Dæmið gengur ekki upp fyrir stúdenta Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 1. febrúar 2019 07:00 Ég var að keyra heim úr vinnu í vikunni og varð litið á auglýsingu í strætóskýli þar sem á stóð með stórum stöfum „Stúdentar mega ekki hafa það betra“. Um er að ræða herferð á vegum Landssamtaka íslenskra stúdenta, sem eru regnhlífarsamtök allra stúdenta á Íslandi sem og íslenskra stúdenta erlendis. Þrátt fyrir að plakatið á strætóskýlinu sé nokkuð djarft þá eru skilaboðin skiljanleg. Stúdentar eru skiljanlega orðnir langþreyttir á endalausri bið eftir almennilegum kjarabótum. Við í Viðreisn höfum reynt eftir bestu getu að halda menntamálaráðherra við efnið með því að spyrja hana reglulega hver staðan í málefnum stúdenta sé og hvort breytinga sé að vænta. Yfirleitt höfum við fengið að heyra loforð um „stórsókn í menntamálum“ eða að „hér verði eitt besta lánasjóðskerfi á Norðurlöndunum“ sem er fagnaðarefni. Metnaður í jafn mikilvægu samfélagsmáli er dýrmætur og því brýnt að staðið verði við stóru orðin.Biðin endalausa Það er löngu ljóst að stúdentar hafa beðið í alltof langan tíma eftir kjarabótum og að tekin verði endanleg ákvörðun um raunverulegt framtíðarskipulag á Lánasjóði íslenskra námsmanna. Á umliðnum árum hafa þrjár endurskoðunarnefndir verið settar í gang og sú fjórða nú hafið störf. Því er ólíklegt að nýtt lánasjóðsfyrirkomulag verði komið á fyrr en 2020 eða jafnvel 2021. Fyrir liggja tvö ólík frumvörp, annað frá Katrínu Jakobsdóttur og hitt frá Illuga Gunnarssyni. Frumvörpin eru eðlisólík, en ýmislegt þar sem hægt væri að nýta. Bæði sett fram af góðum hug og metnaði. Í fyrra boðaði Lilja Alfreðsdóttir enn eina útgáfuna af kerfinu sem áætlað er að komi fram næsta haust eða hið svo kallaða „eitt besta kerfi á Norðurlöndunum“. Gott og vel. En allan þennan tíma, á heilum áratug eða allt frá árinu 2009 hafa stúdentar setið á hakanum vegna þess að stjórnmálin geta ekki komið sér saman um réttu leiðina. Og ráðuneyti menntamála og fjármála ekki alltaf verið samstíga. Á þessum tíma hafa að minnsta kosti tugir ólíkra fulltrúa starfað í þágu stúdenta og verið þeirra forsvarsmenn. Og hver og einn þeirra, í umboði síns stúdentafélags, þrýst á breytingar. Sumir stúdentar voru jafnvel að hefja nám í menntaskóla þegar endurskoðunarvinnan 2009 hófst og eru jafnvel að hefja doktorsnám í dag. Svo löng er biðin. Til að setja hlutina í samhengi var Barack Obama að hefja forsetaferil sinn á sama tíma og endurskoðunin hófst, klárað tvö kjörtímabil og verið í tvö ár án forsetatitilsins til viðbótar. Á meðan hafa kjör stúdenta rýrnað og eru í dag á þeim stað að þau eru fullkomlega óásættanleg. Óásættanleg kjör Í dag er grunnframfærsla háskólastúdents sem tekur lán 184.000 á mánuði. Á meðan eru grunnatvinnuleysisbætur 279.720 kr. á mánuði og lágmarkslaun 300.000 kr. Sami stúdent má aðeins þéna 930.000 krónur á ári og ef hann vinnur meira en það skerðist lánið um 45% í refsiskyni. Frítekjumarkið hefur ekki hækkað um eitt prósent frá árinu 2014, en á meðan hafa laun hækkað um 43%. Hver er hvatinn í þessu kerfi? Enginn. Fyrirsjáanleikinn? Enginn. Í ofanálag ríkir óvissa um húsnæðismál stúdenta auk þess sem þeir eru sá hópur sem er í hvað mestri áhættu gagnvart þunglyndi, kvíða og öðrum geðsjúkdómum. Stjórnmálin skulda námsmönnum betri vinnubrögð. Að þeirra kjör séu ekki notuð sem pólitísk skiptimynt rétt fyrir kosningar eða til þess að halda friðinn. Stúdentar eiga skilið fyrirsjáanleika um það hvernig málum þeirra skuli háttað. Þeir eiga líka skilið að fá skýr svör um það hvernig ráðherra hyggst byggja upp lánasjóðskerfið, hvernig greiðslum á afborgunum verði háttað og hvernig leysa á húsnæðismarkaðinn. Núverandi fjármálaáætlun gefur að minnsta kosti fá svör við þessum spurningum. Stúdentahreyfingarnar sjálfar hafa kallað eftir svörum og fá lítið annað en fögur fyrirheit um að framtíðin verði frábær. Eða jafnvel bara best á Norðurlöndunum. Allt mjög fallegt. Og þá hlýtur maður að spyrja – þarf virkilega að bíða til ársins 2020 eða 2021 eftir alla þá vinnu sem þegar liggur fyrir? Ljóst er að ef menntamálaráðherra þarfnast stuðnings til að bæta og hraða endurbótum á námslánaumhverfi stúdenta fær hún stuðning frá Viðreisn. Við munum að minnsta kosti halda áfram að hvetja hana til dáða. Og í lokin til að svara fullyrðingu stúdenta á strætóplakötum bæjarins – svo sannanlega mega stúdentar hafa það betra en ekki síður að óvissu í umhverfi þeirra verði eytt. Ég veit að minnsta kosti að dæmið gengur ekki upp. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Birtist í Fréttablaðinu Skóla - og menntamál Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Myglaða nestisboxið og gleymda sítrónan María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar Skoðun Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Sjá meira
Ég var að keyra heim úr vinnu í vikunni og varð litið á auglýsingu í strætóskýli þar sem á stóð með stórum stöfum „Stúdentar mega ekki hafa það betra“. Um er að ræða herferð á vegum Landssamtaka íslenskra stúdenta, sem eru regnhlífarsamtök allra stúdenta á Íslandi sem og íslenskra stúdenta erlendis. Þrátt fyrir að plakatið á strætóskýlinu sé nokkuð djarft þá eru skilaboðin skiljanleg. Stúdentar eru skiljanlega orðnir langþreyttir á endalausri bið eftir almennilegum kjarabótum. Við í Viðreisn höfum reynt eftir bestu getu að halda menntamálaráðherra við efnið með því að spyrja hana reglulega hver staðan í málefnum stúdenta sé og hvort breytinga sé að vænta. Yfirleitt höfum við fengið að heyra loforð um „stórsókn í menntamálum“ eða að „hér verði eitt besta lánasjóðskerfi á Norðurlöndunum“ sem er fagnaðarefni. Metnaður í jafn mikilvægu samfélagsmáli er dýrmætur og því brýnt að staðið verði við stóru orðin.Biðin endalausa Það er löngu ljóst að stúdentar hafa beðið í alltof langan tíma eftir kjarabótum og að tekin verði endanleg ákvörðun um raunverulegt framtíðarskipulag á Lánasjóði íslenskra námsmanna. Á umliðnum árum hafa þrjár endurskoðunarnefndir verið settar í gang og sú fjórða nú hafið störf. Því er ólíklegt að nýtt lánasjóðsfyrirkomulag verði komið á fyrr en 2020 eða jafnvel 2021. Fyrir liggja tvö ólík frumvörp, annað frá Katrínu Jakobsdóttur og hitt frá Illuga Gunnarssyni. Frumvörpin eru eðlisólík, en ýmislegt þar sem hægt væri að nýta. Bæði sett fram af góðum hug og metnaði. Í fyrra boðaði Lilja Alfreðsdóttir enn eina útgáfuna af kerfinu sem áætlað er að komi fram næsta haust eða hið svo kallaða „eitt besta kerfi á Norðurlöndunum“. Gott og vel. En allan þennan tíma, á heilum áratug eða allt frá árinu 2009 hafa stúdentar setið á hakanum vegna þess að stjórnmálin geta ekki komið sér saman um réttu leiðina. Og ráðuneyti menntamála og fjármála ekki alltaf verið samstíga. Á þessum tíma hafa að minnsta kosti tugir ólíkra fulltrúa starfað í þágu stúdenta og verið þeirra forsvarsmenn. Og hver og einn þeirra, í umboði síns stúdentafélags, þrýst á breytingar. Sumir stúdentar voru jafnvel að hefja nám í menntaskóla þegar endurskoðunarvinnan 2009 hófst og eru jafnvel að hefja doktorsnám í dag. Svo löng er biðin. Til að setja hlutina í samhengi var Barack Obama að hefja forsetaferil sinn á sama tíma og endurskoðunin hófst, klárað tvö kjörtímabil og verið í tvö ár án forsetatitilsins til viðbótar. Á meðan hafa kjör stúdenta rýrnað og eru í dag á þeim stað að þau eru fullkomlega óásættanleg. Óásættanleg kjör Í dag er grunnframfærsla háskólastúdents sem tekur lán 184.000 á mánuði. Á meðan eru grunnatvinnuleysisbætur 279.720 kr. á mánuði og lágmarkslaun 300.000 kr. Sami stúdent má aðeins þéna 930.000 krónur á ári og ef hann vinnur meira en það skerðist lánið um 45% í refsiskyni. Frítekjumarkið hefur ekki hækkað um eitt prósent frá árinu 2014, en á meðan hafa laun hækkað um 43%. Hver er hvatinn í þessu kerfi? Enginn. Fyrirsjáanleikinn? Enginn. Í ofanálag ríkir óvissa um húsnæðismál stúdenta auk þess sem þeir eru sá hópur sem er í hvað mestri áhættu gagnvart þunglyndi, kvíða og öðrum geðsjúkdómum. Stjórnmálin skulda námsmönnum betri vinnubrögð. Að þeirra kjör séu ekki notuð sem pólitísk skiptimynt rétt fyrir kosningar eða til þess að halda friðinn. Stúdentar eiga skilið fyrirsjáanleika um það hvernig málum þeirra skuli háttað. Þeir eiga líka skilið að fá skýr svör um það hvernig ráðherra hyggst byggja upp lánasjóðskerfið, hvernig greiðslum á afborgunum verði háttað og hvernig leysa á húsnæðismarkaðinn. Núverandi fjármálaáætlun gefur að minnsta kosti fá svör við þessum spurningum. Stúdentahreyfingarnar sjálfar hafa kallað eftir svörum og fá lítið annað en fögur fyrirheit um að framtíðin verði frábær. Eða jafnvel bara best á Norðurlöndunum. Allt mjög fallegt. Og þá hlýtur maður að spyrja – þarf virkilega að bíða til ársins 2020 eða 2021 eftir alla þá vinnu sem þegar liggur fyrir? Ljóst er að ef menntamálaráðherra þarfnast stuðnings til að bæta og hraða endurbótum á námslánaumhverfi stúdenta fær hún stuðning frá Viðreisn. Við munum að minnsta kosti halda áfram að hvetja hana til dáða. Og í lokin til að svara fullyrðingu stúdenta á strætóplakötum bæjarins – svo sannanlega mega stúdentar hafa það betra en ekki síður að óvissu í umhverfi þeirra verði eytt. Ég veit að minnsta kosti að dæmið gengur ekki upp.
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun