Ákvörðun stjórnvalda leiðir til þess að endurhæfing fyrir ungt fólk verður lögð af! Guðbjörg Pálsdóttir, Laufey Elísabet Gissurardóttir, Magnús Þór Jónsson, Steinunn Bergmann og Þóra Leósdóttir skrifa 19. mars 2025 15:30 Undirritaðir formenn fagfélaga innan heilbrigðis- og menntagreina harma þá grafalvarlegu stöðu sem upp er komin og varðar geðendurhæfingu ungs fólks sem nýtur þjónustu Janusar endurhæfingar. Við lýsum yfir djúpum áhyggjum af stöðu og heilsu unga fólksins sem býr við flókinn og fjölþættan vanda. Samkvæmt sameiginlegri yfirlýsingu Sjúkratrygginga Íslands, fyrir hönd heilbrigðisráðuneytisins og VIRK starfsendurhæfingarsjóðs þann 3. mars, verður gildandi þjónustusamningur ekki endurnýjaður. Janus endurhæfing sem hefur rekið starfsemi sína í 25 ár hefur nú sagt upp öllu starfsfólki og eru nauðbeygð til að skella í lás 1. júní næstkomandi. Ekkert sambærilegt úrræði til staðar Hjá Janusi er veitt þverfagleg geðendurhæfing sem hefur sannað gildi sitt með því að veita ungu fólki sem glímir við alvarlegan vanda er hamlar þátttöku þeirra í daglegu lífi, þverfaglegan stuðning, úrræði og tækifæri til að taka virkan þátt í samfélaginu. Ýmislegt liggur að baki svo sem þroskaraskanir, geðrænar áskoranir, áföll og viðkvæm félagsleg staða. Mörg eru á einhverfurófi og hafa komið að lokuðum dyrum víðast hvar í kerfinu eftir að grunn- eða framhaldsskóla sleppir. Unga fólkið á oft langa sögu um félagslega einangrun og vanlíðan auk þess sem þátttaka í námi eða vinnu hefur verið takmörkuð. Óvissan um framtíðina veldur alvarlegu bakslagi í færni og líðan. Sérstaða geðendurhæfingar á vegum Janusar er sú að þjónustan er einstaklingsmiðuð, heildstæð og samþætt, veitt af fagfólki með sérþekkingu á málaflokknum. Má þar nefna félagsráðgjafa, geðlækna, iðjuþjálfa og sálfræðinga. Starfsemin er öll undir sama þaki og staðsetning í nálægð við almenningssamgöngur. Byggt á vísindum Þjónusta Janusar byggir á gagnreyndum aðferðum endurhæfingar og nýjustu þekkingu. Nýsköpun og þróun er í forgrunni þar sem nýttar eru tæknilausnir til að bæta aðferðir, þjónustuferli og skilvirkni. Áhersla er lögð á að efla færni þáttakenda til að lifa sjálfstæðu og innihaldsríku lífi, miðað við þarfir og aðstæður hvers og eins. Þekkt er að endurhæfing hjá þessum hópi tekur lengri tíma en almennt gerist, ferlið er brothættara og þörf er fyrir öflugri stuðning og eftirfylgd. Í öllu endurhæfingarferlinu er unnið í nánu samstarfi fagfólks, þátttakanda og aðstandenda hans. Markmiðið er að útskrifa þátttakendur þegar það er raunhæft og nám, atvinna eða virk atvinnuleit taki við. Á undanförnum árum hafa að jafnaði 50-60% þátttakenda náð markmiðum sínum, sjá hér. Fjárfestum í unga fólkinu Við þurfum sem samfélag að gera betur til að mæta þörfum ungs fólks í viðkvæmri stöðu. Þau sem hvorki eru í vinnu eða námi, NEET hópurinn (e.Not in Education, Employment, or Training) er um 6% fólks á aldrinum 16-29 ára, sjá hér. Ef ekkert er að gert getur samfélagslegur kostnaður numið allt að 1-2% af landsframleiðslu. Á Íslandi gæti þessi tala hlaupið átugum milljarða króna árlega. Það er bæði félagslega og efnahagslega skynsamlegt að fjárfesta í endurhæfingu og stuðningi við þennan hóp ungs fólks. Starfsemi eins og Janus endurhæfing, getur skilað margföldum samfélagslegum ávinningi. Skorað er á ríkisstjórn Íslands að standa við stefnuyfirlýsingar sínar og veita nægjanlegu fjármagni til áframhaldandi reksturs Janusar endurhæfingar. Þannig er unnt að tryggja starfstengda geðendurhæfingu fyrir ungt fólk með fjölþættar áskoranir! Verði þetta mikilvæga úrræði lagt niður mun ómetanleg fagþekking og reynsla tapast. Höfundar eru Guðbjörg Pálsdóttir, formaður Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, Laufey Elísabet Gissurardóttir, formaður Þroskaþjálfafélags Íslands, Magnús Þór Jónsson, formaður Kennarasambands Íslands, Steinunn Bergmann, formaður Félagsráðgjafafélags Íslands og Þóra Leósdóttir, formaður Iðjuþjálfafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Geðheilbrigði Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Mest lesið Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason Skoðun POTS er ekki tískubylgja Hanna Birna Valdimarsdóttir,Hugrún Vignisdóttir Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Ægir Örn Arnarson Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson Skoðun Sigurður Ingi í mikilli mótsögn við sjálfan sig! Magnús Guðmundsson Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson Skoðun D-vítamín mín besta forvörn Auður Elisabet Jóhannsdóttir Skoðun Lýðræði á ystu nöf: Hver er afstaða unga fólksins? Jonas Hammer Skoðun Skoðun Skoðun Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason skrifar Skoðun POTS er ekki tískubylgja Hanna Birna Valdimarsdóttir,Hugrún Vignisdóttir skrifar Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Ægir Örn Arnarson skrifar Skoðun Loftslagsaðgerðir eru forsenda velsældar til framtíðar – ekki valkostur: Svargrein við niðurstöðum rannsóknar sem kynnt var á Velsældarþingi í gær Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun 75 ár af evrópskri samheldni og samvinnu Clara Ganslandt skrifar Skoðun Sigurður Ingi í mikilli mótsögn við sjálfan sig! Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Vetrarvirkjanir Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Yfirgnæfandi meirihluti vill þjóðaratkvæði Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Leiðrétting veiðigjalda mun skila sér í bættum innviðum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar Skoðun Börn innan seilingar Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli tvö: Eiskrandi kröfur Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson skrifar Skoðun Lýðræði á ystu nöf: Hver er afstaða unga fólksins? Jonas Hammer skrifar Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson skrifar Skoðun Litlu ljósin á Gaza Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Fjármagna áfram hernað Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson skrifar Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson skrifar Sjá meira
Undirritaðir formenn fagfélaga innan heilbrigðis- og menntagreina harma þá grafalvarlegu stöðu sem upp er komin og varðar geðendurhæfingu ungs fólks sem nýtur þjónustu Janusar endurhæfingar. Við lýsum yfir djúpum áhyggjum af stöðu og heilsu unga fólksins sem býr við flókinn og fjölþættan vanda. Samkvæmt sameiginlegri yfirlýsingu Sjúkratrygginga Íslands, fyrir hönd heilbrigðisráðuneytisins og VIRK starfsendurhæfingarsjóðs þann 3. mars, verður gildandi þjónustusamningur ekki endurnýjaður. Janus endurhæfing sem hefur rekið starfsemi sína í 25 ár hefur nú sagt upp öllu starfsfólki og eru nauðbeygð til að skella í lás 1. júní næstkomandi. Ekkert sambærilegt úrræði til staðar Hjá Janusi er veitt þverfagleg geðendurhæfing sem hefur sannað gildi sitt með því að veita ungu fólki sem glímir við alvarlegan vanda er hamlar þátttöku þeirra í daglegu lífi, þverfaglegan stuðning, úrræði og tækifæri til að taka virkan þátt í samfélaginu. Ýmislegt liggur að baki svo sem þroskaraskanir, geðrænar áskoranir, áföll og viðkvæm félagsleg staða. Mörg eru á einhverfurófi og hafa komið að lokuðum dyrum víðast hvar í kerfinu eftir að grunn- eða framhaldsskóla sleppir. Unga fólkið á oft langa sögu um félagslega einangrun og vanlíðan auk þess sem þátttaka í námi eða vinnu hefur verið takmörkuð. Óvissan um framtíðina veldur alvarlegu bakslagi í færni og líðan. Sérstaða geðendurhæfingar á vegum Janusar er sú að þjónustan er einstaklingsmiðuð, heildstæð og samþætt, veitt af fagfólki með sérþekkingu á málaflokknum. Má þar nefna félagsráðgjafa, geðlækna, iðjuþjálfa og sálfræðinga. Starfsemin er öll undir sama þaki og staðsetning í nálægð við almenningssamgöngur. Byggt á vísindum Þjónusta Janusar byggir á gagnreyndum aðferðum endurhæfingar og nýjustu þekkingu. Nýsköpun og þróun er í forgrunni þar sem nýttar eru tæknilausnir til að bæta aðferðir, þjónustuferli og skilvirkni. Áhersla er lögð á að efla færni þáttakenda til að lifa sjálfstæðu og innihaldsríku lífi, miðað við þarfir og aðstæður hvers og eins. Þekkt er að endurhæfing hjá þessum hópi tekur lengri tíma en almennt gerist, ferlið er brothættara og þörf er fyrir öflugri stuðning og eftirfylgd. Í öllu endurhæfingarferlinu er unnið í nánu samstarfi fagfólks, þátttakanda og aðstandenda hans. Markmiðið er að útskrifa þátttakendur þegar það er raunhæft og nám, atvinna eða virk atvinnuleit taki við. Á undanförnum árum hafa að jafnaði 50-60% þátttakenda náð markmiðum sínum, sjá hér. Fjárfestum í unga fólkinu Við þurfum sem samfélag að gera betur til að mæta þörfum ungs fólks í viðkvæmri stöðu. Þau sem hvorki eru í vinnu eða námi, NEET hópurinn (e.Not in Education, Employment, or Training) er um 6% fólks á aldrinum 16-29 ára, sjá hér. Ef ekkert er að gert getur samfélagslegur kostnaður numið allt að 1-2% af landsframleiðslu. Á Íslandi gæti þessi tala hlaupið átugum milljarða króna árlega. Það er bæði félagslega og efnahagslega skynsamlegt að fjárfesta í endurhæfingu og stuðningi við þennan hóp ungs fólks. Starfsemi eins og Janus endurhæfing, getur skilað margföldum samfélagslegum ávinningi. Skorað er á ríkisstjórn Íslands að standa við stefnuyfirlýsingar sínar og veita nægjanlegu fjármagni til áframhaldandi reksturs Janusar endurhæfingar. Þannig er unnt að tryggja starfstengda geðendurhæfingu fyrir ungt fólk með fjölþættar áskoranir! Verði þetta mikilvæga úrræði lagt niður mun ómetanleg fagþekking og reynsla tapast. Höfundar eru Guðbjörg Pálsdóttir, formaður Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, Laufey Elísabet Gissurardóttir, formaður Þroskaþjálfafélags Íslands, Magnús Þór Jónsson, formaður Kennarasambands Íslands, Steinunn Bergmann, formaður Félagsráðgjafafélags Íslands og Þóra Leósdóttir, formaður Iðjuþjálfafélags Íslands.
Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason Skoðun
Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson Skoðun
Skoðun Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason skrifar
Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson skrifar
Skoðun Loftslagsaðgerðir eru forsenda velsældar til framtíðar – ekki valkostur: Svargrein við niðurstöðum rannsóknar sem kynnt var á Velsældarþingi í gær Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar
Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar
Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar
Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar
Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason Skoðun
Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson Skoðun