Umhverfisslys í uppsiglingu Róbert Marshall skrifar 10. mars 2021 16:01 Fyrir 100 árum var ég staddur á kaffistofu í Vík Mýrdal. Nokkrir karlar að spjalla um pólitík. Heimamenn og ég. Þetta var sennilega 2006 ef ég á að vera nákvæmur. -Og ætlarðu ekki að styðja okkur í að fá jarðgöng? -Jarðgöng? -Já, í gegnum Reynisfjall. Ég skellihló. -Er það nú ekki svolítið langt gengið? Þeim var alvara. Vegurinn yfir fjallið væri hættulegur að vetri. Ég samþykkti það en sagði að mér finndist þetta samt hljóma eins og einhver vitleysa. Vildu þeir í alvöru fá jarðgöng út úr Reynisfjalli í kyrrlátum enda bæjarins og þjóðveg milli þorpsins og Reynisdranga. Milli fólksins og fjörunnar. Svo rifumst við um þetta eitthvað áfram. Allt í góðu. Ári síðar varð ég aðstoðarmaður samgönguráðherra og fékkst við lítið annað í tvö ár en samgöngur og öll þau fræði sem þeim tengjast. Merkilegur málaflokkur samgöngumálin. Það hafa allir skoðanir á þeim enda snertir fátt líf okkar með jafnbeinum hætti og hvernig við komumst um. Hvar vegur liggur, brú er byggð, jarðgöng boruð, flugvöllur, ferja, höfn, malbik, vetrarþjónusta. Hvað um það. Ég komst að því að Vegagerðin taldi þá skynsamlegast að gera lagfæringu á Gatnabrúninni, svo nefnist hækkunin upp veginn yfir Reynisfjall, þannig að kröpp beygjan yrði fjarlægð og búin til lengri brekka með minni halla. Þetta þótti mér líka skynsamleg lausn. En henni hafði ítrekað verið hafnað af sveitarstjórn heimamanna sem vildu greiðfæran láglendisveg. Það er rétt hjá þeim að lagfæringin á veginum breytir ekki þeirri staðreynd að um fjallveg þarf að fara til og frá bænum. Það sama gildir reyndar um Reykjavík. Akureyri. Ísafjörð. Stykkishólm og Egilsstaði. Og mörg mörg önnur sveitarfélög á landinu. Vegurinn um Reynisfjall liggur í 119 metra hæð. Til samanburðar er Hellisheiðin 374 metrar og Holtavörðuheiði 407. Semsagt töluvert hærri. Oft hef ég ekið um Reynisfjall í vondum veðrum. Það er ekki þægilegt. En þá er reyndar ekki heldur þægilegt að aka milli Víkur og Skóga framhjá Pétursey þar sem verða miklar hviður. Þegar ekki er gott ferðaveður er ekki gott að ferðast. Göng undir Reynisfjall breyta því ekki. Það versta við þessa hugmynd eru þó umtalsverð umhverfisáhrif hennar. Þar sem vegurinn á að liggja er að finna einstæðar jarðminjar og sérlega fjölskrúðugt fuglalíf. Brekkubobbinn, sjaldgæft dýr í íslenskri náttúru (landsnigill), hefur búið um sig í hlíðum Reynisfjalls. Vegurinn er nefnilega teiknaður um Dyrhólaós sem er á náttúruminjaskrá vegna sjávarleirna með sérstæðum lífsskilyrðum. Ósar eru mikilvægir fæðuöflunarstaðir vaðfugla en þar finnast gjarnan leirur sem eru orkuuppspretta fyrir fuglalíf. Nú gerir Vegagerðin ráð fyrir því að hefja framkvæmdir við göngin í lok næsta árs. Það er búið að auglýsa tillögu að matsáætlun framkvæmdarinnar og þar segir að hún kunni að hafa áhrif á búsvæði og fæðuöflunarsvæðum fugla auk óbeinna áhrifa á nærumhverfi. Unnin verður úttekt á fuglalífi og gerð grein fyrir niðurstöðum þeirrar rannsóknar á síðari stigum umhverfismatsferlisins, þ.e. í frummatsskýrslu. Umsagnarfrestur er liðinn. Jóhann Óli Hilmarsson vann skýrslu um fuglalífið við Dyrhólaós árið 2013 og benti sú rannsókn til að vegstæði með bökkum Dyrhólaóss gæti haft varanleg og skaðleg áhrif á fuglalíf við ósinn. „Margir fuglar nota túnin og mýrarnar kringum ósinn til fæðuöflunar og sækja svo á ósinn til hvíldar eða flýja þangað, ef þeir verða fyrir styggð. Í frétt á heimasíðu Fuglaverndar er bent á að skýrslu Jóhanns Óla sé „því miður ekki getið“ í drögum Vegagerðarinnar. Varnargarður verður svo reistur austan Reynisfjalls til að verja nýjan veg fyrir ágangi sjávar. Umferðarstraumi sem fimmfaldaðist á 7 árum fyrir Covid-19 verður þannig stefnt á milli þorpsins og útsýnisins að Reynisdröngum. Mér finnst þetta enn svolítið langt gengið. Það er til mun einfaldari og ódýrari lausn sem felur í sér lagfæringu á Gatnabrúninni og færslu þjóðvegarins norðan við bæinn. Hún er ekki gallalaus umhverfislega séð, fer um mikilvæga sjófuglabyggð undir Víkurhömrum, en hún er engu að síður mun skárri kostur en það mikla og varanlega umhverfisslys sem er í uppsiglingu í Mýrdalshreppi. Höfundur tekur þátt í forvali VG í Suðurkjördæmi 10-12 apríl nk. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Vinstri græn Skoðun: Kosningar 2021 Mýrdalshreppur Suðurkjördæmi Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun Skoðun Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir: skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Sjá meira
Fyrir 100 árum var ég staddur á kaffistofu í Vík Mýrdal. Nokkrir karlar að spjalla um pólitík. Heimamenn og ég. Þetta var sennilega 2006 ef ég á að vera nákvæmur. -Og ætlarðu ekki að styðja okkur í að fá jarðgöng? -Jarðgöng? -Já, í gegnum Reynisfjall. Ég skellihló. -Er það nú ekki svolítið langt gengið? Þeim var alvara. Vegurinn yfir fjallið væri hættulegur að vetri. Ég samþykkti það en sagði að mér finndist þetta samt hljóma eins og einhver vitleysa. Vildu þeir í alvöru fá jarðgöng út úr Reynisfjalli í kyrrlátum enda bæjarins og þjóðveg milli þorpsins og Reynisdranga. Milli fólksins og fjörunnar. Svo rifumst við um þetta eitthvað áfram. Allt í góðu. Ári síðar varð ég aðstoðarmaður samgönguráðherra og fékkst við lítið annað í tvö ár en samgöngur og öll þau fræði sem þeim tengjast. Merkilegur málaflokkur samgöngumálin. Það hafa allir skoðanir á þeim enda snertir fátt líf okkar með jafnbeinum hætti og hvernig við komumst um. Hvar vegur liggur, brú er byggð, jarðgöng boruð, flugvöllur, ferja, höfn, malbik, vetrarþjónusta. Hvað um það. Ég komst að því að Vegagerðin taldi þá skynsamlegast að gera lagfæringu á Gatnabrúninni, svo nefnist hækkunin upp veginn yfir Reynisfjall, þannig að kröpp beygjan yrði fjarlægð og búin til lengri brekka með minni halla. Þetta þótti mér líka skynsamleg lausn. En henni hafði ítrekað verið hafnað af sveitarstjórn heimamanna sem vildu greiðfæran láglendisveg. Það er rétt hjá þeim að lagfæringin á veginum breytir ekki þeirri staðreynd að um fjallveg þarf að fara til og frá bænum. Það sama gildir reyndar um Reykjavík. Akureyri. Ísafjörð. Stykkishólm og Egilsstaði. Og mörg mörg önnur sveitarfélög á landinu. Vegurinn um Reynisfjall liggur í 119 metra hæð. Til samanburðar er Hellisheiðin 374 metrar og Holtavörðuheiði 407. Semsagt töluvert hærri. Oft hef ég ekið um Reynisfjall í vondum veðrum. Það er ekki þægilegt. En þá er reyndar ekki heldur þægilegt að aka milli Víkur og Skóga framhjá Pétursey þar sem verða miklar hviður. Þegar ekki er gott ferðaveður er ekki gott að ferðast. Göng undir Reynisfjall breyta því ekki. Það versta við þessa hugmynd eru þó umtalsverð umhverfisáhrif hennar. Þar sem vegurinn á að liggja er að finna einstæðar jarðminjar og sérlega fjölskrúðugt fuglalíf. Brekkubobbinn, sjaldgæft dýr í íslenskri náttúru (landsnigill), hefur búið um sig í hlíðum Reynisfjalls. Vegurinn er nefnilega teiknaður um Dyrhólaós sem er á náttúruminjaskrá vegna sjávarleirna með sérstæðum lífsskilyrðum. Ósar eru mikilvægir fæðuöflunarstaðir vaðfugla en þar finnast gjarnan leirur sem eru orkuuppspretta fyrir fuglalíf. Nú gerir Vegagerðin ráð fyrir því að hefja framkvæmdir við göngin í lok næsta árs. Það er búið að auglýsa tillögu að matsáætlun framkvæmdarinnar og þar segir að hún kunni að hafa áhrif á búsvæði og fæðuöflunarsvæðum fugla auk óbeinna áhrifa á nærumhverfi. Unnin verður úttekt á fuglalífi og gerð grein fyrir niðurstöðum þeirrar rannsóknar á síðari stigum umhverfismatsferlisins, þ.e. í frummatsskýrslu. Umsagnarfrestur er liðinn. Jóhann Óli Hilmarsson vann skýrslu um fuglalífið við Dyrhólaós árið 2013 og benti sú rannsókn til að vegstæði með bökkum Dyrhólaóss gæti haft varanleg og skaðleg áhrif á fuglalíf við ósinn. „Margir fuglar nota túnin og mýrarnar kringum ósinn til fæðuöflunar og sækja svo á ósinn til hvíldar eða flýja þangað, ef þeir verða fyrir styggð. Í frétt á heimasíðu Fuglaverndar er bent á að skýrslu Jóhanns Óla sé „því miður ekki getið“ í drögum Vegagerðarinnar. Varnargarður verður svo reistur austan Reynisfjalls til að verja nýjan veg fyrir ágangi sjávar. Umferðarstraumi sem fimmfaldaðist á 7 árum fyrir Covid-19 verður þannig stefnt á milli þorpsins og útsýnisins að Reynisdröngum. Mér finnst þetta enn svolítið langt gengið. Það er til mun einfaldari og ódýrari lausn sem felur í sér lagfæringu á Gatnabrúninni og færslu þjóðvegarins norðan við bæinn. Hún er ekki gallalaus umhverfislega séð, fer um mikilvæga sjófuglabyggð undir Víkurhömrum, en hún er engu að síður mun skárri kostur en það mikla og varanlega umhverfisslys sem er í uppsiglingu í Mýrdalshreppi. Höfundur tekur þátt í forvali VG í Suðurkjördæmi 10-12 apríl nk.
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar