Hittumst og ræðum um menntamál! Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar 28. september 2023 09:00 Menntun er ræktun manneskjunnar og leggur grunn að farsælu lífi hvers og eins. Menntastarfið sjálft, sú ræktun, er seinlegt verk. Þetta þekkja foreldrar og allir uppalendur. Þolinmæði er nauðsynleg til að við fáum numið heildarmyndina hvert svo sem viðfangsefnið er, en einnig til að bera kennsl á og rækta hið besta í hverjum einstaklingi sem við umgöngumst og störfum með. Flest eigum við vafalítið minningar um; kennara sem gáfu sér tíma til að skilja nemendur sína og virtu sérstöðu hvers og eins, þjálfara sem voru lausir við óþol og æsing en höfðu samt ætíð annað augað á þroskamöguleikum skjólstæðinga sinna, og misstu ekki sjónar á lokamarkmiðinu, einstaklingsþroskanum. Á Menntakviku, árlegri ráðstefnu Menntavísindasviðs sem fer fram 28. - 29. september, eru kynntar rannsóknir um það sem efst er á baugi í menntavísindum hér á landi. og Þar ber ræktun manneskjunnar svo sannarlega á góma. Ræktun manneskjunnar er seinlegt verk vegna þess að hún krefst skilnings og innsæis, en hvorugt verður knúið fram með ofsa. Við þurfum að rækta skilninginn og innsæið. Það byggist ekki bara á því að fella dóma um hitt og þetta heldur ekki síður að fresta dómum, bíða með að fullyrða þar til við höfum skýra mynd af viðfangsefninu. Til að öðlast heildstæða mynd af viðfangsefninu, höfum við sem störfum að menntarannsóknum einbeitt okkur að fjölbreytilegum eigindlegum og megindlegum rannsóknaraðferðum. Við temjum okkur virðingu gagnvart viðfangsefninu hvert svo sem það er. Þannig gefum við raunveruleikanum færi á að birta sig, raungerast í fjölbreyttum myndum, svo ég leyfi mér dálítið hátíðlegt orðalag. Hér skiptir málfrelsi og akademískt frelsi höfuð máli. Málfrelsið byggist á því að við viðurkennum að við erum ekki handhafar sannleikans, a.m.k. ekki alls sannleikans og jafnvel þegar við föngum allan sannleikann þurfum við á andstæðum sjónarmiðum að halda til að halda sannleikanum lifandi og virkum. Þannig er hæfileikinn til að læra af öðrum ekki eingöngu forsenda menntunar heldur einnig æðsta stig þroskans. Með aukinni menntun vex löngunin til að læra af öðrum, um leið og við deilum þekkingu okkar með öðrum. Rannsóknir í menntavísindum hafa tekið stórstígum framförum á umliðnum áratugum. Menntarannsakendur hafa í auknum mæli lært af vísindamönnum af öðrum fræðasviðum, tileinkað sér aðferðir þeirra og niðurstöður, og um leið höfum við breytt skilningi annarra fræðimanna á ytri landamærum vísindanna. Við höfum innleitt og þróað okkar eigin rannsóknaraðferðir – mótað nýjar hefðir menntavísinda – til að mynda á sviði starfendarannsókna og fjölbreyttra þátttöku-og samvinnurannsókna. Menntarannsakendur hafa einnig mótað nýjar hefðir og rannsóknaraðferðir í mælingar- og matsfræðum sem hafa opnað nýjar leiðir að viðfangsefninu. Menntavísindin hafa því fyrir löngu sannað gildi sitt og öðlast samþykki í heimi vísindanna. Menntakvika, árleg ráðstefna Menntavísindasviðs Háskóla Íslands er nú haldin í 27. skipti og hefur því heldur betur slitið barnsskónum. Við höfum náð þessum árangri vegna þess fólks sem ruddi brautina fyrir okkur og gegndu frumkvöðlastarfi við að móta þau fræðasvið sem hér eru stunduð. Á meðal þeirra eru Steingrímur Arason, kennari, sem starfaði við Kennaraskólann á fyrri hluta 20. aldar og Þuríður J. Kristjánsdóttir, prófessor og aðstoðarrektor kennaraháskólans sem starfaði á síðari hluta 20. aldar, og eru verðugir fulltrúar ólíkra tímabila. Á opnunarmálstofu Menntakviku verður úthlutað alls sjö styrkjum til doktorsnema og menntarannsakenda úr tveimur styrktarsjóðum sem þau ánöfnuðu til eflingar menntarannsókna og eiga þau því miklar þakkir skildar. Mikla deigla er í íslensku menntakerfi um þessar mundir þar sem lögð er áhersla á heildstæða samvinnu um farsæld og menntun barna og ungmenna. Nýtt ráðuneyti mennta- og barnamála varð til árið 2021 og farsældarlög um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna tóku gildi sama ár. Það er því vel við hæfi að aðalerindi ráðstefnunnar sem fer fram fimmtudaginn 28. september kl. 14.00 sé helgað því að rýna í framkvæmd menntastefnu og samvinnu um hana. Hvaða máli skiptir menntastefna og hverjir koma að mótun hennar? Hvaða hlutverki gegna ólíkar fagstéttir til að stuðla að menntun og farsæld barna og ungmenna? Hver eru breytt hlutverk skóla og hvaða tækifæri og áskoranir fylgja örri tækniþróun? Hvaða áhrif hafa breyttir lífshættir á heilsu, næringu, félagatengsl og tómstundastarf í nútímasamfélagi? Síðast en ekki síst, hvaða sameiginlegu gildi ætti íslenskt samfélag að hafa að leiðarljósi þegar kemur að menntun og farsæld? Leitað verður svara við þessum spurningum og mörgum fleiri á þeim fjölmörgu málstofum sem haldnar verða fimmtudag 28. september og föstudag 29. september á Menntavísindasviði Háskóla Íslands við Stakkahlíð og í streymi á ZOOM. Alls verða flutt 225 erindi í 65 málstofum og því er úr nægu að velja. Dagskrá má sjá á heimasíðu ráðstefnunnar: https://menntakvika.hi.is/ Verið öll velkomin! Höfundur er forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbrún Þ. Pálsdóttir Skóla - og menntamál Háskólar Mest lesið Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson Skoðun Halldór 26.07.2025 Halldór Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Sjá meira
Menntun er ræktun manneskjunnar og leggur grunn að farsælu lífi hvers og eins. Menntastarfið sjálft, sú ræktun, er seinlegt verk. Þetta þekkja foreldrar og allir uppalendur. Þolinmæði er nauðsynleg til að við fáum numið heildarmyndina hvert svo sem viðfangsefnið er, en einnig til að bera kennsl á og rækta hið besta í hverjum einstaklingi sem við umgöngumst og störfum með. Flest eigum við vafalítið minningar um; kennara sem gáfu sér tíma til að skilja nemendur sína og virtu sérstöðu hvers og eins, þjálfara sem voru lausir við óþol og æsing en höfðu samt ætíð annað augað á þroskamöguleikum skjólstæðinga sinna, og misstu ekki sjónar á lokamarkmiðinu, einstaklingsþroskanum. Á Menntakviku, árlegri ráðstefnu Menntavísindasviðs sem fer fram 28. - 29. september, eru kynntar rannsóknir um það sem efst er á baugi í menntavísindum hér á landi. og Þar ber ræktun manneskjunnar svo sannarlega á góma. Ræktun manneskjunnar er seinlegt verk vegna þess að hún krefst skilnings og innsæis, en hvorugt verður knúið fram með ofsa. Við þurfum að rækta skilninginn og innsæið. Það byggist ekki bara á því að fella dóma um hitt og þetta heldur ekki síður að fresta dómum, bíða með að fullyrða þar til við höfum skýra mynd af viðfangsefninu. Til að öðlast heildstæða mynd af viðfangsefninu, höfum við sem störfum að menntarannsóknum einbeitt okkur að fjölbreytilegum eigindlegum og megindlegum rannsóknaraðferðum. Við temjum okkur virðingu gagnvart viðfangsefninu hvert svo sem það er. Þannig gefum við raunveruleikanum færi á að birta sig, raungerast í fjölbreyttum myndum, svo ég leyfi mér dálítið hátíðlegt orðalag. Hér skiptir málfrelsi og akademískt frelsi höfuð máli. Málfrelsið byggist á því að við viðurkennum að við erum ekki handhafar sannleikans, a.m.k. ekki alls sannleikans og jafnvel þegar við föngum allan sannleikann þurfum við á andstæðum sjónarmiðum að halda til að halda sannleikanum lifandi og virkum. Þannig er hæfileikinn til að læra af öðrum ekki eingöngu forsenda menntunar heldur einnig æðsta stig þroskans. Með aukinni menntun vex löngunin til að læra af öðrum, um leið og við deilum þekkingu okkar með öðrum. Rannsóknir í menntavísindum hafa tekið stórstígum framförum á umliðnum áratugum. Menntarannsakendur hafa í auknum mæli lært af vísindamönnum af öðrum fræðasviðum, tileinkað sér aðferðir þeirra og niðurstöður, og um leið höfum við breytt skilningi annarra fræðimanna á ytri landamærum vísindanna. Við höfum innleitt og þróað okkar eigin rannsóknaraðferðir – mótað nýjar hefðir menntavísinda – til að mynda á sviði starfendarannsókna og fjölbreyttra þátttöku-og samvinnurannsókna. Menntarannsakendur hafa einnig mótað nýjar hefðir og rannsóknaraðferðir í mælingar- og matsfræðum sem hafa opnað nýjar leiðir að viðfangsefninu. Menntavísindin hafa því fyrir löngu sannað gildi sitt og öðlast samþykki í heimi vísindanna. Menntakvika, árleg ráðstefna Menntavísindasviðs Háskóla Íslands er nú haldin í 27. skipti og hefur því heldur betur slitið barnsskónum. Við höfum náð þessum árangri vegna þess fólks sem ruddi brautina fyrir okkur og gegndu frumkvöðlastarfi við að móta þau fræðasvið sem hér eru stunduð. Á meðal þeirra eru Steingrímur Arason, kennari, sem starfaði við Kennaraskólann á fyrri hluta 20. aldar og Þuríður J. Kristjánsdóttir, prófessor og aðstoðarrektor kennaraháskólans sem starfaði á síðari hluta 20. aldar, og eru verðugir fulltrúar ólíkra tímabila. Á opnunarmálstofu Menntakviku verður úthlutað alls sjö styrkjum til doktorsnema og menntarannsakenda úr tveimur styrktarsjóðum sem þau ánöfnuðu til eflingar menntarannsókna og eiga þau því miklar þakkir skildar. Mikla deigla er í íslensku menntakerfi um þessar mundir þar sem lögð er áhersla á heildstæða samvinnu um farsæld og menntun barna og ungmenna. Nýtt ráðuneyti mennta- og barnamála varð til árið 2021 og farsældarlög um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna tóku gildi sama ár. Það er því vel við hæfi að aðalerindi ráðstefnunnar sem fer fram fimmtudaginn 28. september kl. 14.00 sé helgað því að rýna í framkvæmd menntastefnu og samvinnu um hana. Hvaða máli skiptir menntastefna og hverjir koma að mótun hennar? Hvaða hlutverki gegna ólíkar fagstéttir til að stuðla að menntun og farsæld barna og ungmenna? Hver eru breytt hlutverk skóla og hvaða tækifæri og áskoranir fylgja örri tækniþróun? Hvaða áhrif hafa breyttir lífshættir á heilsu, næringu, félagatengsl og tómstundastarf í nútímasamfélagi? Síðast en ekki síst, hvaða sameiginlegu gildi ætti íslenskt samfélag að hafa að leiðarljósi þegar kemur að menntun og farsæld? Leitað verður svara við þessum spurningum og mörgum fleiri á þeim fjölmörgu málstofum sem haldnar verða fimmtudag 28. september og föstudag 29. september á Menntavísindasviði Háskóla Íslands við Stakkahlíð og í streymi á ZOOM. Alls verða flutt 225 erindi í 65 málstofum og því er úr nægu að velja. Dagskrá má sjá á heimasíðu ráðstefnunnar: https://menntakvika.hi.is/ Verið öll velkomin! Höfundur er forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands.
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar