Fortíðin er búin, framtíðin er snúin Elva Rakel Jónsdóttir skrifar 10. febrúar 2023 07:30 Allt sem við gerðum í fortíðinni mótaði hvernig samtíminn okkar lítur út. Allt sem við ákveðum í dag hefur áhrif á framtíð okkar,framtíð barna okkar og barnabarna. Sjálfsagt núna, róttækt þá Fyrir 100 árum var hafist handa við að færa húshitun Íslendinga frá kolakyndingu og yfir í hitaveitu. Fyrir 30 árum var hætt að urða allan úrgang frá höfuðborgarsvæðinu í sömu holunni í Gufunesi og lagður grunnur að endurvinnslu. Fyrir tugum ára varð bannað að nota blý í málningu, asbest í byggingarplötum og DDT skordýraeitur. Nýlega var fært í lög að ekki mætti afhenda plastpoka við búðarkassa án endurgjalds. Allar þessar ákvarðanir urðu uppspretta heitra umræðna í samfélaginu og jafnvel deilna. Það sem eitt sinni þótti róttækt þykir oft sjálfsagt í dag. Áhrif af ákvörðunum sem þessum snúast ekki eingöngu um hvort opnaður verði nýr urðunarstaður eða hvort ný lög taka gildi um byggingarplötur. Þvert á móti geta áhrifin verið margræð og bæði lagt grunn að nýsköpun í heilu atvinnugeirunum og staðið vörð um heilnæmi umhverfis fyrir landsmenn alla. Verum betri forverar Ef við hugsum okkur að allt sem við gerum í dag muni móta og skapa framtíðina með beinum hætti, hefur það áhrif á ákvarðanir okkar? Tom Fletcher, fyrrverandi starfsmaður í utanríkisþjónustu Breta, skrifaði bók sem fjallaði um hvernig við gætum orðið betri forverar. Hann benti á að í misfjarlægri framtíð gætum við talist vera forfeður og -mæður þeirra sem þá verða uppi. Því ættum við að hafa það sem markmið í dag að verða strax betri forverar næstu kynslóða. Þessi hugsun er ekki ný af nálinni, en hún hjálpar okkur virkilega að setja hlutina í samhengi. Ef þú rekur fyrirtæki, ert stjórnandi í stofnun, sinnir trúnaðarstöðu í félagasamtökum eða heldur úti heimili, hvernig myndu ákvarðanir þínar líta út ef þú tækir þær allar eingöngu með hag barnabarna þinna í huga? Hvernig myndir þú haga þínum innkaupum og framkvæmdum? Hvernig myndirðu nýta þann kraft og áhrif sem þú býrð yfir til að velja vel og breyta heiminum til góðs? Betri ákvarðanir fyrir framtíðina Þessi hugmyndafræði, sem hefur hlotið nafnið framtíðarhönnun (e. future design) var þróuð af japanska hagfræðingnum Tatsuyoshi Saijo hjá Kochi tækniháskólanum. Hún byggir á reglunni um ákvarðanatöku sjöundu kynslóðarinnar. Gerðar hafa verið tilraunir í Japan með hvaða áhrif þessi hugmyndafræði hefur á ákvarðanir sem teknar eru við borgarskipulag. Áhugaverðar rannsóknir í borgum eins og Kyoto, Yahaba og Suita sýndu fram á að ákvarðnir okkar breytast ef við eigum ekki bara að hugsa um hagsmuni okkar sjálfra og samtímamanna. Skipulagsákvarðanir borgarinnar stórbreyttust þegar vissum aðilum í ákvörðunarferlinu var fyrst og fremst gefið það hlutverk að halda uppi sjónarmiðum barnabarna sinna. Ákvarðanir sem þessi hópur tók voru yfirleitt betri fyrir samfélagið og vægi eigin hagsmuna minni. Þegar kemur að umhverfismálum er hugmyndafræði framtíðarhönnunar mjög mikilvæg. Við getum ekki leyft okkur að taka ákvarðanir bara fyrir okkur. Mikið vald í okkar höndum Það getur auðveldlega valdið fólki kvíða og vanmáttarkennd að hugsa á þessum nótum. Það má þó auðveldlega snúa dæminu við og hugsa sem svo að nú er allt vald í okkar höndum. Við getum breytt því sem við viljum og haft áhrif á svo ótal margt. Ef við lítum yfir okkar áhrifasvið og okkar tengslanet þá finnum við öll staði þar sem við getum mótað stefnu eða lagt línur með einhverjum hætti. Eins og Andri Snær bendir á þá erum við öll tímaflakkarar og ákvarðnir okkar í dag geta enn verið ljóslifandi þeim sem verða uppi eftir tugi ára. Framtíðin er núna og það sem við gerum í dag teygir anga sína víðar en við höldum. Höfundur er framkvæmdastjóri Svansins á Íslandi. Umhverfismerkið Svanurinn stendur fyrir morgunfundinum Fortíðin er búin, framtíðin er snúin í Hörpu 15. febrúar og öll eru velkomin að taka þátt. Dagskrána má sjá á heimasíðu Svansins, www.svanurinn.is og á síðu viðburðarins á facebook. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Mest lesið Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir Skoðun Aukin tækifæri verslunarfólks til framtíðar Anna Bragadóttir, Gunnur Líf Gunnarsdóttir og Svava Þorsteinsdóttir Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson Skoðun Það er hægt Ragna Sigurðardóttir Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun Stjórnmálin verða að virka Bjarni Benediktsson Skoðun Skoðun Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári skrifar Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Allt sem við gerðum í fortíðinni mótaði hvernig samtíminn okkar lítur út. Allt sem við ákveðum í dag hefur áhrif á framtíð okkar,framtíð barna okkar og barnabarna. Sjálfsagt núna, róttækt þá Fyrir 100 árum var hafist handa við að færa húshitun Íslendinga frá kolakyndingu og yfir í hitaveitu. Fyrir 30 árum var hætt að urða allan úrgang frá höfuðborgarsvæðinu í sömu holunni í Gufunesi og lagður grunnur að endurvinnslu. Fyrir tugum ára varð bannað að nota blý í málningu, asbest í byggingarplötum og DDT skordýraeitur. Nýlega var fært í lög að ekki mætti afhenda plastpoka við búðarkassa án endurgjalds. Allar þessar ákvarðanir urðu uppspretta heitra umræðna í samfélaginu og jafnvel deilna. Það sem eitt sinni þótti róttækt þykir oft sjálfsagt í dag. Áhrif af ákvörðunum sem þessum snúast ekki eingöngu um hvort opnaður verði nýr urðunarstaður eða hvort ný lög taka gildi um byggingarplötur. Þvert á móti geta áhrifin verið margræð og bæði lagt grunn að nýsköpun í heilu atvinnugeirunum og staðið vörð um heilnæmi umhverfis fyrir landsmenn alla. Verum betri forverar Ef við hugsum okkur að allt sem við gerum í dag muni móta og skapa framtíðina með beinum hætti, hefur það áhrif á ákvarðanir okkar? Tom Fletcher, fyrrverandi starfsmaður í utanríkisþjónustu Breta, skrifaði bók sem fjallaði um hvernig við gætum orðið betri forverar. Hann benti á að í misfjarlægri framtíð gætum við talist vera forfeður og -mæður þeirra sem þá verða uppi. Því ættum við að hafa það sem markmið í dag að verða strax betri forverar næstu kynslóða. Þessi hugsun er ekki ný af nálinni, en hún hjálpar okkur virkilega að setja hlutina í samhengi. Ef þú rekur fyrirtæki, ert stjórnandi í stofnun, sinnir trúnaðarstöðu í félagasamtökum eða heldur úti heimili, hvernig myndu ákvarðanir þínar líta út ef þú tækir þær allar eingöngu með hag barnabarna þinna í huga? Hvernig myndir þú haga þínum innkaupum og framkvæmdum? Hvernig myndirðu nýta þann kraft og áhrif sem þú býrð yfir til að velja vel og breyta heiminum til góðs? Betri ákvarðanir fyrir framtíðina Þessi hugmyndafræði, sem hefur hlotið nafnið framtíðarhönnun (e. future design) var þróuð af japanska hagfræðingnum Tatsuyoshi Saijo hjá Kochi tækniháskólanum. Hún byggir á reglunni um ákvarðanatöku sjöundu kynslóðarinnar. Gerðar hafa verið tilraunir í Japan með hvaða áhrif þessi hugmyndafræði hefur á ákvarðanir sem teknar eru við borgarskipulag. Áhugaverðar rannsóknir í borgum eins og Kyoto, Yahaba og Suita sýndu fram á að ákvarðnir okkar breytast ef við eigum ekki bara að hugsa um hagsmuni okkar sjálfra og samtímamanna. Skipulagsákvarðanir borgarinnar stórbreyttust þegar vissum aðilum í ákvörðunarferlinu var fyrst og fremst gefið það hlutverk að halda uppi sjónarmiðum barnabarna sinna. Ákvarðanir sem þessi hópur tók voru yfirleitt betri fyrir samfélagið og vægi eigin hagsmuna minni. Þegar kemur að umhverfismálum er hugmyndafræði framtíðarhönnunar mjög mikilvæg. Við getum ekki leyft okkur að taka ákvarðanir bara fyrir okkur. Mikið vald í okkar höndum Það getur auðveldlega valdið fólki kvíða og vanmáttarkennd að hugsa á þessum nótum. Það má þó auðveldlega snúa dæminu við og hugsa sem svo að nú er allt vald í okkar höndum. Við getum breytt því sem við viljum og haft áhrif á svo ótal margt. Ef við lítum yfir okkar áhrifasvið og okkar tengslanet þá finnum við öll staði þar sem við getum mótað stefnu eða lagt línur með einhverjum hætti. Eins og Andri Snær bendir á þá erum við öll tímaflakkarar og ákvarðnir okkar í dag geta enn verið ljóslifandi þeim sem verða uppi eftir tugi ára. Framtíðin er núna og það sem við gerum í dag teygir anga sína víðar en við höldum. Höfundur er framkvæmdastjóri Svansins á Íslandi. Umhverfismerkið Svanurinn stendur fyrir morgunfundinum Fortíðin er búin, framtíðin er snúin í Hörpu 15. febrúar og öll eru velkomin að taka þátt. Dagskrána má sjá á heimasíðu Svansins, www.svanurinn.is og á síðu viðburðarins á facebook.
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Aukin tækifæri verslunarfólks til framtíðar Anna Bragadóttir, Gunnur Líf Gunnarsdóttir og Svava Þorsteinsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Aukin tækifæri verslunarfólks til framtíðar Anna Bragadóttir, Gunnur Líf Gunnarsdóttir og Svava Þorsteinsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun