Fortíðin er búin, framtíðin er snúin Elva Rakel Jónsdóttir skrifar 10. febrúar 2023 07:30 Allt sem við gerðum í fortíðinni mótaði hvernig samtíminn okkar lítur út. Allt sem við ákveðum í dag hefur áhrif á framtíð okkar,framtíð barna okkar og barnabarna. Sjálfsagt núna, róttækt þá Fyrir 100 árum var hafist handa við að færa húshitun Íslendinga frá kolakyndingu og yfir í hitaveitu. Fyrir 30 árum var hætt að urða allan úrgang frá höfuðborgarsvæðinu í sömu holunni í Gufunesi og lagður grunnur að endurvinnslu. Fyrir tugum ára varð bannað að nota blý í málningu, asbest í byggingarplötum og DDT skordýraeitur. Nýlega var fært í lög að ekki mætti afhenda plastpoka við búðarkassa án endurgjalds. Allar þessar ákvarðanir urðu uppspretta heitra umræðna í samfélaginu og jafnvel deilna. Það sem eitt sinni þótti róttækt þykir oft sjálfsagt í dag. Áhrif af ákvörðunum sem þessum snúast ekki eingöngu um hvort opnaður verði nýr urðunarstaður eða hvort ný lög taka gildi um byggingarplötur. Þvert á móti geta áhrifin verið margræð og bæði lagt grunn að nýsköpun í heilu atvinnugeirunum og staðið vörð um heilnæmi umhverfis fyrir landsmenn alla. Verum betri forverar Ef við hugsum okkur að allt sem við gerum í dag muni móta og skapa framtíðina með beinum hætti, hefur það áhrif á ákvarðanir okkar? Tom Fletcher, fyrrverandi starfsmaður í utanríkisþjónustu Breta, skrifaði bók sem fjallaði um hvernig við gætum orðið betri forverar. Hann benti á að í misfjarlægri framtíð gætum við talist vera forfeður og -mæður þeirra sem þá verða uppi. Því ættum við að hafa það sem markmið í dag að verða strax betri forverar næstu kynslóða. Þessi hugsun er ekki ný af nálinni, en hún hjálpar okkur virkilega að setja hlutina í samhengi. Ef þú rekur fyrirtæki, ert stjórnandi í stofnun, sinnir trúnaðarstöðu í félagasamtökum eða heldur úti heimili, hvernig myndu ákvarðanir þínar líta út ef þú tækir þær allar eingöngu með hag barnabarna þinna í huga? Hvernig myndir þú haga þínum innkaupum og framkvæmdum? Hvernig myndirðu nýta þann kraft og áhrif sem þú býrð yfir til að velja vel og breyta heiminum til góðs? Betri ákvarðanir fyrir framtíðina Þessi hugmyndafræði, sem hefur hlotið nafnið framtíðarhönnun (e. future design) var þróuð af japanska hagfræðingnum Tatsuyoshi Saijo hjá Kochi tækniháskólanum. Hún byggir á reglunni um ákvarðanatöku sjöundu kynslóðarinnar. Gerðar hafa verið tilraunir í Japan með hvaða áhrif þessi hugmyndafræði hefur á ákvarðanir sem teknar eru við borgarskipulag. Áhugaverðar rannsóknir í borgum eins og Kyoto, Yahaba og Suita sýndu fram á að ákvarðnir okkar breytast ef við eigum ekki bara að hugsa um hagsmuni okkar sjálfra og samtímamanna. Skipulagsákvarðanir borgarinnar stórbreyttust þegar vissum aðilum í ákvörðunarferlinu var fyrst og fremst gefið það hlutverk að halda uppi sjónarmiðum barnabarna sinna. Ákvarðanir sem þessi hópur tók voru yfirleitt betri fyrir samfélagið og vægi eigin hagsmuna minni. Þegar kemur að umhverfismálum er hugmyndafræði framtíðarhönnunar mjög mikilvæg. Við getum ekki leyft okkur að taka ákvarðanir bara fyrir okkur. Mikið vald í okkar höndum Það getur auðveldlega valdið fólki kvíða og vanmáttarkennd að hugsa á þessum nótum. Það má þó auðveldlega snúa dæminu við og hugsa sem svo að nú er allt vald í okkar höndum. Við getum breytt því sem við viljum og haft áhrif á svo ótal margt. Ef við lítum yfir okkar áhrifasvið og okkar tengslanet þá finnum við öll staði þar sem við getum mótað stefnu eða lagt línur með einhverjum hætti. Eins og Andri Snær bendir á þá erum við öll tímaflakkarar og ákvarðnir okkar í dag geta enn verið ljóslifandi þeim sem verða uppi eftir tugi ára. Framtíðin er núna og það sem við gerum í dag teygir anga sína víðar en við höldum. Höfundur er framkvæmdastjóri Svansins á Íslandi. Umhverfismerkið Svanurinn stendur fyrir morgunfundinum Fortíðin er búin, framtíðin er snúin í Hörpu 15. febrúar og öll eru velkomin að taka þátt. Dagskrána má sjá á heimasíðu Svansins, www.svanurinn.is og á síðu viðburðarins á facebook. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Mest lesið Fáránlegar hugmyndir Haraldur F. Gíslason Skoðun Dökk heimsmynd Jóhanns Páls Hildur Sverrisdóttir Skoðun Gefum okkur 5 mínútur á dag til að rækta félagsleg tengsl Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun Sund og kvíði Davíð Már Sigurðsson Skoðun Ungt afbrotafólk og mikilvægi endurhæfingar Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Gerum Áslaugu Örnu að formanni Sjálfstæðisflokksins! Einar Baldvin Árnason Skoðun Við erum á allt öðrum stað Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Sameiginlegt verkefni okkar allra Ingibjörg Isaksen Skoðun Að bjarga mannslífi Högni Óskarsson Skoðun Lýst yfir hættustigi vegna áfengisdrykkju Gunnar Hersveinn Skoðun Skoðun Skoðun Geðheilsa er samfélagsmál Halldóra Friðgerður Víðisdóttir skrifar Skoðun Sund og kvíði Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Að bjarga mannslífi Högni Óskarsson skrifar Skoðun Sameiginlegt verkefni okkar allra Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Gefum okkur 5 mínútur á dag til að rækta félagsleg tengsl Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dökk heimsmynd Jóhanns Páls Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Við erum á allt öðrum stað Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ungt afbrotafólk og mikilvægi endurhæfingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Fáránlegar hugmyndir Haraldur F. Gíslason skrifar Skoðun Hættið að hæða lýðræðið - Slítið stjórnarsamstarfinu! Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Gerum Áslaugu Örnu að formanni Sjálfstæðisflokksins! Einar Baldvin Árnason skrifar Skoðun Frá vinnustofum til borðstofa Halla Margrét Hinriksdóttir,Inga Minelgaite skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra. En hvað svo? Heiðbrá Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hvernig líður þér í vinnunni? Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga Gígju Baldursdóttir skrifar Skoðun Kvótakerfi stjórnmálaflokkanna Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Sorrý, ekkert partý fyrir þig (þú ert svo mikið ves) Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er meðvirkni kostur? Davíð Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Sviptum greiðslumiðlun RAPYD starfsleyfi Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Öryrkjar eiga betra skilið Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Riddarar kærleikans Tómas Torfason skrifar Skoðun Er fólk ungt eða gamalt? Halldór S. Guðmundsson,Sigurveig H. Sigurðardóttir,Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar Skoðun Vatn rennur ekki upp í móti Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Ólíkt hefst fólk að Hjörleifur Hallgríms Herbertsson skrifar Skoðun Jöfn tækifæri til menntunar Ingibjörg Ólöf Isaksen skrifar Skoðun Niðurskurður fjölbreytileikans í íslenskri kvikmyndagerð Dögg Mósesdóttir,Helga Rakel Rafnsdóttir skrifar Skoðun Þar sem hanar og hænur gala Yngvi Sighvatsson skrifar Skoðun Stafræn þjónustubylting Reykjavíkurborgar vekur heimsathygli Alexandra Briem skrifar Skoðun Hlutleysi í NATO – Íslenskar varnir Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Þú ert númer 1155 í röðinni Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Á bak við tjöldin Arnar Þór Jónsson skrifar Sjá meira
Allt sem við gerðum í fortíðinni mótaði hvernig samtíminn okkar lítur út. Allt sem við ákveðum í dag hefur áhrif á framtíð okkar,framtíð barna okkar og barnabarna. Sjálfsagt núna, róttækt þá Fyrir 100 árum var hafist handa við að færa húshitun Íslendinga frá kolakyndingu og yfir í hitaveitu. Fyrir 30 árum var hætt að urða allan úrgang frá höfuðborgarsvæðinu í sömu holunni í Gufunesi og lagður grunnur að endurvinnslu. Fyrir tugum ára varð bannað að nota blý í málningu, asbest í byggingarplötum og DDT skordýraeitur. Nýlega var fært í lög að ekki mætti afhenda plastpoka við búðarkassa án endurgjalds. Allar þessar ákvarðanir urðu uppspretta heitra umræðna í samfélaginu og jafnvel deilna. Það sem eitt sinni þótti róttækt þykir oft sjálfsagt í dag. Áhrif af ákvörðunum sem þessum snúast ekki eingöngu um hvort opnaður verði nýr urðunarstaður eða hvort ný lög taka gildi um byggingarplötur. Þvert á móti geta áhrifin verið margræð og bæði lagt grunn að nýsköpun í heilu atvinnugeirunum og staðið vörð um heilnæmi umhverfis fyrir landsmenn alla. Verum betri forverar Ef við hugsum okkur að allt sem við gerum í dag muni móta og skapa framtíðina með beinum hætti, hefur það áhrif á ákvarðanir okkar? Tom Fletcher, fyrrverandi starfsmaður í utanríkisþjónustu Breta, skrifaði bók sem fjallaði um hvernig við gætum orðið betri forverar. Hann benti á að í misfjarlægri framtíð gætum við talist vera forfeður og -mæður þeirra sem þá verða uppi. Því ættum við að hafa það sem markmið í dag að verða strax betri forverar næstu kynslóða. Þessi hugsun er ekki ný af nálinni, en hún hjálpar okkur virkilega að setja hlutina í samhengi. Ef þú rekur fyrirtæki, ert stjórnandi í stofnun, sinnir trúnaðarstöðu í félagasamtökum eða heldur úti heimili, hvernig myndu ákvarðanir þínar líta út ef þú tækir þær allar eingöngu með hag barnabarna þinna í huga? Hvernig myndir þú haga þínum innkaupum og framkvæmdum? Hvernig myndirðu nýta þann kraft og áhrif sem þú býrð yfir til að velja vel og breyta heiminum til góðs? Betri ákvarðanir fyrir framtíðina Þessi hugmyndafræði, sem hefur hlotið nafnið framtíðarhönnun (e. future design) var þróuð af japanska hagfræðingnum Tatsuyoshi Saijo hjá Kochi tækniháskólanum. Hún byggir á reglunni um ákvarðanatöku sjöundu kynslóðarinnar. Gerðar hafa verið tilraunir í Japan með hvaða áhrif þessi hugmyndafræði hefur á ákvarðanir sem teknar eru við borgarskipulag. Áhugaverðar rannsóknir í borgum eins og Kyoto, Yahaba og Suita sýndu fram á að ákvarðnir okkar breytast ef við eigum ekki bara að hugsa um hagsmuni okkar sjálfra og samtímamanna. Skipulagsákvarðanir borgarinnar stórbreyttust þegar vissum aðilum í ákvörðunarferlinu var fyrst og fremst gefið það hlutverk að halda uppi sjónarmiðum barnabarna sinna. Ákvarðanir sem þessi hópur tók voru yfirleitt betri fyrir samfélagið og vægi eigin hagsmuna minni. Þegar kemur að umhverfismálum er hugmyndafræði framtíðarhönnunar mjög mikilvæg. Við getum ekki leyft okkur að taka ákvarðanir bara fyrir okkur. Mikið vald í okkar höndum Það getur auðveldlega valdið fólki kvíða og vanmáttarkennd að hugsa á þessum nótum. Það má þó auðveldlega snúa dæminu við og hugsa sem svo að nú er allt vald í okkar höndum. Við getum breytt því sem við viljum og haft áhrif á svo ótal margt. Ef við lítum yfir okkar áhrifasvið og okkar tengslanet þá finnum við öll staði þar sem við getum mótað stefnu eða lagt línur með einhverjum hætti. Eins og Andri Snær bendir á þá erum við öll tímaflakkarar og ákvarðnir okkar í dag geta enn verið ljóslifandi þeim sem verða uppi eftir tugi ára. Framtíðin er núna og það sem við gerum í dag teygir anga sína víðar en við höldum. Höfundur er framkvæmdastjóri Svansins á Íslandi. Umhverfismerkið Svanurinn stendur fyrir morgunfundinum Fortíðin er búin, framtíðin er snúin í Hörpu 15. febrúar og öll eru velkomin að taka þátt. Dagskrána má sjá á heimasíðu Svansins, www.svanurinn.is og á síðu viðburðarins á facebook.
Skoðun Gefum okkur 5 mínútur á dag til að rækta félagsleg tengsl Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Hvernig líður þér í vinnunni? Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga Gígju Baldursdóttir skrifar
Skoðun Er fólk ungt eða gamalt? Halldór S. Guðmundsson,Sigurveig H. Sigurðardóttir,Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar
Skoðun Niðurskurður fjölbreytileikans í íslenskri kvikmyndagerð Dögg Mósesdóttir,Helga Rakel Rafnsdóttir skrifar