Er Ísland tilbúið fyrir gervigreindarbyltinguna? Sigvaldi Einarsson skrifar 1. febrúar 2025 15:04 Á undanförnum dögum hefur mikið verið rætt um kínverska fyrirtækið DeepSeek og áhrif þess á alþjóðlega gervigreindarkeppni. DeepSeek, sem stefnir á að verða leiðandi í þróun gervigreindar, hefur vakið spurningar um stöðu annarra fyrirtækja, þar á meðal OpenAI. Markaðsviðbrögð voru sterk – hlutabréf Oklo Inc., annars fyrirtækis sem Sam Altman, forstjóri OpenAI, er tengdur við, féllu um 26%. Þessi viðbrögð sýna að gervigreind er ekki lengur jaðarfyrirbæri heldur lykilbreyta í þróun efnahagsmála, atvinnulífs og samfélags. Ísland stendur á tímamótum: Hvort ætlum við að vera neytendur erlendra lausna eða leiðandi í nýtingu gervigreindar á okkar forsendum? Þörfin fyrir stefnumótandi sýn á gervigreind Eins og staðan er í dag skortir heildstæða stefnu um innleiðingu gervigreindar á Íslandi. Þó að einstakir aðilar, fyrirtæki og stofnanir séu að innleiða tæknina í sínum rekstri, þá vantar samræmda stefnu sem tryggir að við nýtum möguleika gervigreindar til fulls og á ábyrgan hátt. Á síðasta ári var kynnt fyrsta aðgerðaáætlun Íslands um gervigreind til ársins 2026, þar sem áhersla er lögð á fimm grunnstoðir: Gervigreind í allra þágu Samkeppnishæft atvinnulíf Menntun í takt við tímann Notkun gervigreindar hjá hinu opinbera Innleiðing gervigreindar í heilbrigðiskerfinu Þetta er án efa mikilvægt skref í átt að skýrari stefnu í þessum málum. Hins vegar skiptir öllu máli að áætlunin verði ekki einungis sett fram á blaði, heldur að aðgerðir fylgi orðum. Að innleiða gervigreind krefst vandaðrar vinnu Gervigreind er ekki tæknileg nýjung sem má innleiða á sama hátt og hefðbundin stafrænar lausnir. Hún hefur áhrif á siðferðileg viðmið, vinnumarkað, stjórnsýslu og jafnvel lýðræði. Bandarísk stjórnvöld hafa þegar gert sér grein fyrir þessum áskorunum og hafa kallað OpenAI og önnur stór gervigreindarfyrirtæki að borðinu til að móta stefnu um notkun tækninnar innan opinberrar stjórnsýslu. Þessi nálgun sýnir að ekki er nóg að leyfa markaðnum einum að þróa tæknina – stjórnvöld verða að stýra ferlinu með ábyrgri stefnumótun og tryggja að hagsmunir samfélagsins séu í forgrunni. Ísland ætti að fylgja þessu fordæmi og tryggja að innleiðing gervigreindar sé byggð á skýrri sýn, vönduðum undirbúningi og siðferðilegri ábyrgð. Tækifærin og áskoranirnar Að innleiða gervigreind er ekki einföld ákvörðun. Með aukinni sjálfvirkni koma nýjar áskoranir í tengslum við vinnumarkaðinn, persónuvernd og siðferðileg álitamál. En með skýrri stefnu getum við tryggt að tæknin verði nýtt til að styrkja íslenskt samfélag í stað þess að skapa óöryggi. Helstu þættir sem stefna um gervigreind ætti að taka á: Hvernig gervigreind getur aukið framleiðni og skilvirkni í íslenskum fyrirtækjum og stofnunum. Hvernig tryggja má að innleiðing gervigreindar verði gerð á ábyrgan og siðferðislegan hátt. Hvernig Ísland getur skapað sér sérstöðu á sviði gervigreindar og nýtt hana til efnahagslegrar uppbyggingar. Hvernig við tryggjum að vinnumarkaðurinn aðlagist tækninni þannig að hún styrki störf í stað þess að ógna þeim. Hvernig menntakerfið getur undirbúið komandi kynslóðir fyrir heim þar sem gervigreind er hluti af daglegu lífi. Gervigreind sem hluti af lausn í kjarabaráttu kennara? Í þessari umræðu má ekki gleymast að gervigreind getur einnig skipt sköpum fyrir starfsfólk í opinberri þjónustu, sérstaklega í menntakerfinu. Kennarar glíma við aukið álag, vaxandi fjölbreytileika í nemendahópum og mikla skrifræðisvinnu sem tekur frá þeim tíma sem gæti nýst í kennslu. Ef rétt er staðið að innleiðingu gervigreindar gæti tæknin orðið mikilvægur stuðningur í kennslu með því að: Aðlaga námsefni að þörfum hvers og eins nemanda og auðvelda einstaklingsmiðað nám. Sjálfvirknivæða skýrslugerð og námsmat, sem myndi draga úr skrifræðisálagi á kennara. Veita innsýn í framfarir nemenda og styðja við ákvarðanatöku í kennslu. Að innleiða gervigreind í menntakerfið gæti því verið hluti af kjarasamningaviðræðum kennara, þar sem slíkar lausnir gætu dregið úr álagi og gert störf þeirra markvissari. Með slíkri stefnumótun væri hægt að bæta bæði vinnuaðstæður kennara og gæði menntunar. Tíminn til aðgerða er núna Aðgerðaáætlunin sem sett var fram í fyrra er mikilvægt skref, en nú þarf að fylgja henni eftir með markvissum aðgerðum og fjárfestingu. Þróunin erlendis, þar á meðal þátttaka OpenAI í stefnumótun bandarískra stjórnvalda, sýnir að vönduð stefnumótun og raunverulegar aðgerðir skipta sköpum. Ísland má ekki verða eftirbátur í þessari þróun. Nú er rétti tíminn fyrir íslensk stjórnvöld og atvinnulífið að taka höndum saman og skilgreina framtíðarsýn Íslands í nýtingu gervigreindar. Með vandaðri framkvæmd og ábyrgri stefnu tryggjum við að tæknin verði okkur til framdráttar, en ekki hindrunar. Erum við tilbúin fyrir þessa byltingu? Það er undir okkur sjálfum komið. Höfundur er MBA nemandi og gervigreindarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gervigreind Sigvaldi Einarsson Mest lesið Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi …… Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Konan - Vinnan - Kjörin í 40 ár Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Íslenskur her og íslensk leyniþjónusta Steingrímur Jónsson skrifar Skoðun Er jafnrétti fyrir allar? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Ættu konur að fara í háskólanám? Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Íris Björk Ágústsdóttir skrifar Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpunarlaust haust Jón Gunnarsson skrifar Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Einfaldar lausnir á vaxtamálavanda bankanna Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er sköpun í skólastarfi? Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor skrifar Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Konur Íslands og alþjóðakerfið í takt Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er svona merkilegt við það? Hópur starfsfólks Jafnlaunastofu skrifar Skoðun Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann skrifar Skoðun Sameinuðu þjóðirnar 80 ára: Framtíðin er okkar Eva Harðardóttir skrifar Skoðun Til hamingju með 24. október Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Sjá meira
Á undanförnum dögum hefur mikið verið rætt um kínverska fyrirtækið DeepSeek og áhrif þess á alþjóðlega gervigreindarkeppni. DeepSeek, sem stefnir á að verða leiðandi í þróun gervigreindar, hefur vakið spurningar um stöðu annarra fyrirtækja, þar á meðal OpenAI. Markaðsviðbrögð voru sterk – hlutabréf Oklo Inc., annars fyrirtækis sem Sam Altman, forstjóri OpenAI, er tengdur við, féllu um 26%. Þessi viðbrögð sýna að gervigreind er ekki lengur jaðarfyrirbæri heldur lykilbreyta í þróun efnahagsmála, atvinnulífs og samfélags. Ísland stendur á tímamótum: Hvort ætlum við að vera neytendur erlendra lausna eða leiðandi í nýtingu gervigreindar á okkar forsendum? Þörfin fyrir stefnumótandi sýn á gervigreind Eins og staðan er í dag skortir heildstæða stefnu um innleiðingu gervigreindar á Íslandi. Þó að einstakir aðilar, fyrirtæki og stofnanir séu að innleiða tæknina í sínum rekstri, þá vantar samræmda stefnu sem tryggir að við nýtum möguleika gervigreindar til fulls og á ábyrgan hátt. Á síðasta ári var kynnt fyrsta aðgerðaáætlun Íslands um gervigreind til ársins 2026, þar sem áhersla er lögð á fimm grunnstoðir: Gervigreind í allra þágu Samkeppnishæft atvinnulíf Menntun í takt við tímann Notkun gervigreindar hjá hinu opinbera Innleiðing gervigreindar í heilbrigðiskerfinu Þetta er án efa mikilvægt skref í átt að skýrari stefnu í þessum málum. Hins vegar skiptir öllu máli að áætlunin verði ekki einungis sett fram á blaði, heldur að aðgerðir fylgi orðum. Að innleiða gervigreind krefst vandaðrar vinnu Gervigreind er ekki tæknileg nýjung sem má innleiða á sama hátt og hefðbundin stafrænar lausnir. Hún hefur áhrif á siðferðileg viðmið, vinnumarkað, stjórnsýslu og jafnvel lýðræði. Bandarísk stjórnvöld hafa þegar gert sér grein fyrir þessum áskorunum og hafa kallað OpenAI og önnur stór gervigreindarfyrirtæki að borðinu til að móta stefnu um notkun tækninnar innan opinberrar stjórnsýslu. Þessi nálgun sýnir að ekki er nóg að leyfa markaðnum einum að þróa tæknina – stjórnvöld verða að stýra ferlinu með ábyrgri stefnumótun og tryggja að hagsmunir samfélagsins séu í forgrunni. Ísland ætti að fylgja þessu fordæmi og tryggja að innleiðing gervigreindar sé byggð á skýrri sýn, vönduðum undirbúningi og siðferðilegri ábyrgð. Tækifærin og áskoranirnar Að innleiða gervigreind er ekki einföld ákvörðun. Með aukinni sjálfvirkni koma nýjar áskoranir í tengslum við vinnumarkaðinn, persónuvernd og siðferðileg álitamál. En með skýrri stefnu getum við tryggt að tæknin verði nýtt til að styrkja íslenskt samfélag í stað þess að skapa óöryggi. Helstu þættir sem stefna um gervigreind ætti að taka á: Hvernig gervigreind getur aukið framleiðni og skilvirkni í íslenskum fyrirtækjum og stofnunum. Hvernig tryggja má að innleiðing gervigreindar verði gerð á ábyrgan og siðferðislegan hátt. Hvernig Ísland getur skapað sér sérstöðu á sviði gervigreindar og nýtt hana til efnahagslegrar uppbyggingar. Hvernig við tryggjum að vinnumarkaðurinn aðlagist tækninni þannig að hún styrki störf í stað þess að ógna þeim. Hvernig menntakerfið getur undirbúið komandi kynslóðir fyrir heim þar sem gervigreind er hluti af daglegu lífi. Gervigreind sem hluti af lausn í kjarabaráttu kennara? Í þessari umræðu má ekki gleymast að gervigreind getur einnig skipt sköpum fyrir starfsfólk í opinberri þjónustu, sérstaklega í menntakerfinu. Kennarar glíma við aukið álag, vaxandi fjölbreytileika í nemendahópum og mikla skrifræðisvinnu sem tekur frá þeim tíma sem gæti nýst í kennslu. Ef rétt er staðið að innleiðingu gervigreindar gæti tæknin orðið mikilvægur stuðningur í kennslu með því að: Aðlaga námsefni að þörfum hvers og eins nemanda og auðvelda einstaklingsmiðað nám. Sjálfvirknivæða skýrslugerð og námsmat, sem myndi draga úr skrifræðisálagi á kennara. Veita innsýn í framfarir nemenda og styðja við ákvarðanatöku í kennslu. Að innleiða gervigreind í menntakerfið gæti því verið hluti af kjarasamningaviðræðum kennara, þar sem slíkar lausnir gætu dregið úr álagi og gert störf þeirra markvissari. Með slíkri stefnumótun væri hægt að bæta bæði vinnuaðstæður kennara og gæði menntunar. Tíminn til aðgerða er núna Aðgerðaáætlunin sem sett var fram í fyrra er mikilvægt skref, en nú þarf að fylgja henni eftir með markvissum aðgerðum og fjárfestingu. Þróunin erlendis, þar á meðal þátttaka OpenAI í stefnumótun bandarískra stjórnvalda, sýnir að vönduð stefnumótun og raunverulegar aðgerðir skipta sköpum. Ísland má ekki verða eftirbátur í þessari þróun. Nú er rétti tíminn fyrir íslensk stjórnvöld og atvinnulífið að taka höndum saman og skilgreina framtíðarsýn Íslands í nýtingu gervigreindar. Með vandaðri framkvæmd og ábyrgri stefnu tryggjum við að tæknin verði okkur til framdráttar, en ekki hindrunar. Erum við tilbúin fyrir þessa byltingu? Það er undir okkur sjálfum komið. Höfundur er MBA nemandi og gervigreindarfræðingur.
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun
Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar
Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun