Kalla eftir aðgerðum í tengslum við leiðtogafundinn Máni Snær Þorláksson skrifar 16. maí 2023 12:42 Amnesty International kallar eftir aðgerðum í tengslum við leiðtogafundinn sem fram fer í Hörpu í dag og á morgun. Getty/NurPhoto Í tilefni af leiðtogafundi Evrópuráðsins sem haldinn er í Hörpu í dag og á morgun kallar Amnesty eftir því að gripið verði til aðgerða vegna fimm atriða sem samtökin hafa fjallað um að undanförnu. Evrópuráðið verði að nýta tækifærið sem fundurinn felur í sér og þrýsta á að aðildarríki efli mannréttindavernd í álfunni. Þessi fimm atriði sem um ræðir eru sterkari vernd borgaralegra réttinda, verndun og styrking óháðra dómskerfa, viðnám við bakslagi í jafnrétti kynjanna, nýtt framtak til að auka áhrif Evrópuráðsins og að gerendur stríðsglæpa verði dregnir fyrir sjálfstæða, hlutlausa og sanngjarna dómstóla. Í tilkynningu frá samtökunum er farið ýtarlega yfir hvert og eitt atriði: Sterkari vernd borgaralegra réttinda Amnesty segir að á síðastliðnum árum hafi borgaraleg réttindi, þar á meðal tjáningar- og fundafrelsi, átt undir högg að sækja í Evrópu. Til að mynda hafi mátt sjá versnandi stöðu mannréttinda í Rússlandi í aðdraganda innrás þeirra í Úkraínu. „Slíka þróun má sjá víðar í Evrópu, eins og til dæmis í Aserbaísjan, Póllandi og Tyrklandi.“ Samtökin segja auknar árásir á mannréttindafrömuði og borgaraleg samtök hafa átt sér stað í Evrópu á undanförnum árum. Ásamt því hafi hömlur verið settar á störf þeirra. „Í mörgum ríkjum er sanngjörn málsmeðferð í upplausn og hömlur hafa verið settar á félaga-, funda- og tjáningarfrelsi víða í Evrópu.“ Verndun og styrking óháðra dómskerfa Amnesty segir aðildarríki Evrópuráðsins eins og Pólland, Ungverjaland og Tyrkland hafa ógnað stöðu Mannréttindadómstóls Evrópu og Mannréttindasáttmála Evrópu með því að virða ekki úrskurði dómstólsins. Mannréttindadómstóllinn sé mikilvægur til að standa vörð um löggjöf um mannréttindi í álfunni. Stóraukinn málafjöldi sem rati til dómstólsins beri þess merki að sjálfstæði og hlutleysi dómstóla aðildarríkjanna séu ekki tryggð. „Amnesty International bendir á að vanefndir á úrskurðum Mannréttindadómstóls Evrópu megi ekki verða viðtekin venja,“ segir í tilkynningunni. Þá hvetja samtökin til fordæmingar á neitun Tyrklands um að framfylgja úrskurðum dómstólsins um að leysa úr haldi mannréttindafrömuðinn Osman Kavala í samræmi við alþjóðlegar skuldbindingar sínar. „Það veikir stöðu Mannréttindadómstólsins og Mannréttindasáttmála Evrópu að úrskurðum dómstólsins sé ekki framfylgt. Amnesty International kallar eftir að leiðtogafundurinn fjalli af fullri alvöru um kerfisbundnar vanefndir ákveðinna aðildarríkja, eins og Tyrklands, að öðrum kosti er holur hljómur í öllu tali um að stuðla að auknum mannréttindum innan álfunnar með nýjum skuldbindingum. “ Viðnám við bakslagi í jafnrétti kynjanna Í tilkynningu Amnesty segir að stjórnvöld um alla Evrópu hafi á síðustu árum takmarkað kvenréttindi og réttindi hinsegin fólks í auknum mæli. Rússnesk og pólsk yfirvöld hafi beitt sér gegn réttindum kvenna og hingsegin fólks og Tyrkland hafi meðal annars sagt sig frá Istanbúlsamningnum. Samtökin kalla eftir því að leiðtogafundurinn beiti sér gegn bakslaginu sem á sér stað í jafnrétti kynjanna og réttindum hinsegin fólks. „Samtökin mælast til að öll aðildarríki Evrópuráðsins skuldbindi sig til að staðfesta, eftir því sem við á, og framfylgja Istanbúlsamningnum. Þá kalla samtökin eftir því að tekið verði á úrsögn Tyrklands frá Istanbúlsamningnum sem og andstöðu ákveðinna aðildarríkja að fylgja meginreglum Istanbúlsamningsins. Istanbúlsamningurinn verður að vera ein helsta skuldbinding Evrópuráðsins og krafa fyrir aðild að Evrópuráðinu. “ Nýtt framtak til að auka áhrif Evrópuráðsins Amnesty International leggur þá til að kerfi Evrópuráðsins verði bætt og gert skilvirkara og áhrifaríkara. Samtökin segja að málshöfðanir vegna brota á vissum greinum Mannréttindasáttmála Evrópu og andstöðu ríkis við að framfylgja úrskurðum ættu að kalla á viðeigandi viðbrögð í formi alþjóðlegs fundar aðildarríkja. Það sé óviðunandi að sum ríki neiti samvinnu við ákveðna eftirlitsaðila og komi í veg fyrir heimsóknir þeirra og skýrslugjöf. „Slíkur skortur á samvinnu ætti að ávallt að vera á dagskrá funda ráðherranefndarinnar, þar á meðal á árlegum ráðherrafundi,“ segir í tilkynningunni. Einnig leggja samtökin til að Evrópusambandið samþykki Mannréttindasáttmála Evrópu í samræmi við skuldbindingar Lissabon-sáttmálans og að sambandið staðfesti Istanbúlsamninginn og tryggi að aðildarríki þess geri slíkt hið sama. Þá leggja samtökin áherslu á að rétturinn til hreins, heilnæms og sjálfbærs umhverfis verði formlega viðurkenndur með lagalega bindandi bókun í Mannréttindasáttmála Evrópu. Þannig sé hægt að tryggja traustan og samfelldan lagalegan grunn fyrir Mannréttindadómstól Evrópu er lýtur að umhverfismálum. „Það auðveldar innleiðingu og framfylgd réttarins til hreins, heilnæms og sjálfbærs umhverfis í aðildarríkjum Evrópuráðsins. “ Gerendur stríðsglæpa verði dregnir fyrir dómstóla Fimmta atriðið sem Amnesty kallar eftir aðgerðum í varðar stríð Rússlands í Úkraínu. Samtökin segja að þar hafi verið framdir glæpir samkvæmt alþjóðalögum í gríðarlega miklu mæli. Kallað er eftir því að gerendurnir verði dregnir fyrir sjálfstæða, hlutlausa og sanngjarna dómstóla fyrir alla glæpi sem þeir hafa framið í trássi við alþjóðleg lög, þar á meðal glæpi gegn friði. „Réttur þolenda verður að vera í forgrunni í rannsóknum og lögsóknum vegna þessara glæpa og þolendur verða að geta sótt rétt sinn til miska- og skaðabóta.“ Samtökin segja leiðtogafundinn vera tækifæri fyrir Evrópuráðið til að stíga skref í átt að því að draga Rússland til ábyrgðar vegna stríðsins og hinna mörgu brota á alþjóðlegum mannúðarlögum og mannréttindum í stríðsátökunum. „Til að leiðtogafundurinn geti hins vegar borið árangur og blásið nýju lífi í Evrópuráðið verða aðildarríkin að setja það í forgang að taka á skeytingarleysi Tyrklands gagnvart skuldbindingum sínum. Einnig ættu aðildarríkin að nýta leiðtogafundinn í að setja í forgang baráttuna gegn skerðingu borgaralegs samfélags, verndun og styrkingu óháðra og hlutlausra dómstóla og berjast gegn bakslagi í réttindum kvenna og hinsegin fólks. Að undanskildum réttinum til hreins, heilnæms og sjálfbærs umhverfis ætti leiðtogafundurinn að leggja minni áherslu á að koma á fót nýjum stofnunum og meiri áherslu á að gera núverandi kerfi skilvirkari og öflugri. “ Leiðtogafundur Evrópuráðsins í Reykjavík 2023 Mannréttindi Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Innlent Baráttan um Bandaríkin: Hvað gerist eiginlega í nótt? Erlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Innlent Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Innlent Fleiri fréttir Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Einn fluttur á sjúkrahús eftir árekstur Grasrótin að styrkjast eftir samstarf sem mögulega var of dýrkeypt Haustið 2008 að einhverju leyti „reyfarakennt“ Sex kílómetrar urðu átta í straumhörðum og ísköldum sjónum „Þetta var hræðilegt slys“ Hræðilegt slys og sögulegar kosningar Mögulega merki um að lítið magn kviku hafi verið á ferð Læknar boða miklu harðari aðgerðir Sigurður Ingi þögull um búsetuúrræðin Formaður Kyndils lést í slysinu við Tungufljót Leituðu áfram undir ís vegna misræmis milli lista og leiðsögumanna Sjá meira
Þessi fimm atriði sem um ræðir eru sterkari vernd borgaralegra réttinda, verndun og styrking óháðra dómskerfa, viðnám við bakslagi í jafnrétti kynjanna, nýtt framtak til að auka áhrif Evrópuráðsins og að gerendur stríðsglæpa verði dregnir fyrir sjálfstæða, hlutlausa og sanngjarna dómstóla. Í tilkynningu frá samtökunum er farið ýtarlega yfir hvert og eitt atriði: Sterkari vernd borgaralegra réttinda Amnesty segir að á síðastliðnum árum hafi borgaraleg réttindi, þar á meðal tjáningar- og fundafrelsi, átt undir högg að sækja í Evrópu. Til að mynda hafi mátt sjá versnandi stöðu mannréttinda í Rússlandi í aðdraganda innrás þeirra í Úkraínu. „Slíka þróun má sjá víðar í Evrópu, eins og til dæmis í Aserbaísjan, Póllandi og Tyrklandi.“ Samtökin segja auknar árásir á mannréttindafrömuði og borgaraleg samtök hafa átt sér stað í Evrópu á undanförnum árum. Ásamt því hafi hömlur verið settar á störf þeirra. „Í mörgum ríkjum er sanngjörn málsmeðferð í upplausn og hömlur hafa verið settar á félaga-, funda- og tjáningarfrelsi víða í Evrópu.“ Verndun og styrking óháðra dómskerfa Amnesty segir aðildarríki Evrópuráðsins eins og Pólland, Ungverjaland og Tyrkland hafa ógnað stöðu Mannréttindadómstóls Evrópu og Mannréttindasáttmála Evrópu með því að virða ekki úrskurði dómstólsins. Mannréttindadómstóllinn sé mikilvægur til að standa vörð um löggjöf um mannréttindi í álfunni. Stóraukinn málafjöldi sem rati til dómstólsins beri þess merki að sjálfstæði og hlutleysi dómstóla aðildarríkjanna séu ekki tryggð. „Amnesty International bendir á að vanefndir á úrskurðum Mannréttindadómstóls Evrópu megi ekki verða viðtekin venja,“ segir í tilkynningunni. Þá hvetja samtökin til fordæmingar á neitun Tyrklands um að framfylgja úrskurðum dómstólsins um að leysa úr haldi mannréttindafrömuðinn Osman Kavala í samræmi við alþjóðlegar skuldbindingar sínar. „Það veikir stöðu Mannréttindadómstólsins og Mannréttindasáttmála Evrópu að úrskurðum dómstólsins sé ekki framfylgt. Amnesty International kallar eftir að leiðtogafundurinn fjalli af fullri alvöru um kerfisbundnar vanefndir ákveðinna aðildarríkja, eins og Tyrklands, að öðrum kosti er holur hljómur í öllu tali um að stuðla að auknum mannréttindum innan álfunnar með nýjum skuldbindingum. “ Viðnám við bakslagi í jafnrétti kynjanna Í tilkynningu Amnesty segir að stjórnvöld um alla Evrópu hafi á síðustu árum takmarkað kvenréttindi og réttindi hinsegin fólks í auknum mæli. Rússnesk og pólsk yfirvöld hafi beitt sér gegn réttindum kvenna og hingsegin fólks og Tyrkland hafi meðal annars sagt sig frá Istanbúlsamningnum. Samtökin kalla eftir því að leiðtogafundurinn beiti sér gegn bakslaginu sem á sér stað í jafnrétti kynjanna og réttindum hinsegin fólks. „Samtökin mælast til að öll aðildarríki Evrópuráðsins skuldbindi sig til að staðfesta, eftir því sem við á, og framfylgja Istanbúlsamningnum. Þá kalla samtökin eftir því að tekið verði á úrsögn Tyrklands frá Istanbúlsamningnum sem og andstöðu ákveðinna aðildarríkja að fylgja meginreglum Istanbúlsamningsins. Istanbúlsamningurinn verður að vera ein helsta skuldbinding Evrópuráðsins og krafa fyrir aðild að Evrópuráðinu. “ Nýtt framtak til að auka áhrif Evrópuráðsins Amnesty International leggur þá til að kerfi Evrópuráðsins verði bætt og gert skilvirkara og áhrifaríkara. Samtökin segja að málshöfðanir vegna brota á vissum greinum Mannréttindasáttmála Evrópu og andstöðu ríkis við að framfylgja úrskurðum ættu að kalla á viðeigandi viðbrögð í formi alþjóðlegs fundar aðildarríkja. Það sé óviðunandi að sum ríki neiti samvinnu við ákveðna eftirlitsaðila og komi í veg fyrir heimsóknir þeirra og skýrslugjöf. „Slíkur skortur á samvinnu ætti að ávallt að vera á dagskrá funda ráðherranefndarinnar, þar á meðal á árlegum ráðherrafundi,“ segir í tilkynningunni. Einnig leggja samtökin til að Evrópusambandið samþykki Mannréttindasáttmála Evrópu í samræmi við skuldbindingar Lissabon-sáttmálans og að sambandið staðfesti Istanbúlsamninginn og tryggi að aðildarríki þess geri slíkt hið sama. Þá leggja samtökin áherslu á að rétturinn til hreins, heilnæms og sjálfbærs umhverfis verði formlega viðurkenndur með lagalega bindandi bókun í Mannréttindasáttmála Evrópu. Þannig sé hægt að tryggja traustan og samfelldan lagalegan grunn fyrir Mannréttindadómstól Evrópu er lýtur að umhverfismálum. „Það auðveldar innleiðingu og framfylgd réttarins til hreins, heilnæms og sjálfbærs umhverfis í aðildarríkjum Evrópuráðsins. “ Gerendur stríðsglæpa verði dregnir fyrir dómstóla Fimmta atriðið sem Amnesty kallar eftir aðgerðum í varðar stríð Rússlands í Úkraínu. Samtökin segja að þar hafi verið framdir glæpir samkvæmt alþjóðalögum í gríðarlega miklu mæli. Kallað er eftir því að gerendurnir verði dregnir fyrir sjálfstæða, hlutlausa og sanngjarna dómstóla fyrir alla glæpi sem þeir hafa framið í trássi við alþjóðleg lög, þar á meðal glæpi gegn friði. „Réttur þolenda verður að vera í forgrunni í rannsóknum og lögsóknum vegna þessara glæpa og þolendur verða að geta sótt rétt sinn til miska- og skaðabóta.“ Samtökin segja leiðtogafundinn vera tækifæri fyrir Evrópuráðið til að stíga skref í átt að því að draga Rússland til ábyrgðar vegna stríðsins og hinna mörgu brota á alþjóðlegum mannúðarlögum og mannréttindum í stríðsátökunum. „Til að leiðtogafundurinn geti hins vegar borið árangur og blásið nýju lífi í Evrópuráðið verða aðildarríkin að setja það í forgang að taka á skeytingarleysi Tyrklands gagnvart skuldbindingum sínum. Einnig ættu aðildarríkin að nýta leiðtogafundinn í að setja í forgang baráttuna gegn skerðingu borgaralegs samfélags, verndun og styrkingu óháðra og hlutlausra dómstóla og berjast gegn bakslagi í réttindum kvenna og hinsegin fólks. Að undanskildum réttinum til hreins, heilnæms og sjálfbærs umhverfis ætti leiðtogafundurinn að leggja minni áherslu á að koma á fót nýjum stofnunum og meiri áherslu á að gera núverandi kerfi skilvirkari og öflugri. “
Leiðtogafundur Evrópuráðsins í Reykjavík 2023 Mannréttindi Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Innlent Baráttan um Bandaríkin: Hvað gerist eiginlega í nótt? Erlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Innlent Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Innlent Fleiri fréttir Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Einn fluttur á sjúkrahús eftir árekstur Grasrótin að styrkjast eftir samstarf sem mögulega var of dýrkeypt Haustið 2008 að einhverju leyti „reyfarakennt“ Sex kílómetrar urðu átta í straumhörðum og ísköldum sjónum „Þetta var hræðilegt slys“ Hræðilegt slys og sögulegar kosningar Mögulega merki um að lítið magn kviku hafi verið á ferð Læknar boða miklu harðari aðgerðir Sigurður Ingi þögull um búsetuúrræðin Formaður Kyndils lést í slysinu við Tungufljót Leituðu áfram undir ís vegna misræmis milli lista og leiðsögumanna Sjá meira