Kristín Helga Gunnarsdóttir, formaður Rithöfundasambands Íslands, vænir fjölmiðla um ítrekaðar rangfærslur í bréfi til félagsmanna í Rithöfundasambandinu í því sem hún kallar fjölmiðlafár um listamannalaun. Hún segir að ýjað hafi verið að spillingu og sjálftöku og fjölmiðlar hafi markvisst farið með rangt mál og vikið sér undan því að leita réttra upplýsinga.
Heiftarleg umræða um rithöfunda
Bréf Kristínar Helgu hefst svo:
„Fjölmiðlafárið um listamannalaunin hélt eitthvað áfram, stóð í ríflega tvær vikur. Rithöfundar eru árlega í fremstu víglínu og taka á sig gusur. Myndbirtingar minntu sumar á villta vestrið, einhverjir tjargaðir og fiðraðir á samfélagsmiðlatorginu og þar víða leyfilegt að sparka, bíta og klóra. Það er hollt að skoða aðeins þessa atburðarrás, læra kannski af henni, bæta umhverfið og undirbúa okkur fyrir næsta ár svo þróunin megi verða þannig að við lendum miklu frekar árlega í upplýstri umræðu um listirnar og gildi ritlistar og áhrif hennar á samtímann og umhverfið. Umræðan nú var heiftarlegri en áður,“ skrifar Kristín Helga til rithöfunda. Og hún heldur áfram:
„Hamrað var á rangfærslum við úthlutun ritlauna í fyrirsögnum hjá frjálsa og óháða fjölmiðlarisanum. Ýjað var að spillingu og sjálftöku. Engu máli skiptu upplýsingar um rétta verkferla, enda hringdi ekki einn einasti fréttamaður af þessum miðlum í stjórn og starfsfólk RSÍ á meðan á þessu stóð.“
Ónákvæmni formannsins
Óhjákvæmilegt er að benda á að þetta er einfaldlega rangt hjá formanninum. Vísir, auk annarra miðla 365, fjölluðu um málið á sínum tíma og í frétt 11. janúar, „Völdu nefndina sem úthlutaði þeim árslaunum“ er rætt við Kristínu Helgu. Þar greinir frá því að allir sem sitja í stjórn Rithöfundasambandsins hafi fengið úthlutað 12 mánaða listamannalaunum fyrir árið 2016.
Í frétt sem birtist í Fréttablaðinu, og þá á Vísi, var fjallað um þá listamenn sem hlotið hafa hæstu listamannalaunin síðasta áratug, allt rithöfundar, var rætt við Bryndísi Loftsdóttur formann stjórnar listmannalauna. Þar kemur fram að sjö rithöfundar hafi fengið meira en sem nemur níu árum úthlutað í starfslaun.
Og eftir samantekt um afköst þeirra sömu rithöfunda, þar sem meðal annars kemur fram að Andri Snær Magnason hafi sent frá sér eina bók á undanförnum tíu árum, var haft samband við Andra Snæ og honum boðið að tjá sig. Hann kaus að gera það ekki en Andri Snær hefur ekki viljað tjá sig opinberlega við fréttastofu 365 um málið. Í þeirri frétt gætti ónákvæmni í fyrirsögn, Andri Snær hafði þá sent frá sér eina bók á tæpum tíu árum og var það skilmerkilega leiðrétt í sérstakri frétt.
Ýmis fleiri dæmi eru um að leitað hafi verið viðbragða hjá stjórn Rithöfundasambandsins og aldrei hefur verið undan því vikist að koma sjónarmiðum þeirra á framfæri. Sem dæmi má nefna harðorða grein sem Vilborg Davíðsdóttir stjórnarmaður í RSÍ reit og um var fjallað skilmerkilega.
Stöðugar rangfærslur fjölmiðla
Bréf Kristínar er lengra. Hún ítrekar í bréfi sínu að núverandi stjórn hafi ekki komið að vali á allri úthlutunarnefndinni.
„Aðildarfélög BÍL eru bundin af lögum um listamannalaun nr. 57 frá 2009 þegar tilnefna skal í úthlutunarnefndir en þær nefndir starfa svo alfarið á vegum Stjórnar listamannalauna. Sitjandi stjórn RSÍ hverju sinni kemur aldrei að skipan allra í úthlutunarnefnd launasjóðs þar sem stjórn RSÍ endurnýjar sig að hluta árlega, líkt og úthlutunarnefndin gerir og sú nefnd endurnýjar sig svo alveg á þriggja ára fresti.
Vegna stöðugra rangfærslna í fjölmiðlum er rétt að ítreka og endurtaka að núverandi stjórn RSÍ valdi ekki úthlutunarnefnd í launasjóð rithöfunda. Tveir nefndarmenn voru tilnefndir til menntamálaráðherra fyrir stjórnarskipti í apríl 2015. Núverandi stjórn tók við í maí 2015. þetta þýðir að skörun stjórnarmanna og nefndar er eins mikil og mögulegt er og samskipti stjórnar og nefndar eru engin,“ segir í bréfi Kristínar Helgu.
Þá kemur fram í bréfi Kristínar Helgu að RSÍ hafi haft mjög skýrar verklagsreglur við val á nefndarfólki í úthlutunarnefnd og að það hafi víðtaka yfirsýn yfir ritvöllinn.
Dularfulla Björns-málið
Kristín Helga segir einnig: „Stjórn RSÍ hefur aldrei afskipti eða nokkra aðkomu að störfum úthlutunarnefnda enda starfa þær alfarið á vegum Stjórnar listmannalauna sem er stofnun á vegum hins opinbera. Þess vegna svarar Stjórn listamannalauna, en ekki stjórn RSÍ, fyrir störf einstaka nefndarmanna, heldur Stjórn listamannalauna. Það hefur áður komið fram og er mikilvægt að halda til haga hér.“
Þessi orð Kristínar stangast reyndar á við orð Björns Þórs Vilhjálmssonar bókmenntafræðings, en honum var vikið úr nefndinni án skýringa. Helgi Ingólfsson rithöfundur hefur ítrekað kallað eftir skýringum á því hvernig að því var staðið en án árangurs.
Kynningarátak RSÍ
Þá greinir formaður Rithöfundasambandsins frá því að starfshópur á vegum BÍL hafi verið settur saman til að „kanna verkferla og koma með tillögur að aukinni armslengd fyrir öll aðildarfélögin, enda eru sjóðir listamanna sex talsins. Þessi starfshópur hefur nú skilað af sér niðurstöðum til stjórnar BÍL og er stjórnin að vinna siðareglur fyrir BÍL úr þeim gögnum. Þegar þær liggja fyrir höldum við félagsfund hjá RSÍ og skoðum tillögur starfshópsins.“
Allt bréf Kristínar Helgu til rithöfunda og félaga í RSÍ má finna á heimasíðu Rithöfundasambandsins. En þar leggur hún áherslu á að rithöfundar verði að standa saman um að kynna aðstæður sínar. „RSÍ fer í kynningarátak fyrir ritlistina á þessu ári. Við ætlum að sækja okkur samstarfsaðila og leggja niður fyrir okkur það fræðslustarf sem þarf að eiga sér stað og með hvaða hætti skal að því standa. Upplýst samræða er það eina sem stöðvar þennan árlega stífidans.“
