Vitleysingarnir á Vesalingunum Friðrik Erlingsson skrifar 8. mars 2012 12:16 Það er stundum réttlætismál að sitja ekki þegjandi undir vissri tegund af þvaðri, né er hægt að leiða slíkt hjá sér, síst af öllu þegar í hlut eiga aðilar sem gefa sig út fyrir að vera fagmenn og þiggja fyrir það laun frá opinberri stofnun. María Kristjánsdóttir og Símon Birgisson afhjúpuðu fávisku sína í umfjöllun um söngleikinn Vesalingana, í þættinum Djöflaeyjunni á Rúv, þriðjudagskvöldið 6. mars. Þau fóru ekki aðeins með rangt mál, heldur var augljóst að þau höfðu tekið sig saman um að rakka uppsetningu Þjóðleikhússins niður svo ekki stæði steinn yfir steini. Það hefði þeim e.t.v. tekist ef þau hefðu undirbúið sig örlítið betur, en þess í stað urðu þau ber að hlálegri fáfræði og ófagmennsku. Ég vil benda öllum áhugasömum á að skoða umfjöllun þeirra inni á ruv.is, sérstaklega þeim u.þ.b. 20 þúsund manns sem hafa nú þegar keypt miða á sýninguna, vegna þess að allt það ágæta fólk fékk líklega ósvífnustu gagnrýnina, ef gagnrýni skyldi kalla, - fyrir það eitt að kaupa miða. Allt frá því að hið mikla skáldverk Victors Hugo kom út, 1862, hafa gagnrýnendur og menningarpáfar um veröld víða hneykslast, urrað, hvæst og öskrað yfir þessu verki. Hið sama var uppi á teningnum þegar söngleikurinn var frumsýndur í London, 1985. Hinir almennu lesendur skáldsögunnar, og síðar hinir almennu leikhúsgestir, hafa hins vegar tekið þessu verki fagnandi, tekið ástfóstri við persónurnar, tónlistina og fundið sterkan hljómgrunn með boðskap sögunnar. Vandi gagnrýnenda er því þó nokkur, og þeim er mörgum hverjum vorkunn, því alla jafnan eru gagnrýnendur fastir í höfðinu á sér, en virðast ekki vera í neinum tengslum við hjartastöðina. Það er kannski stærsti 'galli' þessa verks Victors Hugo, að það talar fyrst og fremst til hjartans; það er beinlínis ætlun höfundar að snerta við fólki tilfinningalega í þeim tilgangi að opna augu þess fyrir hlutskipti hinna lægst settu í þjóðfélaginu, hinna smáðu, okkar minnstu bræðra. Boðskapur Vesalinganna ógnaði svo stjórnvöldum í Frakklandi á sínum tíma að bókin var bönnuð þar í landi. Bókin var einnig lengi á lista páfagarðs yfir vondar bókmenntir sem réttast væri að brenna á báli. Og ef eitthvað er að marka framgöngu Maríu og Símonar þá virðast þau vera kaþólskari en páfinn í þessum efnum. Þau sögðu verkið m.a. hlaðið 'tilfinningaklámi.' Sé það nú rétt skilgreining hafa rúmlega 60 milljónir manna í 43 löndum heims notið þess að vera á kafi í pornógrafískri tilfinningaorgíu síðan söngleikurinn var frumsýndur í London, 1985. Þetta er sannarlega melódramatískt verk að hluta, í þeim skilningi að sumar persónur hefur höfundur skapað beinlínis til þess að sýna örlög hinna smáðu í samfélaginu. Flaubert eða Baudelaire hefðu áreiðanlega gert þetta öðruvísi, en Victor Hugo skrifaði þetta svona, og því verður ekki breytt úr því sem komið er. Þá er að leiðrétta staðreyndavillur Maríu og Símonar. Uppfærsla Vesalingana í Þjóðleikhúsinu er ekki 'pakka-díll.' Sá einkaréttur framleiðandans í London rann út á síðasta ári. Leikmynd Finns Arnars Arnarssonar er því hans og einskis annars, sem og uppsetning Selmu Björnsdóttur, leikstjóra, í heild sinni, einsog þegar hefur komið fram í fjölmiðlum, m.a. í viðtali við Kate Flatt, kóreógrafer, sem hefur unnið við þessa sýningu í 25 ár. Einnig í viðtali við Emmu Dolan, sem annast réttindamál fyrir einn höfunda verksins, en hún hreifst mjög af söngvurum sýningarinnar og sagði uppfærsluna vera þá bestu sem hún hefði séð á Norðurlöndum. María og Símon máttu varla vera að því að nefna söngvarana á nafn eða ræða frammistöðu þeirra; ekki einasta orð um stórsöngvarann Þór Breiðfjörð, í hlutverki Valjean, sem á hér svo glæsilegt 'debut' á íslensku leiksviði að elstu menn muna ekki annað eins. María nefndi Dumas sem höfund verksins, en einsog allir vita er verkið eftir Hugo. Hljómsveitin í gryfjunni er nákvæmlega jafn stór, eða lítil, og alls staðar annars staðar þar sem söngleikurinn hefur verið settur upp í húsum sem eru af svipaðri stærð og Þjóðleikhúsið, nema e.t.v. þar sem um konsert-uppfærslur hefur verið að ræða, sem yfirleitt eru þá í mun stærri sölum. Tónlistarstjórinn, Þorvaldur Bjarni Þorvaldsson, stjórnar nýrri útsetningu, sem sérstaklega var gerð fyrir 25 ára afmæli söngleiksins. Að gefa í skyn að hann hafi gert breytingar á tónlistinni eða á því hvernig hún er flutt frá tæknilegu sjónarmiði er ekki bara kolrangt, heldur er hér vegið freklega að starfsheiðri Þorvaldar Bjarna. Það er lágmarks krafa til þeirra sem vilja láta taka sig alvarlega sem gagnrýnendur, að þeir afli sér nauðsynlegra upplýsinga áður en þeir hefja umfjöllun sína. Hvað orð þeirra um minn hlut í uppfærslunni varðar þá get ég hins vegar verið þeim fullkomlega sammála, enda er ég ævinlega óánægður með allt sem ég læt frá mér fara og finnst ég hefði getað gert miklu betur. Ég hefði glaður sent þeim handritið, ef þau hefðu óskað þess, svo þau hefðu þá getað yfirfarið þýðingu mína og gagnrýnt hana málefnalega. En að segja í einu orðinu að textinn hafi ekki heyrst, og í hinu að þau gruni að þýðingin sé ekki nógu góð, er ekki sérlega marktækt. Þó kastaði fyrst tólfunum þegar María sagði að fólki myndi finnast þessi sýning góð vegna þess að allir segðu að hún væri góð! Ergó: Fólk er fífl! Vitleysingar! Það er einsog hver annar þvættingur þegar María segir að það sé 'eitthvað svo 2007' að setja upp söngleik, því hún er sjálf pikkföst í 2007 hugarfarinu með því að fullyrða nánast að allur almenningur séu vitleysingar sem geti ekki tekið sjálfstæða ákvörðun. Fyrir utan rangfærslurnar var illgirni þeirra svo augljós að það var engu líkara en sjálf Thenardier hjónin, holdgervingar illskunar í verkinu, væru mætt á svæðið. Orðfæri þeirra jafnaðist á við það snautlegasta úr athugasemdakerfum vefmiðla. Það er einfaldlega ekki boðlegt að fjalla um listaverk án þess að kynna sér fyrst forsendur þess, og leggja þær forsendur sem grundvöll að umfjöllun sinni. En slík vinnubrögð eru augljóslega fjarri Maríu og Símoni, enda hlýtur þeim að verkja í greindarvísitöluna að þurfa að leggja sig niður við að fjalla um svona lágkúru, sem er undir þá skelfilegu sök seld, ofaná allt annað, að hafa notið látlausra vinsælda um allan heim í 25 ár. Spurning hvort ekki hefði verið nær, Þórhallur, að fá einhvern sem hefur vit og þekkingu á söngleikjaforminu til að fjalla um þessa uppfærslu? Kannski einhvern sem hefur raunverulegan áhuga á söngleikjum? Tónlistarlega séð stendur söngleikurinn Vesalingarnir mun nær því að vera ópera en hefðbundin söngleikur. Og ásamt boðskap sögunnar er það ekki síst hin mikilfenglega tónlist verksins sem hefur hrifið áhorfendur og snert þá djúpt. Umfjöllun Maríu og Símonar má draga saman með því að segja að þau hafi talað um það eitt sem Vesalingarnir eru ekki; m.ö.o. þau töluðu ekki útfrá forsendum verksins sjálfs. Þau töluðu þar að auki niður til allra þeirra sem unna þessu verki af hjarta; þau töluðu niður vegna þess að þau eru jú svo hátt uppi, í merkingunni 'hátt hreykir heimskur sér.' Þegar söngleikurinn Vesalingarnir er annars vegar verður ekki betur séð en 'Thenardier hjónin' úr Djöflaeyjunni séu, enn sem komið er, einu vitleysingarnir á Vesalingunum. Friðrik Erlingsson Höfundur er þýðandi söngleiksins Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Friðrik Erlingsson Mest lesið Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson Skoðun Það sem Njáll sagði ykkur ekki Inga Lind Karlsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Það er stundum réttlætismál að sitja ekki þegjandi undir vissri tegund af þvaðri, né er hægt að leiða slíkt hjá sér, síst af öllu þegar í hlut eiga aðilar sem gefa sig út fyrir að vera fagmenn og þiggja fyrir það laun frá opinberri stofnun. María Kristjánsdóttir og Símon Birgisson afhjúpuðu fávisku sína í umfjöllun um söngleikinn Vesalingana, í þættinum Djöflaeyjunni á Rúv, þriðjudagskvöldið 6. mars. Þau fóru ekki aðeins með rangt mál, heldur var augljóst að þau höfðu tekið sig saman um að rakka uppsetningu Þjóðleikhússins niður svo ekki stæði steinn yfir steini. Það hefði þeim e.t.v. tekist ef þau hefðu undirbúið sig örlítið betur, en þess í stað urðu þau ber að hlálegri fáfræði og ófagmennsku. Ég vil benda öllum áhugasömum á að skoða umfjöllun þeirra inni á ruv.is, sérstaklega þeim u.þ.b. 20 þúsund manns sem hafa nú þegar keypt miða á sýninguna, vegna þess að allt það ágæta fólk fékk líklega ósvífnustu gagnrýnina, ef gagnrýni skyldi kalla, - fyrir það eitt að kaupa miða. Allt frá því að hið mikla skáldverk Victors Hugo kom út, 1862, hafa gagnrýnendur og menningarpáfar um veröld víða hneykslast, urrað, hvæst og öskrað yfir þessu verki. Hið sama var uppi á teningnum þegar söngleikurinn var frumsýndur í London, 1985. Hinir almennu lesendur skáldsögunnar, og síðar hinir almennu leikhúsgestir, hafa hins vegar tekið þessu verki fagnandi, tekið ástfóstri við persónurnar, tónlistina og fundið sterkan hljómgrunn með boðskap sögunnar. Vandi gagnrýnenda er því þó nokkur, og þeim er mörgum hverjum vorkunn, því alla jafnan eru gagnrýnendur fastir í höfðinu á sér, en virðast ekki vera í neinum tengslum við hjartastöðina. Það er kannski stærsti 'galli' þessa verks Victors Hugo, að það talar fyrst og fremst til hjartans; það er beinlínis ætlun höfundar að snerta við fólki tilfinningalega í þeim tilgangi að opna augu þess fyrir hlutskipti hinna lægst settu í þjóðfélaginu, hinna smáðu, okkar minnstu bræðra. Boðskapur Vesalinganna ógnaði svo stjórnvöldum í Frakklandi á sínum tíma að bókin var bönnuð þar í landi. Bókin var einnig lengi á lista páfagarðs yfir vondar bókmenntir sem réttast væri að brenna á báli. Og ef eitthvað er að marka framgöngu Maríu og Símonar þá virðast þau vera kaþólskari en páfinn í þessum efnum. Þau sögðu verkið m.a. hlaðið 'tilfinningaklámi.' Sé það nú rétt skilgreining hafa rúmlega 60 milljónir manna í 43 löndum heims notið þess að vera á kafi í pornógrafískri tilfinningaorgíu síðan söngleikurinn var frumsýndur í London, 1985. Þetta er sannarlega melódramatískt verk að hluta, í þeim skilningi að sumar persónur hefur höfundur skapað beinlínis til þess að sýna örlög hinna smáðu í samfélaginu. Flaubert eða Baudelaire hefðu áreiðanlega gert þetta öðruvísi, en Victor Hugo skrifaði þetta svona, og því verður ekki breytt úr því sem komið er. Þá er að leiðrétta staðreyndavillur Maríu og Símonar. Uppfærsla Vesalingana í Þjóðleikhúsinu er ekki 'pakka-díll.' Sá einkaréttur framleiðandans í London rann út á síðasta ári. Leikmynd Finns Arnars Arnarssonar er því hans og einskis annars, sem og uppsetning Selmu Björnsdóttur, leikstjóra, í heild sinni, einsog þegar hefur komið fram í fjölmiðlum, m.a. í viðtali við Kate Flatt, kóreógrafer, sem hefur unnið við þessa sýningu í 25 ár. Einnig í viðtali við Emmu Dolan, sem annast réttindamál fyrir einn höfunda verksins, en hún hreifst mjög af söngvurum sýningarinnar og sagði uppfærsluna vera þá bestu sem hún hefði séð á Norðurlöndum. María og Símon máttu varla vera að því að nefna söngvarana á nafn eða ræða frammistöðu þeirra; ekki einasta orð um stórsöngvarann Þór Breiðfjörð, í hlutverki Valjean, sem á hér svo glæsilegt 'debut' á íslensku leiksviði að elstu menn muna ekki annað eins. María nefndi Dumas sem höfund verksins, en einsog allir vita er verkið eftir Hugo. Hljómsveitin í gryfjunni er nákvæmlega jafn stór, eða lítil, og alls staðar annars staðar þar sem söngleikurinn hefur verið settur upp í húsum sem eru af svipaðri stærð og Þjóðleikhúsið, nema e.t.v. þar sem um konsert-uppfærslur hefur verið að ræða, sem yfirleitt eru þá í mun stærri sölum. Tónlistarstjórinn, Þorvaldur Bjarni Þorvaldsson, stjórnar nýrri útsetningu, sem sérstaklega var gerð fyrir 25 ára afmæli söngleiksins. Að gefa í skyn að hann hafi gert breytingar á tónlistinni eða á því hvernig hún er flutt frá tæknilegu sjónarmiði er ekki bara kolrangt, heldur er hér vegið freklega að starfsheiðri Þorvaldar Bjarna. Það er lágmarks krafa til þeirra sem vilja láta taka sig alvarlega sem gagnrýnendur, að þeir afli sér nauðsynlegra upplýsinga áður en þeir hefja umfjöllun sína. Hvað orð þeirra um minn hlut í uppfærslunni varðar þá get ég hins vegar verið þeim fullkomlega sammála, enda er ég ævinlega óánægður með allt sem ég læt frá mér fara og finnst ég hefði getað gert miklu betur. Ég hefði glaður sent þeim handritið, ef þau hefðu óskað þess, svo þau hefðu þá getað yfirfarið þýðingu mína og gagnrýnt hana málefnalega. En að segja í einu orðinu að textinn hafi ekki heyrst, og í hinu að þau gruni að þýðingin sé ekki nógu góð, er ekki sérlega marktækt. Þó kastaði fyrst tólfunum þegar María sagði að fólki myndi finnast þessi sýning góð vegna þess að allir segðu að hún væri góð! Ergó: Fólk er fífl! Vitleysingar! Það er einsog hver annar þvættingur þegar María segir að það sé 'eitthvað svo 2007' að setja upp söngleik, því hún er sjálf pikkföst í 2007 hugarfarinu með því að fullyrða nánast að allur almenningur séu vitleysingar sem geti ekki tekið sjálfstæða ákvörðun. Fyrir utan rangfærslurnar var illgirni þeirra svo augljós að það var engu líkara en sjálf Thenardier hjónin, holdgervingar illskunar í verkinu, væru mætt á svæðið. Orðfæri þeirra jafnaðist á við það snautlegasta úr athugasemdakerfum vefmiðla. Það er einfaldlega ekki boðlegt að fjalla um listaverk án þess að kynna sér fyrst forsendur þess, og leggja þær forsendur sem grundvöll að umfjöllun sinni. En slík vinnubrögð eru augljóslega fjarri Maríu og Símoni, enda hlýtur þeim að verkja í greindarvísitöluna að þurfa að leggja sig niður við að fjalla um svona lágkúru, sem er undir þá skelfilegu sök seld, ofaná allt annað, að hafa notið látlausra vinsælda um allan heim í 25 ár. Spurning hvort ekki hefði verið nær, Þórhallur, að fá einhvern sem hefur vit og þekkingu á söngleikjaforminu til að fjalla um þessa uppfærslu? Kannski einhvern sem hefur raunverulegan áhuga á söngleikjum? Tónlistarlega séð stendur söngleikurinn Vesalingarnir mun nær því að vera ópera en hefðbundin söngleikur. Og ásamt boðskap sögunnar er það ekki síst hin mikilfenglega tónlist verksins sem hefur hrifið áhorfendur og snert þá djúpt. Umfjöllun Maríu og Símonar má draga saman með því að segja að þau hafi talað um það eitt sem Vesalingarnir eru ekki; m.ö.o. þau töluðu ekki útfrá forsendum verksins sjálfs. Þau töluðu þar að auki niður til allra þeirra sem unna þessu verki af hjarta; þau töluðu niður vegna þess að þau eru jú svo hátt uppi, í merkingunni 'hátt hreykir heimskur sér.' Þegar söngleikurinn Vesalingarnir er annars vegar verður ekki betur séð en 'Thenardier hjónin' úr Djöflaeyjunni séu, enn sem komið er, einu vitleysingarnir á Vesalingunum. Friðrik Erlingsson Höfundur er þýðandi söngleiksins
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun