Virðing fyrir kennurum eykur árangur nemenda Íris E. Gísladóttir skrifar 4. febrúar 2025 21:00 Kennarar heyja nú baráttu sem varðar okkur öll, en samfélagið virðist ekki gera sér fulla grein fyrir alvarleika málsins. Íslenskt menntakerfi stendur á krossgötum, þar sem kennarar eru þvingaðir til verkfalla í leit að réttlátum kjörum á sama tíma og áhrifamiklir einstaklingar og foreldrar draga stöðu þeirra í efa opinberlega. Þetta er hættuleg þróun sem setur framtíð menntunar í landinu í stórhættu. Rannsóknir hafa ítrekað sýnt fram á að menntakerfi blómstra þar sem kennarar njóta virðingar og viðurkenningar fyrir störf sín. Varkey Foundation’s Global Teacher Status Index (GTSI) sýndi að lönd þar sem kennarar njóta meiri félagslegrar virðingar, eins og Kína og Finnland, skila betri námsárangri í alþjóðlegum könnunum eins og PISA. TALIS-könnun OECD styður þetta enn frekar og sýnir að þegar kennarar eru virtir í samfélaginu eru þeir líklegri til að beita nýjungum í kennslu, halda í hæfileikaríka starfskrafta og hafa jákvæð áhrif á nemendur. Þegar kennarar upplifa sig vanmetna og þurfa stöðugt að berjast fyrir grundvallarréttindum sínum, hefur það neikvæð áhrif á starfsánægju þeirra og áhuga þeirra á að vera áfram í starfi. Þetta veldur kennaraskorti, minni stöðugleika í skólakerfinu og minnkandi námsárangri nemenda. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl milli kennara og nemenda skipta sköpum fyrir námsárangur, en slíkt verður erfitt þegar kennarar missa trú á starfinu sínu og stöðugleika menntakerfisins. Áhrif á nemendur og menntakerfið Áhrif þessa á íslenska nemendur eru óumflýjanleg. Skýrsla UNESCO frá 2021 bendir á að slæmar vinnuaðstæður og skortur á faglegri viðurkenningu stuðli að fækkun í kennarastéttinni. Þegar kennarar upplifa sig vanmetna og þurfa stöðugt að berjast fyrir grundvallarréttindum sínum, hefur það neikvæð áhrif á starfsánægju þeirra og áhuga þeirra á að vera áfram í starfi. Þetta veldur kennaraskorti, minni stöðugleika í skólakerfinu og minnkandi námsárangri nemenda. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl milli kennara og nemenda skipta sköpum fyrir námsárangur, en slíkt verður erfitt þegar kennarar missa trú á starfinu sínu og stöðugleika menntakerfisins. Að byggja upp virðingu fyrir kennurum Sérfræðingar benda á nokkrar lykilaðgerðir sem geta aukið stöðu kennara og styrkt menntakerfi: Samkeppnishæf laun og fríðindi – Að tryggja sanngjörn laun og kjör eykur starfsánægju og heldur hæfum kennurum í starfi. Tækifæri til faglegrar þróunar – Símenntun og þjálfun eykur hæfni og eflir virðingu fyrir kennarastarfinu. Opinber viðurkenning – Að draga fram framlag kennara í fjölmiðlum og verðlauna þá getur breytt almenningsáliti. Valdefling kennara í stefnumótun – Að leyfa kennurum að taka þátt í ákvarðanatöku skilar betri stefnumótun í menntakerfinu. Minnkun skrifræðis – Að minnka óþarfa skrifræðisvinnu og leyfa kennurum að einbeita sér að kennslu eykur gæði námsins. Ljóst er að á síðustu áratugum, eða tveimur, hefur okkur gersamlega mistekist að ná fram þó það væri ekki nema helming af þessum punktum. Í raun hefur stefna og opinber umræða farið þvert gegn þeim flestum. Það er því ekki að undra að námsárangur nemenda hafi farið þá leið sem raun ber vitni. Gröfum ekki frekar undan menntakerfinu Á næstu dögum og vikum munum við eflaust sjá, ef áframhaldandi verkfallsaðgerða verður þörf, áhrifamikla einstaklinga og jafnvel foreldra koma fram og tala niður þær aðgerðir sem kennarar eru neyddir út í eftir nánast áratug af sviknum loforðum. Ég held þó í þá von að samfélagið sjái að sér og taki afstöðu MEÐ framtíð menntakerfisins. Því þegar samfélagið dregur úr virðingu fyrir kennurum veikist allt menntakerfið. Í stað þess að hlusta á kennara og tryggja þeim kjör sem endurspegla mikilvægi þeirra fyrir framtíð landsins, er þeim haldið í baráttu sem ætti ekki að þurfa að eiga sér stað eða þeir kúgaðir inn í skólastofuna aftur án árangurs í sinni baráttu. Ef við höldum áfram á þessari braut, að tala niður til kennara og þeirra baráttu, er framtíð íslenskrar menntunar í hættu. Kennaraskortur mun aukast, menntunargæði munu rýrna og unga fólkið, sem á að vera burðarás samfélagsins í framtíðinni, verður af bestu mögulegu menntuninni. Við getum ekki leyft því að gerist. Nú er tíminn til að sýna kennurum þá virðingu sem þeir eiga skilið og tryggja að íslenskt menntakerfi haldist sterkt til framtíðar. Höfundur er einn af stofnendum Evolytes stærðfræðinámskerfisins og fyrrum formaður stýrihóps um námsgögn hjá Mennta- og barnamálaráðuneyti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kennaraverkfall 2024-25 Mest lesið Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Sjá meira
Kennarar heyja nú baráttu sem varðar okkur öll, en samfélagið virðist ekki gera sér fulla grein fyrir alvarleika málsins. Íslenskt menntakerfi stendur á krossgötum, þar sem kennarar eru þvingaðir til verkfalla í leit að réttlátum kjörum á sama tíma og áhrifamiklir einstaklingar og foreldrar draga stöðu þeirra í efa opinberlega. Þetta er hættuleg þróun sem setur framtíð menntunar í landinu í stórhættu. Rannsóknir hafa ítrekað sýnt fram á að menntakerfi blómstra þar sem kennarar njóta virðingar og viðurkenningar fyrir störf sín. Varkey Foundation’s Global Teacher Status Index (GTSI) sýndi að lönd þar sem kennarar njóta meiri félagslegrar virðingar, eins og Kína og Finnland, skila betri námsárangri í alþjóðlegum könnunum eins og PISA. TALIS-könnun OECD styður þetta enn frekar og sýnir að þegar kennarar eru virtir í samfélaginu eru þeir líklegri til að beita nýjungum í kennslu, halda í hæfileikaríka starfskrafta og hafa jákvæð áhrif á nemendur. Þegar kennarar upplifa sig vanmetna og þurfa stöðugt að berjast fyrir grundvallarréttindum sínum, hefur það neikvæð áhrif á starfsánægju þeirra og áhuga þeirra á að vera áfram í starfi. Þetta veldur kennaraskorti, minni stöðugleika í skólakerfinu og minnkandi námsárangri nemenda. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl milli kennara og nemenda skipta sköpum fyrir námsárangur, en slíkt verður erfitt þegar kennarar missa trú á starfinu sínu og stöðugleika menntakerfisins. Áhrif á nemendur og menntakerfið Áhrif þessa á íslenska nemendur eru óumflýjanleg. Skýrsla UNESCO frá 2021 bendir á að slæmar vinnuaðstæður og skortur á faglegri viðurkenningu stuðli að fækkun í kennarastéttinni. Þegar kennarar upplifa sig vanmetna og þurfa stöðugt að berjast fyrir grundvallarréttindum sínum, hefur það neikvæð áhrif á starfsánægju þeirra og áhuga þeirra á að vera áfram í starfi. Þetta veldur kennaraskorti, minni stöðugleika í skólakerfinu og minnkandi námsárangri nemenda. Rannsóknir hafa sýnt að sterk tengsl milli kennara og nemenda skipta sköpum fyrir námsárangur, en slíkt verður erfitt þegar kennarar missa trú á starfinu sínu og stöðugleika menntakerfisins. Að byggja upp virðingu fyrir kennurum Sérfræðingar benda á nokkrar lykilaðgerðir sem geta aukið stöðu kennara og styrkt menntakerfi: Samkeppnishæf laun og fríðindi – Að tryggja sanngjörn laun og kjör eykur starfsánægju og heldur hæfum kennurum í starfi. Tækifæri til faglegrar þróunar – Símenntun og þjálfun eykur hæfni og eflir virðingu fyrir kennarastarfinu. Opinber viðurkenning – Að draga fram framlag kennara í fjölmiðlum og verðlauna þá getur breytt almenningsáliti. Valdefling kennara í stefnumótun – Að leyfa kennurum að taka þátt í ákvarðanatöku skilar betri stefnumótun í menntakerfinu. Minnkun skrifræðis – Að minnka óþarfa skrifræðisvinnu og leyfa kennurum að einbeita sér að kennslu eykur gæði námsins. Ljóst er að á síðustu áratugum, eða tveimur, hefur okkur gersamlega mistekist að ná fram þó það væri ekki nema helming af þessum punktum. Í raun hefur stefna og opinber umræða farið þvert gegn þeim flestum. Það er því ekki að undra að námsárangur nemenda hafi farið þá leið sem raun ber vitni. Gröfum ekki frekar undan menntakerfinu Á næstu dögum og vikum munum við eflaust sjá, ef áframhaldandi verkfallsaðgerða verður þörf, áhrifamikla einstaklinga og jafnvel foreldra koma fram og tala niður þær aðgerðir sem kennarar eru neyddir út í eftir nánast áratug af sviknum loforðum. Ég held þó í þá von að samfélagið sjái að sér og taki afstöðu MEÐ framtíð menntakerfisins. Því þegar samfélagið dregur úr virðingu fyrir kennurum veikist allt menntakerfið. Í stað þess að hlusta á kennara og tryggja þeim kjör sem endurspegla mikilvægi þeirra fyrir framtíð landsins, er þeim haldið í baráttu sem ætti ekki að þurfa að eiga sér stað eða þeir kúgaðir inn í skólastofuna aftur án árangurs í sinni baráttu. Ef við höldum áfram á þessari braut, að tala niður til kennara og þeirra baráttu, er framtíð íslenskrar menntunar í hættu. Kennaraskortur mun aukast, menntunargæði munu rýrna og unga fólkið, sem á að vera burðarás samfélagsins í framtíðinni, verður af bestu mögulegu menntuninni. Við getum ekki leyft því að gerist. Nú er tíminn til að sýna kennurum þá virðingu sem þeir eiga skilið og tryggja að íslenskt menntakerfi haldist sterkt til framtíðar. Höfundur er einn af stofnendum Evolytes stærðfræðinámskerfisins og fyrrum formaður stýrihóps um námsgögn hjá Mennta- og barnamálaráðuneyti.
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar