Ég get! Hermundur Sigmundsson og Svava Þ. Hjaltalín skrifa 28. júlí 2023 11:00 -Ég tók áskorun og ég náði henni. Ég er geggjað jákvæður! Þetta eru orð tíu ára drengs sem sigrar hverja áskorunina á fætur annarri í lestrarnámi sínu og upplifir um leið tilfinninguna, „Ég get!“ - Að sjá bros færast yfir andlit barns þegar það upplifir þessa dýrmætu tilfinningu „Ég get!“ er einstaklega gefandi og eflir þann er á í hlut að halda áfram með markvissa þjálfun og halda barni í flæði. Hann getur verið viss um að vera að gera rétt. Áskoranir felast í því að við þurfum að byggja upp þá færni/þekkingu sem fær börnum tilfinninguna að þau geti! Þar eru kennarar og þjálfarar í lykilhlutverki. Áskorun ein og sér dugir þó ekki til, hún þarf að vera rétt og miðað við færni þess einstaklings sem á í hlut svo hún komi af stað flæði og viðkomandi öðlist leikni (e. mastery). Of þungar geta þær valdið kvíða og of léttar leiða, svo að mörgu er að hyggja. Að gefa börnum áskoranir miðað við færni er líklegt til árangurs og þá ekki aðeins á því námssviði sem verið er að þjálfa heldur getur það einnig haft áhrif á líðan og sjálfstraust til hins betra. Vellíðan og árangur haldast í hendur. Það er mikilvægt að kveikja áhuga og hjálpa börnunum að finna ástríðu sína og gefa þeim tækifæri til að þróa hana. Það kostar jafnvel annað hugarfar/gróskuhugarfar og öðruvísi skipulag hjá þeim er stjórna. Menntakerfið má ekki vera ógn, við þurfum að sjá í því tækifæri. Vísindi K. Anders Ericsson (1947-2020), hinn frábæri sænski fræðimaður, leggur áherslu á í kenningu sinni að byggja upp þekkingu og færni með markvissri þjálfun, þar sem stöðumat og eftirfylgni eru tveir af lyklunum. Þjálfun verður aðeins markviss ef staða þess einstaklings á því sviði sem á að þjálfa/bæta sé kunn. Hún er leiðbeinandi þegar næstu skref eru skoðuð í að byggja upp þekkingu og færni viðkomandi. Þessi aðferðarfræði er bæði ríkjandi og meira viðurkennd eða þekkt við kennslu á hljóðfæri, í skákþjálfun og við íþróttaþjálfun en í þjálfun í grunnfærni námsgreina í skólum. Þar virðist hún ekki notuð í eins miklum mæli. Mihaly Csikszentmihalyi (1934-2021), einn af fremstu fræðimönnum heims, leggur áherslu á að áskoranir eiga alltaf að vera í samspili við færni. Þá kemst einstaklingurinn í flæði og öðlast „mastery,“ sem gerir það að verkum að hann eflir tilfinninguna ‘Ég get!’. Carol Dweck (1946- ) prófessor við einn virtasta háskóla Bandaríkjanna ‘Standford University’ hefur í sínum rannsóknum fundið út að einstaklingi er mikilvægt að finna sitt áhugasvið og styrkja það. Hún hefur byggt upp kenningu um hugarfar (e. Mindset) frá 1988 og samkvæmt henni er það að hafa gróskuhugarfar (vaxtarhugarfar) lykill að vellíðan og árangri í lífinu. Út frá kenningum þessara sterku fræðimanna höfum við þróað þetta módel. Hún byggist á fræðum Csikszentmihalyi frá 1975. Þegar er samspil milli áskorana og færni kemst einstaklingur í flæði (e. Flow). Þá upplifir einstaklingur ´mastery´ og tilfinninguna ´Ég get!´. Allt bygggist þetta á fræðum ofangreindra fræðimanna, Ericsson, Csikszentmihalyi og Dweck. Okkar rannsóknir sýna fram á sterkt samspil milli flæði, þrautseigju, ástríðu, og ‘mestringstrú’ (e. self-efficacy) (trú á eigin getu). Við höfum einnig fundið út að afreksmenn í íþróttum hafa sérlega sterka ástríðu og þrautseigju. Háskólanemendur með háar einkunnir, A-B, hafa einnig marktækt hærri ástríðu og þrautseigju en þeir nemendur sem hafa lægri einkunnir. Við erum nú með fleiri rannsóknir í gangi sem skoða bæði unglinga á efstu stigum grunnskólans og í framhaldsskóla. Rannsóknirnar beina helst sjónum sínum að áhugahvöt, ástríðu, þrautseigju, gróskuhugarfari, mestringstrú (trú á eigin getu) og vellíðan. Þar að auki eru í gangi rannsóknir sem tengjast þróun á nettengdri íhlutun. Möguleikar Íhlutun áhugahvatar/gróskuhugarfars: síðustu árin hefur annar pistlahöfundur prófessor Hermundur Sigmundsson ásamt teymi aðstoðarmanna við tækni og vísindaháskólann í Þrándheimi (NTNU) þróað net-íhlutun (online, 35-40 mín.) sem eykur gróskuhugarfar, áhugahvöt og tilfinninguna ‘Ég get!’. Við eigum að leggja mikla áherslu á að vinna með allt unga fólkið okkar, styrkja sjálfsmynd þeirra og trú á eigin getu. Þeirra er framtíðin! Við þurfum öll að leggjast á árarnar. Að efla gróskuhugarfar hjá börnum og unglingum landsins, rétta úr þeim og færa þeim tilfinninguna „Ég get!“ er góð byrjun. Sjáum þau vaxa og dafna í frjóum jarðvegi, eflum mannauð og gefum þeim öllum jöfn tækifæri. Okkar er ábyrgðin. Hermundur er prófessor í lífeðlislegri sálfræði við Norska tækni - og vísindaháskólann og Háskóla Íslands Svava Þ. Hjaltalín er grunnskólakennari, og verkefnastjóri hjá Rannsóknarsetri um menntun og hugarfar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Hermundur Sigmundsson Svava Þ. Hjaltalín Mest lesið Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Skoðun Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Skoðun Malað dag eftir dag eftir dag Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Sjá meira
-Ég tók áskorun og ég náði henni. Ég er geggjað jákvæður! Þetta eru orð tíu ára drengs sem sigrar hverja áskorunina á fætur annarri í lestrarnámi sínu og upplifir um leið tilfinninguna, „Ég get!“ - Að sjá bros færast yfir andlit barns þegar það upplifir þessa dýrmætu tilfinningu „Ég get!“ er einstaklega gefandi og eflir þann er á í hlut að halda áfram með markvissa þjálfun og halda barni í flæði. Hann getur verið viss um að vera að gera rétt. Áskoranir felast í því að við þurfum að byggja upp þá færni/þekkingu sem fær börnum tilfinninguna að þau geti! Þar eru kennarar og þjálfarar í lykilhlutverki. Áskorun ein og sér dugir þó ekki til, hún þarf að vera rétt og miðað við færni þess einstaklings sem á í hlut svo hún komi af stað flæði og viðkomandi öðlist leikni (e. mastery). Of þungar geta þær valdið kvíða og of léttar leiða, svo að mörgu er að hyggja. Að gefa börnum áskoranir miðað við færni er líklegt til árangurs og þá ekki aðeins á því námssviði sem verið er að þjálfa heldur getur það einnig haft áhrif á líðan og sjálfstraust til hins betra. Vellíðan og árangur haldast í hendur. Það er mikilvægt að kveikja áhuga og hjálpa börnunum að finna ástríðu sína og gefa þeim tækifæri til að þróa hana. Það kostar jafnvel annað hugarfar/gróskuhugarfar og öðruvísi skipulag hjá þeim er stjórna. Menntakerfið má ekki vera ógn, við þurfum að sjá í því tækifæri. Vísindi K. Anders Ericsson (1947-2020), hinn frábæri sænski fræðimaður, leggur áherslu á í kenningu sinni að byggja upp þekkingu og færni með markvissri þjálfun, þar sem stöðumat og eftirfylgni eru tveir af lyklunum. Þjálfun verður aðeins markviss ef staða þess einstaklings á því sviði sem á að þjálfa/bæta sé kunn. Hún er leiðbeinandi þegar næstu skref eru skoðuð í að byggja upp þekkingu og færni viðkomandi. Þessi aðferðarfræði er bæði ríkjandi og meira viðurkennd eða þekkt við kennslu á hljóðfæri, í skákþjálfun og við íþróttaþjálfun en í þjálfun í grunnfærni námsgreina í skólum. Þar virðist hún ekki notuð í eins miklum mæli. Mihaly Csikszentmihalyi (1934-2021), einn af fremstu fræðimönnum heims, leggur áherslu á að áskoranir eiga alltaf að vera í samspili við færni. Þá kemst einstaklingurinn í flæði og öðlast „mastery,“ sem gerir það að verkum að hann eflir tilfinninguna ‘Ég get!’. Carol Dweck (1946- ) prófessor við einn virtasta háskóla Bandaríkjanna ‘Standford University’ hefur í sínum rannsóknum fundið út að einstaklingi er mikilvægt að finna sitt áhugasvið og styrkja það. Hún hefur byggt upp kenningu um hugarfar (e. Mindset) frá 1988 og samkvæmt henni er það að hafa gróskuhugarfar (vaxtarhugarfar) lykill að vellíðan og árangri í lífinu. Út frá kenningum þessara sterku fræðimanna höfum við þróað þetta módel. Hún byggist á fræðum Csikszentmihalyi frá 1975. Þegar er samspil milli áskorana og færni kemst einstaklingur í flæði (e. Flow). Þá upplifir einstaklingur ´mastery´ og tilfinninguna ´Ég get!´. Allt bygggist þetta á fræðum ofangreindra fræðimanna, Ericsson, Csikszentmihalyi og Dweck. Okkar rannsóknir sýna fram á sterkt samspil milli flæði, þrautseigju, ástríðu, og ‘mestringstrú’ (e. self-efficacy) (trú á eigin getu). Við höfum einnig fundið út að afreksmenn í íþróttum hafa sérlega sterka ástríðu og þrautseigju. Háskólanemendur með háar einkunnir, A-B, hafa einnig marktækt hærri ástríðu og þrautseigju en þeir nemendur sem hafa lægri einkunnir. Við erum nú með fleiri rannsóknir í gangi sem skoða bæði unglinga á efstu stigum grunnskólans og í framhaldsskóla. Rannsóknirnar beina helst sjónum sínum að áhugahvöt, ástríðu, þrautseigju, gróskuhugarfari, mestringstrú (trú á eigin getu) og vellíðan. Þar að auki eru í gangi rannsóknir sem tengjast þróun á nettengdri íhlutun. Möguleikar Íhlutun áhugahvatar/gróskuhugarfars: síðustu árin hefur annar pistlahöfundur prófessor Hermundur Sigmundsson ásamt teymi aðstoðarmanna við tækni og vísindaháskólann í Þrándheimi (NTNU) þróað net-íhlutun (online, 35-40 mín.) sem eykur gróskuhugarfar, áhugahvöt og tilfinninguna ‘Ég get!’. Við eigum að leggja mikla áherslu á að vinna með allt unga fólkið okkar, styrkja sjálfsmynd þeirra og trú á eigin getu. Þeirra er framtíðin! Við þurfum öll að leggjast á árarnar. Að efla gróskuhugarfar hjá börnum og unglingum landsins, rétta úr þeim og færa þeim tilfinninguna „Ég get!“ er góð byrjun. Sjáum þau vaxa og dafna í frjóum jarðvegi, eflum mannauð og gefum þeim öllum jöfn tækifæri. Okkar er ábyrgðin. Hermundur er prófessor í lífeðlislegri sálfræði við Norska tækni - og vísindaháskólann og Háskóla Íslands Svava Þ. Hjaltalín er grunnskólakennari, og verkefnastjóri hjá Rannsóknarsetri um menntun og hugarfar.
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun