Sagðist ný­lega hafa rætt við löngu látna konu sína

Þetta kemur fram í gæsluvarðhaldsúrskurði yfir manninum sem fréttastofa hefur undir höndum. Þar eru málavextir raktir eins og þeir blöstu við lögreglunni á fyrstu stigum málsins. Karlmaðurinn hefði dvalið í húsnæði sambýliskonu sinnar á vegum Félagsbústaða, tekið út lyfseðilsskyld lyf hennar og notað peninga sem hún fengi frá Tryggingastofnun ríkisins.

Hann hefði í níu ár haldið því fram að konan væri á lífi þegar fengist hefði staðfest frá Úkraínu að konan hefði látist þar árið 2014.

Hvött til að nota símanúmer hinnar látnu

Það var þann 4. apríl sem lögregla mætti í íbúð skráð á hina látnu vegna meints heimilisofbeldis karlmannsins gegn annarri konu sem titluð er „núverandi sambýliskona“ af lögreglu. Sú hafi tjáð lögreglu að konan sem skráð er fyrir félagslegu íbúðinni hefði látist fyrir mörgum árum en karlmaðurinn tæki enn út lyf í nafni hennar.

Sambýliskonan sagði karlmanninn hafa reynt að fá hana til að nota símanúmer látinnar sambýliskonu sinnar. Það hefði hann reynt í blekkingarskyni vegna þess að íbúðin væri skráð á hina látnu. Sambýliskonan hefði sjálf boðist til að sækja dánarvottorð hinnar látnu til Úkraínu og koma með til Íslands svo hægt væri að ganga frá hennar málum hér á Íslandi. Við það hefði karlmaðurinn reiðst og harðneitað henni að gera það.

Karlmaðurinn var tekinn í skýrslutöku þar sem hann neitaði því að fyrrverandi sambýliskona hans væri látin. Hann kvaðst hafa heyrt í henni tveimur vikum fyrr en hún hefði síðast farið frá Íslandi fyrir jólin 2022.

Skattframtölum skilað

Lögregla kannaði tekjubókhald ríkisins og komst að því að konan hefði þegið félagsbætur frá Tryggingastofnun ríkisins. Þá væri hún sannarlega skráður eigandi að íbúð Félagsbústaða en karlmaðurinn ekki. Lögregla hafði þann 19. apríl 2023 samband símleiðis við bróður hinnar látnu sem staðfesti dánardag hennar árið 2014. Sama dag barst lögreglu dánarvottorð hennar frá Úkraínu.

Karlmaðurinn var samkvæmt heimildum fréttastofu skráður belgískur ríkisborgari. Fyrstu upplýsingar frá Belgíu bentu til þess að hann væri með langan sakaferil og þekktur fyrir að hverfa sporlaust. Rannsóknarstofa lögreglunnar á Keflavíkurflugvelli gerði þó athugasemd við að myndin sem barst frá Belgíu og þær myndir sem yfirvöld hér á landi hefðu væru ekki af sama manninum.

Þann 27. apríl 2023 aflaði lögreglan sér upplýsinga um bankaupplýsingar karlsins og hinnar látnu hjá Íslandsbanka. Þá var gerð húsleit í íbúðinni þar sem fannst útrunnið vegabréf hinnar látnu og íslykill hennar. Íslykill var mikið notuð auðkenningarleið áðru en rafræn skilríki komu til sögunnar. Þá fundust tvær stílabækur með innskráningarupplýsingum karlsins og hinnar látnu, þar á meðal bankaupplýsingar, Paypal upplýsingar og fleiri vefsíðna. Þá fundust skattframtöl þeirra beggja fyrir árin 2022 og 2023, kortaveski með ýmsum kortum karlsins og ökuskírteini konunnar sem rennur út árið 2029.

Þá var tölva opin og mátti sjá að margir mismunandi tölvupóstar voru tengdir við eitt netfang. Þá var konan innskráð á reikningi bland.is þar sem verið var að selja vörur. Þannig hafi konan virst virk á netinu, skilað skattframtölum og staðið í kaupum og sölum á bland.is löngu eftir að hún var látin.

Karlmaðurinn var handtekinn þennan dag og voru fingraför hans borin saman við fingraför frá Interpol af aðila skráðum með sama nafn og fæðingardag. Niðurstaðan var sú að fingraförin voru ekki af sama aðila.

Telja sig vita hver maðurinn er

Á þessu stigi málsins taldi lögregla nauðsynlegt að maðurinn sætti gæsluvarðhaldi. Rannsóknin var á frumstigi og talið brýnt að halda honum innan veggja fangelsis til að gæta rannsóknarhagsmuna. Ætluð brot mannsins vörðuðu allt að átta ára fangelsi. Mikilvægt væri að koma í veg fyrir að maðurinn gæti torveldað rannsókn málsins sem væri á viðkvæmu stigi, svo sem með því að afmá merki eftir brot, skjóta undan munum eða hafa áhrif á samseka og vitni.

Bent var á að karlmaðurinn hefði komið fram undir sama nafni í fjölda ára en þó væri enn óljóst hver hann væri.

Verjandi mannsins mótmælti kröfunni og mælti með vægara úrræði á borð við farbann. Karlinn og konan hefðu verið í fimmtán ára sambandi og deilt öllum upplýsingum. Tölvur í dag væru oft samtengdar og unnt að nota VPN. Þá væri maðurinn hissa á að fingraförin hefðu ekki passað auk þess sem túlki væri um að kenna að hann hefði ekki getað svarað spurningum um föður sinn. Þá hefði útrunnið vegabréf hans fundist í íbúðinni, hann hefði búið hér lengi og það heilsuveill að hann gæti ekkert farið.

Lögregla áréttaði að mikil úrvinnsla gagna væri fram undan, ljóst væri að konan væri látin og ekki lægi fyrir hver karlmaðurinn væri í raun og veru. Hann kysi að tala rússnesku en óljóst væri með öllu hver hann væri.

Héraðsdómur Reykjavíkur féllst á kröfu lögreglunnar og Landsréttur staðfesti niðurstöðuna. Var hann úrskurðaður í tveggja vikna gæsluvarðhald og í framhaldinu í gæslu í nokkra daga til viðbótar samkvæmt heimildum fréttastofu.

Síðan er liðið vel á hálf annað ár. Ásmundur Rúnar Gylfason aðstoðaryfirlögregluþjónn á höfuðborgarsvæðinu tjáði fréttastofu í gær að málið væri á lokametrunum og á leið til ákærusviðs. Lögregla teldi sig vita hver maðurinn væri. Tafir á málinu skýrðust meðal annars af gagnaöflun erlendis frá sem tæki tíma.

Einstakt mál læknis

Málið komst ekki í fréttir hér fyrr en í síðustu viku þegar heilbrigðisráðuneytið staðfesti niðurstöðu Embættis landlæknis að svipta lækninn sem skrifaði upp á lyf fyrir hina látnu leyfi til lækninga. Samkvæmt heimildum fréttastofu mætti karlmaðurinn nokkrum sinnum á ári á fund læknisins og bar því við að konan væri ýmist erlendis eða treysti sér ekki til að koma vegna veikinda. Þá framvísaði karlmaðurinn umboði frá hinni látnu þegar hann leysti út lyfin.

Fram kom í úrskurði heilbrigðisráðuneytisins að læknirinn hefði bæði bætt við lyfjum og aukið skammta í nafni konunnar. Þá hefði læknirinn sent Sjúkratryggingum Íslands reikninga, sem hljóðuðu upp á tæpar 900 þúsund krónur í heildina, vegna viðtala við konuna sem hann átti að hafa tekið eftir andlát hennar. Hann sendi Sjúkratryggingum örorkumatsvottorð þar sem að læknisskoðun var lýst. Umrædd læknisskoðun átti að hafa farið fram þegar konan hafði verið látin í þrjú ár.

Landlæknir lagði til í ágúst í fyrra að læknirinn yrði sviptur. Hann kom engum athugasemdum á framfæri og var sviptur leyfi í september. Hann kærði þá ákvörðun til ráðuneytisins og sagði ekki á hans ábyrgð að hafa látið blekkjast. Það væri ekki á hans könnu að ganga úr skugga um hvort sjúklingur hans væri lífs eða liðinn. Þvert á móti hefði hann gengið að því vísu að hún væri lifandi á meðan hún væri ekki skráð látin í þjóðskrá.

Einnig tók hann fram að læknar hitti ekki endilega sjúklinga sína augliti til auglits við endurnýjun lyfseðla og mat á ástandi sjúklinga sinna. Þeir sinni daglega margvíslegri heilbrigðisþjónustu án þess að hitta sjúklinga og það eigi sérstaklega við um þá sjúklinga sem þeir hafi hitt um langt skeið, eins og í þessu tilfelli.

Angi málsins varðaði aðra sjúklinga sem læknirinn þótti ávísa óhóflegu magni ávana- og fíknilyfja til, en mál konunnar var umfangsmest. Samkvæmt heimildum fréttastofu hefur læknirinn meðal annars sinnt fólki sem glímir við erfiða fíkn og skrifað upp á lyf fyrir þá.

Heilbrigðisráðuneytið sagði mál læknisins ekki eiga sér neina hliðstæðu. Aldrei hefði komið fyrir ráðuneytið mál sem varðaði jafn mörg og alvarleg brot á starfsskyldum læknis. Því kæmu önnur og vægari úrræði ekki til greina og var sviptingin staðfest.

Læknirinn, sem er kominn vel á áttræðisaldur, hefur samkvæmt heimildum fréttastofu ekki gefist upp í baráttu sinni við ráðuneytið í kjölfar sviptingar á leyfinu.