjórða sæti á lista Vinstrihreyfingarinnar græns framboðs í Norðausturkjördæmi.
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar