Fimm atriði sem kjósendur þurfa að vita um loftslagsmál Eyþór Eðvarðsson skrifar 20. september 2021 14:00 Mikilvægasta málið í dag er hvernig við ætlum að stöðva hlýnun jarðarinnar sem mun að óbreyttu gera jörðina okkar sem næst óbyggilega. Við Íslendingar erum ekki undanskildir frekar en aðrir jarðarbúar. Stjórnmálin hafa ekki sinnt þessum málaflokki nægjanlega en það er kominn tími á að breyta því. Það er mikið í húfi valdir séu flokkar sem vilja taka málin föstum tökum því tíminn er að renna frá okkur. Margir hafa skoðanir á þessum málum og eðlilega eru ekki allir vel upplýstir. Hér verða taldar upp nokkrar staðreyndir sem allir kjósendur þurfa að vita. 1. Ísland er í flokki með þeim sem standa sig hvað verst Því er haldið fram reglulega í fjölmiðlum að Ísland sé á einhvern hátt til fyrirmyndar í því að taka á loftslagsvandanum. Því fer fjarri þótt mörg ágæt skref hafi vissulega verði tekin. En veruleikinn sá að nær enginn árangur hefur náðst í að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda (GHL) á Íslandi. Ef við skoðun losunina á hvert mannsbarn eigum við þann vafasama heiður að losa langmest af öllum löndum Evrópu (41 tonn af GHL á mann) eða rúmlega fimm sinnum meira en meðallosun í Evrópu, sem er 7 tonn á mann, og tvöfalt meira en Lúxemborg sem er þó í öðru sæti. Á heimsvísu eru örfá lönd sem losa meira per haus en við Íslendingar. Á Íslandi búa rúmlega 368.000 manns en í Noregi búa 5,4 milljónir manna en árleg heildarlosun Íslands er það mikil að hún er um þriðjungur af árlegri losun Noregs. 2. Áherslur í loftslagsmálum eru ekki þær bestu Sú aðgerð, sem flestir stjórnmálaflokkar leggja áherslu á, er að skipta um orkugjafa í samgöngum. Með því að skipta út jarðefnaeldsneyti og nota í staðinn vistvæna orkugjafa drögum við úr losun sem nemur einni milljón tonna af gróðurhúsalofttegundum á ári. Þetta er mikilvæg aðgerð en skilar samt litlum ávinningi þegar á heildina er litið. Til að setja þessa tölu í samhengi losar illa farið land, sem er að stórum hluta vegna langvarandi ofbeitar á viðkvæmum gróðursvæðum, fjórum sinnum meira af GHL á hverju einasta ári. Framræst votlendi á Íslandi losar rúmar 9 milljónir tonna af þeim 18 milljónum tonna sem teljast til heildarlosunar Íslands (með illa förnu landi), sem þýðir að árleg losun frá landi er jafn mikil og samanlögð losun frá samgöngum í 13 ár. Forgangsröðunin er því hæpin. 3. Framræst votlendi og illa farið land varla nefnt hjá sumum stjórnmálaflokkum Af orðræðu sumra stjórnmálamanna mætti halda að álverin séu mesta ástæðan fyrir því að losun á Íslandi sé eins mikil og raun ber vitni. Einn flokkur hefur gengið svo langt í loftslagsstefnunni að vilja fjölga álverum á Íslandi til að forða þeim frá því að vera byggð í Kína og knúin með kolabrennslu. Látum þessa mjög sérstöku röksemdafærslu liggja milli hluta en ef við tökum álver sem dæmi þá er árleg losun GHL frá framræstu votlendi á Íslandi sambærileg við losun frá 33 álverum eins og í Straumsvík. Hið gríðarlega mikla magn GHL sem kemur frá framræstu votlendi er varla nefnt á nafn í mörgum loftlagsstefnum stjórnmálaflokka og það sama má segja um illa farið land. Af þeim 18 milljónum tonna sem Ísland losar koma 13.3 milljónir tonna frá framræstu landi (9,3 milljónir tonna) og illa förnu landi (4 milljónir tonna). 4. Þrír stjórnmálaflokkar hafa góða stefnu í loftslagsmálum en fimm fá falleinkunn Faglegt mat á stefnu stjórnmálaflokka sem Ungir umhverfissinnar gerðu sýndi að í þessu stærsta máli samtímans eru eingöngu þrír stjórnmálaflokkar sem fá mjög góða einkunn þ.e. Viðreisn, Píratar og VG og fimm aðrir algjöra falleinkunn, þar af tveir stjórnarflokkanna, Framsóknarflokkur og Sjálfstæðisflokkur. 5. Neyðarástand yfirvofandi ef ekki tekst að draga hratt úr losun Samkvæmt vísindamönnum verður að draga úr losun um helming á næstu 10 árum því annars fer illa. Það þýðir á mannamáli að Ísland verður að draga úr losum sem nemur 9 milljónum tonna á næstu 10 árum. Tökum stór skref strax Forgangsröðun aðgerða hjá stjórnvöldum skiptir miklu máli ef árangur á að nást og byrja verður á stóru tölunum sem eru einnig einföldustu og ódýrustu aðgerðirnar. Það að stöðva strax beit á svæðum sem þola ekki beit ætti ekki að vera flókið mál ásamt því að stórauka landgræðslu og skógrækt. Það að loka skurðum og endurheimta votlendi á jörðum er ekki flókin aðgerð heldur. Hér þarf að horfast í augu við staðreyndir og taka ákvarðanir. Höfundur er á framboðslista Viðreisnar í Suðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Viðreisn Loftslagsmál Suðvesturkjördæmi Mest lesið Skólamáltíðir í Hafnarfirði. Af hverju bauð enginn í verkið? Davíð Arnar Stefánsson Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Bætt dagsbirta í Svansvottuðum byggingum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Skólamáltíðir í Hafnarfirði. Af hverju bauð enginn í verkið? Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Frelsi fylgir ábyrgð Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Menntakerfi í fremstu röð Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Mikilvægasta málið í dag er hvernig við ætlum að stöðva hlýnun jarðarinnar sem mun að óbreyttu gera jörðina okkar sem næst óbyggilega. Við Íslendingar erum ekki undanskildir frekar en aðrir jarðarbúar. Stjórnmálin hafa ekki sinnt þessum málaflokki nægjanlega en það er kominn tími á að breyta því. Það er mikið í húfi valdir séu flokkar sem vilja taka málin föstum tökum því tíminn er að renna frá okkur. Margir hafa skoðanir á þessum málum og eðlilega eru ekki allir vel upplýstir. Hér verða taldar upp nokkrar staðreyndir sem allir kjósendur þurfa að vita. 1. Ísland er í flokki með þeim sem standa sig hvað verst Því er haldið fram reglulega í fjölmiðlum að Ísland sé á einhvern hátt til fyrirmyndar í því að taka á loftslagsvandanum. Því fer fjarri þótt mörg ágæt skref hafi vissulega verði tekin. En veruleikinn sá að nær enginn árangur hefur náðst í að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda (GHL) á Íslandi. Ef við skoðun losunina á hvert mannsbarn eigum við þann vafasama heiður að losa langmest af öllum löndum Evrópu (41 tonn af GHL á mann) eða rúmlega fimm sinnum meira en meðallosun í Evrópu, sem er 7 tonn á mann, og tvöfalt meira en Lúxemborg sem er þó í öðru sæti. Á heimsvísu eru örfá lönd sem losa meira per haus en við Íslendingar. Á Íslandi búa rúmlega 368.000 manns en í Noregi búa 5,4 milljónir manna en árleg heildarlosun Íslands er það mikil að hún er um þriðjungur af árlegri losun Noregs. 2. Áherslur í loftslagsmálum eru ekki þær bestu Sú aðgerð, sem flestir stjórnmálaflokkar leggja áherslu á, er að skipta um orkugjafa í samgöngum. Með því að skipta út jarðefnaeldsneyti og nota í staðinn vistvæna orkugjafa drögum við úr losun sem nemur einni milljón tonna af gróðurhúsalofttegundum á ári. Þetta er mikilvæg aðgerð en skilar samt litlum ávinningi þegar á heildina er litið. Til að setja þessa tölu í samhengi losar illa farið land, sem er að stórum hluta vegna langvarandi ofbeitar á viðkvæmum gróðursvæðum, fjórum sinnum meira af GHL á hverju einasta ári. Framræst votlendi á Íslandi losar rúmar 9 milljónir tonna af þeim 18 milljónum tonna sem teljast til heildarlosunar Íslands (með illa förnu landi), sem þýðir að árleg losun frá landi er jafn mikil og samanlögð losun frá samgöngum í 13 ár. Forgangsröðunin er því hæpin. 3. Framræst votlendi og illa farið land varla nefnt hjá sumum stjórnmálaflokkum Af orðræðu sumra stjórnmálamanna mætti halda að álverin séu mesta ástæðan fyrir því að losun á Íslandi sé eins mikil og raun ber vitni. Einn flokkur hefur gengið svo langt í loftslagsstefnunni að vilja fjölga álverum á Íslandi til að forða þeim frá því að vera byggð í Kína og knúin með kolabrennslu. Látum þessa mjög sérstöku röksemdafærslu liggja milli hluta en ef við tökum álver sem dæmi þá er árleg losun GHL frá framræstu votlendi á Íslandi sambærileg við losun frá 33 álverum eins og í Straumsvík. Hið gríðarlega mikla magn GHL sem kemur frá framræstu votlendi er varla nefnt á nafn í mörgum loftlagsstefnum stjórnmálaflokka og það sama má segja um illa farið land. Af þeim 18 milljónum tonna sem Ísland losar koma 13.3 milljónir tonna frá framræstu landi (9,3 milljónir tonna) og illa förnu landi (4 milljónir tonna). 4. Þrír stjórnmálaflokkar hafa góða stefnu í loftslagsmálum en fimm fá falleinkunn Faglegt mat á stefnu stjórnmálaflokka sem Ungir umhverfissinnar gerðu sýndi að í þessu stærsta máli samtímans eru eingöngu þrír stjórnmálaflokkar sem fá mjög góða einkunn þ.e. Viðreisn, Píratar og VG og fimm aðrir algjöra falleinkunn, þar af tveir stjórnarflokkanna, Framsóknarflokkur og Sjálfstæðisflokkur. 5. Neyðarástand yfirvofandi ef ekki tekst að draga hratt úr losun Samkvæmt vísindamönnum verður að draga úr losun um helming á næstu 10 árum því annars fer illa. Það þýðir á mannamáli að Ísland verður að draga úr losum sem nemur 9 milljónum tonna á næstu 10 árum. Tökum stór skref strax Forgangsröðun aðgerða hjá stjórnvöldum skiptir miklu máli ef árangur á að nást og byrja verður á stóru tölunum sem eru einnig einföldustu og ódýrustu aðgerðirnar. Það að stöðva strax beit á svæðum sem þola ekki beit ætti ekki að vera flókið mál ásamt því að stórauka landgræðslu og skógrækt. Það að loka skurðum og endurheimta votlendi á jörðum er ekki flókin aðgerð heldur. Hér þarf að horfast í augu við staðreyndir og taka ákvarðanir. Höfundur er á framboðslista Viðreisnar í Suðvesturkjördæmi.
Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: Skoðun
Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar
Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar
Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: Skoðun