Faglegt og jákvætt sérfræðiálit Skipulagsstofnunar um Coda Terminal Edda Sif Pind Aradóttir skrifar 14. febrúar 2025 12:02 Í dag lagði Skipulagsstofnun fram álit sitt á umhverfismati Coda Terminal sem Carbfix áætlar að byggja í Straumsvík og á nærliggjandi iðnaðarsvæði. Það er ánægjulegur áfangi fyrir Carbfix og möguleika þess að koma á fót nýrri umfangsmikilli útflutningsgrein fyrir Ísland. Með sérfræðiálitinu er kominn nýr grundvöllur til þess að ræða áætluð áhrif verkefnisins á umhverfi og þær leiðir sem lagt er til að fara í starfseminni til að hámarka þau jákvæðu og lágmarka þau neikvæðu. Í heildina er mikill samhljómur milli álits Skipulagsstofnunar og áætlana Carbfix um víðtæka vöktun sem fyrirtækið hefur lagt fram sem mótvægisaðgerð. Verkefnið er mikilvægt framlag til þess að minnka losun koldíoxíðs (CO2) í andrúmsloftið með því að taka við CO2 frá iðnaði erlendis og hérlendis sem á erfitt með að koma í veg fyrir við losun CO2 í framleiðslunni, og binda það varanlega. Ástæða flutninganna til Íslands frá norðanverðri Evrópu er að ekki eru til staðar basaltberglög á þeim stað sem losunin á sér stað en ákaflega góðar aðstæður til þess hér á landi. Rétt er að nefna að tonn af CO2 hefur jafnmikil áhrif á loftslag sama hvaðan það er losað - skaðleg áhrif þess skipta sér ekki niður á lönd eftir loftslagsbókhaldi. Coda Terminal verkefnið hefur bæði notið stuðnings og fengið gagnrýna umfjöllun og því er það mikilvægur áfangi að fá álit þeirra sérfræðinga og stofnana sem best geta metið áhrifin af nýju verkefni eins og þessu. Því er það ánægjulegt að áherslur Carbfix á vöktun ýmissa þátta og uppbyggingu verkefnisins í áföngumríma vel við álit Skipulagsstofnunar. Í gegnumumhverfismatsferilinn, samráð við hagaðila, umsagnir leyfisveitenda og almennar umsagnir sem bárust á umsagnartíma, hafa komið fram góðar ábendingar sem bætt hafa útfærslu verkefnisins enn frekar. Tökum fyrir það helsta sem kom fram og kemst hvað oftast í umræðuna. Jarðskjálftar Skipulagsstofnun telur að óverulegar líkur séu á örvaðri jarðskjálftavirkni vegna fyrirhugaðra framkvæmda. Komi til þess að skjálftarmælist er líklegt að þeir verði það smáir að fólk greini þá ekki. Skipulagsstofnun tekur fram að forsendur starfseminnar sé samt sem áður góð vöktun og viðbragðsáætlun. Carbfix tekur undir þetta og hefur þegar lagt fram vöktunar- og viðbragðsáætlun varðandi þetta atriði. Vert er að taka fram að Carbfix hefur aldrei orsakað örvaða skjálftavirkni í sinni starfsemi frá upphafi og tekur undir með Skipulagsstofnun að það væri ekki ásættanlegt fyrir íbúa í nágrenninu ef svo væri. Grunnvatn, tjarnir og snefilefni Niðurstaða Skipulagsstofnunar er að allt virðist benda til þess að áhrif Coda-Terminal á grunnvatn verði tiltölulega lítil. Fylgst verði með mögulegum breytingum samfara hverjum áfanga í uppbyggingu Coda Terminal, og tekið á frávikum sem kunna að koma upp. Carbfix hefur þegar sett fram metnaðarfulla vöktunaráætlun sem útfærð verður frekar í samráði við Umhverfis- og orkustofnun. Það er mat Skipulagsstofnunar að fyrirhuguð framkvæmd sé ekki líkleg til að hafa áhrif á vatnsból við Kaldárbotna og í Vatnsendakrikum þar sem þau eru utan áhrifasvæðis niðurdælingar og vatnstöku. Auk þess mun niðurdæling CO2 fara fram langt neðan þeirra svæða sem eru nýtt til neysluvatnsvinnslu fyrir íbúa höfuðborgarsvæðisins. Carbfix tekur undir þetta og hefur þegar útfært mælingar og vöktun svo óvissa minnki jafnt og þétt með meiri gögnum í gegnum alla fjóra áfanga fyrirhugaðrar uppbyggingar. Varðandi áhrif niðurdælingar á grunnvatnsborð er það sérfræðimat Skipulagsstofnunar að þó einhver hækkun yrði á grunnvatnsborði í hraununum suðaustur af Straumsvík ætti það ekki að hafa áhrif á vatnsborð í Heiðmörk eða sunnan Undirhlíða. Vandséð er því að niðurdælingin og steinrenningin geti haft áhrif á grunnvatnsborð við Kleifarvatn, í Heiðmörk eða við Kaldársel. Engu að síður verður eftirlit með þessum vötnum eins og þeim tjörnum sem framkvæmdin getur haft áhrif á, líkt og til dæmis Straumstjarnir, sem eru einstakar á heimsvísu, og Ástjörn einnig. Vöktun á vatnafarsþáttum og kortlagning á náttúrulegum breytileika tjarnanna og bakgrunnsgildum er þegar hafin á vegum Carbfix. Viðbragðsáætlanir og mótvægisaðgerðir vegna mögulegra áhrifa framkvæmdarinnar munu m.a. byggja á þeirri kortlagningu og miða að því að nema viðbrögð og breytingar í kerfinu áður en breytinga verði vart í tjörnunum sjálfum, og þannig koma í veg fyrir hugsanlegar breytingar m.a. með sívöktun í vöktunarholum á og í nágrenni framkvæmdasvæðisins. Fram kemur í lokakafla álitsins að eftir skoðun á skýrslu Vatnaskila sem vann að rannsóknum á svæðinu og þeirra niðurstaðna sem þar koma fram, verði ekki annað sagt en að hún sé unnin af vandvirkni þar sem tekið sé á mögulegum áhrifum af niðurdælingu og steinrenningu CO2. Að því gefnu að fylgst verði vel með breytingum samfara hverjum áfanga og tekið á frávikum sem kunna að koma upp, virðist allt benda til þess að áhrif Coda-Terminal á grunnvatn verði tiltölulega lítil. Verkefnið er hið fyrsta sinnar tegundar á heimsvísu þar sem CO2 er dælt niður til steindabindingar á stórum skala og leggur mikilvægan þekkingargrunn fyrir sambærileg verkefni á heimsvísu. Eðlilega hafa því spunnist upp miklar umræður um áhrifin af svona starfsemi og er það eðlilegur hluti af gerjun í umræðu um nýja iðngrein. Það er eðlilegt að spyrja spurninga um hvernig það virkar að flytja inn milljónir tonna af vökvagerðu CO2 til að breyta því í stein og hvað niðurdælingin þýðir fyrir fólk og náttúru. Líklega verður það innan tíðar talið jafn hversdagslegt og að flytja inn milljónir tonna af bensíni og olíu sem er svo dreift í tanka víðsvegar um landið og við nýtum til að komast leiðar okkar þar til við náum að útrýma notkun jarðefnaeldsneytis. Með því að leggja bæði til verðlaunað hug- og verkvit sem þróað var á Íslandi og gífurlega geymslugetu berglaga á Íslandi er verið að grípa tækifæri til að hafa raunveruleg áhrif í hlýnandi heimi. Coda Terminal mun binda þrjár milljónir tonna árlega af CO2 til viðbótar við til dæmis bindingu Íslands gegnum skóga[1] landsins sem í dag binda um hálfa milljón tonna af CO2 árlega. Það liggur fyrir að ógerningur er að ná loftslagsmarkmiðum nema með því að fanga mikið magn CO2 úr útblæstri iðnaðar sem getur ekki dregið úr losun með öðrum hætti. Á sama tíma megum við ekki gleyma því að mestur árangur mun nást með því að skipta sem allra fyrst yfir í endurnýjanlega orkugjafa og hætta notkun jarðefnaeldsneytis. Höfundur er framkvæmdastýra Carbfix. [1] https://unfccc.int/sites/default/files/resource/NID%202024_Iceland_Submitted%20to%20UNFCCC.pdf Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Edda Sif Aradóttir Coda Terminal Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Neyð Róhingja Sigurjón Örn Stefánsson Skoðun Daði Pálmar Ragnarsson Bakþankar Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Í dag lagði Skipulagsstofnun fram álit sitt á umhverfismati Coda Terminal sem Carbfix áætlar að byggja í Straumsvík og á nærliggjandi iðnaðarsvæði. Það er ánægjulegur áfangi fyrir Carbfix og möguleika þess að koma á fót nýrri umfangsmikilli útflutningsgrein fyrir Ísland. Með sérfræðiálitinu er kominn nýr grundvöllur til þess að ræða áætluð áhrif verkefnisins á umhverfi og þær leiðir sem lagt er til að fara í starfseminni til að hámarka þau jákvæðu og lágmarka þau neikvæðu. Í heildina er mikill samhljómur milli álits Skipulagsstofnunar og áætlana Carbfix um víðtæka vöktun sem fyrirtækið hefur lagt fram sem mótvægisaðgerð. Verkefnið er mikilvægt framlag til þess að minnka losun koldíoxíðs (CO2) í andrúmsloftið með því að taka við CO2 frá iðnaði erlendis og hérlendis sem á erfitt með að koma í veg fyrir við losun CO2 í framleiðslunni, og binda það varanlega. Ástæða flutninganna til Íslands frá norðanverðri Evrópu er að ekki eru til staðar basaltberglög á þeim stað sem losunin á sér stað en ákaflega góðar aðstæður til þess hér á landi. Rétt er að nefna að tonn af CO2 hefur jafnmikil áhrif á loftslag sama hvaðan það er losað - skaðleg áhrif þess skipta sér ekki niður á lönd eftir loftslagsbókhaldi. Coda Terminal verkefnið hefur bæði notið stuðnings og fengið gagnrýna umfjöllun og því er það mikilvægur áfangi að fá álit þeirra sérfræðinga og stofnana sem best geta metið áhrifin af nýju verkefni eins og þessu. Því er það ánægjulegt að áherslur Carbfix á vöktun ýmissa þátta og uppbyggingu verkefnisins í áföngumríma vel við álit Skipulagsstofnunar. Í gegnumumhverfismatsferilinn, samráð við hagaðila, umsagnir leyfisveitenda og almennar umsagnir sem bárust á umsagnartíma, hafa komið fram góðar ábendingar sem bætt hafa útfærslu verkefnisins enn frekar. Tökum fyrir það helsta sem kom fram og kemst hvað oftast í umræðuna. Jarðskjálftar Skipulagsstofnun telur að óverulegar líkur séu á örvaðri jarðskjálftavirkni vegna fyrirhugaðra framkvæmda. Komi til þess að skjálftarmælist er líklegt að þeir verði það smáir að fólk greini þá ekki. Skipulagsstofnun tekur fram að forsendur starfseminnar sé samt sem áður góð vöktun og viðbragðsáætlun. Carbfix tekur undir þetta og hefur þegar lagt fram vöktunar- og viðbragðsáætlun varðandi þetta atriði. Vert er að taka fram að Carbfix hefur aldrei orsakað örvaða skjálftavirkni í sinni starfsemi frá upphafi og tekur undir með Skipulagsstofnun að það væri ekki ásættanlegt fyrir íbúa í nágrenninu ef svo væri. Grunnvatn, tjarnir og snefilefni Niðurstaða Skipulagsstofnunar er að allt virðist benda til þess að áhrif Coda-Terminal á grunnvatn verði tiltölulega lítil. Fylgst verði með mögulegum breytingum samfara hverjum áfanga í uppbyggingu Coda Terminal, og tekið á frávikum sem kunna að koma upp. Carbfix hefur þegar sett fram metnaðarfulla vöktunaráætlun sem útfærð verður frekar í samráði við Umhverfis- og orkustofnun. Það er mat Skipulagsstofnunar að fyrirhuguð framkvæmd sé ekki líkleg til að hafa áhrif á vatnsból við Kaldárbotna og í Vatnsendakrikum þar sem þau eru utan áhrifasvæðis niðurdælingar og vatnstöku. Auk þess mun niðurdæling CO2 fara fram langt neðan þeirra svæða sem eru nýtt til neysluvatnsvinnslu fyrir íbúa höfuðborgarsvæðisins. Carbfix tekur undir þetta og hefur þegar útfært mælingar og vöktun svo óvissa minnki jafnt og þétt með meiri gögnum í gegnum alla fjóra áfanga fyrirhugaðrar uppbyggingar. Varðandi áhrif niðurdælingar á grunnvatnsborð er það sérfræðimat Skipulagsstofnunar að þó einhver hækkun yrði á grunnvatnsborði í hraununum suðaustur af Straumsvík ætti það ekki að hafa áhrif á vatnsborð í Heiðmörk eða sunnan Undirhlíða. Vandséð er því að niðurdælingin og steinrenningin geti haft áhrif á grunnvatnsborð við Kleifarvatn, í Heiðmörk eða við Kaldársel. Engu að síður verður eftirlit með þessum vötnum eins og þeim tjörnum sem framkvæmdin getur haft áhrif á, líkt og til dæmis Straumstjarnir, sem eru einstakar á heimsvísu, og Ástjörn einnig. Vöktun á vatnafarsþáttum og kortlagning á náttúrulegum breytileika tjarnanna og bakgrunnsgildum er þegar hafin á vegum Carbfix. Viðbragðsáætlanir og mótvægisaðgerðir vegna mögulegra áhrifa framkvæmdarinnar munu m.a. byggja á þeirri kortlagningu og miða að því að nema viðbrögð og breytingar í kerfinu áður en breytinga verði vart í tjörnunum sjálfum, og þannig koma í veg fyrir hugsanlegar breytingar m.a. með sívöktun í vöktunarholum á og í nágrenni framkvæmdasvæðisins. Fram kemur í lokakafla álitsins að eftir skoðun á skýrslu Vatnaskila sem vann að rannsóknum á svæðinu og þeirra niðurstaðna sem þar koma fram, verði ekki annað sagt en að hún sé unnin af vandvirkni þar sem tekið sé á mögulegum áhrifum af niðurdælingu og steinrenningu CO2. Að því gefnu að fylgst verði vel með breytingum samfara hverjum áfanga og tekið á frávikum sem kunna að koma upp, virðist allt benda til þess að áhrif Coda-Terminal á grunnvatn verði tiltölulega lítil. Verkefnið er hið fyrsta sinnar tegundar á heimsvísu þar sem CO2 er dælt niður til steindabindingar á stórum skala og leggur mikilvægan þekkingargrunn fyrir sambærileg verkefni á heimsvísu. Eðlilega hafa því spunnist upp miklar umræður um áhrifin af svona starfsemi og er það eðlilegur hluti af gerjun í umræðu um nýja iðngrein. Það er eðlilegt að spyrja spurninga um hvernig það virkar að flytja inn milljónir tonna af vökvagerðu CO2 til að breyta því í stein og hvað niðurdælingin þýðir fyrir fólk og náttúru. Líklega verður það innan tíðar talið jafn hversdagslegt og að flytja inn milljónir tonna af bensíni og olíu sem er svo dreift í tanka víðsvegar um landið og við nýtum til að komast leiðar okkar þar til við náum að útrýma notkun jarðefnaeldsneytis. Með því að leggja bæði til verðlaunað hug- og verkvit sem þróað var á Íslandi og gífurlega geymslugetu berglaga á Íslandi er verið að grípa tækifæri til að hafa raunveruleg áhrif í hlýnandi heimi. Coda Terminal mun binda þrjár milljónir tonna árlega af CO2 til viðbótar við til dæmis bindingu Íslands gegnum skóga[1] landsins sem í dag binda um hálfa milljón tonna af CO2 árlega. Það liggur fyrir að ógerningur er að ná loftslagsmarkmiðum nema með því að fanga mikið magn CO2 úr útblæstri iðnaðar sem getur ekki dregið úr losun með öðrum hætti. Á sama tíma megum við ekki gleyma því að mestur árangur mun nást með því að skipta sem allra fyrst yfir í endurnýjanlega orkugjafa og hætta notkun jarðefnaeldsneytis. Höfundur er framkvæmdastýra Carbfix. [1] https://unfccc.int/sites/default/files/resource/NID%202024_Iceland_Submitted%20to%20UNFCCC.pdf
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun