Svar við „Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu“ Rajan Parrikar skrifar 17. janúar 2025 17:03 Í vísindum fylgjum við gögnum – ekki hlutdrægni né titlum. Þótt höfundar greinarinnar „Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu,“ sem birtist á Vísir þann 17. janúar 2025 og voru þar á meðal sex læknar, hafi bent á réttmætar áhyggjur af sykri, unnum kolvetnum og mjög unnum mat, kemur þó í ljós veruleg skekkja í óheftri vörn þeirra fyrir rautt kjöt og mettaða fitu. Ég er ekki læknir, en vísinda- og verkfræðimenntun mín gerir mér kleift að lesa rannsóknir, meta gögn og greina staðfestuhyggju. Því miður eru næringarrannsóknir oft skekktar af hagsmunum – bæði frá matvælaiðnaðinum og kjötiðnaðinum – og krefjast gagnrýninnar skoðunar, sérstaklega þegar mikilvægar staðreyndir eru sniðgengnar. Þar sem þeir hafa r é tt fyrir s é r 1. Unninn matur og sykur:Höfundar hafa rétt fyrir sér þegar þeir benda á að sykur, unnin kolvetni og mjög unninn matur séu meginorsakir offitu, sykursýki af tegund 2 og hjarta- og æðasjúkdóma. Þetta er vel staðfest í vísindum og óumdeilt. 2. Flækjur í rannsóknum ámettaðri fitu:Það er rétt að sambandið á milli mettaðrar fitu, LDL-kólesteróls og hjarta- og æðasjúkdóma er flóknara en áður var talið. Nýjar rannsóknir hafa veitt skýrari mynd af þessum tengslum og undirstrikað mikilvægi samhengis í heildstæðu mataræði. Þar sem þeir skortir dýpt 1. „Náttúrulegur matur“og villandi vörn fyrir rautt kjöt:Greinin flokkar rautt kjöt undir „náttúrulegan mat“ og gefur þannig til kynna að það sé sjálfkrafa öruggt og skaðlaust. Þetta er einföldun sem stenst ekki vísindalega skoðun. Þótt óunnið rautt kjöt sé vissulega náttúrulegt, þá er regluleg og óhófleg neysla þess tengd verulegri heilsufarsáhættu: Krabbamein: Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) flokkar unnar kjötvörur sem hóp 1 krabbameinsvalda og rautt kjöt sem líklegan krabbameinsvalda (hóp 2A). Þótt áhættan af óunnum rauðum kjöti sé minni en af unnum kjötvörum, er hún engu að síður veruleg, sérstaklega við mikla neyslu. Hjarta- og æðasjúkd ó mar og sykursýki af tegund 2: Mataræði sem er ríkt af rauðu kjöti tengist aukinni bólgu, oxunarálagi og umfram heme-járni, sem eykur áhættuþætti hjarta- og æðasjúkdóma. Enn fremur sýna margar rannsóknir sterkt samband milli reglulegrar neyslu rauðs kjöts og sykursýki af tegund 2, sem skýrist meðal annars af insúlínviðnámi og oxunarálagi. Höfundar greinarinnar greina ekki á milli óunnins og unnins kjöts, sem er stórt atriði. Unnar kjötvörur, eins og beikon, pylsur og kæfuvörur, eru ekki aðeins mjög unnar, heldur innihalda einnig skaðleg aukaefni eins og nítröt og nítrít, sem mynda krabbameinsvaldandi efnasambönd við meltingu. Slíkar vörur eru meðal skaðlegustu matvæla sem völ er á. Að kalla rautt kjöt „náttúrulegt“ afsakar ekki þá áhættu sem því fylgir. Margar náttúrulegar vörur – eins og tóbak – eru skaðlegar. Málið snýst ekki um hvort matur sé náttúrulegur, heldur um áhrif hans á heilsu þegar hann er neyttur reglulega og í miklu magni. Slík einföldun dregur úr trúverðugleika höfundanna. 2. Hlutdræg gagnrýniá áhrif iðnaðar:Höfundar hafa rétt fyrir sér þegar þeir benda á hvernig matvælaiðnaðurinn hefur skekkt rannsóknir, en þeir láta hjá líða að nefna sams konar áhrif frá kjötiðnaðinum. Kjötiðnaðurinn hefur lengi fjármagnað rannsóknir og upplýsingaherferðir sem gera lítið úr áhættu rauðs og unnins kjöts. Þessi þögn dregur úr trúverðugleika þeirra og bendir til staðfestuhyggju. 3. Of einföld umræða um kolvetni:Greinin gagnrýnir kolvetni á mjög almennan hátt og greinir ekki á milli unnins sykurs og næringarríkra flókinna kolvetna. Flókin kolvetni, eins og heilkorn, belgjurtir og grænmeti, eru nauðsynlegur hluti af hollu mataræði. Þau veita trefjar, vítamín og steinefni og eru samfellt tengd betri heilsufarsniðurstöðum, svo sem minni hættu á hjarta- og æðasjúkdómum og sykursýki. Að flokka öll kolvetni sem slæm gefur skekkta mynd sem stenst ekki vísindalega skoðun. Vísindalega studd ná lgun Gögn sýna að mataræði sem byggist að mestu leyti á plöntufæðu – eins og grænmeti, belgjurtum og heilkornum – og er bætt upp með hóflegu magni af fiski, alifuglum og litlu magni af rauðu kjöti, stuðlar að minni hættu á langvinnum sjúkdómum og lengri lífslíkum. Miðjarðarhafsmataræðið er vel staðfest dæmi sem sýnir fram á gildi jafnvægis og hófsemi. Þótt höfundarnir hafi rétt fyrir sér í gagnrýni sinni á unninn mat, gera þeir þá alvarlegu villu að gefa rauðu kjöti frípassa. Jafnvel „náttúrulegur“ matur eins og rautt kjöt getur haft alvarleg áhrif á heilsu þegar neysla þess er óhófleg. Rannsóknir hafa sýnt fram á tengsl þess við krabbamein, hjarta- og æðasjúkdóma og sykursýki af tegund 2, sem ekki má líta fram hjá. Umræða um næringu verður að byggjast á jöfnum og heiðarlegum vísindalegum grundvelli. Niðurstaða Í vísindum fylgjum við gögnum, jafnvel þegar þau stangast á við okkar eigin hugmyndir eða væntingar. Áhætta rauðs kjöts, gildi flókinna kolvetna og fjölþættar orsakir langvinnra sjúkdóma eru studdar af áratuga rannsóknum. Það er óábyrgt að leiða hjá sér óþægilegar staðreyndir, hvort sem þær snúa að rauðu kjöti eða unnum matvælum. Heiðarleg og upplýst umræða um næringu er grundvöllur heilsusamlegs samfélags. Rajan Parrikar f æ ddist í Goufylki Indlands, hlaut skaðmenntun í Bandaríkjunum og var endurb æ ttur á Íslandi. Vefsetur hans er https://parrikar.com . Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Heilsa Mest lesið Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Púslið sem passar ekki Ingibjörg Isaksen Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson Skoðun Skoðun Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir skrifar Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders skrifar Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Það að þrá börn eða ekki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tímanna tákn? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og traust á raforkumarkaði Einar S Einarsson skrifar Skoðun Ef þetta er rétt – hvað er þá rangt? Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta MG? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg Gunnar Svanur Einarsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar Skoðun Bylting, bóla, bölvun - bull? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson skrifar Sjá meira
Í vísindum fylgjum við gögnum – ekki hlutdrægni né titlum. Þótt höfundar greinarinnar „Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu,“ sem birtist á Vísir þann 17. janúar 2025 og voru þar á meðal sex læknar, hafi bent á réttmætar áhyggjur af sykri, unnum kolvetnum og mjög unnum mat, kemur þó í ljós veruleg skekkja í óheftri vörn þeirra fyrir rautt kjöt og mettaða fitu. Ég er ekki læknir, en vísinda- og verkfræðimenntun mín gerir mér kleift að lesa rannsóknir, meta gögn og greina staðfestuhyggju. Því miður eru næringarrannsóknir oft skekktar af hagsmunum – bæði frá matvælaiðnaðinum og kjötiðnaðinum – og krefjast gagnrýninnar skoðunar, sérstaklega þegar mikilvægar staðreyndir eru sniðgengnar. Þar sem þeir hafa r é tt fyrir s é r 1. Unninn matur og sykur:Höfundar hafa rétt fyrir sér þegar þeir benda á að sykur, unnin kolvetni og mjög unninn matur séu meginorsakir offitu, sykursýki af tegund 2 og hjarta- og æðasjúkdóma. Þetta er vel staðfest í vísindum og óumdeilt. 2. Flækjur í rannsóknum ámettaðri fitu:Það er rétt að sambandið á milli mettaðrar fitu, LDL-kólesteróls og hjarta- og æðasjúkdóma er flóknara en áður var talið. Nýjar rannsóknir hafa veitt skýrari mynd af þessum tengslum og undirstrikað mikilvægi samhengis í heildstæðu mataræði. Þar sem þeir skortir dýpt 1. „Náttúrulegur matur“og villandi vörn fyrir rautt kjöt:Greinin flokkar rautt kjöt undir „náttúrulegan mat“ og gefur þannig til kynna að það sé sjálfkrafa öruggt og skaðlaust. Þetta er einföldun sem stenst ekki vísindalega skoðun. Þótt óunnið rautt kjöt sé vissulega náttúrulegt, þá er regluleg og óhófleg neysla þess tengd verulegri heilsufarsáhættu: Krabbamein: Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) flokkar unnar kjötvörur sem hóp 1 krabbameinsvalda og rautt kjöt sem líklegan krabbameinsvalda (hóp 2A). Þótt áhættan af óunnum rauðum kjöti sé minni en af unnum kjötvörum, er hún engu að síður veruleg, sérstaklega við mikla neyslu. Hjarta- og æðasjúkd ó mar og sykursýki af tegund 2: Mataræði sem er ríkt af rauðu kjöti tengist aukinni bólgu, oxunarálagi og umfram heme-járni, sem eykur áhættuþætti hjarta- og æðasjúkdóma. Enn fremur sýna margar rannsóknir sterkt samband milli reglulegrar neyslu rauðs kjöts og sykursýki af tegund 2, sem skýrist meðal annars af insúlínviðnámi og oxunarálagi. Höfundar greinarinnar greina ekki á milli óunnins og unnins kjöts, sem er stórt atriði. Unnar kjötvörur, eins og beikon, pylsur og kæfuvörur, eru ekki aðeins mjög unnar, heldur innihalda einnig skaðleg aukaefni eins og nítröt og nítrít, sem mynda krabbameinsvaldandi efnasambönd við meltingu. Slíkar vörur eru meðal skaðlegustu matvæla sem völ er á. Að kalla rautt kjöt „náttúrulegt“ afsakar ekki þá áhættu sem því fylgir. Margar náttúrulegar vörur – eins og tóbak – eru skaðlegar. Málið snýst ekki um hvort matur sé náttúrulegur, heldur um áhrif hans á heilsu þegar hann er neyttur reglulega og í miklu magni. Slík einföldun dregur úr trúverðugleika höfundanna. 2. Hlutdræg gagnrýniá áhrif iðnaðar:Höfundar hafa rétt fyrir sér þegar þeir benda á hvernig matvælaiðnaðurinn hefur skekkt rannsóknir, en þeir láta hjá líða að nefna sams konar áhrif frá kjötiðnaðinum. Kjötiðnaðurinn hefur lengi fjármagnað rannsóknir og upplýsingaherferðir sem gera lítið úr áhættu rauðs og unnins kjöts. Þessi þögn dregur úr trúverðugleika þeirra og bendir til staðfestuhyggju. 3. Of einföld umræða um kolvetni:Greinin gagnrýnir kolvetni á mjög almennan hátt og greinir ekki á milli unnins sykurs og næringarríkra flókinna kolvetna. Flókin kolvetni, eins og heilkorn, belgjurtir og grænmeti, eru nauðsynlegur hluti af hollu mataræði. Þau veita trefjar, vítamín og steinefni og eru samfellt tengd betri heilsufarsniðurstöðum, svo sem minni hættu á hjarta- og æðasjúkdómum og sykursýki. Að flokka öll kolvetni sem slæm gefur skekkta mynd sem stenst ekki vísindalega skoðun. Vísindalega studd ná lgun Gögn sýna að mataræði sem byggist að mestu leyti á plöntufæðu – eins og grænmeti, belgjurtum og heilkornum – og er bætt upp með hóflegu magni af fiski, alifuglum og litlu magni af rauðu kjöti, stuðlar að minni hættu á langvinnum sjúkdómum og lengri lífslíkum. Miðjarðarhafsmataræðið er vel staðfest dæmi sem sýnir fram á gildi jafnvægis og hófsemi. Þótt höfundarnir hafi rétt fyrir sér í gagnrýni sinni á unninn mat, gera þeir þá alvarlegu villu að gefa rauðu kjöti frípassa. Jafnvel „náttúrulegur“ matur eins og rautt kjöt getur haft alvarleg áhrif á heilsu þegar neysla þess er óhófleg. Rannsóknir hafa sýnt fram á tengsl þess við krabbamein, hjarta- og æðasjúkdóma og sykursýki af tegund 2, sem ekki má líta fram hjá. Umræða um næringu verður að byggjast á jöfnum og heiðarlegum vísindalegum grundvelli. Niðurstaða Í vísindum fylgjum við gögnum, jafnvel þegar þau stangast á við okkar eigin hugmyndir eða væntingar. Áhætta rauðs kjöts, gildi flókinna kolvetna og fjölþættar orsakir langvinnra sjúkdóma eru studdar af áratuga rannsóknum. Það er óábyrgt að leiða hjá sér óþægilegar staðreyndir, hvort sem þær snúa að rauðu kjöti eða unnum matvælum. Heiðarleg og upplýst umræða um næringu er grundvöllur heilsusamlegs samfélags. Rajan Parrikar f æ ddist í Goufylki Indlands, hlaut skaðmenntun í Bandaríkjunum og var endurb æ ttur á Íslandi. Vefsetur hans er https://parrikar.com .
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun