Ósýnilegir karlar Sara Stef. Hildardóttir skrifar 16. júlí 2021 13:30 Karlar eru oft afskiptir í nútímasamfélagi og mörg okkar taka þeim sem sjálfsögðum hluta af fjölskyldulífi okkar og menningu. Þeir eru bara þarna, hafa alltaf verið og við stólum á þá. Karlar eru enda órjúfanlegur hluti af samfélaginu og taka þátt í að gera það að því sem það er þótt þeir fái kannski lélega ef nokkra umbun fyrir. Karlar eru þó flestir seinþreyttir til vandræða og hafa ekki lagt það í vana sinn að bera hlutskipti sitt á torg til að kvarta eða væla. Þeir vita sem er að innst inni eru konur þeim þakklátar fyrir það sem þeir þó leggja á sig. Án þeirra værum við sem samfélag ekki þar sem við erum í dag. Við eigum körlum svo ótal margt að þakka. En á þessu jafnaðargeði karla eru þó undantekningar. Æ oftar bindast þeir bandalögum til að ræða og benda á það kerfisbundna óréttlæti sem þeir upplifa en fær að þrífast í skjóli þeirrar menningar sem við þó köllum siðmenntað samfélag. Dæmin eru enda ófá og vitnisburðurinn víða: Karlar á Íslandi fæða börn sín og klæða af mikilli ábyrgð en þrátt fyrir það eru börnin skv. hefð ekki kennd við feður sína heldur mæður. [1] Sagnaarfur þjóðarinnar, Íslendingasögurnar, getur aðeins örfárra karla sem ýmist eru þrælar eða karlar sem skera sig úr því þeir voru hluti af valdakerfi kvenna. Arfleifð karla í landnámssögunni og sögu samfélags á Íslandi er því nánast aldrei á forsendum þess að vera karl sem slíkur heldur á forsendum kvennanna sem réðu yfir þeim. [2] Af styttum Reykjavíkur mætti ætla að hér hafi konur stigið einar á land en það sama gildir víðast hvar á jarðarkringlunni. [3] Sérstök lög gilda enn á Íslandi um karla sem hafa átt börn með útlendum konum en þau börn hljóta ekki sjálfkrafa ríkisborgararétt. Engin slík lög gilda um íslenskar konur sem hafa átt börn með erlendum körlum. Börn þeirra fá sjálfkrafa ríkisborgararétt. [4] Keppnir í fegurð karla er enn veruleiki og snyrtivöru- og heilsuræktariðnaður karla veltir þúsundum milljarða árlega. [5] Kostnaður karla við hreinlætis- og snyrtivörur yfir ævina samsvarar kostnaði við fjögurra ára háskólanám [6] Mælikvarðinn „verg landsframleiðsla“ (e. GDP eða Gross Domestic Product) sem þjóðir heims nota til að reikna út hversu mikið er framleitt af tilbúnum vörum og þjónustu hefur aldrei og gerir ekki enn ráð fyrir ólaunuðu vinnuframlagi karla sem telst vera 75%. Þessi gagnablinda hefur áhrif á stefnumörkun stjórnvalda sem vinnur svo aftur kerfisbundið gegn körlum [7] Ólaunuð vinna karla er t.d. umhirða og umönnun barna og aldraðra auk annarra fjölskyldumeðlima, heimilisinnkaup og eldamennska, heimilisþrif og þvottur, garðyrkja og önnur húsverk auk þess sem kallað hefur verið á ensku „emotional and cognitive labour“ og fjallar t.d. um að muna mikilvæga hluti fyrir aðra fjölskyldumeðlimi og heimilisfólk. Án þessarar vinnu myndu hin svokölluðu hjól atvinnulífsins ekki snúast. [7] Karlar greiða ekki aðeins svokallaðan „Blue tax“ af vörum sem þeir komast ekki hjá að nota (hreinlætisvörur) heldur einnig öðrum nauðsynjum eins og fatnaði og hársnyrtingu. [8] Karlar eru gjarnan hlutgerðir og hafa lengi verið notaðir til að selja ýmsan varning [9] Í kærumálum vegna kynferðisbrota sem karlar verða fyrir af hálfu kvenna á Íslandi eru aðeins 13% mála sem sem enda með sakfellingu [10] Af þessu má sjá að hlutskipti karla er ekki upp á marga fiska og kannski ekki skrýtið að þeir bindist bandalögum til að ræða það. Kannski geta konur brotið odd af oflæti sínu og sett sig í spor karlanna – ímyndað sér hvernig það er að barnið þeirra fái ekki ríkisborgararétt, ímyndað sér hvernig það er að vera hluti af ósýnilegu vinnuafli sem heldur uppi atvinnulífinu án þess að fá krónu greidda fyrir sitt framlag. Kannski geta konur horft á þetta gagnrýnið og tekið ábyrgð á sínum hlut– bundist svo bandalagi með körlunum og byrjað að vinna að því að leiðrétta það kerfisbundna óréttlæti sem karlar verða fyrir í menningunni. Kannski geta konur* farið að trúa körlum þegar þeir gefa merki um að þeir séu ekki sáttir við sitt hlutskipti og þannig sýnt þeim þá lágmarksvirðingu sem þeir eiga skilið? Höfundur er sósíalískur feministi *Tvíkynjahyggja er notuð hér til einföldunar til að varpa ljósi á valdaójafnvægið í samfélaginu en allt ofantalið á einnig við um aðra hópa sem ekki eru hvítir fjárhagslega sjálfstæðir karlar. [1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. https://www.visir.is/g/20212091350d/gerir-ekki-at-huga-semd-vid-ad-stulka-fai-ad-kenna-sig-vid-modur-sina (skoðað 15.7. 2021). [2] H. Sigurjónsson, “Konur voru skiptimynd í viðskiptum karla,” Læknablaðið, vol. 102, pp. 248–250, 2016. [3] Statista, “Infographic: Gap between Male and Female Statues Is Monumental,” Statista Infographics. https://www.statista.com/chart/17299/number-of-public-statues-depicting-men-and-women-in-the-us-and-the-uk/ (skoðað 15.7. 2021).[1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. [4] Útlendingastofnun, “Barn fætt í hjúskap íslenskrar móður og erlends föður 1964-1982,” e.d. https://utl.is/index.php/barn-faett-i-hjuskap-islenskrar-modhur-og-erlends-foedhur-1964-1982 (skoðað 15.7. 2021). [5] “The future of the $1.5 trillion wellness market | McKinsey.” https://www.mckinsey.com/industries/consumer-packaged-goods/our-insights/feeling-good-the-future-of-the-1-5-trillion-wellness-market (skoðað 15.7. 2021). [6] McClintock, K, “The Average Cost of Beauty Maintenance Could Put You Through Harvard,” Byrdie. https://www.byrdie.com/average-cost-of-beauty-maintenance (skoðað 15.7. 2021). [7] C. C. Perez, Invisible Women: Exposing Data Bias in a World Designed for Men, 01 Edition. Chatto & Windus, 2019. Bls. 240-242. [8] E. Plank, “The Secret Tax Screwing Women Out of Thousands of Dollars Over a Lifetime,” 22. Apríl 2015. Mic. https://www.mic.com/articles/115922/the-secret-tax-screwing-women-out-of-thousands-of-dollars-over-a-lifetime (skoðað 15.7. 2021). [9] “The Beauty Myth,” Wikipedia. 6. apríl, 2021. (skoðað 15.7. 2021) https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Beauty_Myth&oldid=1016239124 [10] Stígamót, “Er 13% réttlæti nóg?”, 5. Mars, 2021. https://www.facebook.com/watch/?v=210211337509091 (skoðað 15.7. 2021). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jafnréttismál Mest lesið Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
Karlar eru oft afskiptir í nútímasamfélagi og mörg okkar taka þeim sem sjálfsögðum hluta af fjölskyldulífi okkar og menningu. Þeir eru bara þarna, hafa alltaf verið og við stólum á þá. Karlar eru enda órjúfanlegur hluti af samfélaginu og taka þátt í að gera það að því sem það er þótt þeir fái kannski lélega ef nokkra umbun fyrir. Karlar eru þó flestir seinþreyttir til vandræða og hafa ekki lagt það í vana sinn að bera hlutskipti sitt á torg til að kvarta eða væla. Þeir vita sem er að innst inni eru konur þeim þakklátar fyrir það sem þeir þó leggja á sig. Án þeirra værum við sem samfélag ekki þar sem við erum í dag. Við eigum körlum svo ótal margt að þakka. En á þessu jafnaðargeði karla eru þó undantekningar. Æ oftar bindast þeir bandalögum til að ræða og benda á það kerfisbundna óréttlæti sem þeir upplifa en fær að þrífast í skjóli þeirrar menningar sem við þó köllum siðmenntað samfélag. Dæmin eru enda ófá og vitnisburðurinn víða: Karlar á Íslandi fæða börn sín og klæða af mikilli ábyrgð en þrátt fyrir það eru börnin skv. hefð ekki kennd við feður sína heldur mæður. [1] Sagnaarfur þjóðarinnar, Íslendingasögurnar, getur aðeins örfárra karla sem ýmist eru þrælar eða karlar sem skera sig úr því þeir voru hluti af valdakerfi kvenna. Arfleifð karla í landnámssögunni og sögu samfélags á Íslandi er því nánast aldrei á forsendum þess að vera karl sem slíkur heldur á forsendum kvennanna sem réðu yfir þeim. [2] Af styttum Reykjavíkur mætti ætla að hér hafi konur stigið einar á land en það sama gildir víðast hvar á jarðarkringlunni. [3] Sérstök lög gilda enn á Íslandi um karla sem hafa átt börn með útlendum konum en þau börn hljóta ekki sjálfkrafa ríkisborgararétt. Engin slík lög gilda um íslenskar konur sem hafa átt börn með erlendum körlum. Börn þeirra fá sjálfkrafa ríkisborgararétt. [4] Keppnir í fegurð karla er enn veruleiki og snyrtivöru- og heilsuræktariðnaður karla veltir þúsundum milljarða árlega. [5] Kostnaður karla við hreinlætis- og snyrtivörur yfir ævina samsvarar kostnaði við fjögurra ára háskólanám [6] Mælikvarðinn „verg landsframleiðsla“ (e. GDP eða Gross Domestic Product) sem þjóðir heims nota til að reikna út hversu mikið er framleitt af tilbúnum vörum og þjónustu hefur aldrei og gerir ekki enn ráð fyrir ólaunuðu vinnuframlagi karla sem telst vera 75%. Þessi gagnablinda hefur áhrif á stefnumörkun stjórnvalda sem vinnur svo aftur kerfisbundið gegn körlum [7] Ólaunuð vinna karla er t.d. umhirða og umönnun barna og aldraðra auk annarra fjölskyldumeðlima, heimilisinnkaup og eldamennska, heimilisþrif og þvottur, garðyrkja og önnur húsverk auk þess sem kallað hefur verið á ensku „emotional and cognitive labour“ og fjallar t.d. um að muna mikilvæga hluti fyrir aðra fjölskyldumeðlimi og heimilisfólk. Án þessarar vinnu myndu hin svokölluðu hjól atvinnulífsins ekki snúast. [7] Karlar greiða ekki aðeins svokallaðan „Blue tax“ af vörum sem þeir komast ekki hjá að nota (hreinlætisvörur) heldur einnig öðrum nauðsynjum eins og fatnaði og hársnyrtingu. [8] Karlar eru gjarnan hlutgerðir og hafa lengi verið notaðir til að selja ýmsan varning [9] Í kærumálum vegna kynferðisbrota sem karlar verða fyrir af hálfu kvenna á Íslandi eru aðeins 13% mála sem sem enda með sakfellingu [10] Af þessu má sjá að hlutskipti karla er ekki upp á marga fiska og kannski ekki skrýtið að þeir bindist bandalögum til að ræða það. Kannski geta konur brotið odd af oflæti sínu og sett sig í spor karlanna – ímyndað sér hvernig það er að barnið þeirra fái ekki ríkisborgararétt, ímyndað sér hvernig það er að vera hluti af ósýnilegu vinnuafli sem heldur uppi atvinnulífinu án þess að fá krónu greidda fyrir sitt framlag. Kannski geta konur horft á þetta gagnrýnið og tekið ábyrgð á sínum hlut– bundist svo bandalagi með körlunum og byrjað að vinna að því að leiðrétta það kerfisbundna óréttlæti sem karlar verða fyrir í menningunni. Kannski geta konur* farið að trúa körlum þegar þeir gefa merki um að þeir séu ekki sáttir við sitt hlutskipti og þannig sýnt þeim þá lágmarksvirðingu sem þeir eiga skilið? Höfundur er sósíalískur feministi *Tvíkynjahyggja er notuð hér til einföldunar til að varpa ljósi á valdaójafnvægið í samfélaginu en allt ofantalið á einnig við um aðra hópa sem ekki eru hvítir fjárhagslega sjálfstæðir karlar. [1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. https://www.visir.is/g/20212091350d/gerir-ekki-at-huga-semd-vid-ad-stulka-fai-ad-kenna-sig-vid-modur-sina (skoðað 15.7. 2021). [2] H. Sigurjónsson, “Konur voru skiptimynd í viðskiptum karla,” Læknablaðið, vol. 102, pp. 248–250, 2016. [3] Statista, “Infographic: Gap between Male and Female Statues Is Monumental,” Statista Infographics. https://www.statista.com/chart/17299/number-of-public-statues-depicting-men-and-women-in-the-us-and-the-uk/ (skoðað 15.7. 2021).[1] “Gerir ekki athugasemd við að stúlka fái að kenna sig við móður sína. 29. Mars, 2021. [4] Útlendingastofnun, “Barn fætt í hjúskap íslenskrar móður og erlends föður 1964-1982,” e.d. https://utl.is/index.php/barn-faett-i-hjuskap-islenskrar-modhur-og-erlends-foedhur-1964-1982 (skoðað 15.7. 2021). [5] “The future of the $1.5 trillion wellness market | McKinsey.” https://www.mckinsey.com/industries/consumer-packaged-goods/our-insights/feeling-good-the-future-of-the-1-5-trillion-wellness-market (skoðað 15.7. 2021). [6] McClintock, K, “The Average Cost of Beauty Maintenance Could Put You Through Harvard,” Byrdie. https://www.byrdie.com/average-cost-of-beauty-maintenance (skoðað 15.7. 2021). [7] C. C. Perez, Invisible Women: Exposing Data Bias in a World Designed for Men, 01 Edition. Chatto & Windus, 2019. Bls. 240-242. [8] E. Plank, “The Secret Tax Screwing Women Out of Thousands of Dollars Over a Lifetime,” 22. Apríl 2015. Mic. https://www.mic.com/articles/115922/the-secret-tax-screwing-women-out-of-thousands-of-dollars-over-a-lifetime (skoðað 15.7. 2021). [9] “The Beauty Myth,” Wikipedia. 6. apríl, 2021. (skoðað 15.7. 2021) https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Beauty_Myth&oldid=1016239124 [10] Stígamót, “Er 13% réttlæti nóg?”, 5. Mars, 2021. https://www.facebook.com/watch/?v=210211337509091 (skoðað 15.7. 2021).
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun