Hátt í þrjú dauðsföll á mánuði vegna alvarlegra mistaka í heilbrigðiskerfinu Ásta Kristín Andrésdóttir, Guðrún Gyða Ölvisdóttir, Málfríður Stefanía Þórðardóttir og Sigríður Magnúsdóttir skrifa 2. apríl 2024 12:30 Á síðustu þremur árum hafa orðið hundrað og sjötíu alvarleg atvik í heilbrigðisþjónustu hér á landi og af þeim er níutíu og eitt dauðsfall, en ekki eru til tölur hjá landlæknisembættinu um hvers mörg örkuml hefur orðið vegna alvarlegra atvika. Það eru heldur ekki til tölur yfir hvað margir einstaklingar eru ílla settir andlega og líkamlega bæði sjúklingarnir sjálfir sem verða fyrir mistökum, aðstandendur og starfsmenn sem valda þeim. Viðurkenning er líka á að vanskráning sé á mistökum í heilbrigðiskerfi, svo að e.t.v. erum við hér að tala um toppinn á ísjakanum. Hvernig ætlar stjórnun heilbrigðismála á Íslandi að bregðast við? Félagið Heilsuhagur var stofnað vegna þess að margir einstaklingar höfðu orðið fyrir alvarlegum áföllum vegna mistaka af hálfu heilbrigðisstarfsmanna eða vegna aðkomu stjórnvalda að þeim er áttu sök að meintum mistökum. Skort hefur á að tekið sé með faglegum hætti á mistökum sem verða bæði gagnvart skjólstæðingum kerfisins og starfsmönnum. Mörgum málum hefur verið vísað til Landlæknisembættisins og margir af þeim sem haft hafa samband við Heilsuhag, hafa slæma reynslu af aðkomu Landlæknisembættisins og telja sig aldrei hafa haft möguleika til að koma skoðunum sínum almennilega á framfæri eða að mistök hafi verið viðurkennd með viðunandi hætti. Oft á tíðum hefur málum verið vísað frá án þess að viðkomandi hafi getað fengið rönd við reist. Önnur mál hafa þó vonandi fengið farsælan endir, en þau eru oftast ekki í umræðunni Eftir svona áföll eru einstaklingar margir hverjir, illa í stakk búnir til að ganga á eftir málunum og sækjast eftir réttlæti eða viðurkenningu á meintum mistökum. Sorgarviðbrögð og geðlægð eru algengur fylgikvilli með tilheyrandi bjargarleysi við að sækja á og krefjast réttlætis gagnvart þungu, flóknu og jafnvel hrokafullu „opinberu embætti“. Fólki fallast hendur og er ekki í stakk búið, fyrr en jafnvel mörgum árum seinna, að ganga eftir réttlæti sem því finnst það ekki hafa fengið. Þetta hefur verið upplifun margra sem hafa leitað til Heilsuhags. LÖG um breytingu á lögum um heilbrigðisþjónustu, lögum um landlækni og lýðheilsu og lögum um réttindi sjúklinga, refsiábyrgð heilbrigðisstofnana og rannsókn alvarlegra atvika, voru samþykkt í desember 2023. Margar athugasemdir komu þegar leitað var eftir umsögum um frumvarpið um að stofnað yrði embætti umboðsmanns sjúklinga eða rannsóknanefnd vegna mistaka í heilbrigðisþjónustu „hliðstætt rannsóknanefnd sjóslysa/flugslysa.“ En því miður var hvorki hlustað á álit Heilsuhags eða þeirra fjölmörgu sem gáfu álit um frumvarpið, heldur var Landlæknisembættinu alhliða látið í té þetta verkefni, án þess að nokkur skoðun, könnun, eða rannsókn væri gerð á hvernig afgreiðsla þeirra mála sem lent höfðu í mistökum í heilbrigðiskerfi hefðu verið afgreidd hjá embættinu. Nú er það svo að Landlæknir hefur yfirumsjón með heilbrigðisstofnunum í landinu og ef mistök verða sem rekja má til vanrækslu á eftirliti, þarf skjólstæðingur viðkomandi heilbrigðisstofnunar að leita til landlæknis og er þá embættið komið báðu megin við borðið sem samkvæmt stjórnsýslulögum er ekki löglegt. Viðkomandi getur því leitað til heilbrigðisráðuneytis með málið, en nú er það svo að tengsl heilbrigðisráðuneytis og landlæknisembættis eru mjög náin og í mörgum lögum hefur það ráðgefandi skyldu fyrir ráðuneytið. Eins er oft um mikil tengsl inn í heilbrigðiskerfið við landlæknisembættið. Við í Heilsuhag viljum leggja ríka áherslu á: Að skráning mistaka sé gerð og unnin á marktækan hátt. Að viðurkenning sé á að einstaklingur sem verður fyrir mistökum hljóti af því áfall og að viðbrögð fagaðila og yfirvalda séu eins og um áfall sé að ræða. Að stofnuð sé rannsóknanefnd vegna mistaka í heilbrigðiskerfinu Að stofnað sé embætti umboðsmanns sjúklinga. Að mönnun í heilbrigðiskerfinu fylgi öryggismörkum. Að heilsulæsi sé aukið og að sjúklingur sé alltaf hafður með í málum, upplýstur og að hlustað sé á hann, en þessi þáttur er einn af þeim sterkustu til að hægt sé að fyrirbyggja mistök og gera rétta greiningu á veikindum hjá skjólstæðingum heilbrigðiskerfisinns sem minnkar líkur á að mistök séu gerð. Heilsuhagur óskar eftir að heilbrigðisráðherra tjá sig um málið og rökstyði þau lög sem alþingi samþykkti í desember 2023. Áliti Heilsuhags er að skjólstæðingar heilbrigðiskerfisins séu verr staddir en áður en lögin voru samþykkt. Þar sem meðferð mála er eingöngu vísað til landlæknisembættisins og stytting gerð á þeim tíma sem skjólstæðingar heilbrigðiskerfisinns geta leitað eftir leiðréttingu mála. Heilsuhagur lýsir yfir áhyggjum sínum vegna mistaka í heilbrigðiskerfinu og telur að ekki sé í sjónmáli að fækkun verði á þeim á komandi árum, nema heilbrigðisyfirvöld bregðist við með raunhæfum, gagnreyndum hætti og hlusti á notendur heilbrigðiskerfisins. F.h Heilsuhags. Ásta Kristín Andrésdóttir, Guðrún Gyða Ölvisdóttir, Málfríður Stefanía Þórðardóttir, Sigríður Magnúsdóttir. Hægt er að fara inn á síðuna https://heilsuhagurinn.is/ og gerast félagi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Landspítalinn Mest lesið Tímaskekkjan skólaíþróttir Davíð Már Sigurðsson Skoðun Nei, við skulum ekki kaupa handa þeim fleiri vopn Haraldur Ólafsson Skoðun Ég kýs mælskan og mannlegan leiðtoga sem rektor Engilbert Sigurðsson Skoðun Eigandinn smánaður Sigurjón Þórðarson Skoðun VR á krossgötum - félagsmenn verða að hafna sundrungu Harpa Sævarsdóttir Skoðun Bakpokinn sem þyngist þegar á brattann sækir Gunnar Úlfarsson Skoðun Að kenna eða ekki kenna Helga Margrét Marzellíusardóttir Skoðun Hvað er kona? - Þörf kynjakerfisins til að skilgreina og stjórna konum Arna Magnea Danks Skoðun Er þetta satt eða heyrði ég þetta bara nógu oft? Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir Skoðun Sólarhringur til stefnu Flosi Eiríksson Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs Magnús Karl sem rektor Bylgja Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Jóhann Páll: Vertu í liði með náttúrunni ekki gegn henni Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda? Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Lífið gefur engan afslátt Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kolbrún Pálsdóttir sem næsti rektor HÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vitskert veröld Einar Helgason skrifar Skoðun Draumurinn um hið fullkomna öryggisnet Signý Jóhannesdóttir skrifar Skoðun Sönnunarbyrði og hagsmunaárekstur Arnar Sigurðsson skrifar Skoðun Sem doktorsnemi styð ég Silju Báru til Rektors Háskóla Íslands Eva Jörgensen skrifar Skoðun Sterk og breið samtök – tími til að styrkja rödd minni fyrirtækja Friðrik Árnason skrifar Skoðun Nýjar ráðleggingar um mataræði María Heimisdóttir skrifar Skoðun Börn með fjölþættan vanda Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru slæmar fyrir ímynd Íslands Clive Stacey skrifar Skoðun Netöryggi á krossgötum: Hvernig tryggjum við íslenska innviði? Heimir Fannar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Í heimi sem samþykkir þjóðarmorð er ekkert jafnrétti Najlaa Attaallah skrifar Skoðun Heilinn okkar og klukka lífsins Birna V. Baldursdóttir ,Heiðdís B. Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er kona? - Þörf kynjakerfisins til að skilgreina og stjórna konum Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Ég styð Ingibjörgu Gunnarsdóttur í stöðu rektors við Háskóla Íslands Herdís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Silja Bára skilur stjórnsýslu HÍ! Elva Ellertsdóttir,Kolbrún Eggertsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif til hádegis Bjarni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um hlutverk háskóla – Kjósum Kolbrúnu Ástríður Stefánsdóttir skrifar Skoðun Nei, við skulum ekki kaupa handa þeim fleiri vopn Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Tímaskekkjan skólaíþróttir Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Þegar fíllinn byltir sér.... Gunnar Pálsson skrifar Skoðun Leyfi til að syrgja Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Kominn tími til að þingmenn axli ábyrgð Björn Ólafsson skrifar Skoðun VR-members, exercise your right to vote! Christopher Eva skrifar Skoðun Stöðvum það sem gott er Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Kjósum Kolbrúnu – Styrk stjórnun á tímum breytinga Margrét Sigrún Sigurðardóttir skrifar Skoðun Vanfjármögnun Háskóla Íslands verður að breyta Magnús Karl Magnússon skrifar Sjá meira
Á síðustu þremur árum hafa orðið hundrað og sjötíu alvarleg atvik í heilbrigðisþjónustu hér á landi og af þeim er níutíu og eitt dauðsfall, en ekki eru til tölur hjá landlæknisembættinu um hvers mörg örkuml hefur orðið vegna alvarlegra atvika. Það eru heldur ekki til tölur yfir hvað margir einstaklingar eru ílla settir andlega og líkamlega bæði sjúklingarnir sjálfir sem verða fyrir mistökum, aðstandendur og starfsmenn sem valda þeim. Viðurkenning er líka á að vanskráning sé á mistökum í heilbrigðiskerfi, svo að e.t.v. erum við hér að tala um toppinn á ísjakanum. Hvernig ætlar stjórnun heilbrigðismála á Íslandi að bregðast við? Félagið Heilsuhagur var stofnað vegna þess að margir einstaklingar höfðu orðið fyrir alvarlegum áföllum vegna mistaka af hálfu heilbrigðisstarfsmanna eða vegna aðkomu stjórnvalda að þeim er áttu sök að meintum mistökum. Skort hefur á að tekið sé með faglegum hætti á mistökum sem verða bæði gagnvart skjólstæðingum kerfisins og starfsmönnum. Mörgum málum hefur verið vísað til Landlæknisembættisins og margir af þeim sem haft hafa samband við Heilsuhag, hafa slæma reynslu af aðkomu Landlæknisembættisins og telja sig aldrei hafa haft möguleika til að koma skoðunum sínum almennilega á framfæri eða að mistök hafi verið viðurkennd með viðunandi hætti. Oft á tíðum hefur málum verið vísað frá án þess að viðkomandi hafi getað fengið rönd við reist. Önnur mál hafa þó vonandi fengið farsælan endir, en þau eru oftast ekki í umræðunni Eftir svona áföll eru einstaklingar margir hverjir, illa í stakk búnir til að ganga á eftir málunum og sækjast eftir réttlæti eða viðurkenningu á meintum mistökum. Sorgarviðbrögð og geðlægð eru algengur fylgikvilli með tilheyrandi bjargarleysi við að sækja á og krefjast réttlætis gagnvart þungu, flóknu og jafnvel hrokafullu „opinberu embætti“. Fólki fallast hendur og er ekki í stakk búið, fyrr en jafnvel mörgum árum seinna, að ganga eftir réttlæti sem því finnst það ekki hafa fengið. Þetta hefur verið upplifun margra sem hafa leitað til Heilsuhags. LÖG um breytingu á lögum um heilbrigðisþjónustu, lögum um landlækni og lýðheilsu og lögum um réttindi sjúklinga, refsiábyrgð heilbrigðisstofnana og rannsókn alvarlegra atvika, voru samþykkt í desember 2023. Margar athugasemdir komu þegar leitað var eftir umsögum um frumvarpið um að stofnað yrði embætti umboðsmanns sjúklinga eða rannsóknanefnd vegna mistaka í heilbrigðisþjónustu „hliðstætt rannsóknanefnd sjóslysa/flugslysa.“ En því miður var hvorki hlustað á álit Heilsuhags eða þeirra fjölmörgu sem gáfu álit um frumvarpið, heldur var Landlæknisembættinu alhliða látið í té þetta verkefni, án þess að nokkur skoðun, könnun, eða rannsókn væri gerð á hvernig afgreiðsla þeirra mála sem lent höfðu í mistökum í heilbrigðiskerfi hefðu verið afgreidd hjá embættinu. Nú er það svo að Landlæknir hefur yfirumsjón með heilbrigðisstofnunum í landinu og ef mistök verða sem rekja má til vanrækslu á eftirliti, þarf skjólstæðingur viðkomandi heilbrigðisstofnunar að leita til landlæknis og er þá embættið komið báðu megin við borðið sem samkvæmt stjórnsýslulögum er ekki löglegt. Viðkomandi getur því leitað til heilbrigðisráðuneytis með málið, en nú er það svo að tengsl heilbrigðisráðuneytis og landlæknisembættis eru mjög náin og í mörgum lögum hefur það ráðgefandi skyldu fyrir ráðuneytið. Eins er oft um mikil tengsl inn í heilbrigðiskerfið við landlæknisembættið. Við í Heilsuhag viljum leggja ríka áherslu á: Að skráning mistaka sé gerð og unnin á marktækan hátt. Að viðurkenning sé á að einstaklingur sem verður fyrir mistökum hljóti af því áfall og að viðbrögð fagaðila og yfirvalda séu eins og um áfall sé að ræða. Að stofnuð sé rannsóknanefnd vegna mistaka í heilbrigðiskerfinu Að stofnað sé embætti umboðsmanns sjúklinga. Að mönnun í heilbrigðiskerfinu fylgi öryggismörkum. Að heilsulæsi sé aukið og að sjúklingur sé alltaf hafður með í málum, upplýstur og að hlustað sé á hann, en þessi þáttur er einn af þeim sterkustu til að hægt sé að fyrirbyggja mistök og gera rétta greiningu á veikindum hjá skjólstæðingum heilbrigðiskerfisinns sem minnkar líkur á að mistök séu gerð. Heilsuhagur óskar eftir að heilbrigðisráðherra tjá sig um málið og rökstyði þau lög sem alþingi samþykkti í desember 2023. Áliti Heilsuhags er að skjólstæðingar heilbrigðiskerfisins séu verr staddir en áður en lögin voru samþykkt. Þar sem meðferð mála er eingöngu vísað til landlæknisembættisins og stytting gerð á þeim tíma sem skjólstæðingar heilbrigðiskerfisinns geta leitað eftir leiðréttingu mála. Heilsuhagur lýsir yfir áhyggjum sínum vegna mistaka í heilbrigðiskerfinu og telur að ekki sé í sjónmáli að fækkun verði á þeim á komandi árum, nema heilbrigðisyfirvöld bregðist við með raunhæfum, gagnreyndum hætti og hlusti á notendur heilbrigðiskerfisins. F.h Heilsuhags. Ásta Kristín Andrésdóttir, Guðrún Gyða Ölvisdóttir, Málfríður Stefanía Þórðardóttir, Sigríður Magnúsdóttir. Hægt er að fara inn á síðuna https://heilsuhagurinn.is/ og gerast félagi.
Skoðun Tífalt hærri vextir, meiri skuldir - menntastefna stjórnvalda? Júlíus Viggó Ólafsson,Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Netöryggi á krossgötum: Hvernig tryggjum við íslenska innviði? Heimir Fannar Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Hvað er kona? - Þörf kynjakerfisins til að skilgreina og stjórna konum Arna Magnea Danks skrifar
Skoðun Ég styð Ingibjörgu Gunnarsdóttur í stöðu rektors við Háskóla Íslands Herdís Sveinsdóttir skrifar