Milli feigs og ófeigs Þorvaldur Gylfason skrifar 22. ágúst 2019 07:15 Stokkhólmi – Nú er hún tekin að skýrast myndin af bandarískum stjórnmálum í aðdraganda forsetakosninganna 2020. Þetta skiptir máli. Trump forseti er óvinsælasti forseti landsins frá því Gallup hóf slíkar mælingar 1945. Meðal þrettán Bandaríkjaforseta frá Harry Truman til Donalds Trump er Trump hinn eini sem hefur aldrei notið stuðnings meiri hluta kjósenda eftir bráðum þriggja ára setu í Hvíta húsinu. Hann er hinn fyrsti sinnar tegundar. Bandarískir sagnfræðingar og stjórnmálafræðingar telja hann verstan allra 44ra forseta Bandaríkjanna frá öndverðu. Nýjar rannsóknir benda til að kjör hans 2016 megi skýra ekki bara með vonbrigðum margra kjósenda vegna staðnaðra lífskjara og ótímabærra dauðsfalla í dreifbýli heldur einnig með gamalgrónum fordómum gegn blökkumönnum og nýbyggjum, fordómum sem forsetinn hefur ýft upp og haldið áfram að kynda undir.Styrkur Bandaríkjanna Margt bendir þó til þess, m.a. margar skoðanakannanir, að Trump forseti muni að ári þurfa að lúta í lægra haldi fyrir frambjóðanda demókrata hver sem hann verður eða hún. Það sem hefur breytzt er að æ fleiri sjá í gegnum forsetann og upphlaup hans og snúa því baki við honum auk þess sem nú virðist niðursveifla í bandarísku efnahagslífi vera í aðsigi líkt og víða annars staðar. Niðursveifla með auknu atvinnuleysi í aðdraganda kosninga bitnar jafnan á sitjandi forseta. Við bætist að forsetinn hefur ekki bara sætt óvenjuharkalegri fordæmingu andstæðinga sinna og fjölmiðla heldur eru nú einnig í gangi um 30 opinberar rannsóknir á meintum lögbrotum hans og manna hans af hálfu Bandaríkjaþings og saksóknara. Sumir nánir samstarfsmenn forsetans hafa þegar hlotið fangelsisdóma fyrir efnahagsbrot og aðra glæpi og sitja inni. Þarna birtist styrkur Bandaríkjanna sem réttarríkis. Háir og lágir eru yfirleitt jafnir fyrir bandarískum lögum í þeim skilningi að dómarar, forsetar, ríkisstjórar, saksóknarar og þingmenn eru iðulega dregnir fyrir dóm ef þeir brjóta lög. Fv. ríkisstjóri Illinois Rod Blagojevich afplánar nú t.d. 14 ára fangelsisdóm. Með þessu er þó ekki sagt að bandarískt réttarfar fari aldrei í manngreinarálit, öðru nær, því blökkumenn eru enn beittir margs kyns rangindum þótt þeir hafi nú í meira en hálfa öld staðið jafnfætis hvítum fyrir lögum. Og aðeins örfáir brotlegir bankamenn voru ákærðir og dæmdir eftir 2008 enda höfðu bankarnir fyllt fjárhirzlur beggja stjórnmálaflokka. Þegar öllu er á botninn hvolft hvílir bandarískt stjórnarfar á skilvirkri þrískiptingu valds, öflugum fjölmiðlum og jafnræði hárra og lágra fyrir lögum. Þetta dugði til að koma Richard Nixon út úr Hvíta húsinu 1974. Fari svo að Trump fari með sigur af hólmi 2020 mun reyna aftur á innri styrk bandarísks stjórnarfars líkt og 1974. Heim til þín, Ísland Víkur nú sögunni heim til Íslands þar sem hvorki skilvirkri þrískiptingu valds né jafnræði fyrir lögum er til að dreifa þótt fjölmiðlum hafi vaxið ásmegin. Hér skilur milli feigs og ófeigs. Framkvæmdarvaldið hefur bæði Alþingi og skipan dómara í hendi sinni sem fyrr og þverskallast við að staðfesta nýju stjórnarskrána sem er einmitt ætlað að tryggja m.a. betra jafnvægi og skarpari skil milli valdþáttanna þriggja. Mikið virðist einnig vanta upp á jafnræði fyrir lögum. Hæstaréttardómarar hafa sakað hver annan um lögbrot án þess að Alþingi eða önnur yfirvöld hafi látið málið til sín taka. Alþingi samþykkti 2012 að láta rannsaka einkavæðingu bankanna en lét þó ekki af rannsókninni verða enda höfðu bankarnir fyllt fjárhirzlur þriggja stjórnmálaflokka fyrir hrun. Hinn fjórði, svo við höldum okkur bara við fjórflokkinn, sagði ekki múkk. Banki eða þvottavél? Seðlabankinn hefur tekið að sér að rannsaka sjálfur meint misferli innan bankans. Eftir að meint brot voru fyrnd birti bankinn loksins skýrslu um Kaupþingslánið án þess að nefna að þriðjungur lánsfjárins var lagður samdægurs inn á reikning á Tortólu 6. október 2008. Skýrslan bætti engu við það sem vitað var löngu fyrr, öðru nær. Fyrir skömmu birti bankinn svo aðra skýrslu um innflutning gjaldeyris til landsins eftir hrun. Skýrslan staðfestir að bankinn leit undan frekar en að spyrja um uppruna fjárins svo sem honum bar. Bankinn neitar enn að birta nöfn þeirra sem fluttu féð heim. Fjölmiðlar hafa upplýst að meira en þriðjungur fjárins kom frá Lúxemborg og Sviss. Bankaráðsmenn þurfa að upplýsa hvort og þá hvernig þeir ræktu lagaskyldu sína til að fylgjast með að bankinn færi að lögum. Ekkert lært, engu gleymt Nær allir flokkar á Alþingi, bankarnir og stórfyrirtækin virðast staðráðin í að ríghalda í sukkið sem setti landið á hliðina 2008. Þau hafa að því er virðist ekkert lært og engu gleymt. Að því hlýtur að koma að fólkið í landinu taki sér tak og setji þeim stólinn fyrir dyrnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson Skoðun „Bara“ kennari Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Má ekkert gera fyrir millistéttina? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Háskólinn sveik stúdenta um góðar samgöngur Guðni Thorlacius,Katla Ólafsdóttir Skoðun Skráningum á mistökum við sjúkdómsgreiningar er ábótavant Guðrún Gyða Ölvisdóttir Skoðun Hver er okkar ábyrgð á ofbeldi meðal barna Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir Skoðun Að standa með konum og kerfisbreytingum Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vernd náttúrunnar er ákvörðun Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hver er okkar ábyrgð á ofbeldi meðal barna Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Er verkalýðsbarátta á Íslandi að hnigna? Sverrir Fannberg Júlíusson skrifar Skoðun Má ekkert gera fyrir millistéttina? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Milljarðarnir óteljandi og bókun 35 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Háskólinn sveik stúdenta um góðar samgöngur Guðni Thorlacius,Katla Ólafsdóttir skrifar Skoðun „Bara“ kennari Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson skrifar Skoðun Yazan Tamimi – spegill á sjálfsmynd þjóðar Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Hvað er niðurskurðarstefna? Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Framtíðin liggur í bættri nýtingu auðlinda Helga Kristín Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Öryggi sjúklinga – gerum og greinum betur Alma D. Möller skrifar Skoðun Skráningum á mistökum við sjúkdómsgreiningar er ábótavant Guðrún Gyða Ölvisdóttir skrifar Skoðun Sjálfbærni er góður „business“ hjá Orkuveitunni Hólmfríður Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að standa með konum og kerfisbreytingum Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Lækkun gjalda fyrir barnafjölskyldur í Hveragerði Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Njörður Sigurðsson,Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi fjölskyldu- og parameðferðar – Að styrkja tengsl í flóknum heimi Helena Katrín Hjaltadóttir,Katrín Þrastardóttir skrifar Skoðun Er hvergi hægt að vera í friði? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Um ferðaþjónustu og ADHD Nanný Arna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Að taka stjórn á eigin stefnu Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ákall um aðgerðir! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun „Mér finnst“ pólitíkin og vindmyllurnar Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Frumútboð og framhjáhöld Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Grænfáninn 30 ára Sigurlaug Arnardóttir,Guðrún Schmidt,Ósk Kristinsdóttir,Borghildur Gunnardóttir skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Sjá meira
Stokkhólmi – Nú er hún tekin að skýrast myndin af bandarískum stjórnmálum í aðdraganda forsetakosninganna 2020. Þetta skiptir máli. Trump forseti er óvinsælasti forseti landsins frá því Gallup hóf slíkar mælingar 1945. Meðal þrettán Bandaríkjaforseta frá Harry Truman til Donalds Trump er Trump hinn eini sem hefur aldrei notið stuðnings meiri hluta kjósenda eftir bráðum þriggja ára setu í Hvíta húsinu. Hann er hinn fyrsti sinnar tegundar. Bandarískir sagnfræðingar og stjórnmálafræðingar telja hann verstan allra 44ra forseta Bandaríkjanna frá öndverðu. Nýjar rannsóknir benda til að kjör hans 2016 megi skýra ekki bara með vonbrigðum margra kjósenda vegna staðnaðra lífskjara og ótímabærra dauðsfalla í dreifbýli heldur einnig með gamalgrónum fordómum gegn blökkumönnum og nýbyggjum, fordómum sem forsetinn hefur ýft upp og haldið áfram að kynda undir.Styrkur Bandaríkjanna Margt bendir þó til þess, m.a. margar skoðanakannanir, að Trump forseti muni að ári þurfa að lúta í lægra haldi fyrir frambjóðanda demókrata hver sem hann verður eða hún. Það sem hefur breytzt er að æ fleiri sjá í gegnum forsetann og upphlaup hans og snúa því baki við honum auk þess sem nú virðist niðursveifla í bandarísku efnahagslífi vera í aðsigi líkt og víða annars staðar. Niðursveifla með auknu atvinnuleysi í aðdraganda kosninga bitnar jafnan á sitjandi forseta. Við bætist að forsetinn hefur ekki bara sætt óvenjuharkalegri fordæmingu andstæðinga sinna og fjölmiðla heldur eru nú einnig í gangi um 30 opinberar rannsóknir á meintum lögbrotum hans og manna hans af hálfu Bandaríkjaþings og saksóknara. Sumir nánir samstarfsmenn forsetans hafa þegar hlotið fangelsisdóma fyrir efnahagsbrot og aðra glæpi og sitja inni. Þarna birtist styrkur Bandaríkjanna sem réttarríkis. Háir og lágir eru yfirleitt jafnir fyrir bandarískum lögum í þeim skilningi að dómarar, forsetar, ríkisstjórar, saksóknarar og þingmenn eru iðulega dregnir fyrir dóm ef þeir brjóta lög. Fv. ríkisstjóri Illinois Rod Blagojevich afplánar nú t.d. 14 ára fangelsisdóm. Með þessu er þó ekki sagt að bandarískt réttarfar fari aldrei í manngreinarálit, öðru nær, því blökkumenn eru enn beittir margs kyns rangindum þótt þeir hafi nú í meira en hálfa öld staðið jafnfætis hvítum fyrir lögum. Og aðeins örfáir brotlegir bankamenn voru ákærðir og dæmdir eftir 2008 enda höfðu bankarnir fyllt fjárhirzlur beggja stjórnmálaflokka. Þegar öllu er á botninn hvolft hvílir bandarískt stjórnarfar á skilvirkri þrískiptingu valds, öflugum fjölmiðlum og jafnræði hárra og lágra fyrir lögum. Þetta dugði til að koma Richard Nixon út úr Hvíta húsinu 1974. Fari svo að Trump fari með sigur af hólmi 2020 mun reyna aftur á innri styrk bandarísks stjórnarfars líkt og 1974. Heim til þín, Ísland Víkur nú sögunni heim til Íslands þar sem hvorki skilvirkri þrískiptingu valds né jafnræði fyrir lögum er til að dreifa þótt fjölmiðlum hafi vaxið ásmegin. Hér skilur milli feigs og ófeigs. Framkvæmdarvaldið hefur bæði Alþingi og skipan dómara í hendi sinni sem fyrr og þverskallast við að staðfesta nýju stjórnarskrána sem er einmitt ætlað að tryggja m.a. betra jafnvægi og skarpari skil milli valdþáttanna þriggja. Mikið virðist einnig vanta upp á jafnræði fyrir lögum. Hæstaréttardómarar hafa sakað hver annan um lögbrot án þess að Alþingi eða önnur yfirvöld hafi látið málið til sín taka. Alþingi samþykkti 2012 að láta rannsaka einkavæðingu bankanna en lét þó ekki af rannsókninni verða enda höfðu bankarnir fyllt fjárhirzlur þriggja stjórnmálaflokka fyrir hrun. Hinn fjórði, svo við höldum okkur bara við fjórflokkinn, sagði ekki múkk. Banki eða þvottavél? Seðlabankinn hefur tekið að sér að rannsaka sjálfur meint misferli innan bankans. Eftir að meint brot voru fyrnd birti bankinn loksins skýrslu um Kaupþingslánið án þess að nefna að þriðjungur lánsfjárins var lagður samdægurs inn á reikning á Tortólu 6. október 2008. Skýrslan bætti engu við það sem vitað var löngu fyrr, öðru nær. Fyrir skömmu birti bankinn svo aðra skýrslu um innflutning gjaldeyris til landsins eftir hrun. Skýrslan staðfestir að bankinn leit undan frekar en að spyrja um uppruna fjárins svo sem honum bar. Bankinn neitar enn að birta nöfn þeirra sem fluttu féð heim. Fjölmiðlar hafa upplýst að meira en þriðjungur fjárins kom frá Lúxemborg og Sviss. Bankaráðsmenn þurfa að upplýsa hvort og þá hvernig þeir ræktu lagaskyldu sína til að fylgjast með að bankinn færi að lögum. Ekkert lært, engu gleymt Nær allir flokkar á Alþingi, bankarnir og stórfyrirtækin virðast staðráðin í að ríghalda í sukkið sem setti landið á hliðina 2008. Þau hafa að því er virðist ekkert lært og engu gleymt. Að því hlýtur að koma að fólkið í landinu taki sér tak og setji þeim stólinn fyrir dyrnar.
Skoðun Skráningum á mistökum við sjúkdómsgreiningar er ábótavant Guðrún Gyða Ölvisdóttir skrifar
Skoðun Lækkun gjalda fyrir barnafjölskyldur í Hveragerði Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Njörður Sigurðsson,Sandra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Mikilvægi fjölskyldu- og parameðferðar – Að styrkja tengsl í flóknum heimi Helena Katrín Hjaltadóttir,Katrín Þrastardóttir skrifar
Skoðun Grænfáninn 30 ára Sigurlaug Arnardóttir,Guðrún Schmidt,Ósk Kristinsdóttir,Borghildur Gunnardóttir skrifar