Að pissa í skó komandi kynslóða Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir skrifar 1. september 2020 09:01 Flest af minni kynslóð kannast við loftslagskvíða. Hvernig er annað hægt þegar fréttir og umræða um loftslagsvísindi sýna að áhrif loftslagsbreytinga eru orðin daglegt brauð víða um heim — án þess að þær teljist til forsíðufrétta á einum einasta miðli. Loftslagsbreytingar skella hins vegar ekki á allt í einu, með blóðrauðum dómsdagshimni í biblískum stíl. Breytingarnar verða hægar og munu lita hversdagslíf okkar mismikið eftir því hvar við búum, en stöðugt verða áhrifin meiri og þau verða ekki flúin. Það þarf ekki lengur að vera vísindamaður og rýna í óskiljanleg gögn til að sjá loftslagsbreytingar eiga sér stað. Fólk um allan heim er farið að finna fyrir breytingunum á eigin skinni. Áhrifin eru til að mynda flóð, hitabylgjur, skógareldar, fellibylir, útdauði dýra- og plöntutegunda, ísbreiður eru að bráðna og fólki á flótta undan áhrifum loftslagsbreytinga er að fjölga. Þetta er ekki eftir ár eða áratugi, heldur eiga þessar breytingar sér stað í þessum töluðu orðum. Ákvarðanirnar sem við tökum á næstu árum munu hafa áhrif um ókomna tíð. Kvíðnir foreldrar Loftslagsvísindamaðurinn Peter Kalmus er einn þeirra sem segist ekki geta setið aðgerðarlaus og hefur í fært sig yfir á svið aktívisma og stjórnmála s.l. 15 ár til að reyna að fá stjórnmálamenn og almenning til að horfast í augu við alvarleika málsins. Í grein sem hann birti í LA Times á dögunum fjallar hann um hvernig foreldrahlutverkið hafi knúið hann áfram til þess að brýna rödd sína og að gefa ekki upp vonina. Að verða foreldri gerði minn eigin loftslagskvíða líka áþreifanlegri. Allt í einu ber ég ábyrgð á að koma litlum dreng til manns, í heimi þar sem lífsgæði, fæðuöryggi, skjól og friður verður ekki sjálfsagður hlutur. Framtíð hans veltur alfarið á því að við sem stýrum skútunni í dag tökum loftslagshörmungum alvarlega og bregðumst við með viðbrögðum sem hæfa vandamálinu. Allt bendir til þess að nú eigi að auka neyslu og þenja seglin í botn um allan heim vegna COVID-19 og samdráttar vegna þess. Það er skammgóður vermir og í raun væri það að pissa í skó komandi kynslóða. Við horfum nefnilega fram á miklu stærri vandamál en faraldurinn, sem hér hafa verið reifuð. Hvað ætlum við til dæmis að gera þegar flóttafólk í hundruð milljóna vís fer á flótta vegna hita og veðuröfga? Hvað er til ráða? Það er auðvelt að fallast hendur en Peter Kalmus hefur hvatt fólk til að vera hluti af breytingunni og leggja baráttunni lið. Við þurfum róttækar breytingar á stjórnmála- og samfélagskerfinu að hans sögn. Það er ekki lengur nóg að leggja til hófsamar tillögur heldur verður markmiðið verður að vera algjör viðsnúningur og keyra útblástur niður. Við þurfum kjark til að endurhugsa hvernig við lifum okkar daglega lífi. Tíminn fyrir hægfara aðgerðir er liðinn og þess vegna þurfum við stjórnmálamenn sem þora að standa í lappirnar og setja grænar línur, bæði hvað varðar atvinnulíf og almenning. Hvert og eitt okkar þarf líka að finna gleðina og áhugann í því að aðlaga líf okkar að loftslagsmarkmiðum. Hægt er að finna reiknivélar sem gera okkur kleift að skoða kolefnisfótspor okkar og í kjölfarið leitað að aðgerðum til að draga úr losun. Við þurfum að nálgast þetta þannig að í stað þess að fórna lífsgæðum erum við að bæta og auðga líf okkar. Með því að hjóla, ganga og nota almenningssamgöngur fáum við meiri nálægð við samfélagið, náttúruna, hreyfum okkur og njótum útivistar. Við spörum líka peninga og lifum hægar. Í stað þess að fórna ákveðnum fæðutegundum þá er umhverfisvænna mataræði tilraun til þess að prófa nýjar uppskriftir og fæðutegundir. Hægt er að taka kjöt- og mjólkurvörulausa daga í hverri viku en mitt fæði hefur sannarlega ekki orðið minna fjölbreytt eða innihaldsríkt á vegferð til umhverfisvænna lífs. Þá er mikilvægt að skoða matarsóun heimilisins og kynna sér moltugerð, t.d. með Bokashi. Það gefur okkur meiri yfirsýn yfir neyslu heimilisins, sparar okkur pening og er frábær leið til núvitundar. Margar aðrar leiðir eru færar og auðga líf okkar frekar en að skerða: að uppgötva ástríðu fyrir garðyrkju, að hjóla, ganga eða nota almenningssamgöngur. Að elda í stað þess að kaupa tilbúið. Gera við raftæki, sauma úr gömlum fötum og læra nýja iðn. Þetta eru allt lyklar að hægara og streituminna lífi, sem flest okkar stefna að og við getum öll lagt eitthvað af mörkum. Hvað sem við gerum þurfum við að tala um loftslagslagsvandann og tækla vandamálið saman. Líf okkar og velferð veltur á því. Höfundur er listfræðingur og aktívisti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsmál Börn og uppeldi Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir Mest lesið Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson Skoðun Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun 11 ástæður fyrir því að kjósa Pírata Baldur Karl Magnússon Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Skoðun Skoðun 11 ástæður fyrir því að kjósa Pírata Baldur Karl Magnússon skrifar Skoðun Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar Skoðun „Útlendingar“ og „þetta fólk“ Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Erum við ekki betri en Talibanar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar Skoðun Lyftistöng fyrir samfélagið Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Stöndum með ungu fólki og fjölskyldum Ragna Sigurðardóttir,Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrælakistur samtímans? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar vímuefnavandinn? Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hægri menn vega að heilbrigðiskerfinu Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Kvikmyndagerð á Íslandi: Næstu skref Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson skrifar Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen skrifar Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Sjá meira
Flest af minni kynslóð kannast við loftslagskvíða. Hvernig er annað hægt þegar fréttir og umræða um loftslagsvísindi sýna að áhrif loftslagsbreytinga eru orðin daglegt brauð víða um heim — án þess að þær teljist til forsíðufrétta á einum einasta miðli. Loftslagsbreytingar skella hins vegar ekki á allt í einu, með blóðrauðum dómsdagshimni í biblískum stíl. Breytingarnar verða hægar og munu lita hversdagslíf okkar mismikið eftir því hvar við búum, en stöðugt verða áhrifin meiri og þau verða ekki flúin. Það þarf ekki lengur að vera vísindamaður og rýna í óskiljanleg gögn til að sjá loftslagsbreytingar eiga sér stað. Fólk um allan heim er farið að finna fyrir breytingunum á eigin skinni. Áhrifin eru til að mynda flóð, hitabylgjur, skógareldar, fellibylir, útdauði dýra- og plöntutegunda, ísbreiður eru að bráðna og fólki á flótta undan áhrifum loftslagsbreytinga er að fjölga. Þetta er ekki eftir ár eða áratugi, heldur eiga þessar breytingar sér stað í þessum töluðu orðum. Ákvarðanirnar sem við tökum á næstu árum munu hafa áhrif um ókomna tíð. Kvíðnir foreldrar Loftslagsvísindamaðurinn Peter Kalmus er einn þeirra sem segist ekki geta setið aðgerðarlaus og hefur í fært sig yfir á svið aktívisma og stjórnmála s.l. 15 ár til að reyna að fá stjórnmálamenn og almenning til að horfast í augu við alvarleika málsins. Í grein sem hann birti í LA Times á dögunum fjallar hann um hvernig foreldrahlutverkið hafi knúið hann áfram til þess að brýna rödd sína og að gefa ekki upp vonina. Að verða foreldri gerði minn eigin loftslagskvíða líka áþreifanlegri. Allt í einu ber ég ábyrgð á að koma litlum dreng til manns, í heimi þar sem lífsgæði, fæðuöryggi, skjól og friður verður ekki sjálfsagður hlutur. Framtíð hans veltur alfarið á því að við sem stýrum skútunni í dag tökum loftslagshörmungum alvarlega og bregðumst við með viðbrögðum sem hæfa vandamálinu. Allt bendir til þess að nú eigi að auka neyslu og þenja seglin í botn um allan heim vegna COVID-19 og samdráttar vegna þess. Það er skammgóður vermir og í raun væri það að pissa í skó komandi kynslóða. Við horfum nefnilega fram á miklu stærri vandamál en faraldurinn, sem hér hafa verið reifuð. Hvað ætlum við til dæmis að gera þegar flóttafólk í hundruð milljóna vís fer á flótta vegna hita og veðuröfga? Hvað er til ráða? Það er auðvelt að fallast hendur en Peter Kalmus hefur hvatt fólk til að vera hluti af breytingunni og leggja baráttunni lið. Við þurfum róttækar breytingar á stjórnmála- og samfélagskerfinu að hans sögn. Það er ekki lengur nóg að leggja til hófsamar tillögur heldur verður markmiðið verður að vera algjör viðsnúningur og keyra útblástur niður. Við þurfum kjark til að endurhugsa hvernig við lifum okkar daglega lífi. Tíminn fyrir hægfara aðgerðir er liðinn og þess vegna þurfum við stjórnmálamenn sem þora að standa í lappirnar og setja grænar línur, bæði hvað varðar atvinnulíf og almenning. Hvert og eitt okkar þarf líka að finna gleðina og áhugann í því að aðlaga líf okkar að loftslagsmarkmiðum. Hægt er að finna reiknivélar sem gera okkur kleift að skoða kolefnisfótspor okkar og í kjölfarið leitað að aðgerðum til að draga úr losun. Við þurfum að nálgast þetta þannig að í stað þess að fórna lífsgæðum erum við að bæta og auðga líf okkar. Með því að hjóla, ganga og nota almenningssamgöngur fáum við meiri nálægð við samfélagið, náttúruna, hreyfum okkur og njótum útivistar. Við spörum líka peninga og lifum hægar. Í stað þess að fórna ákveðnum fæðutegundum þá er umhverfisvænna mataræði tilraun til þess að prófa nýjar uppskriftir og fæðutegundir. Hægt er að taka kjöt- og mjólkurvörulausa daga í hverri viku en mitt fæði hefur sannarlega ekki orðið minna fjölbreytt eða innihaldsríkt á vegferð til umhverfisvænna lífs. Þá er mikilvægt að skoða matarsóun heimilisins og kynna sér moltugerð, t.d. með Bokashi. Það gefur okkur meiri yfirsýn yfir neyslu heimilisins, sparar okkur pening og er frábær leið til núvitundar. Margar aðrar leiðir eru færar og auðga líf okkar frekar en að skerða: að uppgötva ástríðu fyrir garðyrkju, að hjóla, ganga eða nota almenningssamgöngur. Að elda í stað þess að kaupa tilbúið. Gera við raftæki, sauma úr gömlum fötum og læra nýja iðn. Þetta eru allt lyklar að hægara og streituminna lífi, sem flest okkar stefna að og við getum öll lagt eitthvað af mörkum. Hvað sem við gerum þurfum við að tala um loftslagslagsvandann og tækla vandamálið saman. Líf okkar og velferð veltur á því. Höfundur er listfræðingur og aktívisti.
Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Af hverju ég styð Samfylkinguna – og Hannes Sigurbjörn Jónsson Ásbjörn Þór Ásbjörnsson skrifar
Skoðun Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir skrifar
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Hvert er fóðrið til að skipulögð glæpastarfsemi geti þrifist hér á landi? Jú, villuráfandi stefnulaus ungmenni! Davíð Bergmann Skoðun