Hvar eru hjúkrunarfræðingarnir? Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar 31. júlí 2019 07:00 Nú þegar Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga fagnar 100 ára afmæli er tímabært að líta um öxl og horfa fram á við. Þegar ég fæddist fyrir rúmri hálfri öld var móðir mín, sveitastúlka að norðan, í vanda því ekki var fæðingarorlof eins og nú tíðkast, en hún þurfti til vinnu. Þá var gott að eiga móðursystur að sem gat hjálpað til en hjúkrunarkonan Rósa Guðmundsdóttir sem var hætt störfum vildi gæta mín, þar duttum við báðar í lukkupottinn. Rósa var fædd á Ásgerðarstöðum í Hörgárdal 1899 og flutti suður til Reykjavíkur og fékk vinnu á Landspítalanum. Hana langaði að læra hjúkrun en það var bara hægt erlendis svo hún fór að ráðum lækna spítalans og beið þar til Hjúkrunarskóli Íslands var stofnaður og útskrifaðist með fyrsta árgangi þaðan. Hún var einstæð og barnlaus en framsýn og fannst gaman að annast mig sem barn og við urðum mestu mátar. Hún keypti saumavél til að sauma dúkkuföt úr sínum gömlu kjólum, handa mér, hún kenndi mér að hjóla en ég efast um að hún hafi kunnað það sjálf. Við ferðuðumst með strætó og tókum skiptimiða til að skoða hverfi borgarinnar þar sem helstu byggingar voru skoðaðar og styttur bæjarins kynntar fyrir mér. Við fórum í messu í Hallgrímskirkju á sunnudögum og tókum leigubíl í Grasagarðinn. Þegar ég var á unglingsaldri var farið í hringferð um landið sem var ógleymanleg. Alltaf var hún stolt af sinni menntun og starfi sínu sem hjúkrunarkona. Hún lagði mikla áherslu á hollt mataræði og hreyfingu, útvarpsleikfimin og passíusálmalestur í Ríkisútvarpinu var ómissandi í hennar dagskrá. Þegar ég sjálf flutti suður til að nema læknisfræði vildi hún að ég skildi mikilvægi hjúkrunar og samstarf þessara mikilvægu stétta heilbrigðiskerfisins. Hún hvatti mig til dáða við krefjandi nám á sama tíma og hún útskýrði fyrir mér að fræði okkar væru stöðugt að breytast og að ristillinn væri spegill sálarinnar. Að horfa á heilbrigði mannsins sem endalausa áskorun þar sem forvarnir skipta öllu. Að skilja og bera virðingu fyrir endalokum lífsins sem bíða okkar allra og mikilvægi hjúkrunar á þeim enda ævinnar er ekki síður göfugt verkefni. Þegar hjúkrunarfræðingur var orðið hennar starfsheiti fussaði hún og sveiaði og sló sér á lær en á hennar hurð og legsteini stendur: Rósa Guðmundsdóttir hjúkrunarkona. Því er það mikilvægt nú á þessum tímamótum þar sem saga Félags hjúkrunarfræðinga er rifjuð upp á Árbæjarsafni að horfa einnig fram á við. Á hugann leita margar spurningar sem ég finn að hún frænka mín spyr einnig: Hvers vegna er það svo að fimmti hver hjúkrunarfræðingur er farinn í önnur störf fimm árum eftir útskrift? Það hlýtur að vera eitthvað að fyrst svo stór hluti háskólamenntaðrar stéttar velur sér annan starfsvettvang eftir langt og dýrt nám. Getur verið að þetta unga fólk hafi valið nám í stað þess að velja starf ? Getur verið að við séum ekki að hlúa nógu vel að jafn mikilvægri stétt og hjúkrunarfræðingar eru? Góður hjúkrunarfræðingur þarf að vilja snerta fólk og hlusta á fólk þar sem það er. Hvers vegna hafa svo margar af mínum bestu samstarfskonum ákveðið að fara af gólfinu og vinna við verkefnastjórnun og gæðamál? Vinna dagvinnu við skrifborðið en hætta að sinna sjúklingum? Verðum við ekki að bregðast við þessum atvinnuflótta heillar stéttar? Því er þriðji hver flugþjónn með menntun hjúkrunarfræðings en í flugi er líka unnið um nætur og á rauðum dögum? Hvers vegna fáum við ekki fólk til vinnu á nýjum hjúkrunarheimilum, og hvers vegna þurfum við endalaust að loka rúmum á háskólasjúkrahúsinu því ekki næst að manna vaktirnar hjúkrunarfræðingum? Það eru samkeppnispróf í hjúkrunarfræði en samt skilar þetta fólk sér ekki til vinnu að námi loknu. Er í lagi að eiga yfir höfði sér dómsmál þegar þú ert að gera þitt allra besta í vinnu þar sem vantar alltaf á vaktina? Gæti verið að álagið sé of mikið og launin of lág? Lilja Alfreðsdóttir menntamálaráðherra hefur nú komið því í gegn að fimmta árið í námi kennara sé launað, og þá hefur aðsókn í námið aukist til muna. En þurfum við fimm ára háskólanám til að kenna börnum okkar að lesa og skrifa? Svandís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra hefur nú gefið út heilbrigðisstefnu sem er gott og gilt þó mjög margt vanti í það plagg. En við skulum ekki gleyma því að það verður ekkert heilbrigðiskerfi á Íslandi án hjúkrunarfræðinga og lækna. Við verðum að gera betur og hlúa að jafn mikilvægri stétt og hjúkrunarfræðingar eru. Til hamingju með aldarafmælið, kæru hjúkrunarfræðingar, án ykkar getum við ekki eflt íslenskt heilbrigðiskerfi. Þorum að eiga þetta samtal og leysa þennan vanda saman. Höfundur er formaður læknaráðs Landspítala. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Heilbrigðismál Landspítalinn Ebba Margrét Magnúsdóttir Mest lesið Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Sjá meira
Nú þegar Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga fagnar 100 ára afmæli er tímabært að líta um öxl og horfa fram á við. Þegar ég fæddist fyrir rúmri hálfri öld var móðir mín, sveitastúlka að norðan, í vanda því ekki var fæðingarorlof eins og nú tíðkast, en hún þurfti til vinnu. Þá var gott að eiga móðursystur að sem gat hjálpað til en hjúkrunarkonan Rósa Guðmundsdóttir sem var hætt störfum vildi gæta mín, þar duttum við báðar í lukkupottinn. Rósa var fædd á Ásgerðarstöðum í Hörgárdal 1899 og flutti suður til Reykjavíkur og fékk vinnu á Landspítalanum. Hana langaði að læra hjúkrun en það var bara hægt erlendis svo hún fór að ráðum lækna spítalans og beið þar til Hjúkrunarskóli Íslands var stofnaður og útskrifaðist með fyrsta árgangi þaðan. Hún var einstæð og barnlaus en framsýn og fannst gaman að annast mig sem barn og við urðum mestu mátar. Hún keypti saumavél til að sauma dúkkuföt úr sínum gömlu kjólum, handa mér, hún kenndi mér að hjóla en ég efast um að hún hafi kunnað það sjálf. Við ferðuðumst með strætó og tókum skiptimiða til að skoða hverfi borgarinnar þar sem helstu byggingar voru skoðaðar og styttur bæjarins kynntar fyrir mér. Við fórum í messu í Hallgrímskirkju á sunnudögum og tókum leigubíl í Grasagarðinn. Þegar ég var á unglingsaldri var farið í hringferð um landið sem var ógleymanleg. Alltaf var hún stolt af sinni menntun og starfi sínu sem hjúkrunarkona. Hún lagði mikla áherslu á hollt mataræði og hreyfingu, útvarpsleikfimin og passíusálmalestur í Ríkisútvarpinu var ómissandi í hennar dagskrá. Þegar ég sjálf flutti suður til að nema læknisfræði vildi hún að ég skildi mikilvægi hjúkrunar og samstarf þessara mikilvægu stétta heilbrigðiskerfisins. Hún hvatti mig til dáða við krefjandi nám á sama tíma og hún útskýrði fyrir mér að fræði okkar væru stöðugt að breytast og að ristillinn væri spegill sálarinnar. Að horfa á heilbrigði mannsins sem endalausa áskorun þar sem forvarnir skipta öllu. Að skilja og bera virðingu fyrir endalokum lífsins sem bíða okkar allra og mikilvægi hjúkrunar á þeim enda ævinnar er ekki síður göfugt verkefni. Þegar hjúkrunarfræðingur var orðið hennar starfsheiti fussaði hún og sveiaði og sló sér á lær en á hennar hurð og legsteini stendur: Rósa Guðmundsdóttir hjúkrunarkona. Því er það mikilvægt nú á þessum tímamótum þar sem saga Félags hjúkrunarfræðinga er rifjuð upp á Árbæjarsafni að horfa einnig fram á við. Á hugann leita margar spurningar sem ég finn að hún frænka mín spyr einnig: Hvers vegna er það svo að fimmti hver hjúkrunarfræðingur er farinn í önnur störf fimm árum eftir útskrift? Það hlýtur að vera eitthvað að fyrst svo stór hluti háskólamenntaðrar stéttar velur sér annan starfsvettvang eftir langt og dýrt nám. Getur verið að þetta unga fólk hafi valið nám í stað þess að velja starf ? Getur verið að við séum ekki að hlúa nógu vel að jafn mikilvægri stétt og hjúkrunarfræðingar eru? Góður hjúkrunarfræðingur þarf að vilja snerta fólk og hlusta á fólk þar sem það er. Hvers vegna hafa svo margar af mínum bestu samstarfskonum ákveðið að fara af gólfinu og vinna við verkefnastjórnun og gæðamál? Vinna dagvinnu við skrifborðið en hætta að sinna sjúklingum? Verðum við ekki að bregðast við þessum atvinnuflótta heillar stéttar? Því er þriðji hver flugþjónn með menntun hjúkrunarfræðings en í flugi er líka unnið um nætur og á rauðum dögum? Hvers vegna fáum við ekki fólk til vinnu á nýjum hjúkrunarheimilum, og hvers vegna þurfum við endalaust að loka rúmum á háskólasjúkrahúsinu því ekki næst að manna vaktirnar hjúkrunarfræðingum? Það eru samkeppnispróf í hjúkrunarfræði en samt skilar þetta fólk sér ekki til vinnu að námi loknu. Er í lagi að eiga yfir höfði sér dómsmál þegar þú ert að gera þitt allra besta í vinnu þar sem vantar alltaf á vaktina? Gæti verið að álagið sé of mikið og launin of lág? Lilja Alfreðsdóttir menntamálaráðherra hefur nú komið því í gegn að fimmta árið í námi kennara sé launað, og þá hefur aðsókn í námið aukist til muna. En þurfum við fimm ára háskólanám til að kenna börnum okkar að lesa og skrifa? Svandís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra hefur nú gefið út heilbrigðisstefnu sem er gott og gilt þó mjög margt vanti í það plagg. En við skulum ekki gleyma því að það verður ekkert heilbrigðiskerfi á Íslandi án hjúkrunarfræðinga og lækna. Við verðum að gera betur og hlúa að jafn mikilvægri stétt og hjúkrunarfræðingar eru. Til hamingju með aldarafmælið, kæru hjúkrunarfræðingar, án ykkar getum við ekki eflt íslenskt heilbrigðiskerfi. Þorum að eiga þetta samtal og leysa þennan vanda saman. Höfundur er formaður læknaráðs Landspítala.
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun