Gervigreind, fordómar og siðferði – nýir tímar, ný viðmið Sigvaldi Einarsson skrifar 4. febrúar 2025 11:02 Þegar við tölum um gervigreind, tölum við ekki bara um tól eða tækni – við tölum um samfélagslega byltingu. Við tölum um nýja tíma þar sem mannkynið þarf að setja reglurnar og skilgreina siðferðið. Í nýlegri umfjöllun Guardian var fjallað um opið bréf sem yfir 100 vísindamenn og hugsuðir, þar á meðal rithöfundurinn Stephen Fry, hafa undirritað. Í bréfinu er kallað eftir skýrari stefnu um þróun gervigreindar með sjálfsmeðvitund og tilfinningar. Þar er varað við því að þróunin gæti haft siðferðislegar afleiðingar, sérstaklega ef gervigreind gæti orðið sjálfsmeðvituð eða jafnvel talist „ný tegund.“ Vísindamennirnir, Patrick Butlin (Oxford) og Theodoros Lappas (Athens University of Economics and Business), leggja til að: Forgangsraða rannsóknum á meðvitund gervigreindar til að koma í veg fyrir misnotkun og mögulega þjáningu. Setja siðferðislegar takmarkanir á þróun sjálfsmeðvitaðrar gervigreindar og tryggja að ferlið fari fram í áföngum. Deila niðurstöðum opinberlega og stuðla að gagnsærri umræðu um málið. Þeir varpa fram stórri spurningu: Ef gervigreind öðlast meðvitund, myndi það að slökkva á henni jafngilda því að drepa dýr? Fordómar í gervigreind – spegilmynd samfélagsins Eitt af stærstu áskorunum gervigreindar er að hún lærir af okkur – og þar með líka af okkar mistökum. Fordómar, hvort sem þeir tengjast kyni, kynþætti, aldri eða öðru, geta smitast inn í kerfi sem læra af gögnum úr fortíðinni. Þetta þýðir að við þurfum ekki aðeins að þróa tæknina – við þurfum líka að gera hana sanngjarna. Það er ekki spurning um hvort gervigreind verður hluti af lífi okkar, heldur hvernig við notum hana. Ef við gerum ekkert, mun hún einungis endurspegla þá skekkju sem þegar er til staðar í samfélaginu. Þess vegna þurfa allir, ekki bara forritarar og vísindamenn, að taka þátt í umræðunni og þróuninni. Siðferði í gervigreind – val sem skiptir máli Möguleikinn á meðvitaðri gervigreind er ef til vill ekki raunverulegur enn þá, en siðferðilegar spurningar sem tengjast notkun hennar eru þegar orðnar aðkallandi. Við þurfum að taka afstöðu til þess hvort og hvernig við leyfum gervigreind að hafa áhrif á líf okkar. Gervigreind í skóla – tækifæri, ekki ógn Það skiptir ekki máli hvort við séum hrædd eða spennt – gervigreind er hér til að vera. Þess vegna þurfum við að fræða unga fólkið okkar um hvernig hún virkar, hvernig hún getur hjálpað og hverjar afleiðingarnar eru. Við kennum börnum stafsetningu, stærðfræði og gagnrýna hugsun. Af hverju ekki líka gervigreind? Í stað þess að banna notkun hennar í skólum ættum við að kenna nemendum hvernig á að nota hana á skynsamlegan og siðferðislega ábyrgan hátt. Hugsum til framtíðar Við höfum einstakt tækifæri til að gera Ísland að leiðandi þjóð í notkun gervigreindar á siðferðislega ábyrgan hátt. Það krefst umræðu, fræðslu og hugrekkis til að prófa nýja hluti. Ef við tökum ekki þátt, munu aðrir skilgreina reglurnar fyrir okkur. Tökum því skrefið saman – leyfum unga fólkinu að prófa, læra og skapa með gervigreind. Því framtíðin bíður ekki eftir neinum. Höfundur er MBA nemandi hjá Akademías. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gervigreind Sigvaldi Einarsson Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Sjá meira
Þegar við tölum um gervigreind, tölum við ekki bara um tól eða tækni – við tölum um samfélagslega byltingu. Við tölum um nýja tíma þar sem mannkynið þarf að setja reglurnar og skilgreina siðferðið. Í nýlegri umfjöllun Guardian var fjallað um opið bréf sem yfir 100 vísindamenn og hugsuðir, þar á meðal rithöfundurinn Stephen Fry, hafa undirritað. Í bréfinu er kallað eftir skýrari stefnu um þróun gervigreindar með sjálfsmeðvitund og tilfinningar. Þar er varað við því að þróunin gæti haft siðferðislegar afleiðingar, sérstaklega ef gervigreind gæti orðið sjálfsmeðvituð eða jafnvel talist „ný tegund.“ Vísindamennirnir, Patrick Butlin (Oxford) og Theodoros Lappas (Athens University of Economics and Business), leggja til að: Forgangsraða rannsóknum á meðvitund gervigreindar til að koma í veg fyrir misnotkun og mögulega þjáningu. Setja siðferðislegar takmarkanir á þróun sjálfsmeðvitaðrar gervigreindar og tryggja að ferlið fari fram í áföngum. Deila niðurstöðum opinberlega og stuðla að gagnsærri umræðu um málið. Þeir varpa fram stórri spurningu: Ef gervigreind öðlast meðvitund, myndi það að slökkva á henni jafngilda því að drepa dýr? Fordómar í gervigreind – spegilmynd samfélagsins Eitt af stærstu áskorunum gervigreindar er að hún lærir af okkur – og þar með líka af okkar mistökum. Fordómar, hvort sem þeir tengjast kyni, kynþætti, aldri eða öðru, geta smitast inn í kerfi sem læra af gögnum úr fortíðinni. Þetta þýðir að við þurfum ekki aðeins að þróa tæknina – við þurfum líka að gera hana sanngjarna. Það er ekki spurning um hvort gervigreind verður hluti af lífi okkar, heldur hvernig við notum hana. Ef við gerum ekkert, mun hún einungis endurspegla þá skekkju sem þegar er til staðar í samfélaginu. Þess vegna þurfa allir, ekki bara forritarar og vísindamenn, að taka þátt í umræðunni og þróuninni. Siðferði í gervigreind – val sem skiptir máli Möguleikinn á meðvitaðri gervigreind er ef til vill ekki raunverulegur enn þá, en siðferðilegar spurningar sem tengjast notkun hennar eru þegar orðnar aðkallandi. Við þurfum að taka afstöðu til þess hvort og hvernig við leyfum gervigreind að hafa áhrif á líf okkar. Gervigreind í skóla – tækifæri, ekki ógn Það skiptir ekki máli hvort við séum hrædd eða spennt – gervigreind er hér til að vera. Þess vegna þurfum við að fræða unga fólkið okkar um hvernig hún virkar, hvernig hún getur hjálpað og hverjar afleiðingarnar eru. Við kennum börnum stafsetningu, stærðfræði og gagnrýna hugsun. Af hverju ekki líka gervigreind? Í stað þess að banna notkun hennar í skólum ættum við að kenna nemendum hvernig á að nota hana á skynsamlegan og siðferðislega ábyrgan hátt. Hugsum til framtíðar Við höfum einstakt tækifæri til að gera Ísland að leiðandi þjóð í notkun gervigreindar á siðferðislega ábyrgan hátt. Það krefst umræðu, fræðslu og hugrekkis til að prófa nýja hluti. Ef við tökum ekki þátt, munu aðrir skilgreina reglurnar fyrir okkur. Tökum því skrefið saman – leyfum unga fólkinu að prófa, læra og skapa með gervigreind. Því framtíðin bíður ekki eftir neinum. Höfundur er MBA nemandi hjá Akademías.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun