Málið má rekja til deilna Isavia og ALC um yfirráð yfir Airbus þotu Wow Air. Isavia hafði kyrrsett þotuna árið 2019 vegna skulda flugfélagsins Wow air sem varð gjaldþrota sama ár. ALC, sem eigandi flugvélarinnar, taldi hins vegar að Isavia mætti ekki halda vélinni sem tryggingu vegna gjaldþrots annars félags, Wow air.
Málið rataði fyrir fyrir dómstóla, enda voru gríðarlegi fjármunir í húfi. Með dómi Héraðsdóms Reykjaness árið 2019 fékkst sú niðurstaða í málið að Isavia hafi einungis verið heimilt að kyrrsetja umrædda flugvél vegna greiðslna sem tengdust vélinni sjálfri, ekki heildarskuldar Wow air við Isavia.
Þessari niðurstöði vildi Isavia ekki una og að endingu fór málið alla leið til Hæstaréttar. Í héraðsdóminum var hins vegar tekið fram að málskot frestaði ekki réttaráhrifum dómsins. Því ákvað ALC að greiða upp allar skuldir sem tengdust vélinni og fljúga henni af landi brott.
Töldu dómarann hafa komist að rangri niðurstöðu
Isavia taldi héraðsdómarann hafa valdið sér tjóni með því að hafa komist að efnislega rangri niðurstöðu í málinu, sem hafi gert ALC kleift að koma flugvélinni úr landi.
Isavia sætti sig ekki við þessa niðurstöðu og stefndi íslenska ríkinu og ALC til greiðslu 2,2 milljarða króna í skaðabætur vegna málsins. Isavia taldi að með úrskurði sínum hafi dómari við Héraðsdóm Reykjaness sýnt af sér saknæma og ólögmæta háttsemi við úrlausn málsins. Félagið hafi verið svipt tryggingu fyrir umræddri skuld.
Í Héraðsdómi Reykjavíkur var fallist á málatilbúnað Isavia og ALC og ríkið voru dæmd til að greiða 2,5 milljarða króna óskipt.
Íþyngjandi ákvæði beri að túlka þröngt
ALC og ríkið áfrýjuðu þessari niðurstöðu héraðsdóms til Landsréttar. Í dómi Landsréttar, sem kveðinn var upp nú síðdegis, var rakið að við mat á því hvort umrædd aðfarargerð næði fram að ganga reyndi efnislega á lögskýringu og túlkun heimildar ákæðis laga um loftferðir til að aftra för loftfars af flugvelli vegna ógreiddra gjalda.
Niðurstaða héraðsdómarans hefði byggt á þeim skilningi hans á ákvæðinu að heimilt væri að hamla för loftfars á meðan gjöld tengd viðkomandi loftfari væru ógreidd en ekki vegna annarra ógreiddra gjalda viðkomandi eiganda eða umráðamanns. Hefði hann því fallist á þá kröfu ALC að félagið fengi farþegaþotuna afhenta með beinni aðfarargerð eftir að það hafði greitt skuld Wow air hf. vegna hennar.
Heimildin til þess að aftra för loftfars af flugvelli vegna ógreiddra gjalda samkvæmt ákvæðinu fæli í sér lögheimilaða greiðsluþvingun og varðaði fyrst og fremst áfallin gjöld þess loftfars sem í hlut ætti en tæki samkvæmt orðanna hljóðan einnig til „annarrar starfsemi hlutaðeigandi eiganda eða umráðanda loftfarsins.“
Þannig væri orðalag ákvæðisins að þessu leyti mjög opið og víðtækt og takmarkaði ekki hvaða starfsemi eða gjöld gætu legið til grundvallar, en lögskýringargögn veittu engar vísbendingar þar um.
Þegar litið væri til þeirrar skerðingar á nýtingarrétti eiganda loftfarsins sem af stöðvun þess leiddi og þeirra fjárhagslegu hagsmuna sem í húfi væru af þeim sökum yrði að gera kröfu til þess að almennt væri fyrirsjáanlegt hvaða gjöld stöðvun loftfarsins væri ætlað að tryggja.
Ákvæðið væri verulega íþyngjandi og við túlkun þess bæri að líta til eignarréttarákvæðis stjórnarskrárinnar. Yrði því að telja að við skýringu þess bæri að beita þrengjandi lögskýringu eins og héraðsdómarinn gerði í dómi sínum.
Því kæmi í málinu hvorki til álita bótaábyrgð ALC, samkvæmt hlutlægri bótareglu laga um aðför, né bótaábyrgð ríkisins á grundvelli almennu sakarreglu bótaréttarins. Því voru báðir áfrýjendur sýknaðir af kröfum Isavia.
Þá var Isavia sýknað af kröfum ALC í gagnsök, sem námu um 2,7 milljörðum króna. Málskostnaður var látinn niður falla.