Hvers vegna sagði ég mig ekki úr þjóðkirkjunni? 4. september 2010 06:00 Nú eru hin ógurlegu mánaðamót liðin sem gera Hagstofunni kleift að taka saman fórnarkostnað þjóðkirkjunnar vegna úrsagna ágústmánaðar. Fórnarkostnað segi ég því hér er fyrst og fremst um mótmælaaðgerðir að ræða vegna þess hversu seint og klaufalega hún hefur tekið á þeim málum sem upp hafa komið. Sjálfur hef ég, óbreyttur guðfræðinemi, vitað af vitnisburði Guðrúnar Ebbu Ólafsdóttur um árabil, enda hefur hann ekki farið leynt sökum starfs hennar innan og í kynningu á Blátt áfram-samtökunum. Auk þess hafa vitnisburðir þeirra kvenna sem nú hafa stigið fram öðru sinni verið í hámæli og aðrar konur loksins þorað að stíga fram í fjölmiðlum. Þeim ber að þakka einlægni þeirra og trúnað. Það er ekki hægt að segja annað um kirkjuna mína í dag en að svo hafi verið horft til himins að lappirnar sukku í svaðið. Prestar þjóðkirkjunnar tala sjálfir um „hrun“ og eru þá væntanlega að vísa til siðferðislega sviðsins og sjálfsmyndarinnar. Hagstofan mun mæla hið efnislega fall. Réttilega hefur verið bent á að fólk er auðvitað fyrst og fremst að segja sig úr sinni sókn og réttindin sem tapast eru engin önnur en þátttökuréttur í safnaðarstarfinu. En lýðræðisleg og heilbrigð þjóðkirkja þarf einmitt á fólki með réttlætiskennd og sannfæringu að halda til þess að lýðræðislegt safnaðarstarf geti þrifist í kirkjum landsins, rétt eins og heilbrigt þjóðfélag. Ef við gætum ekki lýst vanþóknun okkar á störfum Alþingis á annan hátt en þann að skrá okkur úr þjóðfélaginu, þá væri heldur en ekki brotalöm á. Í þessu samhengi má spyrja sig hvort þjóðkirkjan sé stofnun eins og þjóðfélagið? Eða er hún „bara trúfélag“? Fyrir mér er hún meira en biskupar hennar og kenningarlegur grundvöllur, eins og ég held flestum sem henni tilheyra. Menningarlegar rætur hennar og möguleikar hennar til að tilheyra fólkinu í landinu er það sem skiptir mig mestu þegar upplýsta ákvörðun á að taka um þátttökuna í henni. Um leið og áföll dynja yfir stjórnsýslu kirkjunnar hafa talsmenn þess að ríki og kirkja verði aðskilin enn frekar sætt lagi og blása lífi í aðskilnaðarmálið. Það er hvorki óeðlilegt né hættulegt að upplýst umræða fari fram um þau mál, enda stjórnlagaþing á næsta leiti. En þá er líka hlutverk fjölmiðla að sjá til þess að umræðan sé upplýst. Ríkisvaldið hér á landi ber ekki minni ábyrgð á því hvernig stofnun hún skilar af sér þegar af aðskilnaðinum verður heldur en það norska, þar sem þetta ferli er hafið að nokkru með umtalsverðum kostnaði sem felur í sér kirkjulegar lýðræðisumbætur. Þær fela meðal annars í sér umsvifamikla kosningu til kirkjuþings sem fer fram samhliða sveitarstjórnarkosningum. Það má spyrja sig hversu langt við getum gengið í þeim efnum, en núverandi kerfi er meingallað og felur í sér hættuna á áfallaflótta eins og við fáumst við í dag. Þarf ekki þjóðkirkjan að taka af skarið og leyfa þjóðinni jafnvel bara að kjósa biskupinn sjálfan í almennri kosningu? Eða má kirkjan ekki vera pólitísk? Alls staðar þar sem ríki og kirkja eru aðskilin eru kristnir stjórnmálaflokkar stór þrýstihópur. Viljum við frekar þannig menningarlega kirkjupólitík? Það sem ég á við er að sem þjóð getum við ekki afhent menningararf okkar „einhverju trúfélagi“ sem kemur okkur ekki við, öll þau merkilegu hús sem einkenna umhverfið, en ég tek sem dæmi Hallgrímskirkju, Akureyrarkirkju og Dómkirkjurnar Í Reykjavík, Skálholti og á Hólum. Ég spyr hvort eigi að afhenda helstu kennileiti hvers einasta bæjarfélags á landinu, þeim sem eru tilbúnir til að fara að braska með það á frjálsum markaði trúarlífsins? Nei, segi ég. Og nú hefur Alþingi komið saman á ný – en hafi ég ekki möguleikann á því að hafa áhrif í gegnum almennan kosningarétt minn til þess að sanngirni sé gætt í þessum málum, þá hlýt ég þó að mega krefjast þess af kjörnum fulltrúum á Alþingi að þeir komi fram með upplýsta orðræðu um hvernig sé réttlátast fyrir þá sem tilheyra trúfélaginu, að skilið sé frekar á milli ríkis og kirkju en þegar er orðið. Þeim sem tilheyra þjóðkirkjunni ekki þykir sérstaða hennar ósanngjörn og kalla eftir jöfnuði. Þeim er ég sammála, en jöfnuðurinn felst ekki í því einu að taka af þjóðkirkjunni fríðindi heldur á að auka framlög til lífskoðunarfélaga og jafna aðgang að sjóðum sem eru merktir tilveru trúarbragðanna í landinu. Mér blöskra vinnubrögð og tækifærismennska stjórnmálamanna eins og Árna Þórs Sigurðssonar í síðustu viku. Að lokum vil ég þakka þeim konum sem hafa knúið á og krafið kirkjuna mína um að endurskoða gildi sín. Fyrir hönd félags guðfræði- og trúarbragðafræðinema vil ég einnig þakka Rannsóknarstofu í kynjafræðum og Guðfræðistofnun fyrir þau skjótu viðbrögð sem sýnd hafa verið með hádegisfyrirlestraröð sinni. Nauðsynlegt er að háskólasamfélagið sé lifandi og gagnvirk stofnun sem tekur þátt í þjóðfélagsumræðunni. Og eins er með kirkjuna. Ég sagði mig ekki úr þjóðkirkjunni svo þar gæti ég starfað að því að hún sé lýðræðisleg og opin menningarstofnun í þjóðfélaginu miðju. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Heimskasta þjóð í heimi? Sverrir Björnsson Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir Skoðun Gleymdu leikskólabörnin Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir Skoðun Borgum rétta vexti - Landsbankinn verði banki allra landsmanna Baldur Borgþórsson Skoðun Skoðun Skoðun Skólaforðun: Rangnefni sem þarfnast nýrrar nálgunar Rakel Norðfjörð Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Viska bendir á ójöfnuð kynslóðanna Yngvi Sighvatsson skrifar Skoðun Frjálsar handfæraveiðar - Opið svar til Strandveiðifélags Íslands Álfheiður Eymarsdóttir skrifar Skoðun Ofbeldisvarnir og alhliða kynfræðsla alla skólagönguna! Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar Skoðun Að kjósa í roki, hríð og nístingskulda Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun Hvernig gerðist þetta? Tryggvi Hjaltason skrifar Skoðun Borgum rétta vexti - Landsbankinn verði banki allra landsmanna Baldur Borgþórsson skrifar Skoðun Gleymdu leikskólabörnin Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Tími fyrir breytingar – Nú er tækifærið Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Ölvunarakstur á Arnarnesbrú Anna Linda Bjarnadóttir skrifar Skoðun Flokknum er sama um þig Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan í Reykjavík er efnahagslegt vandamál Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Virði en ekki byrði Hulda Bjarnadóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn – svarið fyrir fjölskyldur og ungt fólk Guðbjörg Oddný Jónasdóttir skrifar Skoðun Vanrækt barn er besti ráðherrann Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fjárfestum í vellíðan – því hver króna skilar sér margfalt til baka Theodór Ingi Ólafsson skrifar Skoðun Úr öskunni í eldinn á laugardaginn? Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Skuggaspil valdsins Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Viltu að barnabörnin þín verði fátækir leiguliðar? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Nýtt upphaf – í þjónustu við þjóðina Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á hvert annað og breytum þessu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Kæru landsmenn – þetta er ekki lengur boðlegt Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun XL niðurskurður – hugsum stórt! Arnar Þór Jónsson,Kári Allansson skrifar Skoðun Blórabögglar og gylliboð frá vinstri Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Hvað kjósa foreldrar ósýnilegra barna? Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Heimskasta þjóð í heimi? Sverrir Björnsson skrifar Skoðun Jöfnum leikinn á laugardaginn Björgvin G. Sigurðsson skrifar Skoðun ADHD, fjórir stafir og hvað svo? Jóna Kristín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skattagleði á kostnað ferðaþjónustunnar Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Börnin heim Hanna Katrín Friðriksson skrifar Sjá meira
Nú eru hin ógurlegu mánaðamót liðin sem gera Hagstofunni kleift að taka saman fórnarkostnað þjóðkirkjunnar vegna úrsagna ágústmánaðar. Fórnarkostnað segi ég því hér er fyrst og fremst um mótmælaaðgerðir að ræða vegna þess hversu seint og klaufalega hún hefur tekið á þeim málum sem upp hafa komið. Sjálfur hef ég, óbreyttur guðfræðinemi, vitað af vitnisburði Guðrúnar Ebbu Ólafsdóttur um árabil, enda hefur hann ekki farið leynt sökum starfs hennar innan og í kynningu á Blátt áfram-samtökunum. Auk þess hafa vitnisburðir þeirra kvenna sem nú hafa stigið fram öðru sinni verið í hámæli og aðrar konur loksins þorað að stíga fram í fjölmiðlum. Þeim ber að þakka einlægni þeirra og trúnað. Það er ekki hægt að segja annað um kirkjuna mína í dag en að svo hafi verið horft til himins að lappirnar sukku í svaðið. Prestar þjóðkirkjunnar tala sjálfir um „hrun“ og eru þá væntanlega að vísa til siðferðislega sviðsins og sjálfsmyndarinnar. Hagstofan mun mæla hið efnislega fall. Réttilega hefur verið bent á að fólk er auðvitað fyrst og fremst að segja sig úr sinni sókn og réttindin sem tapast eru engin önnur en þátttökuréttur í safnaðarstarfinu. En lýðræðisleg og heilbrigð þjóðkirkja þarf einmitt á fólki með réttlætiskennd og sannfæringu að halda til þess að lýðræðislegt safnaðarstarf geti þrifist í kirkjum landsins, rétt eins og heilbrigt þjóðfélag. Ef við gætum ekki lýst vanþóknun okkar á störfum Alþingis á annan hátt en þann að skrá okkur úr þjóðfélaginu, þá væri heldur en ekki brotalöm á. Í þessu samhengi má spyrja sig hvort þjóðkirkjan sé stofnun eins og þjóðfélagið? Eða er hún „bara trúfélag“? Fyrir mér er hún meira en biskupar hennar og kenningarlegur grundvöllur, eins og ég held flestum sem henni tilheyra. Menningarlegar rætur hennar og möguleikar hennar til að tilheyra fólkinu í landinu er það sem skiptir mig mestu þegar upplýsta ákvörðun á að taka um þátttökuna í henni. Um leið og áföll dynja yfir stjórnsýslu kirkjunnar hafa talsmenn þess að ríki og kirkja verði aðskilin enn frekar sætt lagi og blása lífi í aðskilnaðarmálið. Það er hvorki óeðlilegt né hættulegt að upplýst umræða fari fram um þau mál, enda stjórnlagaþing á næsta leiti. En þá er líka hlutverk fjölmiðla að sjá til þess að umræðan sé upplýst. Ríkisvaldið hér á landi ber ekki minni ábyrgð á því hvernig stofnun hún skilar af sér þegar af aðskilnaðinum verður heldur en það norska, þar sem þetta ferli er hafið að nokkru með umtalsverðum kostnaði sem felur í sér kirkjulegar lýðræðisumbætur. Þær fela meðal annars í sér umsvifamikla kosningu til kirkjuþings sem fer fram samhliða sveitarstjórnarkosningum. Það má spyrja sig hversu langt við getum gengið í þeim efnum, en núverandi kerfi er meingallað og felur í sér hættuna á áfallaflótta eins og við fáumst við í dag. Þarf ekki þjóðkirkjan að taka af skarið og leyfa þjóðinni jafnvel bara að kjósa biskupinn sjálfan í almennri kosningu? Eða má kirkjan ekki vera pólitísk? Alls staðar þar sem ríki og kirkja eru aðskilin eru kristnir stjórnmálaflokkar stór þrýstihópur. Viljum við frekar þannig menningarlega kirkjupólitík? Það sem ég á við er að sem þjóð getum við ekki afhent menningararf okkar „einhverju trúfélagi“ sem kemur okkur ekki við, öll þau merkilegu hús sem einkenna umhverfið, en ég tek sem dæmi Hallgrímskirkju, Akureyrarkirkju og Dómkirkjurnar Í Reykjavík, Skálholti og á Hólum. Ég spyr hvort eigi að afhenda helstu kennileiti hvers einasta bæjarfélags á landinu, þeim sem eru tilbúnir til að fara að braska með það á frjálsum markaði trúarlífsins? Nei, segi ég. Og nú hefur Alþingi komið saman á ný – en hafi ég ekki möguleikann á því að hafa áhrif í gegnum almennan kosningarétt minn til þess að sanngirni sé gætt í þessum málum, þá hlýt ég þó að mega krefjast þess af kjörnum fulltrúum á Alþingi að þeir komi fram með upplýsta orðræðu um hvernig sé réttlátast fyrir þá sem tilheyra trúfélaginu, að skilið sé frekar á milli ríkis og kirkju en þegar er orðið. Þeim sem tilheyra þjóðkirkjunni ekki þykir sérstaða hennar ósanngjörn og kalla eftir jöfnuði. Þeim er ég sammála, en jöfnuðurinn felst ekki í því einu að taka af þjóðkirkjunni fríðindi heldur á að auka framlög til lífskoðunarfélaga og jafna aðgang að sjóðum sem eru merktir tilveru trúarbragðanna í landinu. Mér blöskra vinnubrögð og tækifærismennska stjórnmálamanna eins og Árna Þórs Sigurðssonar í síðustu viku. Að lokum vil ég þakka þeim konum sem hafa knúið á og krafið kirkjuna mína um að endurskoða gildi sín. Fyrir hönd félags guðfræði- og trúarbragðafræðinema vil ég einnig þakka Rannsóknarstofu í kynjafræðum og Guðfræðistofnun fyrir þau skjótu viðbrögð sem sýnd hafa verið með hádegisfyrirlestraröð sinni. Nauðsynlegt er að háskólasamfélagið sé lifandi og gagnvirk stofnun sem tekur þátt í þjóðfélagsumræðunni. Og eins er með kirkjuna. Ég sagði mig ekki úr þjóðkirkjunni svo þar gæti ég starfað að því að hún sé lýðræðisleg og opin menningarstofnun í þjóðfélaginu miðju.
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Frjálsar handfæraveiðar - Opið svar til Strandveiðifélags Íslands Álfheiður Eymarsdóttir skrifar
Skoðun Ofbeldisvarnir og alhliða kynfræðsla alla skólagönguna! Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar
Skoðun Sjálfstæðisflokkurinn – svarið fyrir fjölskyldur og ungt fólk Guðbjörg Oddný Jónasdóttir skrifar
Skoðun Fjárfestum í vellíðan – því hver króna skilar sér margfalt til baka Theodór Ingi Ólafsson skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun