Náttúra Reykjavíkur í göngufæri Björn Hauksson skrifar 28. apríl 2022 16:01 Græn svæði á borð við Laugarnestanga, Elliðaárdal, Vatnsendahvarf, Skerjafjörð og Öskjuhlíð eru einstök tækifæri fyrir borgarbúa til að vera í náttúrulegu umhverfi. Það er margsannað að náttúra bætir andlega og líkamlega heilsu fólks og lyftir upp nærliggjandi íbúabyggð. Svæðin eru mikið notuð sameign íbúa. Þegar þau eru seld undir blokkir, skrifstofur eða verslanir þá er um einkavæðingu að ræða sem skilar umtalsverðum tekjum í borgarsjóð. Græn svæði í Reykjavík hafa rýrnað jafnt og þétt. Breyta þarf verklagi þannig að borgin hafi góða framtíðarstefnu, bæti fyrir skerðingu grænna svæða, og virkja ætti lýðræðisferla svo að íbúar geti komið að ákvörðunum um græn svæði hindrunarlaust. Nýlegt dæmi er Laugarnestangi þar sem búin var til þriggja hektara landfylling við verndað svæði án þess að deiliskipulag liggi fyrir, og íbúar fengu enga kynningu á framkvæmdinni. Þar á að byggja skrifstofur Faxaflóahafna og skólpstöð sem þarf fimm hektara lóð. Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur mælir gegn sjósundi á svæðum sem eru innan við einn kílómeter frá skólpstöð. Búið er að skipta framkvæmdinni upp í tvo hluta, þannig að hvor hlutinn er undir viðmiðum Skipulagsstofnunnar um umhverfismat. Umhverfisskýrslan sem birt var inniheldur enga efnislega greiningu og engin manneskja er skráð fyrir skýrslunni. Borgin þarf ekkert að borga fyrir landið, og ekki á að fara í mótvægisaðgerðir í Laugardal til að græn svæði í hverfinu skerðist ekki. Laugarnestangi myndar landslagsheild með Skarfakletti og Viðey. Slík upplifun skerðist verulega þegar búið er að byggja og malbika allt í kring sem lokar á útsýnið og kyrrð. Samkvæmt lögum um umhverfismat á að vernda slíkar landslagsheildir. Samkvæmt Heimsmarkmiðum SÞ á að vernda strandlengju eins og kostur er, og varðveita á líffræðilega fjölbreytni. Slík svæði í borg eru gríðarlega verðmæt og verðgildi þeirra eykst hratt, vegna þess hve sjaldgæf þau eru. Í samning borgarstjóra við Minjastofnun Íslands frá árinu 2016 segir: „Náttúrufarið á Laugarnesi gerir svæðið einstakt í Reykjavík þar sem hægt er að horfa yfir nesið og út í Viðey án truflunar frá mannvirkjum nútímans. Mikilvægt er að halda í þetta merkilega menningarlandslag, samspil náttúru og minja, sem er hvergi að finna annars staðar í Reykjavík.“ Um landfyllinguna segir deildarstjóri náttúru og garða hjá Reykjavíkurborg: „Tillagan hefur áhrif á landslag/ásýnd og verndarsvæði/útivist og að mati undirritaðs vanmat að áhrif tillögunnar séu óveruleg.“ Þá er óvíst hvort dýralíf geti truflast en vel er þekkt að skarfar, selir og fleiri dýr nýta sér skerin og svæðið allt. Úr því sem komið er ætti borgarstjórn að stöðva frekari áform um landfyllingar á Laugarnestanga og merkja alla fjöruna að Skarfakletti sem grænt svæði í skipulagi. Þar megi ekki byggja varanleg mannvirki eða landfyllingar. Einnig væri rétt að halda íbúakosningu þar sem spurt er um verndun svæðisins. Í lýðræðisstefnu Reykjavíkur segir meðal annars: „Þróa borgarkönnun til að auka aðkomu íbúa að stefnumótun í veigamiklum málum sem varða almannahag. Aðferðin yrði notuð til að kalla eftir afstöðu borgarbúa annaðhvort í heild eða innan hverfa borgarinnar til hinna ýmsu mála.“ Í reynd er sömu sögu að segja um hafa flest grænu svæðin í Reykjavík. Uppvið Elliðaár voru m.a. settir flóðlýstir fótboltavellir og næsta skref er að byggja stórt verslunarhúsnæði og hugsanlega blokkir neðar við Elliðaárnar. Græna svæðið í Elliðaárdal hefur minnkað úr 400 hekturum samkvæmt skýrslu starfshóps árið 2016 um framtíðarsýn Elliðaárdals, í 200 hektara samkvæmt núgildandi deiliskipulagi. Hollvinasamtök Elliðaárdals söfnuðu nærri 12 þúsund undirskriftum með beiðni um íbúakosningu gegn atvinnuhúsnæði við árnar, en borgarstjórn hafnaði þeirri beiðni. Í Öskjuhlíð eru háskólabyggingar komnar í og við skóginn, og nýbúið er að malbika breiða stíga í hlíðina frá nýju hverfi á Hlíðarenda. Framkvæmdin byggði á gömlu skipulagi sem hefur enga umræðu eða kynningu fengið á undanförnum árum. Áætlanir eru um að gera landfyllingu í náttúrulegri fjöru Skerjafjarðar. Og byggja á fjölfarin veg í gegnum mitt Vatnsendahvarf sem teygir sig líka inn í Elliðaárdal. Grænu svæðin eru yfirleitt ekki vernduð og þau eru varla til á korti, því ekkert heildstætt yfirlit er til hjá Reykjavíkurborg um þau öll. Hvorki hver staðan er í dag né fyrr á árum. Slíkt yfirlit ætti að ná yfir öll svæði, stærð þeirra, verndarstöðu, líffræði og dýralíf, fjölbreytileika, kolefnisbindingu, hve mikið þau eru notuð, fjárhagslegt verðmæti ásamt reglum um hvaða ferli þarf að fara fram til að breyta þeim eða næsta nágrenni þeirra. Í London hefur t.d. farið fram ítarleg greining á grænum svæðum og mætti nota sem fyrirmynd. Fjölbreytni þýðir að svæðin eiga ekki öll að vera malbikuð með húsum á alla kanta líkt og hefur gerst í hjarta Laugardalsins og mörg svæðin stefna í, s.s. Öskjuhlíð, Elliðaárdalur og Laugarnestangi. Deiliskipulag yngra en tveggja ára ætti ávalt að liggja fyrir svo að íbúar komi að ferlinu og framkvæmdin standist nútímakröfur. Íbúakosning ætti að fara fram ef nokkur þúsund íbúar óska þess eða um er að ræða stóra framkvæmd við grænt útivistarsvæði. Allir íbúar ættu að eiga rétt á náttúru í göngufæri. Höfundur er meðlimur í Laugarnesvinum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Reykjavík Umhverfismál Mest lesið Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir Skoðun Af hverju kýs ég Samfylkinguna? Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Annarra manna peningar eru peningar okkar allra Davíð Þór Jónsson Skoðun Foreldrar, ömmur og afar þessa lands - áskorun til ykkar! Ragnheiður Stephensen Skoðun Hver er munurinn á Viðreisn og Samfylkingu? Soffía Svanhvít Árnadóttir Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju kýs ég Samfylkinguna? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Uppeldi, færni til framtíðar - fór í skúffu stjórnvalda! Una María Óskarsdóttir skrifar Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar Skoðun Hvar eru málefni barna og ungs fólks? Gunnar E. Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Þetta með verðgildin Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar Skoðun Ég á ‘etta, ég má ‘etta Jón Ármann Steinsson skrifar Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar Skoðun Viljum við sósíalisma? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Rjúfum kyrrstöðu í vegaframkvæmdum um allt land G.Svana Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bænda Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Hvenær á að skattleggja lífeyri? Inn eða út? Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Glasið er hálffullt Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Skilvirkari og einfaldari stjórnsýsla í þágu almennings Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Gervilíf Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun Málsvari hinsegin samfélagsins og mannréttinda Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Framtíð til sölu Júlíus Kristjánsson skrifar Skoðun Kona, vertu ekki fyrir! Elín Björg Jónsdóttir,Halldóra Sigríður Sveinsdóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir Evrópu í orkumálum stangast á við okkar hagsmuni Magnús Gehringer skrifar Skoðun Eitt lag enn með Lilju Hópur óperusöngvara skrifar Skoðun Skaðsemi vindtúrbínuvera á íslenska náttúru Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hver er munurinn á Viðreisn og Samfylkingu? Soffía Svanhvít Árnadóttir skrifar Skoðun Kennarinn sem hvarf Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Hamborgarhryggur - minnst viðeigandi jólamaturinn Óskar H. Valtýsson skrifar Skoðun Annarra manna peningar eru peningar okkar allra Davíð Þór Jónsson skrifar Sjá meira
Græn svæði á borð við Laugarnestanga, Elliðaárdal, Vatnsendahvarf, Skerjafjörð og Öskjuhlíð eru einstök tækifæri fyrir borgarbúa til að vera í náttúrulegu umhverfi. Það er margsannað að náttúra bætir andlega og líkamlega heilsu fólks og lyftir upp nærliggjandi íbúabyggð. Svæðin eru mikið notuð sameign íbúa. Þegar þau eru seld undir blokkir, skrifstofur eða verslanir þá er um einkavæðingu að ræða sem skilar umtalsverðum tekjum í borgarsjóð. Græn svæði í Reykjavík hafa rýrnað jafnt og þétt. Breyta þarf verklagi þannig að borgin hafi góða framtíðarstefnu, bæti fyrir skerðingu grænna svæða, og virkja ætti lýðræðisferla svo að íbúar geti komið að ákvörðunum um græn svæði hindrunarlaust. Nýlegt dæmi er Laugarnestangi þar sem búin var til þriggja hektara landfylling við verndað svæði án þess að deiliskipulag liggi fyrir, og íbúar fengu enga kynningu á framkvæmdinni. Þar á að byggja skrifstofur Faxaflóahafna og skólpstöð sem þarf fimm hektara lóð. Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkur mælir gegn sjósundi á svæðum sem eru innan við einn kílómeter frá skólpstöð. Búið er að skipta framkvæmdinni upp í tvo hluta, þannig að hvor hlutinn er undir viðmiðum Skipulagsstofnunnar um umhverfismat. Umhverfisskýrslan sem birt var inniheldur enga efnislega greiningu og engin manneskja er skráð fyrir skýrslunni. Borgin þarf ekkert að borga fyrir landið, og ekki á að fara í mótvægisaðgerðir í Laugardal til að græn svæði í hverfinu skerðist ekki. Laugarnestangi myndar landslagsheild með Skarfakletti og Viðey. Slík upplifun skerðist verulega þegar búið er að byggja og malbika allt í kring sem lokar á útsýnið og kyrrð. Samkvæmt lögum um umhverfismat á að vernda slíkar landslagsheildir. Samkvæmt Heimsmarkmiðum SÞ á að vernda strandlengju eins og kostur er, og varðveita á líffræðilega fjölbreytni. Slík svæði í borg eru gríðarlega verðmæt og verðgildi þeirra eykst hratt, vegna þess hve sjaldgæf þau eru. Í samning borgarstjóra við Minjastofnun Íslands frá árinu 2016 segir: „Náttúrufarið á Laugarnesi gerir svæðið einstakt í Reykjavík þar sem hægt er að horfa yfir nesið og út í Viðey án truflunar frá mannvirkjum nútímans. Mikilvægt er að halda í þetta merkilega menningarlandslag, samspil náttúru og minja, sem er hvergi að finna annars staðar í Reykjavík.“ Um landfyllinguna segir deildarstjóri náttúru og garða hjá Reykjavíkurborg: „Tillagan hefur áhrif á landslag/ásýnd og verndarsvæði/útivist og að mati undirritaðs vanmat að áhrif tillögunnar séu óveruleg.“ Þá er óvíst hvort dýralíf geti truflast en vel er þekkt að skarfar, selir og fleiri dýr nýta sér skerin og svæðið allt. Úr því sem komið er ætti borgarstjórn að stöðva frekari áform um landfyllingar á Laugarnestanga og merkja alla fjöruna að Skarfakletti sem grænt svæði í skipulagi. Þar megi ekki byggja varanleg mannvirki eða landfyllingar. Einnig væri rétt að halda íbúakosningu þar sem spurt er um verndun svæðisins. Í lýðræðisstefnu Reykjavíkur segir meðal annars: „Þróa borgarkönnun til að auka aðkomu íbúa að stefnumótun í veigamiklum málum sem varða almannahag. Aðferðin yrði notuð til að kalla eftir afstöðu borgarbúa annaðhvort í heild eða innan hverfa borgarinnar til hinna ýmsu mála.“ Í reynd er sömu sögu að segja um hafa flest grænu svæðin í Reykjavík. Uppvið Elliðaár voru m.a. settir flóðlýstir fótboltavellir og næsta skref er að byggja stórt verslunarhúsnæði og hugsanlega blokkir neðar við Elliðaárnar. Græna svæðið í Elliðaárdal hefur minnkað úr 400 hekturum samkvæmt skýrslu starfshóps árið 2016 um framtíðarsýn Elliðaárdals, í 200 hektara samkvæmt núgildandi deiliskipulagi. Hollvinasamtök Elliðaárdals söfnuðu nærri 12 þúsund undirskriftum með beiðni um íbúakosningu gegn atvinnuhúsnæði við árnar, en borgarstjórn hafnaði þeirri beiðni. Í Öskjuhlíð eru háskólabyggingar komnar í og við skóginn, og nýbúið er að malbika breiða stíga í hlíðina frá nýju hverfi á Hlíðarenda. Framkvæmdin byggði á gömlu skipulagi sem hefur enga umræðu eða kynningu fengið á undanförnum árum. Áætlanir eru um að gera landfyllingu í náttúrulegri fjöru Skerjafjarðar. Og byggja á fjölfarin veg í gegnum mitt Vatnsendahvarf sem teygir sig líka inn í Elliðaárdal. Grænu svæðin eru yfirleitt ekki vernduð og þau eru varla til á korti, því ekkert heildstætt yfirlit er til hjá Reykjavíkurborg um þau öll. Hvorki hver staðan er í dag né fyrr á árum. Slíkt yfirlit ætti að ná yfir öll svæði, stærð þeirra, verndarstöðu, líffræði og dýralíf, fjölbreytileika, kolefnisbindingu, hve mikið þau eru notuð, fjárhagslegt verðmæti ásamt reglum um hvaða ferli þarf að fara fram til að breyta þeim eða næsta nágrenni þeirra. Í London hefur t.d. farið fram ítarleg greining á grænum svæðum og mætti nota sem fyrirmynd. Fjölbreytni þýðir að svæðin eiga ekki öll að vera malbikuð með húsum á alla kanta líkt og hefur gerst í hjarta Laugardalsins og mörg svæðin stefna í, s.s. Öskjuhlíð, Elliðaárdalur og Laugarnestangi. Deiliskipulag yngra en tveggja ára ætti ávalt að liggja fyrir svo að íbúar komi að ferlinu og framkvæmdin standist nútímakröfur. Íbúakosning ætti að fara fram ef nokkur þúsund íbúar óska þess eða um er að ræða stóra framkvæmd við grænt útivistarsvæði. Allir íbúar ættu að eiga rétt á náttúru í göngufæri. Höfundur er meðlimur í Laugarnesvinum.
Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun
Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar
Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar
Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar
Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar
Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Kona, vertu ekki fyrir! Elín Björg Jónsdóttir,Halldóra Sigríður Sveinsdóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir skrifar
Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun
Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir Skoðun