Að takast á við óvissu Elfa Dögg S. Leifsdóttir skrifar 18. ágúst 2020 15:15 Við þurfum nú sem aldrei fyrr að takast á við umhverfi og líf sem einkennist af töluverðri óvissu. Við stöndum flest frammi fyrir áskorunum sem gera okkur lífið stundum erfitt og flókið og undanfarnir mánuður hafa fyrir marga verið afar krefjandi. Þegar COVID veiran ruddist inn í líf okkar óboðin höfðum við allt í einu litla stjórn á daglegu lífi okkar. Áhrifin auðvitað margvísleg; veikindi, dauðsföll, ótti við smit og að smita aðra, breytt plön, einmanleiki, atvinnumissir og fjárhagsáhyggjur. Í fyrstu bylgju svokallaðri vorum við að reyna að feta veginn, læra á nýtt fyrirkomulag og leggja okkar af mörkum til að sigra veiruna, klára kapphlaupið svo við gætum hafið hefbundið líf á nýjan leik með samveru, knúsi, íþróttaleikjum, gleðskap, hitta vinnufélaga/skólafélaga og öllu því sem við í venjulegu árferði tökum sem sjálfsögðum hlut. Það var því kærkomið að fá COVID hlé í nokkrar vikur í sumar, sigurtilfinningin sveif yfir og við vorum frelsinu fegin, kunnum að meta það sem við áður höfðum stundum gengið að sem vísu. Auðvitað vissum við að von gæti verið á smitum hér á ný enda verið vel upplýst af okkar frábæra fólki í brúnni. Margir upplifðu ótta þegar smitum fór að fjölga á ný, sem er eðlilegt viðbragð þegar maður veit ekki hvað er framundan. Mun ástandið verða svipað og það var í vetur?, verður það kannski verra?, mun ég eða fjölskylda og vinir veikjast eða getum við ekki hitt ástvini okkar?, þess háttar hugsanir verða fyrir suma ansi ágengar. Hvernig getum við tekist á við þessa óvissu og áskoranir til lengri tíma nú þegar ljóst er að við þurfum að læra að lifa með því að veiran skjóti upp kollinum annað veifið og reglur munu stjórnast af útbreiðslu hennar. Oft reynist ágætis bjargráð að velta fyrir sér hvað hefur gagnast manni áður þegar maður hefur staðið frammi fyrir erfiðleikum og óvissu. Fyrir marga er það að deila áhyggjum með einhverjum sem maður treystir, halda einhverri rútínu, vera í virkni, hreyfa sig, ná hæfilegum svefni, stunda hugleiðslu og slökun. Takmörkun á lestri frétta tengdum COVID getur reynst nauðsynlegt fyrir þá sem hafa miklar áhyggjur. Ágætt er einnig að einblína frekar á hvað er hægt að gera fremur en að svekkja sig á því hvað er ekki hægt í stöðunni. Margt er nefnilega vel mögulegt þó að það sé með öðrum leiðum en áður. Reynum að finna út úr því hverju við höfum sjálf stjórn á og sinnum því. Leyfum okkur að upplifa alls konar tilfinningar og tökumst á við þær. Við erum vön að lifa við margs konar hættur í umhverfi okkar og höfum komið okkur upp aðferðum til að höndla þær. Til dæmis vitum við af hættum í umferðinni en látum það ekki hindra okkur í að komast leiðar okkar, við sinnum forvörnum og umferðarreglum til að minnka hættu á slysum. Eins sinnum við sóttvörnum og lútum reglum til að forðast hættu á COVID smiti en reynum að láta hugsanir um „hvað ef eitthvað hræðilegt gerist” ekki stjórna lífi okkar. Sem betur fer erum við öll ólík og tökumst á við viðfangsefni lífsins á mismunandi hátt, sumir eiga auðveldara með óvissu meðan aðrir höndla slíkt ástand ekki eins vel. Aðstoð við að takast á við erfiða líðan er víða að fá, svo sem hjá heilsugæslu, þjónustumiðstöðvum og félagasamtökum. Einnig er vert að minna á að Hjálparsími Rauða krossins 1717 er alltaf opinn. Góða samantekt á bjargráðum og úrræðum varðandi líðan má einnig finna á COVID.is Notum seigluna okkar og leitum stuðnings eftir þörfum. Hugum að líðan okkar sjálfra og náunganum - við erum í þessu öll saman. Höfundur er sálfræðingur og teymisstjóri heilbrigðisverkefna hjá Rauða kross Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Með baunabyssu í kennaraverkfalli Ólafur Hauksson Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Það þarf meiri töffara í okkur Davíð Már Sigurðsson Skoðun Munu bara allir fá dánaraðstoð? Bjarni Jónsson Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum Skoðun Unga fólkið og frjósemi María Rut Baldursdóttir,Sigríður Auðunsdóttir Skoðun Hver tilheyrir hverjum? Kristín Davíðsdóttir Skoðun Mannsæmandi lífeyrislaun strax Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Tryggjum frelsi til handfæraveiða – eflum sjávarbyggðirnar Eyjólfur Ármannsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvað eiga eldri borgarar að kjósa? Hjördís Hendriksdóttir skrifar Skoðun Við erum að ná árangri Ásmundur Einar Daðason skrifar Skoðun Verðum að rannsaka hvað gerðist í Covid Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Ég og amma mín sem er dáin Lovísa Oktovía Eyvindsdóttir skrifar Skoðun Spegill eða stjórntæki? Hlutverk skoðanakannana og almenningsálits í stefnumótun og stjórnmálum Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Með baunabyssu í kennaraverkfalli Ólafur Hauksson skrifar Skoðun Hver tilheyrir hverjum? Kristín Davíðsdóttir skrifar Skoðun Það þarf meiri töffara í okkur Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Unga fólkið og frjósemi María Rut Baldursdóttir,Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Tryggjum frelsi til handfæraveiða – eflum sjávarbyggðirnar Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verja þarf friðinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Mannsæmandi lífeyrislaun strax Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Munu bara allir fá dánaraðstoð? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Billy bókahilla og börnin mín Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Á að banna rauða jólasveininn? Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Svör við atvinnuumsóknum – Ákall til atvinnurekenda Valgerður Rut Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umræða á villigötum Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Treystir þú konum? Hópur 72 kvenna úr sex stjórnmálaflokkum skrifar Skoðun Eigum við ekki bara að klára þetta Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Löggilding iðngreina stuðlar að auknum gæðum og öryggi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Draumalandið Björn Þorláksson skrifar Skoðun Að vera ung kona á Íslandi árið 2024 Eden Ósk Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Ferðaþjónusta og orkuvinnsla fara vel saman Guðmundur Finnbogason skrifar Skoðun Hvaða aukna aðgengi, Willum Þór? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Hvers vegna skortir hjúkrunarrými á Íslandi? Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Þegar Vestfjörðum gengur vel, gengur Íslandi vel Jón Páll Hreinsson skrifar Sjá meira
Við þurfum nú sem aldrei fyrr að takast á við umhverfi og líf sem einkennist af töluverðri óvissu. Við stöndum flest frammi fyrir áskorunum sem gera okkur lífið stundum erfitt og flókið og undanfarnir mánuður hafa fyrir marga verið afar krefjandi. Þegar COVID veiran ruddist inn í líf okkar óboðin höfðum við allt í einu litla stjórn á daglegu lífi okkar. Áhrifin auðvitað margvísleg; veikindi, dauðsföll, ótti við smit og að smita aðra, breytt plön, einmanleiki, atvinnumissir og fjárhagsáhyggjur. Í fyrstu bylgju svokallaðri vorum við að reyna að feta veginn, læra á nýtt fyrirkomulag og leggja okkar af mörkum til að sigra veiruna, klára kapphlaupið svo við gætum hafið hefbundið líf á nýjan leik með samveru, knúsi, íþróttaleikjum, gleðskap, hitta vinnufélaga/skólafélaga og öllu því sem við í venjulegu árferði tökum sem sjálfsögðum hlut. Það var því kærkomið að fá COVID hlé í nokkrar vikur í sumar, sigurtilfinningin sveif yfir og við vorum frelsinu fegin, kunnum að meta það sem við áður höfðum stundum gengið að sem vísu. Auðvitað vissum við að von gæti verið á smitum hér á ný enda verið vel upplýst af okkar frábæra fólki í brúnni. Margir upplifðu ótta þegar smitum fór að fjölga á ný, sem er eðlilegt viðbragð þegar maður veit ekki hvað er framundan. Mun ástandið verða svipað og það var í vetur?, verður það kannski verra?, mun ég eða fjölskylda og vinir veikjast eða getum við ekki hitt ástvini okkar?, þess háttar hugsanir verða fyrir suma ansi ágengar. Hvernig getum við tekist á við þessa óvissu og áskoranir til lengri tíma nú þegar ljóst er að við þurfum að læra að lifa með því að veiran skjóti upp kollinum annað veifið og reglur munu stjórnast af útbreiðslu hennar. Oft reynist ágætis bjargráð að velta fyrir sér hvað hefur gagnast manni áður þegar maður hefur staðið frammi fyrir erfiðleikum og óvissu. Fyrir marga er það að deila áhyggjum með einhverjum sem maður treystir, halda einhverri rútínu, vera í virkni, hreyfa sig, ná hæfilegum svefni, stunda hugleiðslu og slökun. Takmörkun á lestri frétta tengdum COVID getur reynst nauðsynlegt fyrir þá sem hafa miklar áhyggjur. Ágætt er einnig að einblína frekar á hvað er hægt að gera fremur en að svekkja sig á því hvað er ekki hægt í stöðunni. Margt er nefnilega vel mögulegt þó að það sé með öðrum leiðum en áður. Reynum að finna út úr því hverju við höfum sjálf stjórn á og sinnum því. Leyfum okkur að upplifa alls konar tilfinningar og tökumst á við þær. Við erum vön að lifa við margs konar hættur í umhverfi okkar og höfum komið okkur upp aðferðum til að höndla þær. Til dæmis vitum við af hættum í umferðinni en látum það ekki hindra okkur í að komast leiðar okkar, við sinnum forvörnum og umferðarreglum til að minnka hættu á slysum. Eins sinnum við sóttvörnum og lútum reglum til að forðast hættu á COVID smiti en reynum að láta hugsanir um „hvað ef eitthvað hræðilegt gerist” ekki stjórna lífi okkar. Sem betur fer erum við öll ólík og tökumst á við viðfangsefni lífsins á mismunandi hátt, sumir eiga auðveldara með óvissu meðan aðrir höndla slíkt ástand ekki eins vel. Aðstoð við að takast á við erfiða líðan er víða að fá, svo sem hjá heilsugæslu, þjónustumiðstöðvum og félagasamtökum. Einnig er vert að minna á að Hjálparsími Rauða krossins 1717 er alltaf opinn. Góða samantekt á bjargráðum og úrræðum varðandi líðan má einnig finna á COVID.is Notum seigluna okkar og leitum stuðnings eftir þörfum. Hugum að líðan okkar sjálfra og náunganum - við erum í þessu öll saman. Höfundur er sálfræðingur og teymisstjóri heilbrigðisverkefna hjá Rauða kross Íslands.
Skoðun Spegill eða stjórntæki? Hlutverk skoðanakannana og almenningsálits í stefnumótun og stjórnmálum Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Hvað er Arne Slot þjálfari Liverpool að gera rétt?–vangaveltur frá sálfræðingi Andri Hrafn Sigurðsson skrifar
Skoðun Er skárra að kasta upp um dómsniðurstöðuna en að dómarinn dæmi? Jörgen Ingimar Hansson skrifar
Skoðun Píratar hafa metnaðarfyllstu umhverfis- og loftslagsstefnuna Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Löggilding iðngreina stuðlar að auknum gæðum og öryggi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar