Innlent

Stúdentar fagna stóru skrefi en segja enn áskoranir til staðar

Fanndís Birna Logadóttir skrifar
Isabel Alejandra Diaz, forseti SHÍ, og Ragnar Auðun Árnason, varaforseti SÍNE, vona að Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra, haldi áfram að hlusta á kröfur nemenda. 
Isabel Alejandra Diaz, forseti SHÍ, og Ragnar Auðun Árnason, varaforseti SÍNE, vona að Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, háskóla-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra, haldi áfram að hlusta á kröfur nemenda.  Mynd/Samsett

Háskóla-, vísinda- og nýsköpunarráðherra samþykkti nýjar úthlutunarreglur hjá Menntasjóði námsmanna fyrir næsta skólaár um mánaðarmótin en þar er kveðið á um átján prósent hækkun á grunnframfærslu. Forseti Stúdentaráðs Háskóla Íslands og varaforseti Sambands íslenskra nemenda erlendis fagna breytingunni og segja að um stórt skref sé að ræða þó baráttu stúdenta sé hvergi nærri lokið. 

Með breytingunni í ár hækkar grunnframfærslan fyrir stúdent í leigu- eða eigin húsnæði um tæplega 21 þúsund krónur og um rúmlega sextán þúsund fyrir stúdenta í foreldrahúsnæði. Isabel Alejandra Diaz, forseti Stúdentaráðs Háskóla Íslands, segir að um stórt skref sé að ræða en stúdentahreyfingin hefur lengi kallað eftir þessari hækkun.

„Við höfum verið að segja að of lág framfærsla skerði, í fyrsta lagi, aðgengi að menntun, og í öðru lagi er það ein helsta ástæða þess að íslenskir stúdentar eru að vinna mun meira með námi heldur en stúdentar í nágrannalöndunum,“ segir Isabel og vísar til þess að í síðustu Eurostudent könnum kom í ljós að 71 prósent stúdenta vinni samhliða námi á Íslandi, sem er hæsta hlutfallið á Norðurlöndunum.

Nýttnámslánakerfi leit dagsins ljós árið 2019 og var Menntasjóður námsmanna settur á fót árið 2020 en þrátt fyrir ítrekaða kröfu stúdenta voru engar breytingar á framfærslunni. Frá þeim tíma hafa nýjar úthlutunarreglur tvívegis verið samþykktar og ekki kveðið á um hækkun í þeim heldur.

„Við teljum að þetta grundvallaratriði sé ástæðan fyrir því að fólk lendir í þessum vítahing, að vinna of mikið, vinna með námi, og í ofanálag skerðist lánið vegna frítekjumarksins,“ segir Isabel um grunnframfærsluna. „Þannig að það má segja að þetta sé mikil kjarabót fyrir námsfólk og við í stúdentaráði fögnum því að það hafi verið tekið tillit til áherslna okkar.“

Frítekjumarkið og viðbótarlán vegna húsnæðis enn áskorun

Hún bendir þó á að endurskoðun á kerfinu í heild þurfi samkvæmt lögum að eiga sér stað fyrir haustþing árið 2023 og er helsta baráttumál stúdenta nú að upphæðir námslánanna séu endurskoðaðar árlega en ekkert er kveðið á um slíkt í núgildandi lögum.

Þá þurfi að endurskoða viðbótarlán vegna húsnæðis, sem hafa bara hækkað um 11 prósent á meðan vísitala leiguverðs hefur hækkað um 41 prósent árin 2017 til 2021, auk þess sem skoða þurfi frítekjumarkið og mögulega hækkun þess, afnám þess, þrepaskiptingu, eða þá öðrum breytingum.

„Við erum bara að segja að fyrir þessa næstu endurskoðun þá þurfum við að hafa þessa þætti í huga og hanna kerfið með hag stúdenta í forgrunni,“ segir Isabel. „Við viljum að stúdentar geti stundað nám sitt áhyggjulaust, óáreitt og ekki með svona miklar fjárhagsáhyggjur eins og raun ber vitni. Það er fyrsta skrefið.“

Stúdentahreyfingin hefur lengi barist fyrir bættum kjörum og aðspurð um hvort hún telji hækkun grunnframfærslunnar til marks um að frekari áfangasigrar náist í framtíðinni segist hún vona það.

„Ég ætla að leyfa mér að vera mjög bjartsýn að það verði gert og að stúdentar séu hafðir betur með í ráðunum. Mér finnst þetta alla vega vera ákveðin vísbending um að það sé verið að hlusta, og það er mjög ánægjulegt,“ segir Isabel.

Breytingar á skólagjaldalánum einnig stórt skref

Ragnar Auðun Árnason, varaformaður Sambands íslenskra nemenda erlendis, SÍNE, hefur lengi starfað við lánasjóðsmál stúdenta og segir þetta vera eina mestu hækkun sem hann man eftir. Fleiri breytingar eru í nýju úthlutunarreglunum sem gagnast nemendum erlendis, til að mynda varðandi skólagjaldalán en hingað til hefur lánið verið reiknað út frá gengi fyrsta júní ár hvert.

„Við vorum frekar óánægð með það því að flest allir borga skólagjöldin sín fyrsta ágúst og þá getur það breyst. Við börðumst fyrir að breyta því þannig þetta yrði reiknað út frá fyrsta ágúst, en ráðherra og sjóðurinn komu til móts við okkur þannig ef það er breyting á genginu umfram fimm prósent, sem sagt í óhag námsmannsins, að þá verður hægt að sækja um aukalán,“ segir Ragnar.

„Þetta er bæting frá því hvernig kerfið var og við vomum að við getum haldið áfram að bæta kjör námsmanna erlendis, en þessar grunnframfærsluhækkanir eru náttúrulega stærstu kjörin í þessum úthlutunarreglum,“ segir hann enn fremur.

Þörf á frekari breytingum á skólagjaldalánum og framfærslunni

Aðspurður um næstu verkefni SÍNE segir Ragnar þau lengi hafa talað fyrir því að hámark skólagjaldalána verði hækkað, sem er nú sérstaklega mikilvægt í ljósi þess að Bretland hefur gengið úr Evrópusambandinu en Bretland og Bandaríkin eru tvö af þremur vinsælustu námslöndunum fyrir íslenska námsmenn.

„Námskrefið hjá þeim er þannig að það er erfitt að komast í skóla þar sem þú þarft ekki að borga svimandi há skólagjöld og það er bara orðið erfitt að fara í grunnnám í báðum þessum löndum þar sem skólagjaldahámark menntasjóðsins nær yfir grunnnámið,“ segir Ragnar.

Annað baráttumál SÍNE er að svipaður varnagli verði settur inn í reglurnar varðandi framfærsluna og hefur verið settur á skólagjöldin. Þannig væri hægt að bregðast við ef krónan fer á flökt og það verður óhagkvæmara að vera á íslensku framfærslunni erlendis en það gerðist síðast í fyrra.

„Við tókum á þessu út af kórónuveirunni og bættum námsmönnum það upp en við myndum vilja að setja þennan varnagla á blað og hafa hann inni í reglunum,“ segir Ragnar. Líkt og Isabel er Ragnar vongóður um að samstarfið við ráðherra verði gott í þessum málum.

„Mér fannst við mæta ágætu viðhorfi þegar við fórum á fund og ræddum um framtíð námsmanna erlendis rétt fyrir útgáfu úthlutunarreglnanna,“ segir Ragnar aðspurður um hvort það sé líklegra að hlustað verði á kröfur námsmanna. „Ég ætla ekkert að segja hvort það verður en maður vonar það og þessar breytingar eru alla vega ekki að eyðileggja þær vonir.“


Tengdar fréttir

Vont, verra eða versta náms­lána­kerfið?

Við berum okkur ávallt saman við önnur Norðurlönd, hvort sem talað er um samgöngur, heilbrigðiskerfið eða menntakerfið. Þar ætti námslánakerfið ekki að vera undanskilið. Það hefur lengi verið í stefnu Röskvu og Stúdentaráðs Háskóla Íslands að Menntasjóður námsmanna verði styrkjakerfi að norrænni fyrirmynd.

Lána­sjóðurinn besta getnaðar­vörnin?

Á vormánuðum ár hvert eru úthlutunarreglur Menntasjóðs námsmanna endurskoðaðar. Þessar reglur ráða miklu um stöðu námsmanna sem reiða sig á stuðning sjóðsins við að framfleyta sér.

Stuðningur við náms­menn er stuðningur við fram­tíðina

Árum saman hefur komið fram af hálfu Stúdentaráðs að grunnframfærsla námslána sé of lág til að námsmenn geti framfleytt sér í námi. Þess vegna vinna stúdentar á Íslandi margir hverjir töluvert mikið með námi.

Vítahringur vonbrigða

Heildarendurskoðun á námslánakerfinu gaf stjórnvöldum gullið tækifæri til að byggja upp nýtt kerfi með hag stúdenta að leiðarljósi. Afgreiðsla Menntasjóðsfrumvarpsins, sérstaklega á lokametrum þess, var aftur á móti fljótfær og þó svo að nýja kerfið hafi breytt ýmsu til hins betra eru þá er það að stórum grundvallarhluta enn ófullnægjandi fjárhagslegt stuðningskerfi fyrir stúdenta.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×