Þurfti endilega 504.670 vottorð? Jóhann Páll Jóhannsson skrifar 11. apríl 2024 12:00 Það fer of mikill tími í skriffinnsku og of lítill tími í að sinna sjúklingnum. Þetta er lýsing sem við í Samfylkingunni heyrum aftur og aftur þegar við fundum með heilbrigðisstarfsfólki. Á árunum 2018-2021 rituðu læknar hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins samtals 504.670 vottorð, meðal annars 134.670 vottorð vegna fjarveru frá vinnu, 108.834 beiðnir um sjúkraþjálfun og 23.629 vottorð vegna fjarvista frá skóla. „Við erum endurtekið að gera skammtímavottorð fyrir vinnuveitendur vegna minniháttar veikinda. Sjaldnast er óskað eftir aðkomu okkar vegna veikindanna, heldur mætti segja að við séum varðhundar mætingar fyrir vinnuveitendur,“ skrifar Oddur Steinarsson heimilislæknir í nýlegum pistli í Læknablaðinu. Bent hefur verið á að íslenskir læknar gefa út jafn marga lyfseðla fyrir undanþágulyf og lyfjaskírteini og allir sænskir læknar til samans, sem eru þrjátíu sinnum fleiri. Krafan um að skrifaðar séu út tilvísanir vegna heimasókna barna til sérfræðilækna hefur verið gagnrýnd harðlega, og eins það hve gríðarlegum tíma á heilsugæslustöðvum er varið í að bregðast við beiðnum tryggingafélaga og lífeyrissjóða um vottorð og álitsgerðir. „Við erum að fara ansi hátt í prósentunýtingu á tíma heimilislækna í vottorð og hliðvörslu. Þeir þurfa líka að vera hliðverðir fyrir spelkur, göngugrindur og bleiur,“ er haft eftir Steinunni Þórðardóttur, formanni Læknafélags Íslands. „Haldið þið að fólk sé mikið að misnota slíkar beiðnir, að biðja um fullorðinsbleiur ef það þarf þess ekki?“ Undanfarin ár hafa ýmis umfangsmikil verkefni verið flutt yfir til heilsugæslunnar án þess að fylgt hafi nægilegt fjármagn, nauðsynlegur mannafli og aðstaða. Fjöldi heimilislækna miðað við íbúafjölda er nú í sögulegri lægð og langt undir því sem tíðkast í löndunum í kringum okkur. Það skýtur skökku við að á sama tíma og mönnunarvandinn ágerist og biðtími eftir þjónustu lengist skuli skriffinnska og vottorðagerð aukast ár frá ári. Þetta er ekki góð nýting á tíma og peningum. Reglur um gerð og útgáfu læknisvottorða voru settar árið 1991 og hafa ekki verið uppfærðar síðan. Í skýrslu starfshóps um vottorðagerð sem kom út í desember 2022 er bent á að kröfur atvinnulífs og menntakerfis til læknisvottorða vegna veikindafjarveru eru umtalsvert meiri á Íslandi en í nágrannalöndunum. Í Svíþjóð tíðkast ekki að heilsugæslulæknar skrifi álitsgerðir og vottorð að beiðni tryggingafyrirtækja og lífeyrissjóða og þar geta vinnuveitendur og skólar ekki farið fram á læknisvottorð nema veikindi standi yfir í meira en viku. Það er löngu tímabært að teknar verði upp sams konar reglur á Íslandi og að skyldur heilbrigðisstarfsfólks í þessum efnum verði afmarkaðar með skýrari hætti í reglugerð. Þetta er á meðal þeirra fjölmörgu aðgerða sem við í Samfylkingunni köllum eftir í Öruggum skrefum, stefnuplaggi um heilbrigðis- og öldrunarmál sem er eins konar verklýsing fyrir ríkisstjórn jafnaðarmanna sem vonandi tekur við stjórnartaumunum að loknum næstu Alþingiskosningum. Í Öruggum skrefum setjum við fram fimm þjóðarmarkmið sem við teljum raunhæft að ná á tveimur kjörtímabilum: að fólk fái fastan heimilislækni og heimilisteymi, að ráðist verði í þjóðarátak í umönnun eldra fólks með stóraukinni heimaþjónustu og fullfjármagnaðri uppbyggingu hjúkrunarrýma, að stigin verði afgerandi skref til að tryggja öruggt aðgengi að heilbrigðisþjónustu um allt land, að heilbrigðistækni og sjúkraskrárkerfi verði á forsendum sjúklinga og starfsfólks en ekki tæknifyrirtækja, að starfsfólki verði gert kleift að verja auknum tíma með sjúklingnum, og loks að fjárstýring og eftirlit verði stórbætt. Íbæklingnum er fjallað ítarlega um hvert og eitt markmið en áherslurnar eru sóttar til almennings á hátt í 40 opnum fundum um land allt en jafnframt af fundum á vinnustöðum, með heilbrigðisstéttum, stjórnendum stofnana og sérfræðingum um heilbrigðismál. Sumt af því sem við leggjum til mun útheimta aukið fjármagn til heilbrigðismála – og skyldi kannski engan undra enda verjum við umtalsvert lægra hlutfalli vergrar landsframleiðslu til heilbrigðisþjónustu en hinar Norðurlandaþjóðirnar. Annað snýst um að nýta takmarkaða fjármuni betur og auka skilvirkni í kerfinu. Liður í því er að höggva á skriffinnsku, bæði í heilsugæslu- og sjúkrahúsaþjónustu, svo að kraftar sérhæfðra heilbrigðisstarfsmanna nýtist sem best til að sinna þörfum sjúklinga. Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar og 1. varaformaður velferðarnefndar Alþingis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jóhann Páll Jóhannsson Samfylkingin Heilsugæsla Heilbrigðismál Alþingi Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
Það fer of mikill tími í skriffinnsku og of lítill tími í að sinna sjúklingnum. Þetta er lýsing sem við í Samfylkingunni heyrum aftur og aftur þegar við fundum með heilbrigðisstarfsfólki. Á árunum 2018-2021 rituðu læknar hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins samtals 504.670 vottorð, meðal annars 134.670 vottorð vegna fjarveru frá vinnu, 108.834 beiðnir um sjúkraþjálfun og 23.629 vottorð vegna fjarvista frá skóla. „Við erum endurtekið að gera skammtímavottorð fyrir vinnuveitendur vegna minniháttar veikinda. Sjaldnast er óskað eftir aðkomu okkar vegna veikindanna, heldur mætti segja að við séum varðhundar mætingar fyrir vinnuveitendur,“ skrifar Oddur Steinarsson heimilislæknir í nýlegum pistli í Læknablaðinu. Bent hefur verið á að íslenskir læknar gefa út jafn marga lyfseðla fyrir undanþágulyf og lyfjaskírteini og allir sænskir læknar til samans, sem eru þrjátíu sinnum fleiri. Krafan um að skrifaðar séu út tilvísanir vegna heimasókna barna til sérfræðilækna hefur verið gagnrýnd harðlega, og eins það hve gríðarlegum tíma á heilsugæslustöðvum er varið í að bregðast við beiðnum tryggingafélaga og lífeyrissjóða um vottorð og álitsgerðir. „Við erum að fara ansi hátt í prósentunýtingu á tíma heimilislækna í vottorð og hliðvörslu. Þeir þurfa líka að vera hliðverðir fyrir spelkur, göngugrindur og bleiur,“ er haft eftir Steinunni Þórðardóttur, formanni Læknafélags Íslands. „Haldið þið að fólk sé mikið að misnota slíkar beiðnir, að biðja um fullorðinsbleiur ef það þarf þess ekki?“ Undanfarin ár hafa ýmis umfangsmikil verkefni verið flutt yfir til heilsugæslunnar án þess að fylgt hafi nægilegt fjármagn, nauðsynlegur mannafli og aðstaða. Fjöldi heimilislækna miðað við íbúafjölda er nú í sögulegri lægð og langt undir því sem tíðkast í löndunum í kringum okkur. Það skýtur skökku við að á sama tíma og mönnunarvandinn ágerist og biðtími eftir þjónustu lengist skuli skriffinnska og vottorðagerð aukast ár frá ári. Þetta er ekki góð nýting á tíma og peningum. Reglur um gerð og útgáfu læknisvottorða voru settar árið 1991 og hafa ekki verið uppfærðar síðan. Í skýrslu starfshóps um vottorðagerð sem kom út í desember 2022 er bent á að kröfur atvinnulífs og menntakerfis til læknisvottorða vegna veikindafjarveru eru umtalsvert meiri á Íslandi en í nágrannalöndunum. Í Svíþjóð tíðkast ekki að heilsugæslulæknar skrifi álitsgerðir og vottorð að beiðni tryggingafyrirtækja og lífeyrissjóða og þar geta vinnuveitendur og skólar ekki farið fram á læknisvottorð nema veikindi standi yfir í meira en viku. Það er löngu tímabært að teknar verði upp sams konar reglur á Íslandi og að skyldur heilbrigðisstarfsfólks í þessum efnum verði afmarkaðar með skýrari hætti í reglugerð. Þetta er á meðal þeirra fjölmörgu aðgerða sem við í Samfylkingunni köllum eftir í Öruggum skrefum, stefnuplaggi um heilbrigðis- og öldrunarmál sem er eins konar verklýsing fyrir ríkisstjórn jafnaðarmanna sem vonandi tekur við stjórnartaumunum að loknum næstu Alþingiskosningum. Í Öruggum skrefum setjum við fram fimm þjóðarmarkmið sem við teljum raunhæft að ná á tveimur kjörtímabilum: að fólk fái fastan heimilislækni og heimilisteymi, að ráðist verði í þjóðarátak í umönnun eldra fólks með stóraukinni heimaþjónustu og fullfjármagnaðri uppbyggingu hjúkrunarrýma, að stigin verði afgerandi skref til að tryggja öruggt aðgengi að heilbrigðisþjónustu um allt land, að heilbrigðistækni og sjúkraskrárkerfi verði á forsendum sjúklinga og starfsfólks en ekki tæknifyrirtækja, að starfsfólki verði gert kleift að verja auknum tíma með sjúklingnum, og loks að fjárstýring og eftirlit verði stórbætt. Íbæklingnum er fjallað ítarlega um hvert og eitt markmið en áherslurnar eru sóttar til almennings á hátt í 40 opnum fundum um land allt en jafnframt af fundum á vinnustöðum, með heilbrigðisstéttum, stjórnendum stofnana og sérfræðingum um heilbrigðismál. Sumt af því sem við leggjum til mun útheimta aukið fjármagn til heilbrigðismála – og skyldi kannski engan undra enda verjum við umtalsvert lægra hlutfalli vergrar landsframleiðslu til heilbrigðisþjónustu en hinar Norðurlandaþjóðirnar. Annað snýst um að nýta takmarkaða fjármuni betur og auka skilvirkni í kerfinu. Liður í því er að höggva á skriffinnsku, bæði í heilsugæslu- og sjúkrahúsaþjónustu, svo að kraftar sérhæfðra heilbrigðisstarfsmanna nýtist sem best til að sinna þörfum sjúklinga. Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar og 1. varaformaður velferðarnefndar Alþingis.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun