Joey, Chandler og klámið Steinunn Gyðu- og Guðjónsdóttir skrifar 4. desember 2020 08:00 Munið þið eftir Friends þættinum The One With The Free Porn? Fyrir ykkur sem ekki voruð ´90s unglingar eins og ég skal ég rifja upp söguþráðinn í örstuttu máli. Samleigjendurnir Joey og Chandler, menn á þrítugsaldri í New York, átta sig á því að þeir hafa óvart náð útsendingu sjónvarpsstöðvar sem sýnir klám allan sólarhringinn. Vá ókeypis klám! Af ótta við að glata þessum nýfengnu lífsgæðum þora þeir ekki fyrir sitt litla líf að skipta um stöð eða slökkva á sjónvarpinu svo klámið gengur viðstöðulaust í stofunni þeirra dögum saman. Það er tvennt í þessu sem mér finnst áhugavert. Í fyrsta lagi er ekki sett spurningamerki við að það sé fullkomlega eðlilegt að þeir vilji horfa á klám og í öðru lagi að þessir ungu menn árið 1998 höfðu ekkert aðgengi að fríu klámi. Í dag hefur önnur þessara staðreynda breyst en hin ekki. Klám er enn alveg normal fyrir alla unga menn til að horfa á en stóra breytingin er sú að nú er klám aðgengilegt allan sólarhringinn og ókeypis í litla tækinu sem fylgir þér út um allt. Þetta aukna aðgengi á ekki bara við um hálfþrítuga menn heldur hafa öll börn og unglingar sama aðgang séu tækin sem þau komast í ekki sérstaklega varin með öryggissíum. Þetta sést líka í könnunum sem eru gerðar meðal unglinga. Hér á Íslandi segist um helmingur stráka í 8.-10. bekk horfa á klám einu sinni í viku eða oftar. Þannig hafa þessir unglingspiltar margir hverjir horft á ótal klukkustundir af klámi áður en þeir stunda kynlíf í fyrsta sinn. Ég hélt fyrirlestur í grunnskóla fyrir nokkru síðan þar sem kennari þakkaði mér sérstaklega fyrir að tala um klám af því strákarnir í 9. bekk væru endalaust talandi um klámið á göngum skólans. Það hafði enginn annar gripið þessa umræðu með unglingunum. Við skuldum unglingum þessa lands að fræða þau um það sem þau vilja vita um kynlíf – því klám er í besta falli léleg kynfræðsla. En í versta falli – og oftar en ekki – er klám beinlínis skaðlegt. Það skaðar viðhorf ungmenna til kynlífs, nándar og samþykkis. Það elur á ranghugmyndum um hvernig líkamar líta út og hvernig samskipti í kynlífi fara fram. Það setur óraunhæfar kröfur á þau sjálf um frammistöðu og athafnir í kynlífi. Ekki nóg með þetta þá er kynlífi og ofbeldi óhikað spyrt saman í klámi – en ýmsar rannsóknir gefa til kynna að mikill meirihluti klámsena á stóru klámveitunum innihaldi ofbeldi gegn konum. Þessi eitraða blanda væntinga og krafna getur ekki verið gott veganesti út kynlífssambönd með öðru fólki. Það þarf sterkt mótvægi með fræðslu um mörk, samþykki, samskipti og valdamun. Stór hluti strákanna er að horfa á klám í hverri viku – fræðslan getur því ekki verið einu sinni á ári. Þetta verður vera gert af fólki í þeirra nærumhverfi – foreldrum, kennurum og frístundastarfsfólki. Á sama tíma þurfum við að skapa samfélag sem hættir að normalísera og upphefja það sem eðlilegan hluta karlmennsku að horfa á klám. Við getum aldrei sagt að við búum í jafnréttissamfélagi þegar stór hluti karlmanna horfir sér til nautnar á efni sem er uppfullt af ofbeldi gegn konum. Hér á Stígamótum greinum við vel áhrif klámsins í sögum þeirra ungu brotaþola sem hingað leita – það er oft eins og verið sé að lýsa einu af þessum fjölmörgu niðurlægjandi og ofbeldisfullu klámmyndböndum af netinu. Ef við viljum koma í veg fyrir frekari þróun í þessa hátt tökum við höndum saman um að fræða ungmenni og breyta viðhorfum samfélags sem þorir ekki að snerta á kláminu. Höfundur er talskona Stígamóta. Greinin er hluti af sextán daga átaki gegn kynbundnu ofbeldi. Átakið er alþjóðlegt og var fyrst haldið árið 1991. Markmið þess er að knýja á um afnám alls kynbundins ofbeldis í heiminum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein 16 daga átak gegn kynbundnu ofbeldi Steinunn Gyðu- og Guðjónsdóttir Mest lesið „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Munið þið eftir Friends þættinum The One With The Free Porn? Fyrir ykkur sem ekki voruð ´90s unglingar eins og ég skal ég rifja upp söguþráðinn í örstuttu máli. Samleigjendurnir Joey og Chandler, menn á þrítugsaldri í New York, átta sig á því að þeir hafa óvart náð útsendingu sjónvarpsstöðvar sem sýnir klám allan sólarhringinn. Vá ókeypis klám! Af ótta við að glata þessum nýfengnu lífsgæðum þora þeir ekki fyrir sitt litla líf að skipta um stöð eða slökkva á sjónvarpinu svo klámið gengur viðstöðulaust í stofunni þeirra dögum saman. Það er tvennt í þessu sem mér finnst áhugavert. Í fyrsta lagi er ekki sett spurningamerki við að það sé fullkomlega eðlilegt að þeir vilji horfa á klám og í öðru lagi að þessir ungu menn árið 1998 höfðu ekkert aðgengi að fríu klámi. Í dag hefur önnur þessara staðreynda breyst en hin ekki. Klám er enn alveg normal fyrir alla unga menn til að horfa á en stóra breytingin er sú að nú er klám aðgengilegt allan sólarhringinn og ókeypis í litla tækinu sem fylgir þér út um allt. Þetta aukna aðgengi á ekki bara við um hálfþrítuga menn heldur hafa öll börn og unglingar sama aðgang séu tækin sem þau komast í ekki sérstaklega varin með öryggissíum. Þetta sést líka í könnunum sem eru gerðar meðal unglinga. Hér á Íslandi segist um helmingur stráka í 8.-10. bekk horfa á klám einu sinni í viku eða oftar. Þannig hafa þessir unglingspiltar margir hverjir horft á ótal klukkustundir af klámi áður en þeir stunda kynlíf í fyrsta sinn. Ég hélt fyrirlestur í grunnskóla fyrir nokkru síðan þar sem kennari þakkaði mér sérstaklega fyrir að tala um klám af því strákarnir í 9. bekk væru endalaust talandi um klámið á göngum skólans. Það hafði enginn annar gripið þessa umræðu með unglingunum. Við skuldum unglingum þessa lands að fræða þau um það sem þau vilja vita um kynlíf – því klám er í besta falli léleg kynfræðsla. En í versta falli – og oftar en ekki – er klám beinlínis skaðlegt. Það skaðar viðhorf ungmenna til kynlífs, nándar og samþykkis. Það elur á ranghugmyndum um hvernig líkamar líta út og hvernig samskipti í kynlífi fara fram. Það setur óraunhæfar kröfur á þau sjálf um frammistöðu og athafnir í kynlífi. Ekki nóg með þetta þá er kynlífi og ofbeldi óhikað spyrt saman í klámi – en ýmsar rannsóknir gefa til kynna að mikill meirihluti klámsena á stóru klámveitunum innihaldi ofbeldi gegn konum. Þessi eitraða blanda væntinga og krafna getur ekki verið gott veganesti út kynlífssambönd með öðru fólki. Það þarf sterkt mótvægi með fræðslu um mörk, samþykki, samskipti og valdamun. Stór hluti strákanna er að horfa á klám í hverri viku – fræðslan getur því ekki verið einu sinni á ári. Þetta verður vera gert af fólki í þeirra nærumhverfi – foreldrum, kennurum og frístundastarfsfólki. Á sama tíma þurfum við að skapa samfélag sem hættir að normalísera og upphefja það sem eðlilegan hluta karlmennsku að horfa á klám. Við getum aldrei sagt að við búum í jafnréttissamfélagi þegar stór hluti karlmanna horfir sér til nautnar á efni sem er uppfullt af ofbeldi gegn konum. Hér á Stígamótum greinum við vel áhrif klámsins í sögum þeirra ungu brotaþola sem hingað leita – það er oft eins og verið sé að lýsa einu af þessum fjölmörgu niðurlægjandi og ofbeldisfullu klámmyndböndum af netinu. Ef við viljum koma í veg fyrir frekari þróun í þessa hátt tökum við höndum saman um að fræða ungmenni og breyta viðhorfum samfélags sem þorir ekki að snerta á kláminu. Höfundur er talskona Stígamóta. Greinin er hluti af sextán daga átaki gegn kynbundnu ofbeldi. Átakið er alþjóðlegt og var fyrst haldið árið 1991. Markmið þess er að knýja á um afnám alls kynbundins ofbeldis í heiminum.
Greinin er hluti af sextán daga átaki gegn kynbundnu ofbeldi. Átakið er alþjóðlegt og var fyrst haldið árið 1991. Markmið þess er að knýja á um afnám alls kynbundins ofbeldis í heiminum.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun