Það skiptir máli hver stjórnar Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar 26. mars 2023 15:01 Með þessu slagorði sannfærði Vinstrihreyfingin - grænt framboð kjósendur sína um það að í því fælist ábyrgðarhlutverk að velja flokkinn til forystu. Aðeins þau gætu tryggt farsæld og velferð, hreint loft og græn tún. En eina dauðaþögnin er þögn forsætisráðherra, sem virðist láta sér það í léttu rúmi liggja þó ráðherrar í ríkisstjórn hennar taki geðþóttaákvarðanir með afdrifaríkar afleiðingar án samráðs við nokkurn mann. Rafmagnað andrúmsloft í ríkisstjórnarherberginu? Dómsmálaráðherra, Jón Gunnarsson, gerðist sekur um fordæmalausa vopnvæðingu lögreglunnar þegar hann gaf henni heimild til þess að vopnast rafbyssum án nokkurs samráðs við þjóð, þing eða þá einu sinni ríkisstjórnina. Málið kom flatt upp á forsætisráðherra sem lýsti því í kjölfarið að „fyrirvarar“ hefðu verið gerðir við málið í ríkisstjórn, jafnvel þótt reglugerðin hefði þá þegar verið undirrituð að ríkisstjórninni fornspurðri. Hér áður fyrr þýddu slíkir fyrirvarar að viðkomandi flokkur teldi sig ekki skuldbundinn til þess að greiða málinu leið í gegnum þingið, en til hvers var þessi fyrirvari Katrínar? Málið kom aldrei til meðferðar í þinginu og enginn í ríkisstjórninni gerði neitt til þess að stoppa það. Við skulum hafa á hreinu að hér er um að ræða vopn sem sýnt hefur verið fram á að getur valdið miklum skaða og jafnvel dauðsföllum, og er fólk með undirliggjandi sjúkdóma, fíknivanda eða geðsjúkdóma í sérstakri áhættu. Hingað til hefur lögregla á Íslandi verið óvopnuð í daglegum störfum sínum. Við ættum því öll að geta verið sammála um að í þessari reglugerð felist meiri háttar breyting á vinnubrögðum og valdbeitingarheimildum lögreglunnar. Í löndunum sem við berum okkur saman við hafa rafbyssur verið teknar upp sem vægara úrræði en að lögreglumenn beri á sér hefðbundnar byssur. Hér á landi hefur lögregla, sem fyrr segir, ekki borið skotvopn og gilda strangar reglur um beitingu þeirra skotvopna sem tiltæk eru. Ef breytingin snerist um það að skipta skotvopnum út fyrir rafbyssur gætum við hugsanlega talað um einhverskonar meðalhófsráðstöfun, en það er ekki tilfellið. Því er óneitanlega um stigmögnun valdbeitingarheimildaað ræða, hreina umbyltingu á því hvernig lögreglan á Íslandi starfar og samskiptum hennar við almenna borgara. Nauðsyn breytinganna rökstyður ráðherra síðan með staðhæfingum um aukna slysatíðni á meðal lögreglumanna, sem síðar kom í ljós að voru staðlausar. Forsætisráðherra segir að málið feli í sér „[töluverða breytingu] sem sé eðlilegt að ræða á vettvangi þingsins og á vettvangi ríkisstjórnarinnar,“ en dómsmálaráðherra hefur aftur á móti haldið því fram að honum þyki þetta ekkert mikilvægt mál og að ekki sé um stórkostlega breytingu að ræða – og að enn fremur hafi honum ekki þótt tilefni til þess að ræða þetta mál við ríkisstjórnina áður en ákvörðun var tekin. Því er deginum ljósara að alvarlegs innra ósamræmis gætir í ríkisstjórninni: forsætisráðherra viðurkennir að málið sé stórt og það þurfi að ræða en dómsmálaráðherra telur að breytingin sé smámál sem óþarft sé að gaumgæfa nánar og áfram gakk, þar við sitji. Lærdómurinn sem líklegt er að þjóðin dragi af málinu er sá að þessi ríkisstjórn, sem átti að „spanna hið pólitíska litróf,“ sé ekki aðeins fullkomlega sofandi á verðinum gagnvart því sem bjátar á í samfélaginu heldur óstarfhæf af innri togstreitu. Dómsmálaráðherra réttlætir samráðsleysið með rangfærslum Með samráðsleysinu virðir dómsmálaráðherra lýðræðislega ferla að vettugi. Ferla sem eru ekkert endilega ætlaðir til þess að ná einhverri pólitískri sátt um málin—því það er ekkert alltaf hægt—heldur fyrst og fremst til þess að tryggja fagmennsku og vel ígrundaða og vandaða löggjöf. Þannig er hægt að koma í veg fyrir geðþóttaákvarðanireinstakra ráðherra. Það ætti öllum að vera ljóst að óásættanlegt sé að einn æðsti ráðamaður þjóðarinnar réttlæti svo afdrifaríka valdbeitingaraukningu með ósannindum eftir að hafa tekið geðþóttaákvörðun um setningu reglugerðarinnar án samráðs við þing eða þjóð, og án þess að bera málið einu sinni upp við sína eigin ríkisstjórn! Til hvers er ríkisstjórnarsamstarfið þá eiginlega? Engan ætti því að undra að umboðsmaður Alþingis hafi talið ástæðu til að árétta skyldurráðherra samkvæmt stjórnarskránni, auk þess að minna forsætisráðherra á verkstjórnar- og samhæfingarhlutverk hennar, ekki síst í ljósi afstöðu hennar til málsins. Láti ráðherra það farast fyrir að virða skyldur sínar til samráðs „feli það ekki eingöngu í sér brot á formreglu heldur stuðli slík háttsemi að því að það pólitíska samráð, sem lög og stjórnarskrá mæli fyrir um að fram skuli fara á vettvangi ríkisstjórnar, sé sniðgengið.“ Í því ljósi er í senn hryggilegt og alvarlegt að horfa upp á samráðherra dómsmálaráðherra í ríkisstjórninni, og þá ekki síst forsætisráðherra, láta þetta með öllu óátalið. Þar virðist ríkja algjört samkomulag um að hvert og eitt megi gera það sem þeim sýnist og að það eina sem skipti máli sé að halda ríkisstjórninni gangandi. En þannig virkar ekki okkar stjórnskipan. Um það vitnar 17. gr. stjórnarskrárinnar, sem Umboðsmaður vísar til í bréfi sínu til forsætisráðherra. Vegna ábyrgðar- og aðgerðaleysis forsætisráðherra sitjum við því uppi með dómsmálaráðherra sem skeytir litlu eða enguum lög og reglur—jafnvel þær sem standa í stjórnarskrá—afstöðu almennings eða Alþingis, og jafnvel um valdmörk sín gagnvart þinginu, og veður bara áfram af virðingarleysi við þing og þjóð. Við hljótum öll að þurfa að spyrja okkur mikilvægra spurninga í kjölfar þessarar vægast sagt furðulegu atburðarásar – og þá er grundvallarspurningin: Hver er það sem raunverulega stjórnar? Höfundur er þingmaður Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Píratar Rafbyssur Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Lögreglan Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir Mest lesið Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Halldór 23.11.2024 Halldór Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun Skoðun Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Sjá meira
Með þessu slagorði sannfærði Vinstrihreyfingin - grænt framboð kjósendur sína um það að í því fælist ábyrgðarhlutverk að velja flokkinn til forystu. Aðeins þau gætu tryggt farsæld og velferð, hreint loft og græn tún. En eina dauðaþögnin er þögn forsætisráðherra, sem virðist láta sér það í léttu rúmi liggja þó ráðherrar í ríkisstjórn hennar taki geðþóttaákvarðanir með afdrifaríkar afleiðingar án samráðs við nokkurn mann. Rafmagnað andrúmsloft í ríkisstjórnarherberginu? Dómsmálaráðherra, Jón Gunnarsson, gerðist sekur um fordæmalausa vopnvæðingu lögreglunnar þegar hann gaf henni heimild til þess að vopnast rafbyssum án nokkurs samráðs við þjóð, þing eða þá einu sinni ríkisstjórnina. Málið kom flatt upp á forsætisráðherra sem lýsti því í kjölfarið að „fyrirvarar“ hefðu verið gerðir við málið í ríkisstjórn, jafnvel þótt reglugerðin hefði þá þegar verið undirrituð að ríkisstjórninni fornspurðri. Hér áður fyrr þýddu slíkir fyrirvarar að viðkomandi flokkur teldi sig ekki skuldbundinn til þess að greiða málinu leið í gegnum þingið, en til hvers var þessi fyrirvari Katrínar? Málið kom aldrei til meðferðar í þinginu og enginn í ríkisstjórninni gerði neitt til þess að stoppa það. Við skulum hafa á hreinu að hér er um að ræða vopn sem sýnt hefur verið fram á að getur valdið miklum skaða og jafnvel dauðsföllum, og er fólk með undirliggjandi sjúkdóma, fíknivanda eða geðsjúkdóma í sérstakri áhættu. Hingað til hefur lögregla á Íslandi verið óvopnuð í daglegum störfum sínum. Við ættum því öll að geta verið sammála um að í þessari reglugerð felist meiri háttar breyting á vinnubrögðum og valdbeitingarheimildum lögreglunnar. Í löndunum sem við berum okkur saman við hafa rafbyssur verið teknar upp sem vægara úrræði en að lögreglumenn beri á sér hefðbundnar byssur. Hér á landi hefur lögregla, sem fyrr segir, ekki borið skotvopn og gilda strangar reglur um beitingu þeirra skotvopna sem tiltæk eru. Ef breytingin snerist um það að skipta skotvopnum út fyrir rafbyssur gætum við hugsanlega talað um einhverskonar meðalhófsráðstöfun, en það er ekki tilfellið. Því er óneitanlega um stigmögnun valdbeitingarheimildaað ræða, hreina umbyltingu á því hvernig lögreglan á Íslandi starfar og samskiptum hennar við almenna borgara. Nauðsyn breytinganna rökstyður ráðherra síðan með staðhæfingum um aukna slysatíðni á meðal lögreglumanna, sem síðar kom í ljós að voru staðlausar. Forsætisráðherra segir að málið feli í sér „[töluverða breytingu] sem sé eðlilegt að ræða á vettvangi þingsins og á vettvangi ríkisstjórnarinnar,“ en dómsmálaráðherra hefur aftur á móti haldið því fram að honum þyki þetta ekkert mikilvægt mál og að ekki sé um stórkostlega breytingu að ræða – og að enn fremur hafi honum ekki þótt tilefni til þess að ræða þetta mál við ríkisstjórnina áður en ákvörðun var tekin. Því er deginum ljósara að alvarlegs innra ósamræmis gætir í ríkisstjórninni: forsætisráðherra viðurkennir að málið sé stórt og það þurfi að ræða en dómsmálaráðherra telur að breytingin sé smámál sem óþarft sé að gaumgæfa nánar og áfram gakk, þar við sitji. Lærdómurinn sem líklegt er að þjóðin dragi af málinu er sá að þessi ríkisstjórn, sem átti að „spanna hið pólitíska litróf,“ sé ekki aðeins fullkomlega sofandi á verðinum gagnvart því sem bjátar á í samfélaginu heldur óstarfhæf af innri togstreitu. Dómsmálaráðherra réttlætir samráðsleysið með rangfærslum Með samráðsleysinu virðir dómsmálaráðherra lýðræðislega ferla að vettugi. Ferla sem eru ekkert endilega ætlaðir til þess að ná einhverri pólitískri sátt um málin—því það er ekkert alltaf hægt—heldur fyrst og fremst til þess að tryggja fagmennsku og vel ígrundaða og vandaða löggjöf. Þannig er hægt að koma í veg fyrir geðþóttaákvarðanireinstakra ráðherra. Það ætti öllum að vera ljóst að óásættanlegt sé að einn æðsti ráðamaður þjóðarinnar réttlæti svo afdrifaríka valdbeitingaraukningu með ósannindum eftir að hafa tekið geðþóttaákvörðun um setningu reglugerðarinnar án samráðs við þing eða þjóð, og án þess að bera málið einu sinni upp við sína eigin ríkisstjórn! Til hvers er ríkisstjórnarsamstarfið þá eiginlega? Engan ætti því að undra að umboðsmaður Alþingis hafi talið ástæðu til að árétta skyldurráðherra samkvæmt stjórnarskránni, auk þess að minna forsætisráðherra á verkstjórnar- og samhæfingarhlutverk hennar, ekki síst í ljósi afstöðu hennar til málsins. Láti ráðherra það farast fyrir að virða skyldur sínar til samráðs „feli það ekki eingöngu í sér brot á formreglu heldur stuðli slík háttsemi að því að það pólitíska samráð, sem lög og stjórnarskrá mæli fyrir um að fram skuli fara á vettvangi ríkisstjórnar, sé sniðgengið.“ Í því ljósi er í senn hryggilegt og alvarlegt að horfa upp á samráðherra dómsmálaráðherra í ríkisstjórninni, og þá ekki síst forsætisráðherra, láta þetta með öllu óátalið. Þar virðist ríkja algjört samkomulag um að hvert og eitt megi gera það sem þeim sýnist og að það eina sem skipti máli sé að halda ríkisstjórninni gangandi. En þannig virkar ekki okkar stjórnskipan. Um það vitnar 17. gr. stjórnarskrárinnar, sem Umboðsmaður vísar til í bréfi sínu til forsætisráðherra. Vegna ábyrgðar- og aðgerðaleysis forsætisráðherra sitjum við því uppi með dómsmálaráðherra sem skeytir litlu eða enguum lög og reglur—jafnvel þær sem standa í stjórnarskrá—afstöðu almennings eða Alþingis, og jafnvel um valdmörk sín gagnvart þinginu, og veður bara áfram af virðingarleysi við þing og þjóð. Við hljótum öll að þurfa að spyrja okkur mikilvægra spurninga í kjölfar þessarar vægast sagt furðulegu atburðarásar – og þá er grundvallarspurningin: Hver er það sem raunverulega stjórnar? Höfundur er þingmaður Pírata.
Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun
Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun
Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun