Umhverfisslys í uppsiglingu Róbert Marshall skrifar 10. mars 2021 16:01 Fyrir 100 árum var ég staddur á kaffistofu í Vík Mýrdal. Nokkrir karlar að spjalla um pólitík. Heimamenn og ég. Þetta var sennilega 2006 ef ég á að vera nákvæmur. -Og ætlarðu ekki að styðja okkur í að fá jarðgöng? -Jarðgöng? -Já, í gegnum Reynisfjall. Ég skellihló. -Er það nú ekki svolítið langt gengið? Þeim var alvara. Vegurinn yfir fjallið væri hættulegur að vetri. Ég samþykkti það en sagði að mér finndist þetta samt hljóma eins og einhver vitleysa. Vildu þeir í alvöru fá jarðgöng út úr Reynisfjalli í kyrrlátum enda bæjarins og þjóðveg milli þorpsins og Reynisdranga. Milli fólksins og fjörunnar. Svo rifumst við um þetta eitthvað áfram. Allt í góðu. Ári síðar varð ég aðstoðarmaður samgönguráðherra og fékkst við lítið annað í tvö ár en samgöngur og öll þau fræði sem þeim tengjast. Merkilegur málaflokkur samgöngumálin. Það hafa allir skoðanir á þeim enda snertir fátt líf okkar með jafnbeinum hætti og hvernig við komumst um. Hvar vegur liggur, brú er byggð, jarðgöng boruð, flugvöllur, ferja, höfn, malbik, vetrarþjónusta. Hvað um það. Ég komst að því að Vegagerðin taldi þá skynsamlegast að gera lagfæringu á Gatnabrúninni, svo nefnist hækkunin upp veginn yfir Reynisfjall, þannig að kröpp beygjan yrði fjarlægð og búin til lengri brekka með minni halla. Þetta þótti mér líka skynsamleg lausn. En henni hafði ítrekað verið hafnað af sveitarstjórn heimamanna sem vildu greiðfæran láglendisveg. Það er rétt hjá þeim að lagfæringin á veginum breytir ekki þeirri staðreynd að um fjallveg þarf að fara til og frá bænum. Það sama gildir reyndar um Reykjavík. Akureyri. Ísafjörð. Stykkishólm og Egilsstaði. Og mörg mörg önnur sveitarfélög á landinu. Vegurinn um Reynisfjall liggur í 119 metra hæð. Til samanburðar er Hellisheiðin 374 metrar og Holtavörðuheiði 407. Semsagt töluvert hærri. Oft hef ég ekið um Reynisfjall í vondum veðrum. Það er ekki þægilegt. En þá er reyndar ekki heldur þægilegt að aka milli Víkur og Skóga framhjá Pétursey þar sem verða miklar hviður. Þegar ekki er gott ferðaveður er ekki gott að ferðast. Göng undir Reynisfjall breyta því ekki. Það versta við þessa hugmynd eru þó umtalsverð umhverfisáhrif hennar. Þar sem vegurinn á að liggja er að finna einstæðar jarðminjar og sérlega fjölskrúðugt fuglalíf. Brekkubobbinn, sjaldgæft dýr í íslenskri náttúru (landsnigill), hefur búið um sig í hlíðum Reynisfjalls. Vegurinn er nefnilega teiknaður um Dyrhólaós sem er á náttúruminjaskrá vegna sjávarleirna með sérstæðum lífsskilyrðum. Ósar eru mikilvægir fæðuöflunarstaðir vaðfugla en þar finnast gjarnan leirur sem eru orkuuppspretta fyrir fuglalíf. Nú gerir Vegagerðin ráð fyrir því að hefja framkvæmdir við göngin í lok næsta árs. Það er búið að auglýsa tillögu að matsáætlun framkvæmdarinnar og þar segir að hún kunni að hafa áhrif á búsvæði og fæðuöflunarsvæðum fugla auk óbeinna áhrifa á nærumhverfi. Unnin verður úttekt á fuglalífi og gerð grein fyrir niðurstöðum þeirrar rannsóknar á síðari stigum umhverfismatsferlisins, þ.e. í frummatsskýrslu. Umsagnarfrestur er liðinn. Jóhann Óli Hilmarsson vann skýrslu um fuglalífið við Dyrhólaós árið 2013 og benti sú rannsókn til að vegstæði með bökkum Dyrhólaóss gæti haft varanleg og skaðleg áhrif á fuglalíf við ósinn. „Margir fuglar nota túnin og mýrarnar kringum ósinn til fæðuöflunar og sækja svo á ósinn til hvíldar eða flýja þangað, ef þeir verða fyrir styggð. Í frétt á heimasíðu Fuglaverndar er bent á að skýrslu Jóhanns Óla sé „því miður ekki getið“ í drögum Vegagerðarinnar. Varnargarður verður svo reistur austan Reynisfjalls til að verja nýjan veg fyrir ágangi sjávar. Umferðarstraumi sem fimmfaldaðist á 7 árum fyrir Covid-19 verður þannig stefnt á milli þorpsins og útsýnisins að Reynisdröngum. Mér finnst þetta enn svolítið langt gengið. Það er til mun einfaldari og ódýrari lausn sem felur í sér lagfæringu á Gatnabrúninni og færslu þjóðvegarins norðan við bæinn. Hún er ekki gallalaus umhverfislega séð, fer um mikilvæga sjófuglabyggð undir Víkurhömrum, en hún er engu að síður mun skárri kostur en það mikla og varanlega umhverfisslys sem er í uppsiglingu í Mýrdalshreppi. Höfundur tekur þátt í forvali VG í Suðurkjördæmi 10-12 apríl nk. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Vinstri græn Skoðun: Kosningar 2021 Mýrdalshreppur Suðurkjördæmi Mest lesið Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Skoðun Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Sjá meira
Fyrir 100 árum var ég staddur á kaffistofu í Vík Mýrdal. Nokkrir karlar að spjalla um pólitík. Heimamenn og ég. Þetta var sennilega 2006 ef ég á að vera nákvæmur. -Og ætlarðu ekki að styðja okkur í að fá jarðgöng? -Jarðgöng? -Já, í gegnum Reynisfjall. Ég skellihló. -Er það nú ekki svolítið langt gengið? Þeim var alvara. Vegurinn yfir fjallið væri hættulegur að vetri. Ég samþykkti það en sagði að mér finndist þetta samt hljóma eins og einhver vitleysa. Vildu þeir í alvöru fá jarðgöng út úr Reynisfjalli í kyrrlátum enda bæjarins og þjóðveg milli þorpsins og Reynisdranga. Milli fólksins og fjörunnar. Svo rifumst við um þetta eitthvað áfram. Allt í góðu. Ári síðar varð ég aðstoðarmaður samgönguráðherra og fékkst við lítið annað í tvö ár en samgöngur og öll þau fræði sem þeim tengjast. Merkilegur málaflokkur samgöngumálin. Það hafa allir skoðanir á þeim enda snertir fátt líf okkar með jafnbeinum hætti og hvernig við komumst um. Hvar vegur liggur, brú er byggð, jarðgöng boruð, flugvöllur, ferja, höfn, malbik, vetrarþjónusta. Hvað um það. Ég komst að því að Vegagerðin taldi þá skynsamlegast að gera lagfæringu á Gatnabrúninni, svo nefnist hækkunin upp veginn yfir Reynisfjall, þannig að kröpp beygjan yrði fjarlægð og búin til lengri brekka með minni halla. Þetta þótti mér líka skynsamleg lausn. En henni hafði ítrekað verið hafnað af sveitarstjórn heimamanna sem vildu greiðfæran láglendisveg. Það er rétt hjá þeim að lagfæringin á veginum breytir ekki þeirri staðreynd að um fjallveg þarf að fara til og frá bænum. Það sama gildir reyndar um Reykjavík. Akureyri. Ísafjörð. Stykkishólm og Egilsstaði. Og mörg mörg önnur sveitarfélög á landinu. Vegurinn um Reynisfjall liggur í 119 metra hæð. Til samanburðar er Hellisheiðin 374 metrar og Holtavörðuheiði 407. Semsagt töluvert hærri. Oft hef ég ekið um Reynisfjall í vondum veðrum. Það er ekki þægilegt. En þá er reyndar ekki heldur þægilegt að aka milli Víkur og Skóga framhjá Pétursey þar sem verða miklar hviður. Þegar ekki er gott ferðaveður er ekki gott að ferðast. Göng undir Reynisfjall breyta því ekki. Það versta við þessa hugmynd eru þó umtalsverð umhverfisáhrif hennar. Þar sem vegurinn á að liggja er að finna einstæðar jarðminjar og sérlega fjölskrúðugt fuglalíf. Brekkubobbinn, sjaldgæft dýr í íslenskri náttúru (landsnigill), hefur búið um sig í hlíðum Reynisfjalls. Vegurinn er nefnilega teiknaður um Dyrhólaós sem er á náttúruminjaskrá vegna sjávarleirna með sérstæðum lífsskilyrðum. Ósar eru mikilvægir fæðuöflunarstaðir vaðfugla en þar finnast gjarnan leirur sem eru orkuuppspretta fyrir fuglalíf. Nú gerir Vegagerðin ráð fyrir því að hefja framkvæmdir við göngin í lok næsta árs. Það er búið að auglýsa tillögu að matsáætlun framkvæmdarinnar og þar segir að hún kunni að hafa áhrif á búsvæði og fæðuöflunarsvæðum fugla auk óbeinna áhrifa á nærumhverfi. Unnin verður úttekt á fuglalífi og gerð grein fyrir niðurstöðum þeirrar rannsóknar á síðari stigum umhverfismatsferlisins, þ.e. í frummatsskýrslu. Umsagnarfrestur er liðinn. Jóhann Óli Hilmarsson vann skýrslu um fuglalífið við Dyrhólaós árið 2013 og benti sú rannsókn til að vegstæði með bökkum Dyrhólaóss gæti haft varanleg og skaðleg áhrif á fuglalíf við ósinn. „Margir fuglar nota túnin og mýrarnar kringum ósinn til fæðuöflunar og sækja svo á ósinn til hvíldar eða flýja þangað, ef þeir verða fyrir styggð. Í frétt á heimasíðu Fuglaverndar er bent á að skýrslu Jóhanns Óla sé „því miður ekki getið“ í drögum Vegagerðarinnar. Varnargarður verður svo reistur austan Reynisfjalls til að verja nýjan veg fyrir ágangi sjávar. Umferðarstraumi sem fimmfaldaðist á 7 árum fyrir Covid-19 verður þannig stefnt á milli þorpsins og útsýnisins að Reynisdröngum. Mér finnst þetta enn svolítið langt gengið. Það er til mun einfaldari og ódýrari lausn sem felur í sér lagfæringu á Gatnabrúninni og færslu þjóðvegarins norðan við bæinn. Hún er ekki gallalaus umhverfislega séð, fer um mikilvæga sjófuglabyggð undir Víkurhömrum, en hún er engu að síður mun skárri kostur en það mikla og varanlega umhverfisslys sem er í uppsiglingu í Mýrdalshreppi. Höfundur tekur þátt í forvali VG í Suðurkjördæmi 10-12 apríl nk.
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun