Hættu! Kolbrún Baldursdóttir skrifar 8. nóvember 2023 19:00 Í dag 8. nóvember er hinn árlegi Dagur gegn einelti og kynferðisofbeldi í öllum aldurshópum. Í tilefni dagsins er vert að staldra við og skoða hvar við erum stödd með þessi erfiðu og viðkvæmu mál. Þessi grein fjallar um aðgerðir gegn einelti á meðal barna. Enda þótt margt hafi áunnist í eineltismálum, forvörnum og viðbrögðum við þeim er enn einelti í skólum, íþróttum og tómstundum barna. Allt of oft berast okkur lýsingar og frásagnir barna af einelti. Það er átakanlegt að heyra barn lýsa hvernig því hefur verið strítt, elt og hrellt, sparkað eða slegið í það, hæðst að því eða það hunsað. Því lengur sem einelti varir og því grófara sem það er, því meiri er skaðsemin. Afleiðingar vara oft alla ævi og geta birst í brotinni sjálfsmynd og félagslegu óöryggi. Einelti hefur alvarlegar afleiðingar bæði fyrir þolendur en einnig fyrir gerendur. Minningin um að hafa verið lagður í einelti lifir og minningar um að hafa lagt í einelti eru ekki síður þrautseigar og getur fylgt gerendum eineltis ævilangt. Barn sem er þolandi eineltis á þá ósk heitast að gerandinn láti það vera. „Hættu!“ segir það þegar eineltið byrjar, stundum á leið í eða úr skólanum, á göngum skólans, í frímínútum, á netinu eða hvar sem er þar sem þolandi og gerandi mætast og sá síðarnefndi fær tækifæri til að koma höggi á þolandann. Birtingarmyndir eineltis eru margar og stundum er einelti svo vel falið að enginn sem umgengst þolandann veit af því. Miðar okkur áfram? Ég hef í gegnum árin spurt sömu spurningar nánast árlega. Miðar okkur áfram í baráttunni gegn þessum vágesti sem einelti er eða stöndum í stað? Í skólum er sífellt rætt um þessi mál við börnin og foreldra. Sem borgarfulltrúi finnst mér nauðsynlegt að skóla- og frístundarsvið og skólasamfélagið kortleggi reglulega stöðu eineltismála í skólum borgarinnar með tilliti til forvarna, viðbragða og vinnsluferla kvörtunarmála. Yfirlit af þessu tagi gæti gefið vísbendingar um hvernig miðar áfram með þennan erfiða málaflokk og hvort þurfi að samræma aðgerðir milli skóla. Ég er einnig í starfi mínu upptekin af jafnræði milli skóla. Það er mikilvægt að skólar borgarinnar standi jafnfætis um forvarnir, viðbragðsáætlun og úrvinnsluferli. Að öðrum kosti er verið að mismuna börnum eftir því í hvaða skóla þau ganga. Í einum skóla er vinna með forvarnir og eineltismál e.t.v. til fyrirmyndar á meðan henni er ábótavant í öðrum. Í öllum skólum, íþrótta- og tómstundamiðstöðvum eiga að vera tiltæk verkfæri: aðferðir og úrræði, bæði sértæk og almenn, til að geta meðtekið og unnið úr eineltiskvörtun með faglegum hætti. Hjálpa þarf gerandanum Einelti á meðal barna má ekki ná fótfestu, hvað þá að þrífast. Byrja þarf á grunninum og það er að útskýra fyrir börnum um leið og þroski leyfir hvaða hegðun er ekki liðin. Sú hegðun sem er ekki liðin er að hóta, meiða, berja, klípa, slá, hrinda, hrækja á, eða sýna dónaskap og/eða útiloka. Barn sem stríðir og meiðir í leikskóla er í áhættu með að halda því áfram í grunnskóla og fram á fullorðinsár ef ekki er unnið með vandann strax í byrjun. Fræðslan þarf einnig að fela í sér hvað þýðir að vera fylgjandi geranda. Ef barn er t.d. að horfa á og hlæja með, þá finnst gerandanum hann vera sniðugur og er líklegri til að stríða og meiða aftur. Þetta þurfa börnin að vita. Mikilvægt er að minna börnin ítrekað á að taka aldrei þátt í að vera vond/ur við aðra. Verði þau vör við að einhver sé að stríða eða meiða eiga þau að láta strax einhvern fullorðinn vita. Regluleg umræða mikilvæg Umræðan um góða samskiptahætti þarf að vera daglega bæði í leik- og grunnskólum, í íþróttum, tómstundum og á frístundaheimilum. Barn sem hrekkir, stríðir eða leggur í einelti glímir oft sjálft við vanlíðan og óöryggi. Orsakir/áhættuþættir eru oft blanda af innri og ytri þáttum. Þessar breytur þarf að finna til að geta unnið með þær svo barnið geti slökkt á eineltishegðun sinni. Það er ekki síður mikilvægt að vinna með sjálfsmynd geranda en þolanda. Vinna þarf einnig með allan hópinn/bekkjarandann. Við megum einfaldlega aldrei sofna á verðinum í þessum málum. Ef það gerist miðar okkur ekki áfram heldur stöndum í stað. Höfundur er borgarfulltrúi Flokks fólksins í Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Borgarstjórn Kolbrún Baldursdóttir Mest lesið Lífeyrissjóðir í sæng með kvótakóngum Björn Ólafsson Skoðun Hvernig er hægt að semja við samninganefnd sem hefur engan skilning á starfi stéttarinnar sem hún er að semja við? Ragnheiður Stephensen Skoðun Hvað næst RÚV? Hilmar Gunnlaugsson Skoðun Glannalegt tal um gjaldþrot Ole Anton Bieltvedt Skoðun Mun seðlabankastjóri standa við orð sín Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Læknis- og sjúkraþjálfunarfræði fyrir alla Eiríkur Kúld Viktorsson Skoðun Kostaboð Eydís Hörn Hermannsdóttir Skoðun Birtingarmynd fortíðar í nútímanum Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Um kjaradeilu sveitarfélaga og kennara Inga Sigrún Atladóttir Skoðun Bókvitið verður í askana látið! Árni Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Kostaboð Eydís Hörn Hermannsdóttir skrifar Skoðun Um kjaradeilu sveitarfélaga og kennara Inga Sigrún Atladóttir skrifar Skoðun Næring íþróttafólks: Þegar orkuna og kolvetnin skortir Birna Varðardóttir skrifar Skoðun Hvað næst RÚV? Hilmar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðir í sæng með kvótakóngum Björn Ólafsson skrifar Skoðun Glannalegt tal um gjaldþrot Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Bókvitið verður í askana látið! Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Læknis- og sjúkraþjálfunarfræði fyrir alla Eiríkur Kúld Viktorsson skrifar Skoðun Hvernig er hægt að semja við samninganefnd sem hefur engan skilning á starfi stéttarinnar sem hún er að semja við? Ragnheiður Stephensen skrifar Skoðun Birtingarmynd fortíðar í nútímanum Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Mun seðlabankastjóri standa við orð sín Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Þegar réttarkerfið bregst – hvað kostar það börnin? Anna María Ingveldur Larsen skrifar Skoðun 97 ár í sjálfboðaliðastarfi Borghildur Fjóla Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Borgið til baka! Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dropinn holar steinhjörtun. Um sterkar konur og mannabrag Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Spörum með betri opinberum innkaupum Guðmundur R. Sigtryggsson skrifar Skoðun Hvers vegna Evrópusinni? Einar Helgason skrifar Skoðun Það gera allir mistök Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Loftslagsaðgerðir sem skaða náttúruna Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Geta íþróttir bjargað mannslífum? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Fylkjum liði með kennurum og börnunum okkar Þóra Andrésdóttir skrifar Skoðun Vaknaðu menningarþjóð! Ása Baldursdóttir skrifar Skoðun Fjarðabyggð gegn kjarasamningum Halla Gunnarsdóttir,Hjördís Þóra Sigurþórsdóttir skrifar Skoðun Af styrkjum Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Sterkara samfélag: Framfarir í velferðarþjónustu Hveragerðis Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi þess að eiga hetjur Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Að stefna í hæstu hæðir Einar Baldvin Árnason skrifar Skoðun Kæru félagar í Sjálfstæðisflokki Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Eldingar á Íslandi Gunnar Sigvaldason skrifar Skoðun Sterki maðurinn Bjarni Karlsson skrifar Sjá meira
Í dag 8. nóvember er hinn árlegi Dagur gegn einelti og kynferðisofbeldi í öllum aldurshópum. Í tilefni dagsins er vert að staldra við og skoða hvar við erum stödd með þessi erfiðu og viðkvæmu mál. Þessi grein fjallar um aðgerðir gegn einelti á meðal barna. Enda þótt margt hafi áunnist í eineltismálum, forvörnum og viðbrögðum við þeim er enn einelti í skólum, íþróttum og tómstundum barna. Allt of oft berast okkur lýsingar og frásagnir barna af einelti. Það er átakanlegt að heyra barn lýsa hvernig því hefur verið strítt, elt og hrellt, sparkað eða slegið í það, hæðst að því eða það hunsað. Því lengur sem einelti varir og því grófara sem það er, því meiri er skaðsemin. Afleiðingar vara oft alla ævi og geta birst í brotinni sjálfsmynd og félagslegu óöryggi. Einelti hefur alvarlegar afleiðingar bæði fyrir þolendur en einnig fyrir gerendur. Minningin um að hafa verið lagður í einelti lifir og minningar um að hafa lagt í einelti eru ekki síður þrautseigar og getur fylgt gerendum eineltis ævilangt. Barn sem er þolandi eineltis á þá ósk heitast að gerandinn láti það vera. „Hættu!“ segir það þegar eineltið byrjar, stundum á leið í eða úr skólanum, á göngum skólans, í frímínútum, á netinu eða hvar sem er þar sem þolandi og gerandi mætast og sá síðarnefndi fær tækifæri til að koma höggi á þolandann. Birtingarmyndir eineltis eru margar og stundum er einelti svo vel falið að enginn sem umgengst þolandann veit af því. Miðar okkur áfram? Ég hef í gegnum árin spurt sömu spurningar nánast árlega. Miðar okkur áfram í baráttunni gegn þessum vágesti sem einelti er eða stöndum í stað? Í skólum er sífellt rætt um þessi mál við börnin og foreldra. Sem borgarfulltrúi finnst mér nauðsynlegt að skóla- og frístundarsvið og skólasamfélagið kortleggi reglulega stöðu eineltismála í skólum borgarinnar með tilliti til forvarna, viðbragða og vinnsluferla kvörtunarmála. Yfirlit af þessu tagi gæti gefið vísbendingar um hvernig miðar áfram með þennan erfiða málaflokk og hvort þurfi að samræma aðgerðir milli skóla. Ég er einnig í starfi mínu upptekin af jafnræði milli skóla. Það er mikilvægt að skólar borgarinnar standi jafnfætis um forvarnir, viðbragðsáætlun og úrvinnsluferli. Að öðrum kosti er verið að mismuna börnum eftir því í hvaða skóla þau ganga. Í einum skóla er vinna með forvarnir og eineltismál e.t.v. til fyrirmyndar á meðan henni er ábótavant í öðrum. Í öllum skólum, íþrótta- og tómstundamiðstöðvum eiga að vera tiltæk verkfæri: aðferðir og úrræði, bæði sértæk og almenn, til að geta meðtekið og unnið úr eineltiskvörtun með faglegum hætti. Hjálpa þarf gerandanum Einelti á meðal barna má ekki ná fótfestu, hvað þá að þrífast. Byrja þarf á grunninum og það er að útskýra fyrir börnum um leið og þroski leyfir hvaða hegðun er ekki liðin. Sú hegðun sem er ekki liðin er að hóta, meiða, berja, klípa, slá, hrinda, hrækja á, eða sýna dónaskap og/eða útiloka. Barn sem stríðir og meiðir í leikskóla er í áhættu með að halda því áfram í grunnskóla og fram á fullorðinsár ef ekki er unnið með vandann strax í byrjun. Fræðslan þarf einnig að fela í sér hvað þýðir að vera fylgjandi geranda. Ef barn er t.d. að horfa á og hlæja með, þá finnst gerandanum hann vera sniðugur og er líklegri til að stríða og meiða aftur. Þetta þurfa börnin að vita. Mikilvægt er að minna börnin ítrekað á að taka aldrei þátt í að vera vond/ur við aðra. Verði þau vör við að einhver sé að stríða eða meiða eiga þau að láta strax einhvern fullorðinn vita. Regluleg umræða mikilvæg Umræðan um góða samskiptahætti þarf að vera daglega bæði í leik- og grunnskólum, í íþróttum, tómstundum og á frístundaheimilum. Barn sem hrekkir, stríðir eða leggur í einelti glímir oft sjálft við vanlíðan og óöryggi. Orsakir/áhættuþættir eru oft blanda af innri og ytri þáttum. Þessar breytur þarf að finna til að geta unnið með þær svo barnið geti slökkt á eineltishegðun sinni. Það er ekki síður mikilvægt að vinna með sjálfsmynd geranda en þolanda. Vinna þarf einnig með allan hópinn/bekkjarandann. Við megum einfaldlega aldrei sofna á verðinum í þessum málum. Ef það gerist miðar okkur ekki áfram heldur stöndum í stað. Höfundur er borgarfulltrúi Flokks fólksins í Reykjavík.
Hvernig er hægt að semja við samninganefnd sem hefur engan skilning á starfi stéttarinnar sem hún er að semja við? Ragnheiður Stephensen Skoðun
Skoðun Hvernig er hægt að semja við samninganefnd sem hefur engan skilning á starfi stéttarinnar sem hún er að semja við? Ragnheiður Stephensen skrifar
Skoðun Sterkara samfélag: Framfarir í velferðarþjónustu Hveragerðis Sandra Sigurðardóttir skrifar
Hvernig er hægt að semja við samninganefnd sem hefur engan skilning á starfi stéttarinnar sem hún er að semja við? Ragnheiður Stephensen Skoðun