Margir einkennalausir með blóðtappa Kristinn Haukur Guðnason skrifar 18. apríl 2023 21:01 Signý Vala segir að hluti sjúklinga með blóðtappa í lungum deyji, jafn vel þó þeir fái viðeigandi meðferð. Á bilinu 300 til 400 manns greinast árlega með blóðtappa hér á landi. Sjúkdómurinn er talsverð byrði á bæði heilbrigðiskerfinu og samfélaginu öllu því margir eru vangreindir og einkennalausir. Íslenskt fyrirtæki kemur að blóðtapparannsóknum á skógarbjörnum. Blóðtappar, eða bláæðasegasjúkdómur, er heilbrigðisvá sem hefur verið nokkuð til umræðu á undanförnum árum. Einkum í Covid 19 faraldrinum. Signý Vala Sveinsdóttir, yfirlæknir blóðsjúkdóma á Landspítalanum, segir að um sé að ræða umtalsvert vandamál. „Bláæðasegasjúkdómur er talsverð byrði á heilbrigðiskerfinu og samfélaginu öllu því hann getur valdið miklum langvarandi fylgikvillum og jafnvel dauða,“ segir hún. Stundum engin augljós ástæða Ójafnvægi í storkukerfi líkamans veldur sjúkdómnum. Blóðtapparnir myndast vegna óeðlilega mikillar storknunar. Signý segir að ýmsir þættir geti ýtt undir hættuna. Svo sem bólguástand, hormónameðferðir eins og getnaðarvarnarpillan, þungun, skurðaðgerðir, reykingar, löng kyrrseta eða lega, alvarleg veikindi og sjúkrahúsvist, offita og jafn vel langar flugferðir. „Þá eru nokkrir þekktir arfgengir þættir en stundum er engin augljós eða þekkt ástæða fyrir myndun blóðtappans,“ segir Signý. Algengast er að fá blóðtappa í fótleggi og læri eða þá í lungum. Blóðtappi getur þó myndast í hvaða djúpum bláæðum líkamans sem er. Fótleggir og læri eru algengustu staðirnir þar sem blóðtappi myndast. Húðliturinn getur breyst. „Alvarlegasta formið er þegar blóðtappar í djúpum bláæðum, oftast ganglimum, losna frá og fara til lungna, þótt rannsóknir sýni að blóðtappi geti líka myndast upprunalega í lungum,“ segir Signý. „Það getur verið lífshættulegt ástand en talið er að um átta prósent lungnabláæðasega valdi dauðsfalli þrátt fyrir viðeigandi meðferð.“ Covid sjúklingar settir á blóðþynningu Covid 19 hefur áhrif á storkukerfið og eykur hættuna á myndun blóðtappa. Signý segir að þetta eigi einkum við þá sjúklinga sem leggjast inn á sjúkrahús og þá sérstaklega gjörgæslusjúklinga. Í ljósi þess hversu margir veiktust af Covid hafi eðlilega verið meira um blóðtappa í faraldrinum en í venjulegu árferði. Þetta hafi komið snemma fram í rannsóknum og voru þess vegna nánast allir inniliggjandi sjúklingar settir á fyrirbyggjandi blóðþynningarmeðferð. Græða hitamæla í kvið bjarna Eins og Vísir hefur greint frá standa yfir blóðrannsóknir á skógarbjörnum í Svíþjóð og Noregi. En það hefur lengi verið ráðgáta hvers vegna skógarbirnir fái ekki blóðtappa í margra mánaða vetrarhíði sínu. Rannsóknin sýnir fram á að þetta tengist próteininu HSP47, eða skorti á því í blóði bjarna yfir veturna. Bundnar eru miklar vonir við að rannsóknirnar nýtist við lyfjaþróun gegn blóðtöppum. Íslenska fyrirtækið Star-Oddi í Garðabæ hefur komið að þessari rannsókn. Fyrirtækið framleiðir hitamæla sem græddir eru í birnina. Birnirnir eru svæfðir úr þyrlu og hitamælunum úr Garðabænum komið fyrir í kviðnum á þeim.Högskolen in innlandet Ásgeir Bjarnason, þróunarstjóri Star-Oddi, segir að aðkoman hafi byrjað strax árið 2010. En þá var verkefnið að hefjast. Samkvæmt Ásgeiri lækkar líkamshiti skógarbjarna úr 37 eða 38 gráðum niður í 33 í híðinu. Hjartslátturinn lækkar niður í tíu slög á mínútu og þeir verða hreyfingarlausir. Hitamælarnir eru svokallaðir síritar, sem taka hitastigsmælingu með 0,1 gráðu nákvæmni og vista hana í minni. Mælarnir eru settir upp til að taka mælingu á fimm til þrjátíu mínútna fresti. „Mælarnir eru hannaðir til að þola langtímaígræðslu í dýrum,“ segir Ásgeir. Fyrirtækið hefur meðal annars framleitt hitamæla sem græddir voru í marðardýr, til þess að rannsaka bóluefni gegn Covid-19. Ásgeir Bjarnason þróunarstjóri Star Oddi segir mælana hannaða til að þola langtímaígræðslu í dýrum.Star Oddi „Birnirnir eru skotnir með svæfilyfi úr þyrlu, hitastigsmælirinn er ígræddur í kviðarhol á birninum til að mæla svokallað kjarnhitastig. Stundum fá þeir einnig hjartsláttamæli sem er þá ígræddur undir húð,“ segir Ásgeir um hvernig þetta er framkvæmt. Eins og Vísir greindi frá eru blóðsýni tekin úr björnunum og rannsökuð en fylgst er með björnunum með GPS tækjum. Heilbrigðismál Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Vísindi Tengdar fréttir Lykilinn að lyfjum við blóðtappa að finna í blóði skógarbjarna Samkvæmt nýrri rannsókn getur blóð skógarbjarna gegnt lykilhlutverki við lyfjaþróun við blóðtappa. Birnirnir dvelja mánuðum saman í hýði án mikillar hreyfingar en hreyfingarleysi eykur á hættuna á blóðtappa hjá fólki. 18. apríl 2023 07:01 Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Innlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Innlent Baráttan um Bandaríkin: Hvað gerist eiginlega í nótt? Erlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Innlent Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Innlent Fleiri fréttir Ógnaði barnsmóður sinni með haglabyssu Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Einn fluttur á sjúkrahús eftir árekstur Grasrótin að styrkjast eftir samstarf sem mögulega var of dýrkeypt Haustið 2008 að einhverju leyti „reyfarakennt“ Sex kílómetrar urðu átta í straumhörðum og ísköldum sjónum „Þetta var hræðilegt slys“ Hræðilegt slys og sögulegar kosningar Mögulega merki um að lítið magn kviku hafi verið á ferð Læknar boða miklu harðari aðgerðir Sigurður Ingi þögull um búsetuúrræðin Sjá meira
Blóðtappar, eða bláæðasegasjúkdómur, er heilbrigðisvá sem hefur verið nokkuð til umræðu á undanförnum árum. Einkum í Covid 19 faraldrinum. Signý Vala Sveinsdóttir, yfirlæknir blóðsjúkdóma á Landspítalanum, segir að um sé að ræða umtalsvert vandamál. „Bláæðasegasjúkdómur er talsverð byrði á heilbrigðiskerfinu og samfélaginu öllu því hann getur valdið miklum langvarandi fylgikvillum og jafnvel dauða,“ segir hún. Stundum engin augljós ástæða Ójafnvægi í storkukerfi líkamans veldur sjúkdómnum. Blóðtapparnir myndast vegna óeðlilega mikillar storknunar. Signý segir að ýmsir þættir geti ýtt undir hættuna. Svo sem bólguástand, hormónameðferðir eins og getnaðarvarnarpillan, þungun, skurðaðgerðir, reykingar, löng kyrrseta eða lega, alvarleg veikindi og sjúkrahúsvist, offita og jafn vel langar flugferðir. „Þá eru nokkrir þekktir arfgengir þættir en stundum er engin augljós eða þekkt ástæða fyrir myndun blóðtappans,“ segir Signý. Algengast er að fá blóðtappa í fótleggi og læri eða þá í lungum. Blóðtappi getur þó myndast í hvaða djúpum bláæðum líkamans sem er. Fótleggir og læri eru algengustu staðirnir þar sem blóðtappi myndast. Húðliturinn getur breyst. „Alvarlegasta formið er þegar blóðtappar í djúpum bláæðum, oftast ganglimum, losna frá og fara til lungna, þótt rannsóknir sýni að blóðtappi geti líka myndast upprunalega í lungum,“ segir Signý. „Það getur verið lífshættulegt ástand en talið er að um átta prósent lungnabláæðasega valdi dauðsfalli þrátt fyrir viðeigandi meðferð.“ Covid sjúklingar settir á blóðþynningu Covid 19 hefur áhrif á storkukerfið og eykur hættuna á myndun blóðtappa. Signý segir að þetta eigi einkum við þá sjúklinga sem leggjast inn á sjúkrahús og þá sérstaklega gjörgæslusjúklinga. Í ljósi þess hversu margir veiktust af Covid hafi eðlilega verið meira um blóðtappa í faraldrinum en í venjulegu árferði. Þetta hafi komið snemma fram í rannsóknum og voru þess vegna nánast allir inniliggjandi sjúklingar settir á fyrirbyggjandi blóðþynningarmeðferð. Græða hitamæla í kvið bjarna Eins og Vísir hefur greint frá standa yfir blóðrannsóknir á skógarbjörnum í Svíþjóð og Noregi. En það hefur lengi verið ráðgáta hvers vegna skógarbirnir fái ekki blóðtappa í margra mánaða vetrarhíði sínu. Rannsóknin sýnir fram á að þetta tengist próteininu HSP47, eða skorti á því í blóði bjarna yfir veturna. Bundnar eru miklar vonir við að rannsóknirnar nýtist við lyfjaþróun gegn blóðtöppum. Íslenska fyrirtækið Star-Oddi í Garðabæ hefur komið að þessari rannsókn. Fyrirtækið framleiðir hitamæla sem græddir eru í birnina. Birnirnir eru svæfðir úr þyrlu og hitamælunum úr Garðabænum komið fyrir í kviðnum á þeim.Högskolen in innlandet Ásgeir Bjarnason, þróunarstjóri Star-Oddi, segir að aðkoman hafi byrjað strax árið 2010. En þá var verkefnið að hefjast. Samkvæmt Ásgeiri lækkar líkamshiti skógarbjarna úr 37 eða 38 gráðum niður í 33 í híðinu. Hjartslátturinn lækkar niður í tíu slög á mínútu og þeir verða hreyfingarlausir. Hitamælarnir eru svokallaðir síritar, sem taka hitastigsmælingu með 0,1 gráðu nákvæmni og vista hana í minni. Mælarnir eru settir upp til að taka mælingu á fimm til þrjátíu mínútna fresti. „Mælarnir eru hannaðir til að þola langtímaígræðslu í dýrum,“ segir Ásgeir. Fyrirtækið hefur meðal annars framleitt hitamæla sem græddir voru í marðardýr, til þess að rannsaka bóluefni gegn Covid-19. Ásgeir Bjarnason þróunarstjóri Star Oddi segir mælana hannaða til að þola langtímaígræðslu í dýrum.Star Oddi „Birnirnir eru skotnir með svæfilyfi úr þyrlu, hitastigsmælirinn er ígræddur í kviðarhol á birninum til að mæla svokallað kjarnhitastig. Stundum fá þeir einnig hjartsláttamæli sem er þá ígræddur undir húð,“ segir Ásgeir um hvernig þetta er framkvæmt. Eins og Vísir greindi frá eru blóðsýni tekin úr björnunum og rannsökuð en fylgst er með björnunum með GPS tækjum.
Heilbrigðismál Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Vísindi Tengdar fréttir Lykilinn að lyfjum við blóðtappa að finna í blóði skógarbjarna Samkvæmt nýrri rannsókn getur blóð skógarbjarna gegnt lykilhlutverki við lyfjaþróun við blóðtappa. Birnirnir dvelja mánuðum saman í hýði án mikillar hreyfingar en hreyfingarleysi eykur á hættuna á blóðtappa hjá fólki. 18. apríl 2023 07:01 Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Innlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Innlent Baráttan um Bandaríkin: Hvað gerist eiginlega í nótt? Erlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Innlent Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Innlent Fleiri fréttir Ógnaði barnsmóður sinni með haglabyssu Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Gera nú ráð fyrir 43 prósent meiri halla á ríkissjóði Stjórnarliðið freistar þess að rjúfa útboðsstopp í vegagerð Einn fluttur á sjúkrahús eftir árekstur Grasrótin að styrkjast eftir samstarf sem mögulega var of dýrkeypt Haustið 2008 að einhverju leyti „reyfarakennt“ Sex kílómetrar urðu átta í straumhörðum og ísköldum sjónum „Þetta var hræðilegt slys“ Hræðilegt slys og sögulegar kosningar Mögulega merki um að lítið magn kviku hafi verið á ferð Læknar boða miklu harðari aðgerðir Sigurður Ingi þögull um búsetuúrræðin Sjá meira
Lykilinn að lyfjum við blóðtappa að finna í blóði skógarbjarna Samkvæmt nýrri rannsókn getur blóð skógarbjarna gegnt lykilhlutverki við lyfjaþróun við blóðtappa. Birnirnir dvelja mánuðum saman í hýði án mikillar hreyfingar en hreyfingarleysi eykur á hættuna á blóðtappa hjá fólki. 18. apríl 2023 07:01