Vika6: Kynfræðsla eða klámfræðsla? Kolbrún Hrund Sigurgeirsdóttir skrifar 7. febrúar 2023 08:01 Þrátt fyrir að einhverjum þyki eflaust umræðan um kynlíf komin út fyrir öll mörk er mikilvægt að við fullorðna fólkið tökum höndum saman og ræðum við börnin okkar með þeim hætti að þau upplifi kynheilbrigði sem jákvæðan og mikilvægan þátt í eigin lífi. Snjalltæki hafa breytt veruleika barna svo um munar. Þrátt fyrir mikla kosti nýrrar tækni þá eru börnin okkar komin með í vasann aðgengi að upplýsingum sem oft eiga ekkert erindi við þau. Í gegnum snjalltækin geta ókunnugir nálgast börnin okkar á einfaldan hátt í vafasömum tilgangi. Einelti og áreitni tekur á sig nýjar myndir og börn geta auðveldlega séð allskonar viðbjóð sem getur valdið þeim vanlíðan og jafnvel skaða. Við fullorðna fólkið þurfum því að vera á vaktinni með börnunum okkar. Eitt af því sem aukist hefur gríðarlega samhliða snjallvæðingunni er aðgengi að klámi. Mjög ung börn geta séð klám óumbeðið auk þess sem mörg börn leita sjálf eftir klámi þegar þau verða forvitin um kynlíf. Í nýrri rannsókn Fjölmiðlanefndar kemur fram að 78% stráka og 42% stelpna í 10. bekk á Íslandi hafa horft á klám. Í niðurstöðum frá Rannsóknum og greiningu frá febrúar 2022 kemur fram að 47% stráka í 10. bekk hafa ekki eingöngu séð klám heldur horfa á það nokkrum sinnum í viku eða jafnvel nokkrum sinnum á dag. Í báðum rannsóknum er ljóst að strákar horfa mun meira en stelpur og áhorfið eykst með hverju árinu í unglingadeild. Ekki eru aðgengilegar tölur um kynsegin börn í þessum rannsóknum. Váviðvörun, hér á eftir koma óþægilegar lýsingar. Það er eðlilegt að unglingar séu forvitnir um kynlíf og upplifi bæði kynlöngun og ýmsar fantasíur. Margar rannsóknir hafa sýnt að unglingar horfa ekki bara á klám til að fá kynferðislega örvun heldur einnig til að læra um kynlíf. Með það í huga er mikilvægt að muna að klám er ekki búið til í fræðslutilgangi eða með hagsmuni ungs fólks í huga. Klám snýst um peninga. Ef klám verður kynfræðsla barna þá læra þau meðal annars lítið sem ekkert um mörk, samþykki, nánd, forleik, gælur, djúpa innilega kossa, væntumþykju, samtal um hvað skal gera og hvernig, eða kynsjúkdóma- og getnaðarvarnir. Þegar börn horfa á klám sjá þau ósamþykkt valdaójafnvægi, mikið og oft afar gróft ofbeldi, ýkta kynferðislega ánægju, ýkt útlit kynfæra, afar skökk samskipti og óheilbrigð tengsl. Á netinu má m.a. finna tugi þúsunda myndskeiða sem eiga að snúast um kynlíf milli fjölskyldumeðlima þar sem myndskeiðin heita t.d. „Fyrsta skiptið með afa“ eða „Stjúpfaðir kennir stjúpdóttur sinni…“ og myndskeið þar sem konur líta út fyrir að vera börn. Þeim er þá gjarnan lýst sem þröngum, litlum og óspjölluðum. Það er enginn filter inn á slíkt efni, börn geta dottið inn á það á örfáum sekúndum hvar sem er og hvenær sem er ef þau hafa snjalltæki við höndina. Sýnt hefur verið fram á að á stærstu klámsíðunum leynist fjöldinn allur af myndskeiðum sem sýna raunverulegt kynferðisofbeldi, barnaníð og mansal. Fjölmargar rannsóknir hafa einnig sýnt fram á ýmiskonar skaðleg áhrif kláms á sambönd, samskipti, viðhorf til kvenna, andlega líðan, kynsvörun og fleira. Sjá m.a. hér. Hljómar þetta eins og kynfræðsla sem er ásættanleg fyrir barnið þitt? Til að vinna gegn skökkum skilaboðum í klámi og víða annarsstaðar á netinu þarf að bæta kynfræðslu verulega. Bjóða þarf upp á markvissa alhliða kynfræðslu, þar sem áhersla er lögð á andlegar, félagslegar, tilfinningalegar og líkamlegar hliðar kynheilbrigðis. Byrja þarf snemma og byggja smátt og smátt upp betri þekkingu í samræmi við aldur barna og þroska. Það er sýn sem vonandi verður að veruleika fyrr en síðar um allt land. Jafnréttisskóli Reykjavíkur sem er hluti af skóla- og frístundasviði Reykjavíkurborgar heldur árlega upp á Viku6. Það er kynheilbrigðisátak sem haldið er í sjöttu viku hvers árs og fá allar félagsmiðstöðvar og grunnskólar borgarinnar hvatningu til að bjóða upp á fjölbreytta kynfræðslu. Unglingar kjósa þema hvers árs og taka virkan þátt í undirbúningi og skipulagi Viku6 hverju sinni. Í ár er þemað Kynlíf og kynferðisleg hegðun og hófst vikan í gær 06. febrúar. Markmið Viku6 er að hvetja starfsfólk til að sýna ungu fólki að kynheilbrigði skipti máli og einnig að brjóta niður tabú í tengslum við heilbrigða umræðu um kynlíf, sambönd og samskipti. Jafnréttisskólinn framleiðir fræðsluefni eins og veggspjöld, stuttermaboli fyrir starfsfólk félagsmiðstöðva, stutt myndbönd í samstarfi við UngRÚV, tekur saman kennsluefni og kennsluhugmyndir, býður upp á opna viðburði, heldur úti heimasíðu og Instagramsíðu #vika6_island og sendir nemendum í 10. bekk smokka. Hver starfsstaður útfærir svo kennslu vikunnar eftir sínu höfði. Önnur sveitarfélög og aðrir sem áhuga hafa er velkomið að taka þátt í Viku6 á þann hátt sem hentar. Ein vika á ári er sannarlega ekki næg kynfræðsla en þessi vika er góð áminning fyrir okkur öll um mikilvægi kynfræðslu. Í lok Viku6 verður tilkynnt um úrslit í stuttmyndasamkeppninni SEXAN sem er fyrir nemendur í 7. bekk og er samstarfsverkefni fjölmargra aðila. Þema keppninnar er stafrænt ofbeldi og í gegnum myndirnar sýna nemendur hvað stafrænt ofbeldi er, hversu slæmt það er og hvernig hægt er að vinna gegn því. Þeirra sýn og þeirra raddir fá að njóta sín. Þrjár bestu myndirnar verða verðlaunaðar, sýndar á UngRÚV og þær verða einnig sendar sem hluti af fræðsluefni um stafrænt ofbeldi í alla skóla landsins. Kæra fullorðna fólk, ekki beita þögn á unga fólkið okkar. Við þurfum að tala upphátt um kynlíf og ýta undir jákvæðar hliðar kynheilbrigðis. Klámvæðingin er hávær og börnin okkar eiga betra skilið en að fá sína fræðslu þaðan. Gleðilega Viku6! Höfundur er verkefnastýra Jafnréttisskóla Reykjavíkur Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kynlíf Skóla - og menntamál Klám Mest lesið Skilur Guðlaugur Þór orkumál? Snæbjörn Guðmundsson Skoðun Hið gleymda helvíti á jörðu Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Fyrirtæki og stofnanir á Íslandi mega lögum samkvæmt ekki eiga viðskipti við Rapyd Björn B Björnsson Skoðun Að brúa bil: Hlutverk pólitískrar orðræðu í félagslegri samheldni Nicole Leigh Mosty Skoðun Vindur í eigu þjóðar Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Gulldrengir Landspítala (Ekki KSÍ): Sönn saga um spillingu Sigurlaug Guðrún Kristjánsdóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun „Það eru allir með ADHD“ Tómas Páll Þorvaldsson Skoðun Það er komið að okkur! Friðjón R. Friðjónsson Skoðun Neyðarástand í boði Seðlabankans og ríkisstjórnarinnar Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Inga Sæland Skoðun Skoðun Skoðun Genagallaður almenningur? Örn Karlsson skrifar Skoðun Fyrirtæki og stofnanir á Íslandi mega lögum samkvæmt ekki eiga viðskipti við Rapyd Björn B Björnsson skrifar Skoðun Að brúa bil: Hlutverk pólitískrar orðræðu í félagslegri samheldni Nicole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hið gleymda helvíti á jörðu Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skilur Guðlaugur Þór orkumál? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Vindur í eigu þjóðar Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Neyðarástand í boði Seðlabankans og ríkisstjórnarinnar Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Inga Sæland skrifar Skoðun Forvarnir gegn ofbeldi: Samfélagsátak í upphafi skólaárs Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Bjartsýnt og betra samfélag Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Það er alltaf von: Samtökin ‘78 styðja Píeta Bjarndís Helga Tómasdóttir skrifar Skoðun Lítil grein um stóran sáttmála Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Það er komið að okkur! Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Nýtt viðhorf í húsnæðismálum Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun Fór út fyrir umboð sitt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „Áhrifavaldar“ og „Sauðirnir“ sem fylgja þeim Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „...nema sveitarstjórnir og lögregla“ Kristín Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sjónarhornið er það sem skiptir mestu Anton McKee skrifar Skoðun Ég er eins og ég er Sólveig Sigurðardóttir skrifar Skoðun Brúin yfir Fossvog Sigurður Oddsson skrifar Skoðun Kominn tími til að laga lýðræðishallann og skapa traust til stjórnmálanna Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Var jafnrétti í heiðri haft af ráðherra jafnréttismála? Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Má fjársýslan semja við Rapyd? Gunnar Már Gunnarsson,Sindri Kristjánsson skrifar Skoðun Gulldrengir Landspítala (Ekki KSÍ): Sönn saga um spillingu Sigurlaug Guðrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Byggja upp eða pakka? Gerður Gestsdóttir Valgerðardóttir skrifar Skoðun Loftslagsaðgerðir í sátt við líffræðilega fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir, Guðrún Schmidt skrifar Skoðun Oft er ekki nægjanleg mönnun til þess að sinna félagslífi/tómstundum Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Verði ykkur að trú ykkar! Vangaveltur um stóra kirkjugarðsmálið Gunnar Jóhannesson skrifar Skoðun Ráðvilltur ráðgjafi ríkisstjórnar Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Ímyndaðu þér að þú sért átján ára stúlka... Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga lýðræði og hátíðarhöld sameiginlegt Bryndís Haraldsdóttir skrifar Sjá meira
Þrátt fyrir að einhverjum þyki eflaust umræðan um kynlíf komin út fyrir öll mörk er mikilvægt að við fullorðna fólkið tökum höndum saman og ræðum við börnin okkar með þeim hætti að þau upplifi kynheilbrigði sem jákvæðan og mikilvægan þátt í eigin lífi. Snjalltæki hafa breytt veruleika barna svo um munar. Þrátt fyrir mikla kosti nýrrar tækni þá eru börnin okkar komin með í vasann aðgengi að upplýsingum sem oft eiga ekkert erindi við þau. Í gegnum snjalltækin geta ókunnugir nálgast börnin okkar á einfaldan hátt í vafasömum tilgangi. Einelti og áreitni tekur á sig nýjar myndir og börn geta auðveldlega séð allskonar viðbjóð sem getur valdið þeim vanlíðan og jafnvel skaða. Við fullorðna fólkið þurfum því að vera á vaktinni með börnunum okkar. Eitt af því sem aukist hefur gríðarlega samhliða snjallvæðingunni er aðgengi að klámi. Mjög ung börn geta séð klám óumbeðið auk þess sem mörg börn leita sjálf eftir klámi þegar þau verða forvitin um kynlíf. Í nýrri rannsókn Fjölmiðlanefndar kemur fram að 78% stráka og 42% stelpna í 10. bekk á Íslandi hafa horft á klám. Í niðurstöðum frá Rannsóknum og greiningu frá febrúar 2022 kemur fram að 47% stráka í 10. bekk hafa ekki eingöngu séð klám heldur horfa á það nokkrum sinnum í viku eða jafnvel nokkrum sinnum á dag. Í báðum rannsóknum er ljóst að strákar horfa mun meira en stelpur og áhorfið eykst með hverju árinu í unglingadeild. Ekki eru aðgengilegar tölur um kynsegin börn í þessum rannsóknum. Váviðvörun, hér á eftir koma óþægilegar lýsingar. Það er eðlilegt að unglingar séu forvitnir um kynlíf og upplifi bæði kynlöngun og ýmsar fantasíur. Margar rannsóknir hafa sýnt að unglingar horfa ekki bara á klám til að fá kynferðislega örvun heldur einnig til að læra um kynlíf. Með það í huga er mikilvægt að muna að klám er ekki búið til í fræðslutilgangi eða með hagsmuni ungs fólks í huga. Klám snýst um peninga. Ef klám verður kynfræðsla barna þá læra þau meðal annars lítið sem ekkert um mörk, samþykki, nánd, forleik, gælur, djúpa innilega kossa, væntumþykju, samtal um hvað skal gera og hvernig, eða kynsjúkdóma- og getnaðarvarnir. Þegar börn horfa á klám sjá þau ósamþykkt valdaójafnvægi, mikið og oft afar gróft ofbeldi, ýkta kynferðislega ánægju, ýkt útlit kynfæra, afar skökk samskipti og óheilbrigð tengsl. Á netinu má m.a. finna tugi þúsunda myndskeiða sem eiga að snúast um kynlíf milli fjölskyldumeðlima þar sem myndskeiðin heita t.d. „Fyrsta skiptið með afa“ eða „Stjúpfaðir kennir stjúpdóttur sinni…“ og myndskeið þar sem konur líta út fyrir að vera börn. Þeim er þá gjarnan lýst sem þröngum, litlum og óspjölluðum. Það er enginn filter inn á slíkt efni, börn geta dottið inn á það á örfáum sekúndum hvar sem er og hvenær sem er ef þau hafa snjalltæki við höndina. Sýnt hefur verið fram á að á stærstu klámsíðunum leynist fjöldinn allur af myndskeiðum sem sýna raunverulegt kynferðisofbeldi, barnaníð og mansal. Fjölmargar rannsóknir hafa einnig sýnt fram á ýmiskonar skaðleg áhrif kláms á sambönd, samskipti, viðhorf til kvenna, andlega líðan, kynsvörun og fleira. Sjá m.a. hér. Hljómar þetta eins og kynfræðsla sem er ásættanleg fyrir barnið þitt? Til að vinna gegn skökkum skilaboðum í klámi og víða annarsstaðar á netinu þarf að bæta kynfræðslu verulega. Bjóða þarf upp á markvissa alhliða kynfræðslu, þar sem áhersla er lögð á andlegar, félagslegar, tilfinningalegar og líkamlegar hliðar kynheilbrigðis. Byrja þarf snemma og byggja smátt og smátt upp betri þekkingu í samræmi við aldur barna og þroska. Það er sýn sem vonandi verður að veruleika fyrr en síðar um allt land. Jafnréttisskóli Reykjavíkur sem er hluti af skóla- og frístundasviði Reykjavíkurborgar heldur árlega upp á Viku6. Það er kynheilbrigðisátak sem haldið er í sjöttu viku hvers árs og fá allar félagsmiðstöðvar og grunnskólar borgarinnar hvatningu til að bjóða upp á fjölbreytta kynfræðslu. Unglingar kjósa þema hvers árs og taka virkan þátt í undirbúningi og skipulagi Viku6 hverju sinni. Í ár er þemað Kynlíf og kynferðisleg hegðun og hófst vikan í gær 06. febrúar. Markmið Viku6 er að hvetja starfsfólk til að sýna ungu fólki að kynheilbrigði skipti máli og einnig að brjóta niður tabú í tengslum við heilbrigða umræðu um kynlíf, sambönd og samskipti. Jafnréttisskólinn framleiðir fræðsluefni eins og veggspjöld, stuttermaboli fyrir starfsfólk félagsmiðstöðva, stutt myndbönd í samstarfi við UngRÚV, tekur saman kennsluefni og kennsluhugmyndir, býður upp á opna viðburði, heldur úti heimasíðu og Instagramsíðu #vika6_island og sendir nemendum í 10. bekk smokka. Hver starfsstaður útfærir svo kennslu vikunnar eftir sínu höfði. Önnur sveitarfélög og aðrir sem áhuga hafa er velkomið að taka þátt í Viku6 á þann hátt sem hentar. Ein vika á ári er sannarlega ekki næg kynfræðsla en þessi vika er góð áminning fyrir okkur öll um mikilvægi kynfræðslu. Í lok Viku6 verður tilkynnt um úrslit í stuttmyndasamkeppninni SEXAN sem er fyrir nemendur í 7. bekk og er samstarfsverkefni fjölmargra aðila. Þema keppninnar er stafrænt ofbeldi og í gegnum myndirnar sýna nemendur hvað stafrænt ofbeldi er, hversu slæmt það er og hvernig hægt er að vinna gegn því. Þeirra sýn og þeirra raddir fá að njóta sín. Þrjár bestu myndirnar verða verðlaunaðar, sýndar á UngRÚV og þær verða einnig sendar sem hluti af fræðsluefni um stafrænt ofbeldi í alla skóla landsins. Kæra fullorðna fólk, ekki beita þögn á unga fólkið okkar. Við þurfum að tala upphátt um kynlíf og ýta undir jákvæðar hliðar kynheilbrigðis. Klámvæðingin er hávær og börnin okkar eiga betra skilið en að fá sína fræðslu þaðan. Gleðilega Viku6! Höfundur er verkefnastýra Jafnréttisskóla Reykjavíkur
Fyrirtæki og stofnanir á Íslandi mega lögum samkvæmt ekki eiga viðskipti við Rapyd Björn B Björnsson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Neyðarástand í boði Seðlabankans og ríkisstjórnarinnar Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Inga Sæland Skoðun
Skoðun Fyrirtæki og stofnanir á Íslandi mega lögum samkvæmt ekki eiga viðskipti við Rapyd Björn B Björnsson skrifar
Skoðun Að brúa bil: Hlutverk pólitískrar orðræðu í félagslegri samheldni Nicole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Neyðarástand í boði Seðlabankans og ríkisstjórnarinnar Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Inga Sæland skrifar
Skoðun Kominn tími til að laga lýðræðishallann og skapa traust til stjórnmálanna Magnea Marinósdóttir skrifar
Skoðun Gulldrengir Landspítala (Ekki KSÍ): Sönn saga um spillingu Sigurlaug Guðrún Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Loftslagsaðgerðir í sátt við líffræðilega fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir, Guðrún Schmidt skrifar
Skoðun Oft er ekki nægjanleg mönnun til þess að sinna félagslífi/tómstundum Atli Már Haraldsson skrifar
Fyrirtæki og stofnanir á Íslandi mega lögum samkvæmt ekki eiga viðskipti við Rapyd Björn B Björnsson Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Neyðarástand í boði Seðlabankans og ríkisstjórnarinnar Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Inga Sæland Skoðun