Lykilhráefni lífs í neðanjarðarhafi tungls Satúrnusar Kjartan Kjartansson skrifar 15. júní 2023 20:02 Baklýstir strókar vatnsíss ganga upp úr sprungum í ísskorpunni á suðurpól Enkeladusar. Cassini-geimfarið flaug í gegnum strókana og efnagreindi þá. Myndin var tekin í leiðangri Cassini árið 2009. NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute Ofgnótt af frumefninu fosfór, sem er nauðsynleg byggingareining lífs eins og við þekkjum það, er líklega að finna í neðanjarðarhafi undir ísskorpi Enkeladusar, tungls Satúrnusar. Efnasambönd sem innihalda frumefnið fundust í einum hringja Satúrnusar sem íshverir Enkeladusar fóðra. Jarðfræðilega virk ístungl eins og Enkeladus þykja einhverjir líklegustu staðirnir utan jarðarinnar til að geta hýst líf í sólkerfinu okkar. Undir skorpum Enkeladusar og Evrópu, tungls Júpíters, er talið að sé að finna meira fljótandi vatn en í öllum höfum jarðar. Tilgátan er að þrátt fyrir sólarleysið gæti líf hafa kviknað við jarðhitastrýtur á hafsbotninum, líkar þeim sem þekkjast á jörðinni. Forsenda þess er þó að frumefni sem eru nauðsynleg lífi, að minnsta kosti í þeirri mynd sem við þekkjum það, séu til staðar í þessum framandi höfum. Stjörnufræðingar hafa fundið natríum, kalín, klór og karbónatsambönd með því að efnagreina ískorn sem spýtast út um sprungur á yfirborði Enkeladusar. Svonefndur E-hringur Satúrnusar er daufur hringur úr ísögnum utan við breiðu og björtu aðalhringina. Ísstrókar Enkeladusar eru taldir leggja E-hringnum til efni. Skuggahlið tunglsins sést á myndinni inni í hringnum.NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute Ný greining vísindamanna á gögnum sem bandaríska geimfarið Cassini safnaði um svonefndan E-hring Satúrnusar leiddi í ljós að ískorn sem eru talin upprunin úr hafi Enkeladusar innihalda fosföt, efnasambönd sem innihalda fosfór. Cassini flaug ítrekað í gengum stróka sem stóðu upp úr ísskorpu Enkeladusar á þeim þrettán árum sem leiðangurinn stóð yfir. Fosfór er minnst útbreitt þeirra frumefna sem þarf í líffræðileg ferli og það hafði ekki fundist á Enkeladusi áður. Það er meðal annars byggingareining kjarnsýra og er að finna í beinum spendýra, frumuhimnum og í þörungum í sjó. Frumefnið er einnig í lykilhlutverki í sameindum sem flytja orku í jarðneskum lífverum. Sláandi uppgötvun í stjörnulíffræði Þetta er í fyrsta skipti sem fosfór finnst í hafi utan jarðarinnar. Rannsóknir á tilraunastofu benda til þess að styrkur fosfórs í hafi Enkeladusar sé að minnsta kosti hundrað sinnum meiri en í höfum jarðar, að því er kemur fram í grein á vef bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA. Út frá gögnunum og tölvulíkönum telja stjörnufræðingarnir að fosföt kunni að vera að finna í fleiri neðanjarðarhöfum í sólkerfinu, sérstaklega á hnöttum sem mynduðust úr ís frá myndun sólkerfisins sem inniheldur koltvísýring og þar sem fljótandi vatn kemst í snertingu við berg. Auk Evrópu hafa stjörnufræðingar séð merki þess að neðanjarðarhaf sé að finna á Ganýmedesi og Kallistó, tunglum Júpíters, og Trítoni, tungli Neptúnusar. Sambærilegir ísstrókar og þekktir eru á Enkeladusi hafi sést stafa frá yfirborði Trítons. „Þetta lykilhráefni gæti verið í svo miklu magni að það gæti staðið undir lífi í hafi Enkeladusar. Þetta er sláandi uppgötvun í stjörnulíffræði,“ segir Christopher Glein, reikistjörnu- og efnafræðingur við Southwest Research Intistute í Texas í Bandaríkjunum og einn rannsakendanna. Glein leggur þó áherslu á að niðurstaðan þýði ekki að líf hafi fundist á Enkeladusi. „Það er nauðsynlegt að hafa hráefnin en það getur verið að þau séu ekki nóg til þess að umhverfi utan jarðarinnar geti hýst líf. Hvort að líf gæti hafa kviknað í hafi Enkeladusar er enn opin spurning.“ Satúrnus Geimurinn Vísindi Tengdar fréttir Stærsti „garðúðari“ sólkerfisins við Satúrnus Hátt í tíu þúsund kílómetra langur vatnsstrókur frá Enkeladusi, ístungli Satúrnusar, sést teygja sig um reikistjörnukerfið eins og gusa úr garðúðara á nýlegum myndum James Webb-sjónaukans. Aldrei áður hefur slíkur strókur sést spanna svo miklar vegalengdir. 1. júní 2023 15:18 Vatnsgos á Evrópu vekur vonir um líf undir ísnum Greining á rúmlega tuttugu ára gömlum gögnum bendir til þess að vatnsstrókar stígi upp frá yfirborði ístungls Júpíters. 14. maí 2018 16:45 Örverur gætu þrifist í neðanjarðarhafi Enkeladusar Jarðhitastrýtur á hafsbotni gætu nært lífverur undir ísilögðu yfirborði tungls Satúrnusar. 1. mars 2018 10:15 Mest lesið Málinu lokið með sátt: „Við erum mjög sáttar með niðurstöðuna“ Innlent Dómur yfir Erni Geirdal mildaður Innlent Sári djúpt snortinn yfir stuðningi Innlent Leigubílstjórar ósáttir við lokun skúrsins: „Aumingjaskapur í þeim“ Innlent Biðjast afsökunar á ummælum björgunarmanns Innlent Ferðamaður ók húsbíl niður göngustíg Innlent Braust inn hjá vinsælum hársnyrti og hafði af honum vegabréfið Innlent Trump segist „mjög vonsvikinn“ út í Elon og ekki viss um að þeir geti átt gott samband Erlent Strætó dældi milljónum í öryggisgæslu í Mjódd Innlent Sérsveitin kölluð út vegna vopnaðs manns Innlent Fleiri fréttir Segir nafn Trumps vera í Epstein-skjölunum Trump segist „mjög vonsvikinn“ út í Elon og ekki viss um að þeir geti átt gott samband Ákærð fyrir að myrða táning en líkið enn ófundið Sagður verulega ósáttur við gagnrýni Musks Fíll ruddist inn í matvöruverslun Bannar nú erlenda nemendur í Harvard á grunni þjóðaröryggis Felldu tillögu um að olíusjóðurinn sniðgengi fyrirtæki á hernumdu svæðunum Krefst fimm prósenta til varnarmála: „Allir þurfa að leggja hönd á plóg“ Endurvekur ferðabannið Telja rúmensk glæpagengi smygla matarsendlum inn í Ósló Birtir þrisvar sinnum fleiri færslur en áður Svíar leigja fangelsispláss í Eistlandi Reyndi að bragðbæta baneitruðu máltíðina Musk hraunar yfir „stórt og fallegt“ frumvarp Trumps Rýming í Köln vegna þriggja sprengja frá seinni heimsstyrjöldinni Aftur hafin leit að Madeleine McCann Andstæðingi forsetans brottrekna spáð sigri í forsetakosningum Brúnni milli Rússlands og Krímskaga lokað eftir sprengingar Forsætisráðherra Hollands segir af sér Fjórir ákærðir í tengslum við morðið á C.Gambino Mun þingið fara fram hjá Trump? Víðir segist hafa tekið sjálfstæða ákvörðun í máli Oscars Yfirmaður FEMA sagðist ekki vita af tilvist fellibyljatímabila Leggur fram vantrauststillögu á eigin ríkisstjórn Parks & Rec leikari skotinn af nágranna sínum Frakklandsforseti heimsækir Grænland Wilders slítur ríkisstjórnarsamstarfinu Með sömu óásættanlegu kröfurnar Saka Ísraelsher aftur um að hafa skotið á hóp sem beið eftir hjálpargögnum Skipulagði árásina í Colorado í heilt ár Sjá meira
Jarðfræðilega virk ístungl eins og Enkeladus þykja einhverjir líklegustu staðirnir utan jarðarinnar til að geta hýst líf í sólkerfinu okkar. Undir skorpum Enkeladusar og Evrópu, tungls Júpíters, er talið að sé að finna meira fljótandi vatn en í öllum höfum jarðar. Tilgátan er að þrátt fyrir sólarleysið gæti líf hafa kviknað við jarðhitastrýtur á hafsbotninum, líkar þeim sem þekkjast á jörðinni. Forsenda þess er þó að frumefni sem eru nauðsynleg lífi, að minnsta kosti í þeirri mynd sem við þekkjum það, séu til staðar í þessum framandi höfum. Stjörnufræðingar hafa fundið natríum, kalín, klór og karbónatsambönd með því að efnagreina ískorn sem spýtast út um sprungur á yfirborði Enkeladusar. Svonefndur E-hringur Satúrnusar er daufur hringur úr ísögnum utan við breiðu og björtu aðalhringina. Ísstrókar Enkeladusar eru taldir leggja E-hringnum til efni. Skuggahlið tunglsins sést á myndinni inni í hringnum.NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute Ný greining vísindamanna á gögnum sem bandaríska geimfarið Cassini safnaði um svonefndan E-hring Satúrnusar leiddi í ljós að ískorn sem eru talin upprunin úr hafi Enkeladusar innihalda fosföt, efnasambönd sem innihalda fosfór. Cassini flaug ítrekað í gengum stróka sem stóðu upp úr ísskorpu Enkeladusar á þeim þrettán árum sem leiðangurinn stóð yfir. Fosfór er minnst útbreitt þeirra frumefna sem þarf í líffræðileg ferli og það hafði ekki fundist á Enkeladusi áður. Það er meðal annars byggingareining kjarnsýra og er að finna í beinum spendýra, frumuhimnum og í þörungum í sjó. Frumefnið er einnig í lykilhlutverki í sameindum sem flytja orku í jarðneskum lífverum. Sláandi uppgötvun í stjörnulíffræði Þetta er í fyrsta skipti sem fosfór finnst í hafi utan jarðarinnar. Rannsóknir á tilraunastofu benda til þess að styrkur fosfórs í hafi Enkeladusar sé að minnsta kosti hundrað sinnum meiri en í höfum jarðar, að því er kemur fram í grein á vef bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA. Út frá gögnunum og tölvulíkönum telja stjörnufræðingarnir að fosföt kunni að vera að finna í fleiri neðanjarðarhöfum í sólkerfinu, sérstaklega á hnöttum sem mynduðust úr ís frá myndun sólkerfisins sem inniheldur koltvísýring og þar sem fljótandi vatn kemst í snertingu við berg. Auk Evrópu hafa stjörnufræðingar séð merki þess að neðanjarðarhaf sé að finna á Ganýmedesi og Kallistó, tunglum Júpíters, og Trítoni, tungli Neptúnusar. Sambærilegir ísstrókar og þekktir eru á Enkeladusi hafi sést stafa frá yfirborði Trítons. „Þetta lykilhráefni gæti verið í svo miklu magni að það gæti staðið undir lífi í hafi Enkeladusar. Þetta er sláandi uppgötvun í stjörnulíffræði,“ segir Christopher Glein, reikistjörnu- og efnafræðingur við Southwest Research Intistute í Texas í Bandaríkjunum og einn rannsakendanna. Glein leggur þó áherslu á að niðurstaðan þýði ekki að líf hafi fundist á Enkeladusi. „Það er nauðsynlegt að hafa hráefnin en það getur verið að þau séu ekki nóg til þess að umhverfi utan jarðarinnar geti hýst líf. Hvort að líf gæti hafa kviknað í hafi Enkeladusar er enn opin spurning.“
Satúrnus Geimurinn Vísindi Tengdar fréttir Stærsti „garðúðari“ sólkerfisins við Satúrnus Hátt í tíu þúsund kílómetra langur vatnsstrókur frá Enkeladusi, ístungli Satúrnusar, sést teygja sig um reikistjörnukerfið eins og gusa úr garðúðara á nýlegum myndum James Webb-sjónaukans. Aldrei áður hefur slíkur strókur sést spanna svo miklar vegalengdir. 1. júní 2023 15:18 Vatnsgos á Evrópu vekur vonir um líf undir ísnum Greining á rúmlega tuttugu ára gömlum gögnum bendir til þess að vatnsstrókar stígi upp frá yfirborði ístungls Júpíters. 14. maí 2018 16:45 Örverur gætu þrifist í neðanjarðarhafi Enkeladusar Jarðhitastrýtur á hafsbotni gætu nært lífverur undir ísilögðu yfirborði tungls Satúrnusar. 1. mars 2018 10:15 Mest lesið Málinu lokið með sátt: „Við erum mjög sáttar með niðurstöðuna“ Innlent Dómur yfir Erni Geirdal mildaður Innlent Sári djúpt snortinn yfir stuðningi Innlent Leigubílstjórar ósáttir við lokun skúrsins: „Aumingjaskapur í þeim“ Innlent Biðjast afsökunar á ummælum björgunarmanns Innlent Ferðamaður ók húsbíl niður göngustíg Innlent Braust inn hjá vinsælum hársnyrti og hafði af honum vegabréfið Innlent Trump segist „mjög vonsvikinn“ út í Elon og ekki viss um að þeir geti átt gott samband Erlent Strætó dældi milljónum í öryggisgæslu í Mjódd Innlent Sérsveitin kölluð út vegna vopnaðs manns Innlent Fleiri fréttir Segir nafn Trumps vera í Epstein-skjölunum Trump segist „mjög vonsvikinn“ út í Elon og ekki viss um að þeir geti átt gott samband Ákærð fyrir að myrða táning en líkið enn ófundið Sagður verulega ósáttur við gagnrýni Musks Fíll ruddist inn í matvöruverslun Bannar nú erlenda nemendur í Harvard á grunni þjóðaröryggis Felldu tillögu um að olíusjóðurinn sniðgengi fyrirtæki á hernumdu svæðunum Krefst fimm prósenta til varnarmála: „Allir þurfa að leggja hönd á plóg“ Endurvekur ferðabannið Telja rúmensk glæpagengi smygla matarsendlum inn í Ósló Birtir þrisvar sinnum fleiri færslur en áður Svíar leigja fangelsispláss í Eistlandi Reyndi að bragðbæta baneitruðu máltíðina Musk hraunar yfir „stórt og fallegt“ frumvarp Trumps Rýming í Köln vegna þriggja sprengja frá seinni heimsstyrjöldinni Aftur hafin leit að Madeleine McCann Andstæðingi forsetans brottrekna spáð sigri í forsetakosningum Brúnni milli Rússlands og Krímskaga lokað eftir sprengingar Forsætisráðherra Hollands segir af sér Fjórir ákærðir í tengslum við morðið á C.Gambino Mun þingið fara fram hjá Trump? Víðir segist hafa tekið sjálfstæða ákvörðun í máli Oscars Yfirmaður FEMA sagðist ekki vita af tilvist fellibyljatímabila Leggur fram vantrauststillögu á eigin ríkisstjórn Parks & Rec leikari skotinn af nágranna sínum Frakklandsforseti heimsækir Grænland Wilders slítur ríkisstjórnarsamstarfinu Með sömu óásættanlegu kröfurnar Saka Ísraelsher aftur um að hafa skotið á hóp sem beið eftir hjálpargögnum Skipulagði árásina í Colorado í heilt ár Sjá meira
Stærsti „garðúðari“ sólkerfisins við Satúrnus Hátt í tíu þúsund kílómetra langur vatnsstrókur frá Enkeladusi, ístungli Satúrnusar, sést teygja sig um reikistjörnukerfið eins og gusa úr garðúðara á nýlegum myndum James Webb-sjónaukans. Aldrei áður hefur slíkur strókur sést spanna svo miklar vegalengdir. 1. júní 2023 15:18
Vatnsgos á Evrópu vekur vonir um líf undir ísnum Greining á rúmlega tuttugu ára gömlum gögnum bendir til þess að vatnsstrókar stígi upp frá yfirborði ístungls Júpíters. 14. maí 2018 16:45
Örverur gætu þrifist í neðanjarðarhafi Enkeladusar Jarðhitastrýtur á hafsbotni gætu nært lífverur undir ísilögðu yfirborði tungls Satúrnusar. 1. mars 2018 10:15