Um raforkumál á Vestfjörðum Elías Jónatansson skrifar 22. ágúst 2023 08:01 Á dögunum birtist á Vísi grein eftir Tómas Guðbjartsson um virkjunarhugmyndir Orkubús Vestfjarða. Undirritaður telur nauðsynlegt að bregðast við þessum skrifum og gera grein fyrir þeirri stöðu sem uppi er í orkumálum á Vestfjörðum og hvaða orkukostir eru raunhæfir horft til næstu ára frá sjónarhóli Orkubús Vestfjarða. Aflskortur og veikburða orkuöryggi Orkumál á Vestfjörðum einkennast af tvennu. Annars vegar er mikill aflskortur til staðar og hins vegar er orkuöryggi veikburða og tryggt með dísilrafstöðvum. Staðan í raforkumálum á Vestfjörðum er því ósjálfbær. Sérstaða orkumála á Vestfjörðum í samanburði við aðra landshluta felst í viðvarandi aflskorti og takmörkunum á afhendingaröryggi um flutningsnet. Um 50% af orkunni sem í dag er notuð á Vestfjörðum er flutt inn frá virkjunum í meira en 250 km fjarlægð frá notendum. Hin 50% orkunnar eru frá virkjunum á Vestfjörðum. Aflgeta virkjana á Vestfjörðum er mest um 21 MW ef þær hafa nægt vatn, en getur á köldum vetrardögum farið niður í 11 MW. Það gerist þegar aðrennsli að virkjunum er lítið og treysta þarf nær alfarið á rennsli úr tiltölulega litlum miðlunarlónum við virkjanir í Mjólká í Arnarfirði, 11 MW og Þverá í Steingrímsfirði 2,4 MW. Afl þeirra er bara brot af mestu heildaraflþörf á Vestfjörðum í dag sem er 44 MW. Um sjö þúsund íbúar Vestfjarða nota rafmagn á við 50 þúsund íbúa á höfuðborgarsvæðinu vegna þess að hús eru víðast hvar kynt með rafmagni þar sem enn er ekki kostur á jarðhitaveitu. Afhendingargeta flutningskerfis raforku er takmörkuð við eina ótrygga flutningslínu sem tengir raforkukerfi Vestfjarða við aðra hluta landsins (Byggðalínuhringinn). Mikil notkun jarðefnaeldsneytis Til að tryggja afhendingaröryggi fyrir samfélag og atvinnulíf á Vestfjörðum þarf nú að reiða sig á varafl sem framleitt er með jarðefnaeldsneyti. Varaafl til raforkuframleiðslu og til rafkyntra hitaveitna er dísilknúið. Á árinu 2022 þurfti að framleiða varmaorku í olíukötlum í 54 daga með jarðefnaeldsneyti. Þannig voru tvær milljónir lítra af olíu notaðar í varaafl fyrir rafkyntar hitaveitur á síðasta ári. Það samsvarar eldsneytisáfyllingu á 42 þúsund bíla. Staða raforkumála á Vestfjörðum er því með öllu óásættanleg og kallar á aðgerðir strax. Háleit markmið í loftslagsmálum verða hjáróma þegar heill landshluti byggir orkuöryggi sitt á jarðefnaeldsneyti. Það er borðleggjandi að þörf fyrir orkuframleiðslu úr jarðefnaeldsneyti mun aukast komi ekki til aðgerða strax. Vatnsdalsvirkjun leysir orkuskort á Vestfjörðum Orkubú Vestfjarða hefur horft til þess að reisa 20-30 MW virkjun í Vatnsfirði, svonefnda Vatnsdalsvirkjun. Vatnsdalsvirkjun er raunhæfur kostur og myndi bæta afhendingaröryggi mikið, enda er hún staðsett tiltölulega nálægt notendum. Virkjunin mun hafa jákvæð umhverfisleg áhrif á orkubúskap á Vestfjörðum og munar þar mest um að mikið drægi úr notkun olíuknúins varaafls. Í hönnun virkjunarinnar yrði líka gætt að umhverfislegum þáttum í umhverfismati auk þess sem þessi kostur ætti eftir að fara í gegnum umfjöllun í Rammaáætlun. Það er algjörlega nauðsynlegt að skoða þennan kost mjög ítarlega frá öllum hliðum, enda virðist hann hafa margt jákvæða kosti umfram aðrar leiðir. Vatnsdalsvirkjun er lykillinn að því að minnka líkur á straumleysi á Vestfjörðum um 90%. Það sýna hermilíkön fyrir kerfið. Aðrir kostir mun síðri Í grein Tómasar Guðbjartssonar leggur hann til tvær lausnir við orkuvanda Vestfjarða. Annars vegar smávirkjanir og hins vegar að rafmagnið verði tekið út af flutningsnetinu með nýrri línu frá Hrútafirði í Mjólká. Tómas telur þannig betra að leysa vanda Vestfirðinga með smávirkjunum sem þyrftu þá kannski að vera 50 til 60 að tölu til að mæta sömu aflþörf og Vatnsdalsvirkjun myndi gera. Þær þyrftu allar að hafa eigið uppistöðulón því annars væru þær gagnslausar til að mæta þeim vanda sem blasir við Vestfirðingum - aflskorti. En jafnvel þótt þær yrðu byggðar þá yrði áfram flókið að stýra raforkukerfinu með svo mörgum og litlum einingum. Þá má ekki gleyma því að aukinn kostnaður við að hafa við þær uppistöðulón og gera þær stýranlegar gerir þær svo dýrar að þær stæðu ekki undir fjárfestingunni við byggingu þeirra. Ég tel að þessi lausn sé því miður algjörlega óraunhæf. Hin leiðin væri að mati Tómasar að byggja nýja 160 km langa flutningslínu sem við gætum kallað Vestfjarðalínu 2, sem færi óumflýjanlega um hluta þeirra svæða sem skilgreind eru ósnert víðerni á Vestfjörðum. Rétt er að hafa í huga að núverandi Vesturlína er 45 ára gömul tréstauralína og mun innan tíðar þarfnast endurnýjunar. Lausnin felst þá óhjákvæmilega í að byggja nýja línu „strax“ og endurnýja þá væntanlega gömlu línuna á næstu tveimur áratugum. Orkubúið útilokar að sjálfsögðu ekki lausn með tvöfaldri línu, en hefur þó ákveðnar efasemdir um að auðvelt verði að leysa vandann nægilega fljótt með þeim hætti því þá þarf að finna leið til að semja við 70 landeigendur á þeirri 160 km löngu leið sem er úr Hrútatungu í Mjólká, á mettíma, auk þess sem tryggja þarf fjármagn, ekki bara í eina heldur í tvær línur á næstu 20 árum. Bygging fleiri dísilorkuvera leysir heldur ekki vandann. Lang raunhæfasti valkosturinn til lausnar er því uppbygging raforkuframleiðslu með vatnsaflsvirkjunum innan Vestfjarða. Höfundur er orkubússtjóri Orkubús Vestfjarða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkumál Vatnsaflsvirkjanir Umhverfismál Vesturbyggð Mest lesið Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson Skoðun Skoðun Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon skrifar Skoðun Umbylting ríkisfjármála á átta mánuðum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Átta atriði sem sýna fram á vanda hávaxtastefnunnar Halla Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Á dögunum birtist á Vísi grein eftir Tómas Guðbjartsson um virkjunarhugmyndir Orkubús Vestfjarða. Undirritaður telur nauðsynlegt að bregðast við þessum skrifum og gera grein fyrir þeirri stöðu sem uppi er í orkumálum á Vestfjörðum og hvaða orkukostir eru raunhæfir horft til næstu ára frá sjónarhóli Orkubús Vestfjarða. Aflskortur og veikburða orkuöryggi Orkumál á Vestfjörðum einkennast af tvennu. Annars vegar er mikill aflskortur til staðar og hins vegar er orkuöryggi veikburða og tryggt með dísilrafstöðvum. Staðan í raforkumálum á Vestfjörðum er því ósjálfbær. Sérstaða orkumála á Vestfjörðum í samanburði við aðra landshluta felst í viðvarandi aflskorti og takmörkunum á afhendingaröryggi um flutningsnet. Um 50% af orkunni sem í dag er notuð á Vestfjörðum er flutt inn frá virkjunum í meira en 250 km fjarlægð frá notendum. Hin 50% orkunnar eru frá virkjunum á Vestfjörðum. Aflgeta virkjana á Vestfjörðum er mest um 21 MW ef þær hafa nægt vatn, en getur á köldum vetrardögum farið niður í 11 MW. Það gerist þegar aðrennsli að virkjunum er lítið og treysta þarf nær alfarið á rennsli úr tiltölulega litlum miðlunarlónum við virkjanir í Mjólká í Arnarfirði, 11 MW og Þverá í Steingrímsfirði 2,4 MW. Afl þeirra er bara brot af mestu heildaraflþörf á Vestfjörðum í dag sem er 44 MW. Um sjö þúsund íbúar Vestfjarða nota rafmagn á við 50 þúsund íbúa á höfuðborgarsvæðinu vegna þess að hús eru víðast hvar kynt með rafmagni þar sem enn er ekki kostur á jarðhitaveitu. Afhendingargeta flutningskerfis raforku er takmörkuð við eina ótrygga flutningslínu sem tengir raforkukerfi Vestfjarða við aðra hluta landsins (Byggðalínuhringinn). Mikil notkun jarðefnaeldsneytis Til að tryggja afhendingaröryggi fyrir samfélag og atvinnulíf á Vestfjörðum þarf nú að reiða sig á varafl sem framleitt er með jarðefnaeldsneyti. Varaafl til raforkuframleiðslu og til rafkyntra hitaveitna er dísilknúið. Á árinu 2022 þurfti að framleiða varmaorku í olíukötlum í 54 daga með jarðefnaeldsneyti. Þannig voru tvær milljónir lítra af olíu notaðar í varaafl fyrir rafkyntar hitaveitur á síðasta ári. Það samsvarar eldsneytisáfyllingu á 42 þúsund bíla. Staða raforkumála á Vestfjörðum er því með öllu óásættanleg og kallar á aðgerðir strax. Háleit markmið í loftslagsmálum verða hjáróma þegar heill landshluti byggir orkuöryggi sitt á jarðefnaeldsneyti. Það er borðleggjandi að þörf fyrir orkuframleiðslu úr jarðefnaeldsneyti mun aukast komi ekki til aðgerða strax. Vatnsdalsvirkjun leysir orkuskort á Vestfjörðum Orkubú Vestfjarða hefur horft til þess að reisa 20-30 MW virkjun í Vatnsfirði, svonefnda Vatnsdalsvirkjun. Vatnsdalsvirkjun er raunhæfur kostur og myndi bæta afhendingaröryggi mikið, enda er hún staðsett tiltölulega nálægt notendum. Virkjunin mun hafa jákvæð umhverfisleg áhrif á orkubúskap á Vestfjörðum og munar þar mest um að mikið drægi úr notkun olíuknúins varaafls. Í hönnun virkjunarinnar yrði líka gætt að umhverfislegum þáttum í umhverfismati auk þess sem þessi kostur ætti eftir að fara í gegnum umfjöllun í Rammaáætlun. Það er algjörlega nauðsynlegt að skoða þennan kost mjög ítarlega frá öllum hliðum, enda virðist hann hafa margt jákvæða kosti umfram aðrar leiðir. Vatnsdalsvirkjun er lykillinn að því að minnka líkur á straumleysi á Vestfjörðum um 90%. Það sýna hermilíkön fyrir kerfið. Aðrir kostir mun síðri Í grein Tómasar Guðbjartssonar leggur hann til tvær lausnir við orkuvanda Vestfjarða. Annars vegar smávirkjanir og hins vegar að rafmagnið verði tekið út af flutningsnetinu með nýrri línu frá Hrútafirði í Mjólká. Tómas telur þannig betra að leysa vanda Vestfirðinga með smávirkjunum sem þyrftu þá kannski að vera 50 til 60 að tölu til að mæta sömu aflþörf og Vatnsdalsvirkjun myndi gera. Þær þyrftu allar að hafa eigið uppistöðulón því annars væru þær gagnslausar til að mæta þeim vanda sem blasir við Vestfirðingum - aflskorti. En jafnvel þótt þær yrðu byggðar þá yrði áfram flókið að stýra raforkukerfinu með svo mörgum og litlum einingum. Þá má ekki gleyma því að aukinn kostnaður við að hafa við þær uppistöðulón og gera þær stýranlegar gerir þær svo dýrar að þær stæðu ekki undir fjárfestingunni við byggingu þeirra. Ég tel að þessi lausn sé því miður algjörlega óraunhæf. Hin leiðin væri að mati Tómasar að byggja nýja 160 km langa flutningslínu sem við gætum kallað Vestfjarðalínu 2, sem færi óumflýjanlega um hluta þeirra svæða sem skilgreind eru ósnert víðerni á Vestfjörðum. Rétt er að hafa í huga að núverandi Vesturlína er 45 ára gömul tréstauralína og mun innan tíðar þarfnast endurnýjunar. Lausnin felst þá óhjákvæmilega í að byggja nýja línu „strax“ og endurnýja þá væntanlega gömlu línuna á næstu tveimur áratugum. Orkubúið útilokar að sjálfsögðu ekki lausn með tvöfaldri línu, en hefur þó ákveðnar efasemdir um að auðvelt verði að leysa vandann nægilega fljótt með þeim hætti því þá þarf að finna leið til að semja við 70 landeigendur á þeirri 160 km löngu leið sem er úr Hrútatungu í Mjólká, á mettíma, auk þess sem tryggja þarf fjármagn, ekki bara í eina heldur í tvær línur á næstu 20 árum. Bygging fleiri dísilorkuvera leysir heldur ekki vandann. Lang raunhæfasti valkosturinn til lausnar er því uppbygging raforkuframleiðslu með vatnsaflsvirkjunum innan Vestfjarða. Höfundur er orkubússtjóri Orkubús Vestfjarða.
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun