Afneitun alkans Guðbrandur Einarsson skrifar 3. september 2024 11:30 Mér finnst ég oft geta heimfært afneitun alkóhólistans upp á íslenskt samfélag. Þá sérstaklega þegar rætt er um íslensku krónuna og hvort hún geti mögulega verið rót þeirra vandamála sem upp koma í íslensku samfélagi aftur og aftur. Ég þekki afneitun ágætlega eftir að hafa glímt við áfengisfíkn sjálfur fyrir áratugum síðan. Að leita réttlætingar er alkahólistanum svo tamt og það er ekki fyrr en að hann kastar henni fyrir róða að hann á einhvern möguleika á að öðlast bata. Við sem höfum verið í þessum sporum þekkjum vel þá tilfinningu að kenna helst öllu öðru um en okkur sjálfum eftir að hafa drukkið eða dópað of mikið. Vandamálið var aldrei áfengið eða maður sjálfur. Maður hafði bara drukkið aðeins og mikið, verið of þreyttur, svangur eða hreinlega illa fyrir kallaður af einhverjum ástæðum. Venjulega burðaðist maður svo með sektarkenndina fram eftir vikunni uns ný réttlæting fyrir því að fá sér í glas tók yfir. Aftur og aftur, helgi eftir helgi. Sem betur fer rann það upp fyrir mér eftir dúk og disk hvert vandamálið væri í raun og veru. Þá fyrst tókst mér að koma lífinu á réttan kjöl og ná jafnvægi. Segja skilið við áfengið og taka sjálfan mig í gegn. Þá fyrst gerðist eitthvað gott. Ég sé nákvæmlega sömu réttlætinguna - sömu afneitunina - þegar ég hugsa um stormasamt samband íslensks samfélags við krónuna. Hagstjórn í hundrað ár Vegna stöðunnar sem íslensk heimili glíma við í formi hárra vaxta hefur sú umræða orðið háværari að eðlilegt sé að gera samanburð á milli Íslands og þeirra landa sem við viljum helst bera okkur saman við. Við sem norræn þjóð teljum eðlilegt að staða okkar hér sé sambærileg þeim sem búa á hinum Norðurlöndum. En er hún sambærileg? Vextir af húsnæðislánum spila auðvitað stórt hlutverk þegar slíkur samanburður er gerður, þar sem fjárfesting í húsnæði er stærsta fjárfesting hverrar fjölskyldu og vaxtakjörin skipta öllu máli. Þetta er hins vegar núverandi staða: Stýrivextir Verðbólga Ísland 9,25% 6,3% Noregur 4,5% 6,3% Svíþjóð 3,5% 1,7% Danmörk 3,35% 1,0% Finnland 3,0% 0,5% Íslendingar greiða þrefalda, jafnvel fjórfalda, vexti á við það sem íbúar á Norðurlöndum þurfa að greiða. Þannig hefur það verið allan þann tíma sem ég hef verið á vinnumarkaði og þurft að sjá fyrir mér sjálfur. Þeir sem tala fyrir kostum krónunnar halda því fram að aðeins þurfi að breyta hagstjórninni og þá verði þetta í lagi. Til þess þurfi bara alvöru stjórnmálamenn. Vissulega skiptir ábyrg hagstjórn máli en mér er til efs að allir þeir sem komið hafa að hagstjórn landsins síðastliðin hundrað ár hafi verið eintómir skussar. Hvað þá að stjórnmálamenn næstu hundrað ára nái meiri árangri en forverar þeirra án þess að ráðast að rót vandans. Þarna er afneitunin að tala. Hættum að berja hausnum við steininn. Eins og áfengissjúklingurinn sem sífellt leitar réttlætingar á vandamáli sem verður ekki leyst með sömu gömlu meðulunum. Hvað er planið? Nú ber svo við að ungir sjálfstæðismenn kalla eftir því að fá að sjá eitthvað plan. Hafa víst áhyggjur af því að fylgi flokksins sé orðið sambærilegt vaxtakjörum íslenskra heimila. En á meðan ungliðar í sjálfstæðisflokknum hafa áhyggjur af fylgisprósentu, hafa heimilin áhyggjur af vaxtaprósentu. Venjulegt fólk hefur verið að kalla eftir einhverju plani frá stjórnvöldum um árabil án þess að fá svo mikið sem vísi að svari. Það að fleiri óski svara nú mun ekki breyta neinu í þeim efnum á meðan stjórnvöld eru föst í afneitun. Heimilin taka á sig álögur í formi vaxtaokurs sem eingöngu viðgengst hér vegna þess að íslenskur efnahagur hvílir ekki á stöðugum og traustum grunni. Þessi sami grunnur veikist svo enn frekar með hverju árinu vegna flótta íslenskra fyrirtækja í annað og stöðugra vaxtaumhverfi. Samt er það alltaf niðurstaða stjórnvalda að krónan sé ekki vandamálið. Ekki frekar en áfengið. Allt er öðrum að kenna. Er til skammtímalausn? Við Íslendingar höfum lengi leitað leiða til þess að viðhalda hér stöðugleika, en mér sýnist fullreynt að sú leið finnist með séríslenskum aðferðum. Margir hafa gagnrýnt þá sem vilja taka upp annan gjaldmiðil á þann veg að það leysi ekki vanda þeirra sem nú glíma við erfiða stöðu. Ég get alveg tekið undir það, en framtíðin verður að nútíð og börnin okkar munu á endanum njóta þeirra breytinga sem við höfðum kjark til að ráðast í strax. Eins og alkinn sem á endanum horfir stíft í spegilinn þurfum við í sameiningu að taka okkur taki og ákveða að ráðast að rót vandans. Aðeins þannig munum við ná árangri. Höfundur er þingmaður Viðreisnar í Suðurkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðbrandur Einarsson Efnahagsmál Viðreisn Fjármál heimilisins Mest lesið Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson Skoðun „Bara“ kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Má ekkert gera fyrir millistéttina? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Háskólinn sveik stúdenta um góðar samgöngur Guðni Thorlacius,Katla Ólafsdóttir Skoðun Skráningum á mistökum við sjúkdómsgreiningar er ábótavant Guðrún Gyða Ölvisdóttir Skoðun Hver er okkar ábyrgð á ofbeldi meðal barna Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir Skoðun Að standa með konum og kerfisbreytingum Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vernd náttúrunnar er ákvörðun Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hver er okkar ábyrgð á ofbeldi meðal barna Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Er verkalýðsbarátta á Íslandi að hnigna? Sverrir Fannberg Júlíusson skrifar Skoðun Má ekkert gera fyrir millistéttina? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Milljarðarnir óteljandi og bókun 35 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Háskólinn sveik stúdenta um góðar samgöngur Guðni Thorlacius,Katla Ólafsdóttir skrifar Skoðun „Bara“ kennari Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson skrifar Skoðun Yazan Tamimi – spegill á sjálfsmynd þjóðar Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Hvað er niðurskurðarstefna? Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Framtíðin liggur í bættri nýtingu auðlinda Helga Kristín Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Öryggi sjúklinga – gerum og greinum betur Alma D. Möller skrifar Skoðun Skráningum á mistökum við sjúkdómsgreiningar er ábótavant Guðrún Gyða Ölvisdóttir skrifar Skoðun Sjálfbærni er góður „business“ hjá Orkuveitunni Hólmfríður Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að standa með konum og kerfisbreytingum Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Lækkun gjalda fyrir barnafjölskyldur í Hveragerði Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Njörður Sigurðsson,Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi fjölskyldu- og parameðferðar – Að styrkja tengsl í flóknum heimi Helena Katrín Hjaltadóttir,Katrín Þrastardóttir skrifar Skoðun Er hvergi hægt að vera í friði? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Um ferðaþjónustu og ADHD Nanný Arna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Að taka stjórn á eigin stefnu Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ákall um aðgerðir! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun „Mér finnst“ pólitíkin og vindmyllurnar Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Frumútboð og framhjáhöld Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Grænfáninn 30 ára Sigurlaug Arnardóttir,Guðrún Schmidt,Ósk Kristinsdóttir,Borghildur Gunnardóttir skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Sjá meira
Mér finnst ég oft geta heimfært afneitun alkóhólistans upp á íslenskt samfélag. Þá sérstaklega þegar rætt er um íslensku krónuna og hvort hún geti mögulega verið rót þeirra vandamála sem upp koma í íslensku samfélagi aftur og aftur. Ég þekki afneitun ágætlega eftir að hafa glímt við áfengisfíkn sjálfur fyrir áratugum síðan. Að leita réttlætingar er alkahólistanum svo tamt og það er ekki fyrr en að hann kastar henni fyrir róða að hann á einhvern möguleika á að öðlast bata. Við sem höfum verið í þessum sporum þekkjum vel þá tilfinningu að kenna helst öllu öðru um en okkur sjálfum eftir að hafa drukkið eða dópað of mikið. Vandamálið var aldrei áfengið eða maður sjálfur. Maður hafði bara drukkið aðeins og mikið, verið of þreyttur, svangur eða hreinlega illa fyrir kallaður af einhverjum ástæðum. Venjulega burðaðist maður svo með sektarkenndina fram eftir vikunni uns ný réttlæting fyrir því að fá sér í glas tók yfir. Aftur og aftur, helgi eftir helgi. Sem betur fer rann það upp fyrir mér eftir dúk og disk hvert vandamálið væri í raun og veru. Þá fyrst tókst mér að koma lífinu á réttan kjöl og ná jafnvægi. Segja skilið við áfengið og taka sjálfan mig í gegn. Þá fyrst gerðist eitthvað gott. Ég sé nákvæmlega sömu réttlætinguna - sömu afneitunina - þegar ég hugsa um stormasamt samband íslensks samfélags við krónuna. Hagstjórn í hundrað ár Vegna stöðunnar sem íslensk heimili glíma við í formi hárra vaxta hefur sú umræða orðið háværari að eðlilegt sé að gera samanburð á milli Íslands og þeirra landa sem við viljum helst bera okkur saman við. Við sem norræn þjóð teljum eðlilegt að staða okkar hér sé sambærileg þeim sem búa á hinum Norðurlöndum. En er hún sambærileg? Vextir af húsnæðislánum spila auðvitað stórt hlutverk þegar slíkur samanburður er gerður, þar sem fjárfesting í húsnæði er stærsta fjárfesting hverrar fjölskyldu og vaxtakjörin skipta öllu máli. Þetta er hins vegar núverandi staða: Stýrivextir Verðbólga Ísland 9,25% 6,3% Noregur 4,5% 6,3% Svíþjóð 3,5% 1,7% Danmörk 3,35% 1,0% Finnland 3,0% 0,5% Íslendingar greiða þrefalda, jafnvel fjórfalda, vexti á við það sem íbúar á Norðurlöndum þurfa að greiða. Þannig hefur það verið allan þann tíma sem ég hef verið á vinnumarkaði og þurft að sjá fyrir mér sjálfur. Þeir sem tala fyrir kostum krónunnar halda því fram að aðeins þurfi að breyta hagstjórninni og þá verði þetta í lagi. Til þess þurfi bara alvöru stjórnmálamenn. Vissulega skiptir ábyrg hagstjórn máli en mér er til efs að allir þeir sem komið hafa að hagstjórn landsins síðastliðin hundrað ár hafi verið eintómir skussar. Hvað þá að stjórnmálamenn næstu hundrað ára nái meiri árangri en forverar þeirra án þess að ráðast að rót vandans. Þarna er afneitunin að tala. Hættum að berja hausnum við steininn. Eins og áfengissjúklingurinn sem sífellt leitar réttlætingar á vandamáli sem verður ekki leyst með sömu gömlu meðulunum. Hvað er planið? Nú ber svo við að ungir sjálfstæðismenn kalla eftir því að fá að sjá eitthvað plan. Hafa víst áhyggjur af því að fylgi flokksins sé orðið sambærilegt vaxtakjörum íslenskra heimila. En á meðan ungliðar í sjálfstæðisflokknum hafa áhyggjur af fylgisprósentu, hafa heimilin áhyggjur af vaxtaprósentu. Venjulegt fólk hefur verið að kalla eftir einhverju plani frá stjórnvöldum um árabil án þess að fá svo mikið sem vísi að svari. Það að fleiri óski svara nú mun ekki breyta neinu í þeim efnum á meðan stjórnvöld eru föst í afneitun. Heimilin taka á sig álögur í formi vaxtaokurs sem eingöngu viðgengst hér vegna þess að íslenskur efnahagur hvílir ekki á stöðugum og traustum grunni. Þessi sami grunnur veikist svo enn frekar með hverju árinu vegna flótta íslenskra fyrirtækja í annað og stöðugra vaxtaumhverfi. Samt er það alltaf niðurstaða stjórnvalda að krónan sé ekki vandamálið. Ekki frekar en áfengið. Allt er öðrum að kenna. Er til skammtímalausn? Við Íslendingar höfum lengi leitað leiða til þess að viðhalda hér stöðugleika, en mér sýnist fullreynt að sú leið finnist með séríslenskum aðferðum. Margir hafa gagnrýnt þá sem vilja taka upp annan gjaldmiðil á þann veg að það leysi ekki vanda þeirra sem nú glíma við erfiða stöðu. Ég get alveg tekið undir það, en framtíðin verður að nútíð og börnin okkar munu á endanum njóta þeirra breytinga sem við höfðum kjark til að ráðast í strax. Eins og alkinn sem á endanum horfir stíft í spegilinn þurfum við í sameiningu að taka okkur taki og ákveða að ráðast að rót vandans. Aðeins þannig munum við ná árangri. Höfundur er þingmaður Viðreisnar í Suðurkjördæmi.
Skoðun Skráningum á mistökum við sjúkdómsgreiningar er ábótavant Guðrún Gyða Ölvisdóttir skrifar
Skoðun Lækkun gjalda fyrir barnafjölskyldur í Hveragerði Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Njörður Sigurðsson,Sandra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Mikilvægi fjölskyldu- og parameðferðar – Að styrkja tengsl í flóknum heimi Helena Katrín Hjaltadóttir,Katrín Þrastardóttir skrifar
Skoðun Grænfáninn 30 ára Sigurlaug Arnardóttir,Guðrún Schmidt,Ósk Kristinsdóttir,Borghildur Gunnardóttir skrifar